Zijlstra geeft kabinet
meer financiële armslag
Zo ziet
smaak eruit.
Loonmaatregel duurt een jaar
Acties van
journalisten
afgekeurd
fieidóeSotwcmt
binnenland
/an der stee mag meer lenen bij nederlandsche bank
SOEP- De FNV-acties gaan door. Gisteren begon er een staking bij Heinz in Eist. Volgens de
n—n FNV legden 120 werknemers het werk neer. Maar er waren ook nog 35 werkwilligen
)pgevoerde
irommer
[rijgt het
loeilijker
Gesprek over problemen van Unifil
Zijlstra's gebaar
Het zou een al te simpele voorstelling van zaken zijn om
nu de conclusie te trekken dat Van der Stee bij Zijlstra voor
elkaar heeft gekregen, wat Andriessen niet is gelukt. Zijn af
treden en de kans op een kabinetscrisis die het land geruime
tijd stuurloos zou maken heeft natuurlijk een nieuwe realiteit
opgeleverd die Zijlstra tot heroverweging zal hebben ge
bracht. Daarnaast mag de invloed niet onderschat worden
van de situatie op de internationale geldmarkt, waar vooral
door de huidige monetaire politiek van Amerika de rente
percentages de pan uit rijzen.
PvdA steekt hand
in eigen boezem
Het rapport van de PvdA-commissie-Van Thijn, waarin
wordt gesteld dat de partijorganen tijdens kabinetsformaties
de kiezen op elkaar moeten houden, is in feite een erkenning
achteraf dat de formatie van het Tweede Kabinet-Den Uyl
in 1977 door schuld van de PvdA is misgelopen. Dat is een
ruiterlijke erkenning, nog wel gedaan door een unanieme
commissie. Jammer dat niet al eerder is erkend dat het voor
al de PvdA-partijraad en het Congres zijn geweest, die de el
lenlange formatie van het toen meest gewenste en voor de
hand liggende kabinet in het honderd hebben laten lopen.
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 14 MAART 1980 PAGINA 13
i onze sociaal-economische redactie)
>EN HAAG Geheel tegen de verwachting in
eeft president-directeur Zijlstra van de Nederlan-
che Bank minister Van der Stee van Financiën
teer armslag gegeven om de financieringsproble-
ien van het kabinet op te lossen. Liet Zijstra zich
eze week in een brief aan de werkgevers nog zeer
ritisch uit over het hoge niveau van de overheid-
litgaven; nu mag het kabinet dit jaar twee keer
iveel bij de Nederlandsche Bank lenen dan vorig
ar, zo heeft minister Van der Stee gisteren in de
freede Kamer bekend gemaakt.
orig jaar was het bedrag van 1 miljard dat de staat mocht inte
rn op het zogenaamde schatkistsaldo bij de Nederlandsche
ank ruimschoots voldoende om tijdelijke knelpunten in het
isverloop op te vangen. Gezien de verwachte ontwikkeling
in het gat in de rijksschatkist in dit jaar en het beroep dat de
rerheid op de kapitaalmarkt zal moeten doen om dit enigszins
i te vullen, rekent minister Van der Stee er op dat dit jaar veel
eer geld nodig zal zijn. Krachtens de nieuwe overeenkomst
m hij nu tot een berdag van 2350 miljoen bij Zijstra interen. De
inister ontkende dat er enig verschil van mening bestaat tus-
n hem en Zijlstra over het te voeren financieel beleid,
olgens Van der Stee wijst alles er op dat de economische reces-
e zal doorzetten. Bij de opening vanmiddag van het nieuwe
lofdkantoor van de AMRO-bank in Rotterdam waarschuwde
an der Stee voor een te vroegtijdig optimisme als de eerstko-
lende maanden de ontwikkelingen nog mee blijken te vallen,
olgens hem wijst het aanwakkeren van de inflatie in de eerste
jepdermaanden van dit jaar dat ons nog heel wat te wachten
aat.
der Stee verdedigde het beleid van het kabinet Van Agt,
ar voegde er onmiddellijk aan toe dat het gat op de begroting
tend jaar hoe dan ook kleiner moet zijn dan dit jaar, waarbij
irop staat dat Nederland zijn eigen zaakjes zelf zal moeten op
en. Lenen in het buitenland is volgens Van der Stee uit den
ize en de bewindsman voegde daar nadrukkelijk aan toe dat
let hele kabinet daar zo overdenkt.
O I AI\INVa die gewoon doorgingen met het vullen van soepblikken.
ICHT Als een van
ie eerste korpsen in ons
Ié heeft de Utrechtse poli-
Ut een zogeheten „vermo-
i psmeter" die opgevoerde
irommers genadeloos door
I demand doet vallen.
■IVoorheen moest de politie elke
flfoommer helemaal uit elkaar
■plen („een monnikenwerk")
Hid erachter te komen of het
jing was opgevoerd, maar nu
loeft dat niet meer. De „ver-
logensmeter" is een geijkte
illenbank, waarop zestig
ommers per dag kunnen
orden getest. In het verleden
on men er hooguit acht per
jg ontleden.
tangeer-
oachinisten
ip passagiers-
rein
IRECHT Door het
Kortdurende personeelsge-
rek waarmee de NS vooral
de Randstad te kampen
(eft, zullen deze zomer ran-
Eermachinisten worden in-
ezet op passagierstreinen.
estien Amsterdamse rangeer-
lachinisten zullen de komen-
e maanden voor dit werk
orden „bijgeschoold". De NS
loet wel tot deze noodgreep
'ergaan om de dienstregeling
onder problemen te kunnen
itvoeren in een periode waar-
i ook veel NS-personeel op
ikantie gaat. De rangeerders
Amsterdam zullen in die
riode vervangen worden
lor collega's uit regio's die
at beter in hun mensen zit-
)rie koppelbazen
;epakt voor
uiljoenenfraude
OTTERDAM De
Rotterdamse politie
'eeft gisteren drie kop-
elbazen uit de Maas-
itad gearresteerd die
ich hebben schuldig ge
laakt aan miljoenen-
raude.
aanhoudingen zijn het ge-
Jlg van een onderzoek naar
to serie malafide bv's waarbij
'°or miljoenen gulden aan so-
lale premies en belasting zou
'ja achtergehouden. Toen de
witte in januari dit jaar inval-
®n deed in de kantoortjes, be
tond het vermoeden al dat
■ton aan een grote zaak be-
!°nnen was. Bij hun arrestatie
Jto het drietal samen een be-
"fag van 135.000 gulden op
t5, De politie was hierover
n'et verbaasd. Bij het onder
dek in, anuari hadden recher
cheurs bij een huiszoeking vijf
1011 cash in handen.
Na scheiding
automatisch
woon
vergunning
DEN HAAG Staatssecre
taris Brokx (Volkshuisves
ting) weigert vooralsnog
wijziging te brengen in een
beschikking, ingegaan op 1
januari, waarbij wordt be
paald dat verscheidene cate
gorieën mensen vrijwel au
tomatisch een woonvergun
ning krijgen.
Het Tweede-Kamerlid me
vrouw Salomons (PvdA) vroeg
hem dit gisterochtend tijdens
een interpellatie. Zij meent dat
de gemeenten nu onvoldoende
mogelijkheden hebben de wo
ningvoorraad zo rechtvaardig
mogelijk te verdelen.
De beschikking in kwestie
geeft zeer veel voorrang aan
alle gescheiden mensen of
mensen, die moeten verhuizen
in verband met een verande
ring van baan. Een meerder
heid van de Tweede Kamer is
het eens met Brokx dat aan de
huidige regeling niet mag wor
den getornd.
AMSTERDAM Het bestuur va a de Nederlandse
dagbladpers (NDP) heeft gisteren In een scherpe
verklaring de 4-maart-acties van journalisten bij
enkele dagbladen en het ANP veroordeeld. Bij die
acties werd alleen FNV-nieuws geselecteerd en ver
spreid.
Het NDP-bestuur zegt nóg meer geschokt te zijn door de recht
vaardiging achteraf door het bestuur van de Nederlandse vere
niging van journalisten (NVJ). Volgens de NDP betekenden de
acties een regelrechte aanslag op de identiteit en de integriteit
van de betrokken dagbladen en van het ANP. Daardoor is hun
geloofwaardigheid in het geding gekomen.
De sectie hoofdredacteuren van de NVJ en het Nederlands ge
nootschap van hoofdredacteuren veroordelen de stellingname
van het NVJ-bestuur dat de acties tevoren en achteraf recht
vaardigde. De hoofdredacteuren doen een beroep op het NVJ-
bestuur zijn standpunt te herzien.
DEN HAAG Op het ministerie van buitenlandse zaken in Den Haag zijn vorige week met de
Israëlische ambassadeur in Nederland, Eytan Ron, de problemen besproken die het Nederlandse
Unifil-detachement ondervindt door de beschietingen van de militie van majoor Had dad.
Het gesprek werd gevoerd in het kader van de regelmatige kontakten die het ministerie met de
Israëlische ambassadeur onderhoudt in verband met de aanwezigheid van de Nderlandse VN-
troepen in Zuid-Libanon. De laatste drie weken heeft het Nederlandse detachement veel last ge
had van beschietingen door de troepen van majoor Haddad. Er werden echter geen militairen ge
wond, wel enkele burgers uit dé plaats Harris.
Volgens het Westduitse persbureau DPA zijn gisteren enkele militairen van de Nederlandse Uni-
fil-troepen door de militie van Haddad vastgehouden. Een woordvoerder van het ministerie van
defensie zei echter dat daarover geen melding was binnengekomen.
Dr. ZIJLSTRA, president-directeur van de Nederlandsche
Bank is deze week als reddende engel opgetreden voor zowel
het in financiële nood verkerende kabinet, als voor het be
drijfsleven dat zijn zo noodzakelijke investeringen door de
hoge rentestand steeds duurder lijkt te moeten betalen. Hij
heeft de nieuwe minister van Financiën Van der Stee toeges
taan om dit jaar twee keer zoveel bij zijn bank te lenen, dan
vorig jaar het geval was. Dat lenen is in dit geval een relatie
ve zaak, omdat het gaat om het geld dat de overheid in het
verleden heeft kunnen sparen en bij de Nederlandsche Bank
had vastgezet.
HET positieve saldo dat de overheid bij de Nederlandsche
Bank in betere tijden had opgebouwd, is echter de afgelopen
jaren al dermate geslonken, dat Zijlstra er aanvankelijk niets
voor voelde om het restant in ver§neld tempo aan de schat
kist ter beschikking te stellen. Voor oud-minister Andriessen
was dat naast het ontbreken van de mogelijkheid om ongeli
miteerd op de geldmarkt te blijven lenen, een belangrijke re
den om zijn collega's binnen het kabinet tot meer bezuini
ging te manen.
ZlJLSTRA leek na de noodkreet van de werkgevers om de
rente in Nederland naar een lager precentage te sturen, om
zo de investeringsmogelijkheden op te voeren, niet veel keus
meer te hebben. Een lagere rente zou de verleiding voor de
overheid om toch weer op haar bezuinigingsschreden terug
te keren, te groot hebben gemaakt. In dat geval zou er we
derom voor het bedrijfsleven weinig ruimte tot lenen over
blijven. Nu de overheid meer gebruik kan maken van het ei
gen saldo bij de Nederlandsche Bank, neemt de druk op de
geldmarkt af en is er voor bedrijven meer ruimte om inves
teringen te financieren. Dat lijkt in eerste aanleg een positie
ve ontwikkeling. Al moet daar wel meteen bij worden ge
zegd dat minister Van der Stee ernst moet maken met zijn
stelling dat de overheidsuitgaven volgend jaar nog weer
meer terug geschroefd dienen te worden, om verder „potver
teren", zoal minister Wiegel dat vroeger altijd noemde, te
voorkomen.
Want het was in die najaarsdagen van '77, eind oktober
begin november, de partijraad van de PvdA die het regee
rakkoord PvdA-CDA-D'66 afwees, nadat de PvdA-fractie in
de Tweede Kamer het had goedgekeurd. Pas twee weken la
ter riep het PvdA-congres de partijraad tot de orde, maar
toen was het kwaad al geschied. Met name door die beslis
sing van de partijraad eind oktober maar ook al in de eer
dere stadia legde de partijorganisatie van de PvdA een zo
ongewenste druk op de formerende politici in Den Haag, dat
het wel mis moest lopen.
De uitkomst van de studie van de commissie was eigenlijk
al enisgzins te voorspellen, door de persoon van de voorzit
ter, voormalig fractieleider en formatieonderhandelaar Van
Thijn. Zijn na de formatie verschenen dagboek van een on
derhandelaar bevatte namelijk naast een zure ondertoon
ten aanzien van CDA-onderhandelaar Van Agt ook een
onmiskenbare ondertoon van kritiek en frustratie op de
toenmalige partijvoorzitter Ien van den Hevel, de partijraad
en het partijbestuur. Dit omdat zij zich bij voortduring te pas
en te onpas mengden in de formatieonderhandelingen. Dat
overleg vormde toen immers een eerste verantoordelijkheid
voor de gekozen volksvertegenwoordigers
INDIEN het rapport door de PvdA als geheel wordt aan
vaard, dan kan een volgende formatie met iets minder zorg
tegemoet worden gezien. Indien het dan eventueel komt tot
onderhandelingen van partijen met de PvdA (de wenselijk
heid daarvan kan in een later stadium beoordeeld worden)
dan behoeft voor procedurele onmachtigheid van die grote
partij in ieder geval niet meer te worden gevreesd. En dat
mag los van de programmatische problemen die er zeker
komen alvast een groot winstpunt worden genoemd.
(Vervolg van pagina 1)
DEN HAAG Het kabinet heeft
in de loonmaatregel ruimte ge
maakt voor een aantal uitzonderin
gen om vuil en onaangenaam werk
aantrekkelijker te maken. Door
een betere beloning hiervoor mag
de loonsom met maximaal 0,75 pro
cent stijgen. Voor arbeidstijdver
korting is slechts ruimte als er een
evenredig deel aan loon extra
wordt ingeleverd. Voorlopig heeft
de loonmaatregel alleen voor het
lopende kalenderjaar gevolgen.
Over wat er per 1 januari 1981 moet
gebeuren bevat zij nog geen voor
schriften.
De ministers Albeda (Sociale Slaken), Van Arbeidsmarkt
der Stee (Financiën) en Van Aardenne
(Economische Zaken) die de maatregel on
dertekend hebben, schrijven in een toelich
ting in het najaar opnieuw met de sociale
partners te willen gaan praten over wat er
in 1981 moet gebeuren. Daarin zou dan ook
de prijscompensatie per 1 januari 1981 moe
ten worden betrokken. De loonmaatregel is
in elk geval 12 maanden van kracht, of zo
veel korter als het kabinet nodig vindt.
Vanwege de hoge kosten die hiermee ge
moeid zijn beeft het kabinet alleen kans ge
zien de koopkracht voor de allerlaagste in
komens te garanderen. De belastingverlich
ting van- 100 gulden op jaarbasis kost al
meer dan een half miljard. Om ook de laag
ste inkomens van zelfstandigen te garande
ren wordt de voor 1980 geldende zelfstandi
genaftrek verhoogd met 380 gulden.
Het minimumloon en de sociale uitkeringen
zouden per 1 juli met 3 procent omhoog
gaan. Dat wordt nu beperkt tot 2 procent.
Het resterende procent wordt op 1 januari
1981 uitbetaald. Een en ander is niet vol
doende om de koopkracht op het minimum
niveau dit jaar te garanderen en daarom
krijgt iedereen een tijdelijke toeslag van 26
gulden per maand, zolang de loonmaatregel
geldt.
wordt gewerkt aan een verplichting om
langdurig werkloze schoolverlaters in dienst
te nemen, waarop een aantrekkelijke pre
mie zal worden gezet. Tenslotte wil het ka
binet door een al eerder aangekondigde ver
snelling van het islolatieprogramma voor
het Noorden en Zuid-Limburg meer mensen
aan werk helpen.
Om de extra kosten die gemoeid zijn met
het handhaven van de koopkracht op het
minimumniveau en de maatregelen in het
arbeidsmarktbeleid te dekken moet het au
torijden zwaarder worden belast. In het ka
binet was al eerder overeengekomen dat ex
tra uitgaven gedekt zouden worden door
energie duurder té maken. Van een extra
verhoging van de benzineaccijns ziet het ka
binet af, omdat er nu al een verschil met
Duitsland is van 14 cent per liter en dat dan
alleen maar groter zou worden. Daarom is
gekozen voor een forse verhoging van de
motorrijtuigenbelasting van 17 procent van
de hoofdsom, wat neerkomt op een werke
lijke stijging van 8 procent
Om de arbeidsmarkt beter te laten functio
neren wil het kabinet de scholingsmogelijk
heden drastisch uitbreiden. Daarom wordt
in een toelichting op de loonmaatregel een
verdubbeling van het aantal scholingsplaat
sen tot 7000 en een toename van het aantal
leiders met 350 opgenomen. Bovendien
Topinkomens
In een eerste commentaar op die maatregel
beklaagde CDA-woordvoerder Weijers zich
er over elke ingreep in de topinkomens van
ambtenaren en politieke ambtsdragers te
missen. Bovendien had hij een ruimere
koopkrachtgarantie verwacht De uitzonde
ringsmogelijkheden voor het beter belonen
van zwaar, vuil en onaangenaam werk zijn
in de ogen van Weijers te onduidelijk. Voor
het overige zei Weijers „positief kritisch" te
zijn. ARP-voorzitter en CDA-Tweede Ka
merlid Hans de Boer zei in een eerste reac
tie te vrezen dat dit kabinet toch onvoldoen
de maatschappelijk draagvlak zal blijken te
bezitten door alle verzet tegen deze maatre
gel.
VVD-woordvoerder De Korte toonde zich
tamelijk tevreden met de inhoud van de
loonmaatregel, vooral omdat het kabinet op
het nippertje toch nog besloten had de Ka
mer de gelegenheid te geven voor het in
werking treden van de maatregel een debat
hierover te houden. Blij was de korte met de
koopkrachtgarantie voor de minimumlo
ners, de laagste uitkeringen en de kleine
zelfstandigen. Ook de ruimte die gelaten
wordt om vuil en onaangenaam werk beter
te belonen stemde De Korte tot vreugde.
Over de vorm van de belastingverlaging die
daartoe wordt doorgevoerd was hij minder
te spreken.
Fractieleider Den Uyl van de PvdA, die on
middellijk had verzocht de Tweede Kamer
vandaag in spoedzitting bijeen te roepen (in
middels ingetrokken), noemde de gang van
zaken „ongelooflijk". Zijns inziens is daar
mee voor de zoveelste keer bewezen wat het
kabinet „voor een zwalkend, ontredderd en
redeloos beleid" voert.
Over de inhoud van de loonmaatregel,
waarvan hij alleen nog via de televisie ken
nis had genomen, gaf de PvdA-leider als
voorlopig oordeel, dat deze groot verzet zal
oproepen en niet zal bijdragen tot herstel
van de werkgelegenheid.
Door een onmiddellijk van kracht worden
van de maatregel wilde het kabinet eerst de
werkgevers tegemoet komen. Op deze wijze
zou immers de FNV de wind uit de zeilen
worden genomen en de stakingsacties tegen
een voorgenomen loonmaatregel worden ge
broken. Na de weigering van de rechter de
FNV-stakingen te verbieden was door de
werkgevers bij het kabinet sterk gepleit
voor een snelle loonmaatregel.
De FNV kreeg gisteravond om zeven uur
dan ook een loonmaatregel bezorgd die on
verwijld zou ingaan. Zij sloeg daarop alarm
in het parlement. Onder zware politieke
druk van met name de regeringsfracties
CDA en VVD om toch de wettelijke pauze
van 10 dagen in acht te nemen en niet van
de (eveneens wettelijke) uitzonderingstoe
stand gebruik te maken trok het kabinet
daarop alsnog de eerste versie van de maat
regel in. Twee uur later rolde een nieuwe
versie van de drukpers waarin een termijn
van 10 dagen was opgenomen voor het in
werking treden van de maatregel.
