Suriname is nu meer
democratisch dan het
4
ooit is geweest
Het gelijk en
ongelijk van
de Surinaamse junta
Binnenland/buitenland
uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinrien
B
uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen
{estuurlijk model voor Suriname zonder echt parlement
SERGEANT MIJN ALS:
Politiek
Partij
Parlement
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 8 MAART 1980 PAGINA 9
mSgtHONALE
JFiots i
gföïM neeste politici hou-
"Jj7 van publiciteit,
sommigen is zelfs
te te dol om de aan-
rft van pers, radio en
te trekken. Deze
|ec maakten wij weer
l< zoiets mee. Tref-
ite staaltjes van pu-
•eitslust, ditmaal
voerd door een
tal VVD'ers. Het
maandagmorgen
al, toen de TROS
ïUversum 1 een
programma uit-
met als presenta-
Neelie Smit-Kroes,
>r bekend als onze
door publiciteit-
1 de gst gehinderde
irT \tssecretaris van
y -keer en Waterstaat
kondigde een groot
ital zwarte schijven
•_i Nederlandse make-
belde even met
Wiegel, die het
omstandig vertelde
echtgenoot Hans
(nair verwend wordt
waakte tussen de be-
:ho-
cbaaij10
drijven door ook nog
enige reclame voor de
VVD. Nog maar nauwe
lijks waren wij van deze
publiciteitsstunt beko
men, of een nieuwe
VVD-act werd ons deel.
Dinsdagmiddag liet de
perschef van de liberale
Tweede Kamerfractie
een „Open brief aan
mevrouw dis. N. Smit-
Kroes" in de perska
mers van het parle
mentsgebouw neer-
dwarrelen. Het epistel
was ondertekend door
het jongste Kamerlid,
de 28-jarige Loek Her-
„Lieve Neelie", zo luid
de de aanhef. „Met erg
veel belangstelling heb
ik gistermorgen naar
jouw radioprogramma
geluisterd. In dat pro
gramma brak je een
lans voor meer Neder
landse muziek. Je stelde
ook dat ie geen voor
stander bent van het
verplichten Nederland
se muziek te draaien.
Dat lijkt me inderdaad
juist Wij als liberalen
zijn nooit zo voor het
verplichten van allerlei
dingen. In dit concrete
geval 20U je ook niets
kinnen verplichten,
omdat de omroep nu
eenmad onder CRM
valt. Toch vraag ik je,
de hand in eigen boe
zem te steken".
NATIONALE
TROTS 2
Daar waren we wel
even stil van. Het is
toch niet niks, als ie
mand in het openbaar
aan een vrouwelijke
staitssecretaris vraagt
de hand in eigen boe
zen te steken. Waarom
moest die handeling zo
ncdig verricht worden?
Liten we even verder
leren. „Welnu", zo ex
pliceert Loek, „heb jij
niet enige invloed bij de
KLM, onze nationale
trots? In de toestellen
ran de KLM kan de
passagier kiezen tusen
zeven verschillende
En
van
bandprogramma 's.
wat denk je? In ze
de zeven programma's
komt geen spatie Ne
derlandse muziek voor.
Zelfs op het klassieke
spoor is niet 'én keer
een Nederlands orkest
te horen. Groepen als
Teach In, Pussycat,
Earth and Fire, Shoc
king Blue, The Cats,
Golden Earring en
noem maar op zijn op
het popspoor niet te
vinden. Alleen op het
spoor „korte verhalen
en muziek" komen drie
Nederlandse groepen
voor. Drie keer drie mi
nuutjes, dus niet wat je
noemt in ruime mate".
Zo, de hoge woorden
zijn eruit. Verschrikke
lijk, wat een wantoes
tanden bij de KLM.
Niet te geloven! Welk
een leed wordt de pas
sagiers van onze natio
nale trots toch dagelijks
weer aangedaan! Dit
schreeuwt om maatre
gelen. Neelie, doe er
iets aan, meid! Hier ligt
een grootse taak voor
jou. Aha, gelukkig vindt
Loek Hermans dat ook.
„Zo zie je maar", luidt
de slotpassage van de
open brief, ,Je hoeft
niet per se op CRM te
zitten om iets voor de
Nederlandse muziek te
kunnen doen. Jij hebt
Tn hebt
\dio-uit-
dat in jouw rat
zending volop gectaan,
maar in je directe om
geving is wellicht nog
veel meer te doen. En
als er iets te doen is, lo
pen wij als liberalen im
mers graag voorop. Met
liberale groeten, Loek
Hermans
Nou, het valt ons nog
mee dat er niet „Kusje,
Loek" onder de brief
staat Maar nu alle ge
kheid op een stokje. We
hebben een tip voor je,
Neelie. Voor een ijzer-
sterke tegenstunt. Je
zorgt dat er een Neder
landse „vliegtuigtape"
wordt gemaakt en je in
troduceert die als volgt
Nodig Loek Hermans
en een heleboel journa
listen en fotografen uit
voor een vlucht per na
tionale trots naar, pak
weg, de Verenigde Sta
ten. Jij reist verkleed
als stewardess met het
toestel mee en boven de
zing je uit volle
het Hollandse muziel
spoor in werking stelt.
Geweldig nietwaar?
Nou, tot ziens in de
lucht dan.
GESCHOKT 1
Politici hebben een ge
heel eigen woorden
schat, dat is bekend. Er
zijn er maar weinig die,
zoals CPN-fractieleider
Marcus Bakker, een ori
gineel en bloemrijk
taalgebruik plegen te
hanteren. De meeste
politici houden er een
aantal standaard-uit
drukkingen op na, die
zij te pas en te onpas in
stelling brengen. Bij
zonder treffend uit zich
dat bijvoorbeeld, als je
een Kamerlid of minis
ter om een reactie op
een bepaalde gebeurte
nis vraagt. In zulke ge
vallen wordt er meestal
een lade met cliché
opengetrokken, waar
van de inhoud als een
koude douche over de
vraagsteller wordt uit-
gesproeid. Natuurlijk is
bij de én die lade vol
ler dan bij de ander, dat
spreekt vanzelf. We
houden ons nu even bij
de categorie der redelijk
gevulde laden en rich
ten vandaag de schijn
werper op een Kamer
lid, dat zich in journa
listieke kring een zeke
re faam heeft verwor
ven op het gebied van
cliché-antwoorden op
kwellende vragen. Het
gaat om de socialist Pie-
ter Stoffelen, een ui
terst vriendelijke, ka
lende, bebrilde veerti
ger met een wat nasaal
stemgeluid, die voor
zijn partij de Binnen
landse Zaken behartigt
GESCHOKT 2
Als lid der oppositie is
Stoffelen uiteraard niet
altijd even gelukkig
met de voorstellen die
de regering doet Om
zijn gevoelens over wet
sontwerpen, nota's en
gebeurtenissen in den
lande kenbaar te ma
ken heeft Pieter een
groot aantal bijwoorden
in voorraad. Opmerke
lijk is daarbij, dat het
Kamerlid altijd twee
soorten gevoelens de
wereld in werpt. Dat
gaat ongeveer zo. „Me
neer Stoffelen, wat
vindt u van de laatste
voorstellen van minis
ter Wiegel over de pro
vinciale herindeling
van ons land?". Stoffe
len: „Nou, ik moet zeg
gen, dat ik nogal ge
schokt en verbijsterd
ben. En dan druk ik mij
nog zachtjes uit". Óf
deze: „Hoe vindt u het
dat de BB misschien
wordt opgeheven?".
Stoffelen: „Nou, ik
moet zeggen, dat ik
daar enigszins verbaasd
en teleurgesteld kennis
van heb genomen. En
dan druk ik mij nog
zachtjes uit". Voelt u
'em? Geschokt en ver
bijsterd, verbaasd en te
leurgesteld. En zo heeft
Pieter er nog een paar,
als daar zijn„Ontsteld
en met stomheid gesla
gen" en: „Verontwaar
digd en perplex". En al
tijd worden die gevoel
suitingen voorafgegaan
door het verzachtende
„nogal" of enigszins
waarna hij echter weer
keihard toeslaat met de
vaste toevoeging dat hij
zich nog zachtjes uit
drukt.
Heerlijk type, die Pie
ter. Een bron van groot
vermaak. Nog maar
nauwelijks is er iets ge
beurd op het gebied van
Binnenlandse Zaken (in
het Haagse jargon heet
dat trouwens gewoon
„Bizaof handenwrij
vend bellen we Stoffe
len. Wat zou-ie nu weer
wezen? Aha, geschokt
en verbijsterd, deze
keer. Dat hadden we al
een poosje niet gehad.
Maar Stoffelen kent
wel de kracht van de
variatie. Want als op
dezelfde dag een jour
nalist van een andere
krant hem benadert
over hetzelfde onder
werp, is Pieter opeens
verontwaardigd en per
plex. En zo komt-ie
toch in verschillende
toonaarden in de vader
landse pers terecht.
Het is inmiddels in
journalistieke kring een
kleine rage geworden
om Stoffelen tot wat
boudere reacties te be
wegen. En ja hoor, na
veel proberen hadden
wij enkele weken gele
den succes. Hii be
schreef ons telefonisch
een bepaalde situatie als
„the limit". Geen enke
le andere toevoeging.
Gewoon „the limit" en
daarmee basta. En hij
drukte zich niet eens
zachtjes uit. De volgen
de dag stond het zwart
op wit in de krant: Stof
felen (PvdA): „Dit is
the limit". En jaloers
dat collega's van andere
kranten waren!
DICK VAN RIET
SCHOTEN
rï®. IRAMARIBO Suriname krijgt
tatiej Nationale Parlementaire Raad,
i het huidige parlement moet ver-
bgen. De leden van die raad zou*
D echter niet worden gekozen,
lar worden gevraagd. Dit is een
D de onderdelen van het nieuwe
ituurlijke model voor Suriname,
dat door de juridische faculteit van
de universiteit van Paramaribo zou
zijn uitgedacht.
Mr. Bruma, die bezig is met de formatie
regering, zou hiervoor
ontkent een dergelijk verzoek aan de over de verdeling van de taken in het
juridische faculteit te hebben gedaan. toekomstige kabinet, waarin ook mili
tairen zitting zullen hebben. Zij willen
Wel ingelichte bronnen hebben echter het beheer over Defensie, Politie, Bin-
gemeld, dat in het nieuwe bestuurlijke nenlandse Zaken, Onderwijs en Volk
model ook een plaats is ingeruimd voor sontwikkeling. Burgerministers zouden
i adviesraad voor de regering. Ver- de overige portefeuilles moeten behe-
cpdracht hebben gegeven. Bruma zelf der zouden er afspraken zijn gemaakt ren.
ismei Wan onze speciale verslaggever)
iijk-Paramaribo „we
sus {westen wel naar de wa-
ens grijpen. We konden
iet meer stoppen. We wa
in tot het uiterste ge-
irgd. Maar het gaat niet
m ons alleen. Het gaat
het hele Surinaamse
Dik. De sociaal-economi-
:he toestand noopte ons
t ingrijpen. Wij zijn de
leerpunten van het
ilk", zegt sergeant Chas
[ijnals (33), een van de
opstukken van de Suri-
aamse revolutie. De doc-
iraal student in de rech-
n was ondervoorzitter in
:t sergeanten-bestuur
an het militaire kader,
at vorige week maandag
Surinaamse staatsgreep
leegde en zichzelf tot Na-
anale Militaire Raad nit-
ep.
\t waren, in kort bestek, de voor-
imste grieven van de onderoffi-
tren?
Irkenning van ons vakbondsrecht en
feit dat 55 dienstplichtigen si vier
Rt r lang moesten wachten op overgang
J beroepsdienst. We werden door ko-
iel Elstak, onze commandant, en
or de regering met de rug tegen de
uur gedrukt. Ze hebben alles gedaan
i ons te provoceren, maar zij hebben
is onderschat. Elstak wilde een show-
!er- Als de koppels maar gepoetst wa-
_eid! n vonc* hij het allang best. Als hij er
iar mee kon pronken. Hij wilde geen
kbond in het leger, hoewel de grond-
et dat recht garandeert en er geen en-
f/S
Werd het uiteindelijk een staats
greep tegen wil en dank of was er
wel degelijk een duidelijk plan.?
„Ze was wel degelijk gepland. We ston
den met de rug tegen de muur, we kon
den niet meer stoppen. Maar we vertel
len niet wie er achter stond, dat geef ik
niet prijs. Maar politieke figuren als
pin i
rai Wij zijn niet
bang voor een
volgende coup".
'S
n k wet bestaat die ons daarvan uit
ent uit. Elk gesprek werd geboycot. Eind
luari gingen we in staking, maar we
'erden met karabijnen en mitrailleurs
3I e Wdreven uit ons kampement-. Notabe-
srinie ^oor burgerpolitie, voor militairen
en onverdraaglijke zaak. De politie
lad opdracht desnoods op ons te schie-
rO. n desnoods, terwijl men wist dat wij
igewapend waren. Het was een vak-
ondsstrijd en die beslecht je niet met
"apens maar door onderhandelen. Ar-
0ns had ons verzet nodig om een
tchtyaardiging te hebben voor het af-
figen van de staat van beleg. Daar-
leeft hij ons bewust geprovoceerd,
hij in het zadel kon blijven en de
iezingen uitstellen".
moet zijn mond
houden
Bruma hebben er niets mee te maken
gehad. Het is een groepje
w'eest"
De militairen noemen zich de speer-
punt van het volk. Maar waarom is
dan dan de zeer omstreden figuur en
door Hindoestanen gehate Eddy
Bruma aangetrokken voor de vor
ming van het kabinet?
„Wij hebben Bruma genomen omdat hij
onze bond verdedigd heeft en omdat hij
deken was van de Orde van Advoca
ten".
Maar het was toch te voorspellen
dat deze keuze verkeerd zou vallen?
Hij aarzelt, zegt nadrukkelijk de een
heid binnen de militaire raad te willen
bewaren, maar geeft uiteindelijk toe
dat de keuze van Bruma niet zo geluk
kig is geweest, er direct aan toevoegend
dat deze niet niet in de regering komt
en men eigenlijk mr. Leeflang als advi
seur en formateur had aangetrokken,
maar dat deze zijn leermeester Bruma
erbij haalde. Hierna zou Bruma de eer
ste viool zijn gaan spelen.
De volgende coup moeten we dus
van Bruma verwachten?
Hij lacht uitbundig. En zegt: „luister,
wij zijn niet bang voor een volgende
coup. Want wil die slagen, dan zal ze
uit het volk moeten voorkomen. Daar
komt dan nog bij dat de uitvoerders
moeten beschikken over militaire
machtsmiddelen. Beide acht ik onmo
gelijk. Suriname bezit geen militair ap
paraat los van het volk. Het is ermee
verweven. Het is er deel van. En van
het buitenland hebben we niets te vre-
En een coup van binnenuit, door on
derlinge verdeeldheid binnen de Na-
tionale Militaire Raad?
„Dat is niet mogelijk, wij blijven htt
eens. Wij worden gedragen door gj-
meenschappelijke idealen. Door het b-
sef en de drang dat er ip Suriname veel
moet veranderen voor het volk. Kik,
het zijn allemaal jongens uit het vak.
Stuk voor stuk, niemand behoort totde
elite".
Suriname zit met grote sociaal-ico-
nomische problemen. Dat is het ver-
kelijke probleem, dat moet woden
opgelost. Daar heb je de juiste nen-
sen in de regering voor nodig éneen
goed programma. De grote vraag is
echter Blijven de militairen aai de
macht totdat zij zekerheid heiben
over de goede uitvoering van dat
programma?
„We zullen aanblijven als het volk het
wil. Als het volk zegt dat die militairen
niet meer deugen, dan zullen we gaan"
Op welke manier moet dat dan blij
ken. Via een referendum?
„Dat kan ik nog niet zeggen. Met een
referendum kun je manipuleren. Maar
de tevredenheid onder het volk' kun je
meten. Dat zal een toetssteen moeten
zijn. Daar komt bij dat de opbouw van
Suriname een prikkel zal zijn om hard
te werken. Dat zie je nu al. Wij ver
schaffen de stabiliteit aan de mensen
om er iets van te maken"
Dal harde werken van nu komt door
dekstok achter de deur. De ambtena
ren weten dat ze om 7 uur moeten
beginnen. Doen ze dit niet dan ver
liezen ze hun baan. Maar uiteinde
lijk zal die wil toch van de mensen
zelf moeten komen. Die kun je niet
afdwingen met een geweer, men zal
erin moeten geloven.
„Dat is ook een kwestie van opvoeden.
En natuurlijk moet men zien waarvoor
mm werkt. Dat moet een motivatie
ziji. Innerlijke discipline. Je moet het
niet met een mitrailleur afdwingen: zo
vm je moet aan het werk. Daar bereikt
je niets mee. Alleen maar de volgende
coup. Ik zal er niet veel moeite mee
hebben om de macht over te dragen.
Als ik maar weet dat het land op de
jtiste wijze wordt ontwikkeld"
Betekent dit dat de militairen mis
schien drie of vier jaar of misschien
zog wel langer aan de macht blij
ven?
,Als het volk dat wil zal dat ook gebeu
ren. Maar we blijven niet zomaar aan
de macht. Ons bestaan wordt gelegali
seerd door een verandering van de
grondwet, die we aan het volk voorleg
gen.
Als de regering het niet naar de zin
doet, wordt zij dan weggestuurd
„Jazeker, dat kan. Het zal wel niet om
een complete regering gaan, maar in de
praktijk om een of meer mensen die
het niet goed doen".
Als je op straat loopt merk je, dat de
mensen aan jullie kant staan. Daar
naast merk toch ook een zekere ge
spannenheid.
„Ja, als je het aan de mensen vraagt
willen ze dat de militairen het land he
lemaal regeren. Maar dat kan natuur
lijk niet. Je hebt bekwame burgers no
dig. Feit is echter, dat er in de afgelo
pen jaren niet hard is gewerkt. Ons
ambtenarenapparaat is log, loodzwaar
en er moeten veel ambtenaren uit
Surinaamse militairen, hoelang
blijven ze aan de macht?
moet worden gelegd op kleinschalige
projecten die werk opleveren. Niet zo
zeer op grote projecten zoals West-Suri-
name, hoewel de Cabalebodam natuur
lijk een goede zaaïc is voor onze ener
gie-voorziening. We zijn dat met de Ne
derlandse regering eens en we zijn ook
blij dat ze ons willen blijven steunen,
want Suriname is nu meer democratie
dan het ooit geweest is".
De Nationale Militaire Raad heeft
geen echte politieke ideologie. Er
wordt gesproken over „Surinamis-
me". Wat betekent dat voor sergeant
Mijnals
„Ik wil me niet aan de politieke spelre
gels binden. Ik wil dat iedereen in Su
riname aan zijn trekken komt. Ik wil
dat de koek rechtvaardig verdeeld
Voor hen zal er werk moeten komen.
Wij zijn met de COSNS (Commissie
Ontwikkeling Samenwerking Neder
land Suriname-H.K.) van mening dat
het roer om moet en dat de nadruk
wordt. Ik wil de krotwoningen sane
ren. Ik wil dat er betere bestrating
komt. Weggebruikers die belasting be
talen. Ik wil dat er veel meer aan land
en bosbouw wordt gedaan, dat de grond
rechtvaardig verdeeld wordt.Maar ik
wil me niet binden aan een bepaald sy
steem. Niemand van ons"
Henck Arron beeft het ontslag van
zijn kabinet ingediend, maar hij
heeft nu huisarrest en is monddood
gemaakt Waarom?
„Omdat meneer Arron zijn mond moet
houden. Hij heeft hem lang genoeg
opengedaan. Hij heeft er niets van ge
bakken. Hij mag niet de kans krijgen
om te stoken, althans voorlopig niet.
We hadden meneer Arron ook dood
kunnen schieten, maar dat hebben we
bewust niet gedaan. Meneer Arron mag
eerste graad familie ontvangen. Hij
heeft een leven als een luis op een zeer
hoofd. Niets te klagen. En voor mijn
part blijft het zo de eerste 50 jaar"
Zo te zien leeft sergeant Chas Mij
nals op de toppen van zijn zenuwen?
„Ik ben niet echt gespannen. Je slaapt
nauwelijks, dat is waar. Er komt ont
zaglijk veel op je af. Ik weet dat ik voor
een taak sta die ik naar me toe heb ge
trokken. Ik voel de kracht om te doen
wat ik moet doen. Ik zie het als een
historische taak, die ik niet voor mezelf
wil. Ik denk dan eerder aan mijn kin
deren en kleinkinderen. Zij zullen
nooit tegen me kunnen zeggen: „vader
of grootvader, wat heb je eigenlijk uit
gevoerd in je leven". Ik heb een groot
se taak te vervullen. En of ik nog 40
jaar aan de macht blijf, misschien wel
ja, wié weet. De problemen van Surina
me los je niet in een paar jaar op. Maar
aan de andere kant: Zodra er iemand
komt die het betèr kan, dan ga ik. Des
noods morgen"
HOMME KROL
DEN HAAG/PARAMA
RIBO Op het zanderi
ge, zonnige pleintje van
de Memre-Boekoekazerne
in Paramaribo, het voor
malige Prins-Bernhard-
kampement, staat een
groep mensen zwijgend in
een kring. In het midden
daarvan bevinden zich
enige schreeuwerige sol
daten, de wapens gericht
op de grond. Daar liggen
twee nagenoeg geheel ont
klede jongemannen, op
hun buik, de neus in het
zand en de armen en be
nen wijd uitgespreid. Om
hun billen spant zich een
onderbroekje. Twee sol
daten leggen hun geweer
opzij en vervangen het
door een bullepees. Het
stijve stuk leer petst neer
op het achterwerk van
éen van de jongens. Kron
kelend richt het slachtof
fer zich op. „Au, dat doet
pijn". Een soldaat stapt
naderbij. „Blijf liggen",
schreeuwt hij, met een
net iets te hoge stem. De
jongen gehoorzaamt.
Weer zwiept de bullepees.
En weer richt het slacht
offer zich op, ditmaal
zwijgend. De zojuist ge
noemde soldaat schopt
hem hard tegen de voor
kant van zijn bovenli
chaam. „Doe wat ik zèg.
Luisterrr naarrr mij!!".
En weer suist de bulle
pees.
Deze openbare afranseling
was de afgelopen week op de
televisie te zien in een uit
zending van het NOS-jour-
naal. De nieuwslezer vertelde
dat de beelden in Suriname
drie keer waren vertoond,
„om de schrik erin te houden
en de mensen af te houden
van plundering en dergelij
ke". De Nederlandse verslag
gevers ter plaatse, van wie
sommigen de indruk wekten
de sergeantenrevolutie nog
zo gek niet te vinden, meld
den prompt dat de tuchtiging
zijn uitwerking niet had
gemist Het aantal misdaden
in Paramaribo zou onmiddel
lijk scherp gedaald zijn. Eén
journalist seinde dat hij nu
weer „in alle rust" over de
Domineestraat kon lopen.
Voor de staatsgreep zou het
daar voor vrouwen onmoge
lijk geweest zijn „alleen naar
de winkeltjes (te) gaan kij
ken".
De soldaten bleken overigens
nog tot meer in staat. „Ze
dwingen een groep opdrin-
fende mensen rond een ijsco
arretje zelfs om netjes in de
rij te gaan staan". Ter gerust
stelling voegde de reporter
eraan toe: „En iedereen maar
lachen. Het zijn, tot nu toe,
allemaal verworvenheden
van de revolutie Op de
Surinaamse straten is het
eindelijk weer veilig, de
ambtenaren verschijnen
weer op hun werk en de cor
rupte politici staan aan de
kant. Wat willen de Surina-
mers nog meer?" Tsja...
Ontwikkelingshulp
Deze laatste gedachte speelde
misschien ook door het hoofd
van minister Van der
Klaauw (Buitenlandse Za
ken), toen hij dinsdag in de
Tweede Kamer meedeelde
dat „er geen twijfel over
mocht bestaan" dat Neder
land zou doorgaan met het
geven van ontwikkelings
hulp aan Suriname. (Krach
tens een in 1975 gesloten ver
drag zal deze voormalige ko
lonie in vijftien twintig jaar
ruim drie miljard gulden ont
vangen, waarvan nu onge
veer vijfhonderd miljoen is
overgemaakt). Gewoonlijk
drukt de minister, wie de
mensenrechten zeer ter harte
gaan, zich niet zo ongenuan
ceerd uit Van der Klaauw
g'ng trouwens nog verder,
ij nam nadrukkelijk afstand
van berichten, dat de tweede
man van de ambassade in
Paramaribo de militaire
machthebbers gedreigd had
met stopzetten van de ont
wikkelingshulp als zij de de
mocratie niet zouden herstel
len. „Dat is niet het beleid
van de Nederlandse rege
ring". Wat dan wel het beleid
is tegenover de junta, daar
over was de minister nogal
vaag. Hij zei iets over het
verlenen van „morele steun"
aan president Ferrier. Deze
zou daardoor hopelijk ge
sterkt worden „in zijn over
tuiging, dat teruggekeerd
moet worden naar de demo
cratie"
Motie
Deze misser van de bewinds
man wordt misschien wat
meer verklaarbaar, als men
weet wat de Tweede Kamer
in eerste termijn te berde had
gebracht. Gedreven door de
angst zich te bemoeien met
de interne aangelegenheden
van een „onafhankelijke"
staat, uitten de meeste
woordvoerders, vooral die
van CDA en VVD, zich aan
vankelijk zeer voorzichtig, zij
het wel kritisch. Maar in
tweede termijn haastten alle
grote fracties zich de ver
keerde indruk, die zij blijk
baar op de man achter de re
geringstafel hadden gemaakt,
weg te nemen. Dit culmi
neerde uiteindelijk in het
aannemen van een motie, in-
fediend door VVD, PvdA en
>'66, waarin de regering
wordt verzocht „al het moge
lijke" te doen om te bevorde
ren dat de democratie in Su
riname spoedig wordt her
steld, dat de mensenrechten
worden geëerbiedigd en dat
er zo snel mogelijk verkiezin
gen worden gehouden. De
enige tegenstemmers waren
het CDA, dat de minister niet
voor de voeten wilde lopen,
en de CPN, die geen doekjes
om wond om haar sympathie
voor de plegers van de coup.
Het zal voor Van der
Klaauw, die tijdens de stem
ming buitenslands was, niet
eenvoudig zijn deze motie te
negeren. Niet alleen omdat
ook zijn eigen partij (VVD)
voor heeft gestemd, maar ook
en vooral omdat hij, onder
druk van de Kamer, in twee
de termijn de staatsgreep na
drukkelijk had veroordeeld,
de mensenrechten opnieuw
hoog in zijn vaandel had ge
plaatst en met nadruk had
verklaard dat er „thans"
geen aanleiding was de hulp
stop te zetten (maar mis
schien later wel).
Zo is er dan toch nog orde op
zaken gesteld. Het gaat im
mers niet aan de Surinaamse
sergeants te laten geloven dat
het Nederlandse parlement
akkoord gaat met zaken als
het omver werpen van een
regering, het doden van poli
tiefunctionarissen die hun
plicht deden en zich verzet
ten, het maken van politieke
gevangenen, het uitroepen
van een militaire dictatuur
en het toedienen van lijf
straffen aan mensen, die niet
eens berecht zijn.
Het trieste is alleen dat bij
alle moeite om de minister te
overtuigen van de noodzaak
niet passief te blijven, de oor
zaken van de staatsgreep na
genoeg niet aan bod kwa
men. Want al is het middel
van de staatsgreep dan ver
werpelijk en had men moe
ten proberen gebruik te ma
ken van de volgende verkie
zingen, het blijft een feit, dat
er iets möèst gebeuren. Het
was niet voor niets dat er
zo'n vijftig mensen per dag
naar Nederland vertrokken
om zich te voegen bij de
170.000 a 180.000 landgeno
ten, die hen voor waren ge
gaan. Wat moesten zij anders
met een regering, die de hon
derden Nederlandse miljoe
nen vrijwel alleen aanwend
de voor het aanleggen van
wegen, spoorlijnen en het
bouwen van bruggen om
nieuwe bauxietvoorraden te
ontsluiten. De volkswonin
gen daarentegen, waarvoor
premier Arron in 1975 triom
fantelijk de eerste paal sloeg,
zijn nooit afgebouwd en bie
den alleen plaats aan omhoog
schietend onkruid. De alge
mene zieketekostenverzeke-
ring, eveneens vijf jaar gele
den plechtig beloofd, is er
nog altijd niet en de AOW
(oudedagsgelden) werd al een
hele tijd domweg niet meer
uitbetaald.
Zulke dingen hadden in het
Kamerdebat niet onaange
roerd mogen blijven, omdat
Nederland medeverantwoor
delijk is voor de manier,
waarop de ontwikkelings
hulp wordt besteed. In het
Verdrag staat uitdrukkelijk
dat de financiële steun ten
goede moet komen aan het
„gehele" volk van Suriname.
Er waren en zijn voor de Ne
derlandse regering voldoende
mogelijkheden om in deze
zaak invloed uit te oefenen.
Elk project, dat door Surina
me wordt aangemeld voor
steun uit de ontwikkelings
pot, is afhankelijk van de
goedkeuring door een com
missie, waarin de Nederland
se vertegenwoordigers een
vetorecht hebben. Het falen
van het kabinet-Arron is dus
ook het falen van het kabi
net-Den Uyl en het kabinet-
Van Agt en dus ook van het
Nederlandse parlement, dat
de regering dient te controle
ren. Als er al mensen met de
bullepees hadden moeten
krijgen, dan zeker ook de
Nederlandse bewindslieden
en parlementariërs sinds
1975. „Doe wat-ik zèèg. Luis
terrr naarrr mij", zouden de
sergeants Neede, Sital, Abra
hams en hoe zij verder mo
gen heten ook tot politiek
Den Haag hebben kunnen
richten, en dan met veel
meer recht van schreeuwen.
RIK IN T HOUT
