P
BEELD
SPRAAK
De schaduw van Louis Davids
heerst nog in het theater
■Z
Sword of justice"
in de sfeer van luxe
3
TERUGBLIK
hou f
het L_J
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVON
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
MAANDAG 24 MAART 1980
PAGll -
door Ton Oliemuller
Louis Davids, de kleine grote man
met een confectiepakkie an, heeft
zijn schaduw wel vooruitgeworpen.
Van kleinkunstvorm voor café
chantant-schuivers (Eduard Jacobs
en Koos Speenhoff) bracht hij via
de revue het cabaret naar de brede
re publieken. Hij deed dit met zijn
stem, ja, maar in de zaal straalde
hij zijn aangrijpende grandeur van
gesjochte jongen naar alle kanten
uit. Niet alleen worden zijn liedjes
nog gezongen, waart de schim van
zijn figuur nog rond in zijn volge
lingen in theater, radio en tv, ook
tekende hij de contouren van de
momentele mens, groot in zijn
schijnwelvaart, klein in zijn wel
zijn, de middelmaat verpakt in con
fectie.
middelmaat verpakt in confectie.
Hij stierf ruim veertig jaar geleden op 55-
iarige leeftijd. De laatste tien jaar van zijn
leven tobde hij met zijn gezondheid als
astma-patiënt, maar hem bleef als joden-
man de oorlogsellende bespaard. Hij
scheen in zijn graf vergeten, ook na de
oorlog. Maar elke jonge cabaretier, Wim
Sonneveld, Henk Elsink, Johnny Jor-
daan, Beppie Nooy, Seth Gaaikema en an
deren, konden niet heen om wat van hem
restte, zijn liedjes: „We gaan naar Scheve-
ningen", „Mammie is dansen", „Naar de
bollen", „De olieman", „Weet je nog wel
oudje" en dan vooral „De kleine man"
met als schrijnend-puntige tekst:
„De een die slaat zijn slag,
doet soms wat-ie niet mag,
De andere, dat is een feit,
betaalt steeds het gelag.
Het is op ons kleine wereldje een
beetje raar gesteld,
de één woont in een villa en de ander
bij de belt.
Dat is de kleine man, de kleine
burgerman,
zo'n doodgewone man met een
confectiepakkie an.
Zo'n man die niks verdragen kan,
blijft altijd onder Jan, zo'n
hongerlijer,
zenuwlijer van een kleine man."
Enzovoort, enzoverder, tot de heden
daagse mens, eentje uit die misleide mas
sa, ten voeten uit te kijk is gezet en zich
zelf herkent. Telkens bij dit lied, rijst
weer de vraag naar de mens Louis, van
wie niet veel bekend is. Daarom deden de
cabaretgekken Han Peekei en Bart de
Groot nuttig werk door bij de Gooise uit
geverij Unieboek Bussum een boek (f.
38,95) over zijn leven open te doen en te
vens een elpee in te voegen met zijn be
kendste werk en ook enige onbekende
liedjes, voorzover nog achterhaalbaar.
Met erkenning van de kleinkunstige
grootheid van deze theaterman zochten
zij nochtans een eerlijk portret te schrij
ven. We zien Louis Davids als een artiest,
die zich graag liet vieren en fotograferen
(het boek wemelt er van), maar die an
derzijds als geen ander zichzelf verborgen
Louis Davids: klein als mens, groot als artiest.
heeft gehouden achter het gordijn van
zijn roem. De mens Davids bleef in alle
gesprekken met die hem gekend hebben
vaag omlijnd. Dit voert de schrijvers tot
de conclusie, dat deze briljante artiest zich
een minder grote persoonlijkheid toonde
in zijn privéleven. Hij was een joodse bur
german, huiselijk en introvert. Achter
dochtig en gierig - tot op het zielige af.
Hartstochtelijk in zijn werk bleef hij een
eenzaam mens, die weinig vriendschap
gaf en ontving. Hij was impopulair bij zijn
omgeving, geliefd bij het grote publiek.
Hij was streng voor zichzelf, hard voor
een ander. Niemand moet dit beter gewe
ten hebben dan Jacques van Tol, de vader
van de huidige zanger Tol Hansse, Van
Jacques van Tol schijnt Louis Davids de
meeste teksten gekregen te hebben, waar
van hij voor een appel en een ei de rech
ten kocht en vervolgens onder zijn eigen
naam zong. Een prettig mens moet Louis
Davids in de persoonlijke omgang niet ge-
Nu had hij zich uit armoe omhoog rfioeten
werken. Als jochie van vijf al stond hij
met zijn zusje Rika op de kermis voor een
grijpstuiver smartlappen te kwelen. Zoiets
gaat je in weer en wind niet in je kouwe
kleren zitten en die jeugdervaringen moe
ten zijn leven hebben getekend. Hij zong
zich letterlijk omhoog en zo geraakte hij
ook aan voorstellingen in Carré met in
1929 een aandeel in de revue „Lach en
vergeet". Op zijn programma stond het
liedje '„De kleine man". Hij repeteerde
het op het podium een uur voor de pre
mière. Hij kon het niet uit zijn mond krij
gen. Zijn artistiek adviseur bezwoer hij
het lied er' uit te gooien. De tekst had hij
deels overgenomen uit het Engelse lied
„The man in the street", deels zelf ge
maakt, deels uit ideeën van anderen op
gepikt, zijn normale werkwijze.
En zo gaan de schrijvers in dit boek ver
der: „Toen hij het zong, gebeurde er iets
in de stille zaal. Bij elk woord dat uit de
mond van Davids kwam, leek die stilte
nog dieper te worden. „De kleine man"
werd op die plaats en op die dag geboren
en bleef nadien de verwoording van het
gevoel, dat in bijna iedere toehoorder
leeft. Het was de herkenning van een ge
neratie, die getekend was en nog erger
getekend zou worden door wat in de jaren
'30 vele honderdduizenden werkloos zou
maken. Louis Davids moest het nummer
die avond tot twee keer toe herhalen.
Toen hij eindelijk na een minutenlang ap
plaus tussen de coulissen verdween, had
hij het sterke gevoel, zoals hij later aan
een vriend vertelde, dat er iets veranderd
was in zijn carrière en zijn leven."
Zijn leven werd echter niet alleen door
dit liedje bepaald, zoals Seth Gaaikema in
een voorwoord laat weten. Hij schrijft, dat
het trillerige, zwevende in de stem van
Louis opkomt voor het zwakkere op deze
aarde, het zwakkere in ons. Hij zingt over
ons alledaagse leven vanuit de kwetsbaar
heid van die sterii en daardoor hebben
ook zijn humoristische liedjes altijd iets
van lachen door je tranen heen.
Zijn carrière liep door kermiskroegen en
tingeltangels, een hongerlijder vaak, zoon
van reizende Rotterdamse artiesten.
Slecht gevoed, schaars gekleed verscheen
hij vaak op podia als schoffie in gala. Het
verhaal wil, dat hij in 1888 op 5-jarige
leeftijd voor het eerst in Groningen op
trad als liedjeszanger, gestoken in een ge
tailleerd galarokje met wit piqué vestje,
compleet met glimmende hoge hoed. An
deren beweren, dat hij voor het eerst in
Leeuwarden zong. Hij kreeg al spoedig de
bijnaam „Wonderkind" of „Miniatuurko
miek" en hij ving wel vijf gulden per dag,
een enorm bedrag voor die tijd. Louis
heeft later ook een eind gemaakt aan het
„mansen", het tijdens en na het zingen
rondgaan met de centenbak om de „zing-
centen" op te halen. Hij vond dit een ver
nederende vertoning voor artiesten,
maakte er ruzie over met zijn ouders,
maar dreef zijn zin door en won, waarna
in de artiestenwereld algemeen dit ge
bruik werd afgeschaft.
Als de avond vorderde en in de voorstel
ling van zijn ouders de gekruide woord
keus tot algemeen genoegen gaandeweg
ingang vond, d.w.z. als de stemming steeg
en het peil daalde, werd Louis naar bed
gestuurd, want „dat was niets voor kleine
jongetjes". In diezelfde jaren overkwam
het een schouwburg-directeur, dat hij een
stel woelige straatschoffies uit de hal weg
joeg, in wie hij niet de kleine Louis her
kende, die na het oogsten van de lof van
het publiek weer in zijn straatpakkie was
gedoken en zich bij zijn vriendjes had ge^
voegd.
Nog moeilijke jaren genoeg vóór de klei
ne man Louis zijn grote plaats in het
theater bereikte en dan zonder zijn jonge
re zusje Heintje, met wie hij tegen zijn zin
duetjes moest zingen. Daar kon hij krege
lig in zijn, zoals later ook in zijn huwelijk
met de joodse Betsy Kokernoot, een gade
die na verloop van tijd werd vervangen
door de Amerikaanse Margie Morris.
Door zijn schraapzucht kregen echter al
zijn relaties met vrouwen en zijn kinde
ren een stroef verloop.
Daarbij voegde zich bovendien zijn min
derwaardigheidsgevoel, die zich menig
maal teisterend aandiende. Dan wenste
hij geen liedjeszanger meer te zijn, maar
toneelspeler, zijnde de beheerder van
kunst met een grote K. „De kleine man"
bleek echter niet geschapen voor een
Shakespeare-rol.
Na zijn dood eenzaam in een herstellings
oord sprak men verrukt over deze kleine
man. Wim Kan, destijds aan het begin
van zijn carrière: „Wij dienaars van de
kleine kunst zullen verder moeten gaan
op de weg die Davids ons aangaf. Hij
heeft voor ons een handwijzer geplaatst
op het mooie, maar moeilijke pad van de
kleinkunst".
Met alle respect voor dit boek, maar in
woorden is niet te vangen het enerveren
de van Louis Davids, zijn nietige figuur
en zijn grootheid in stem en artistieke ge
stalte, waarvan de schaduw nog steeds in
het theater heerst.
ff
In de luxe sfeer van een ca
sino in het vermaakcentrum
Las Vegas speelt een extra
lange aflevering van „Sword
of justice" zich af, waar de
directeur van een pensioen
fonds met achterover ge
drukt geld een sierleventje
leidt. De agenten van recher
cheur Woods worden zonder
veel omwegen een kopje
kleiner gemaakt. Met be
hulp van onzichtbare zen
dertjes worden dan de gan
gen en de geldstromen van
de gezochte man gevolgd.
Zodat uiteindelijk het
zwaard van de gerechtigheid
alsnog kan toeslaan. In de
hoofdrollen Dack Rambo en
Bert Rosario.
Ned. I 19.55 uur.
Voor een briefkaart
Walt Disney's „Doornroosje",
alsmede diens slapende
schoonheid (Sleeping beauty)
staan aan het begin van Bob
Bouma's filmrubriek „Voor
een briefkaart", waarin verder
ook „Funny girl" van Barbra
Streisand en Omar Sharif. Jo
de Meyere verschijnt als gast
wegens zijn filmspel in „Laat
de dokter maar schuiven" van
Toon Kortooms. Maarten van
Rooyen heeft een interview
met Pierre Richard over zijn
film „Le jouet".
Ned. I 18.59 uur.
Wat heet beter
Heel wat meer mensen dan
men denkt lijden aan een fo
bie, een sterke of vage angst,
zoals hoogtevrees, ruimtevrees
op een groot plein of opslui
tingsvrees in een drukke win
kel. Hoe zijn die te verklaren
en wat kan men er aan doen,
aan die duizelingen, hartklop
pingen, zweten, trillende han
den en al dit soort begeleiden
de verschijnselen, in „Wat
heet beter" wordt hierop na
der ingegaan.
Ned. I 21.55 uur.
Rondje theater
Conny Vandenbosch staat al
weer twintig jaar op de plan
ken en zingt nog steeds het
hoogste lied. Hans van Willi-
genburg wil daar in zijn
„Rondje theater" aandacht aan
gaan besteden. Samen kijken
zij terug naar hoogtepunten in
het verleden.
Ned. I 22.30 uur.
Toppop
Scholieren hielpen Ad Visser
aan een lijst met hun popvoor
keuren, die inderdaad afwij
ken van wat de commercie er
van bakt.
Ned. II 19.05 uur.
Een ruiter
Alweer het elfde deel van de
serie over de voorbijrijdende
ruiter, oftewel het wedervaren
in het dal Sorrell Valley. Eerst
de paarden en later de man
nen verdwijnen een voor een
naar het front op het vaste
land van Europa. De vrouwen
moeten het thuis alleen zien te
redden met de kinderen. Men
selijke trekjes in liefde en ja-
louzie spelen echter ook in
deze aflevering een rol.
Ned. II 20.27 uur.
Conny Vandenbosch viert vanavond samen met Hans van Willigenburg twintig jaar
theateroptreden.
Frans var. Brusse
De Parijsgekke Jan Brusse be
gint met een cursus Frans^
voor mensen, die ook eens een
kijkje willen nemen aan de
voet van de Eiffeltoren. Hij
doet dit samen met Sarah
Snoeck-Alain.
Ned. II 21.20 uur.
De Saint
De Saint keert weer terug met
in zijn gezelschap de redelijk
ogende Prunelle Gee. Het gaat
ditmaal om kwesties van leven
en dood tussen Palestijnen en
Israëliërs, die elkaar niets ont
ziend in de haren zitten.
Ned. II 22.05 uur.
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Kortweg
18.55 Journaal
KRO
18.59 Voor een briefkaart
op de eerste rang
19.55 Sword of Justice,
tv-serie
KRO
21.55 Wat heet beter
22.30 Rondje theater
NEDERLAND 2
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
TELEAC
18.25 Italiaans: Avanti
avanti, les 5
AVRO
18.59 Doctor Snuggles
19.05 AVRO's Toppop
AVRO
20.27 Een ruiter rijdt
voorbij, tv-serie
21.20 Frans op z'n Bruss<
21.25 Televizier magazine
22.05 De terugkeet van d
Saint, tv-serie
DUITSLAND 1
(Regionaal programma: NDR:
Sport. 18.30 Actual. 18.45 KI
progr. 18.55 Pariser Geschl
tv-serie. 19.25 Reg. magaz.
Progr. overz. WDR: 18.00
progr. Aansl.: Parole Chicago,
rle. 18.30 Was sich neckt, da
sich, tv-serie. 18.40 Natuurllli
19.15 Actual. 19.45 Poppenlh
20.00 Journ. 20.15 Rot und Scl
tv-tilmserie. Aansl.: Bekendn
van de weekwinnaars. 21.15 D
22.00 Amus. progr. 22.30
23.00 Peppermint-Frappe, spe
0.35 Journ.
DUITSLAND 2
18.20 I.O.B. - Spezialauftrag, tvjvo<
19.00 Journ. 19.30 Popmuz.
Medisch magaz. 21.00 Actual,
Rashomon, speelfilm. 22.40 Jo
De
no
col
DUITSLAND 3 WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30
Duits. 19.00 Cultuur-wetenscha nir
progr. 19.45 Journal 3. 20.00
20.15 Filmdocum. en discussie. v
Quebracho, speelfilm. 23.35 J
me
BELGIE NED.
18.00 Tekefilmserie. 18.05 Ja
rie. 18.30 Open School. 19.00
progr. 19.30 Verkeerstips.
Meded.en Morgen. 19.45
20.10 Weerber. 20.15 Sp«t(
21.00 Secret Army, tv-serle.
Consumentenmagaz. 22.30 Ja
ku
BELGIE FRANS
18.15 Spelprogr. 18.30 literair
18.45 Sport. 19.15 Reg. magaz
Weerber. 19.30 Journ. 19.55 I
progr. 20.00 How to marry a
naire, filmcomedie. Aansl.: Jou
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND 2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. en aktual. 10.25
ber-fuehrung, ballade. 12.25
magazine. 12.55 Persoverz.
Journ. 16.10 Journ. 16.15 Rep*
17.00 Kinderfilmserie. 17.50
(Region, progr. NDR: 9.30 K
progr. WDR: 9.30 Kleuterprogr
DUITSLAND 2
16.30 Progr. voor ouderen.
Journ. 17.10 Park fuer alle, tv
17.40 Aktual. em muziek.
BELGIE FRANS
14.00. 14.30, 15.00 en 17.15
televisie. 17.45 Salvator et les
cans de Paris, tv-serie.
(S) De Planeteneter, hoorspelserie. 19.02 (S)
Tross-Country. 20.02 (S) Zomaar 's avonds.
22.02 (S) TROS Dans Party. NOS: 23.02 (S)
Mei hel oog op morgen. AVRO: 0 02 (S) Pim
Jacobs' Plalenscala. 1.02 (S) One o'clock
jump. 2.02 (S) AVRO's Service Station. 6.02
van hel GPV. 19 00 Rondom b
20.00 (S) Muz. In NCRV Studio 2.
Llterama-maandag. 22.25 Bond
HILVERSUM 3
at. 23.02 (S) AVRO'sS
Smssga AVRO: 7.03 en 8.03 AVRO's Ra-
g£j|n diojourn 9 03 (S) Tekst en uitleg.
TB 9.08 (S) Concertant. 10.02 De
_J 1 Zandbakshow. 10.10 (S en M) Ar-
Pirkt beidsvitaminen 11.02 Lord
Zeepsop hoorspelserie. 11.30 (S)
Rondom twaalf. 12.30 (S) Mon vieux, ma
vieille. 13.03 AVRO's Radiojourn. 13.20 (S)
De AVRO diligence. 13.55 Beursplein 5.
14.02 (S) "n Middagje AVRO. 16.C
sengymn. 16.30 De Zandbakshow
Kat in de zak. 17.02 (S) Gas terug.
Open School. 15.15 Opvoeden in j dig
15.30 Geen verboden toegang. 11 j
praatprogramma. 17.24 Med
PUERSPM VARA 7 02 (S) Gesodeitl
16.38
(8.00 Nws.) 8.30 Nws 8.36 Amus-
,'urn muziek. 6.50 Postbus 900. 9.00
in* Gym voor de vrouw 9.10 Water
standen. 9.15 Scheepspraat. 9.20 De letter
M. 10.30 Ouder worden we allemaal.
Ik sta hier niet voor de banken te praten.
11.30 Ratel. 12.16 OVERH VOORL.: Ultz.
voor de landbouw. 12 26 Meded.voor land-
8.30 (S) Holland ze zegge
(S) Typisch Jansen 11.30
RA's zoekplaatie. 13.30 (I
15.30 (S) Popkrin
In Wassenaar. 9.30
nde en verre. 10.00
i tot twaalf. 12.00 Nw
- Korpsen. 14.00 Nws. 14.02
Er werd zaterdagavond fiks
gédiscussieerd in de „Alles is
anders show". Maar er hadden
zich de afgelopen wéken dan
ook genoeg controversiële za
ken afgespeeld op het terrein
van de media. Er was bijvoor
beeld de kwestie van de selec
tieve vorm van staken, die
door de redactie van het ANP
onlangs in praktijk werd ge
bracht.
Aad van den Heuvel had ter
bespreking daarvan de heren
Aard van den Cortenberghe,
voorzitter van de Nederlandse
Journalistenvereniging, en
Arie Kuiper, hoofdredacteur
van het weekblad De Tijd, uit
genodigd. Eerstgenoemde had
de actie, qualitate qua, goedge
keurd, de laatste was er fel te
gen geweest. Kuiper won het
debat duidelijk en royaal op
punten, zo er al geen sprake
was van een knock out. Hij
veroordeelde de actie, naar
mijn smaak zeer terecht, als
een journalistieke poging tot
zelfmoord. En hij deed dat met
uitstekende argumenten.
Ter discussie kwam ook de rol
die Radio Stad Amsterdam
heeft gespeeld tijdens de Von
delstraat-rellen en die niet ob
jectief zou zijn geweest. Leo
Jacobs, de hoofdredacteur die
ter plaatse aanwezig was, had
zich die beschuldiging kenne
lijk zeer aangetrokken, en hij
stelde er zich duchtig tegen te
weer. Jammer alleen, dat hij
niet zoveel weerwerk kreeg.
Want „de tegenpartij" was
nauwelijks aanwezig. Zij het
dan dat Arie Kuiper ook hier
ad hoe enigszins als zodanig
opwierp. Verder raakten
Barry Hughes en Jlarry Ver-
Jf
megen zeer verward ir
dispuut over de voetbi vro
slaggeverij. Harry zou
Barry in voetbal 80, d
kelijkse sportrubriek va
Vara, „de voetballerij bel bri#
lijk maken. Nauwelijk haa
aantijging om wakker v
liggen, naar het mij wil
kómen, maar toch, Harrj
het zich zeer aan. En dus
den wij getuige zijn va mu
hoogst komische kibbel
hes riep op een gegeven
ment: „Als wij willen li
gaan we wel naar Toon
mans". En dat kan dan vfeen
wezen, maar Harry en
mogen er toch ook zijn.
gens, nou hebben we ein
eens een vrolijk uit de
vallende voetbalreportei
nou deugt hij ook weerir
Tenslotte: Aad van den
vel kreeg deze keer wel
de gelegenheid zich de i
kende vakman te tonei
hij is: hij gaf iedereen
mogelijk de kans, maar
zaken geenszins uit de
lopen. Niettemin zong
Lambrechts een liedje
hij drastisch de vloer aar
de met alle media in de
van: geef je ook geen drfl
de media. De tekst (en
niet zo heel selectieve l
notabene van Alex
Pola, die als ik mij niet
zelf nogal eens mediamij
zig is. Maar la la, het wa|
geen onaardig liedje.
Koot en Bie waren g«
vond, dunkt mij, niet dj
allerbest en misschien W
wel hieraan, dat hij dezf
niet zo heel erg om zich
trapten of sloegen.
Pas
HERMAN HOFHt
bvGe
