Oceaanracers
volgen
route theeclippers
Racen
over de
wereld
zeeën
maakt
enorme
opgang
Portugezen
moeten
altijd
inde
rij staan
In Jakarta wordt woensdag het startschot gegeven voor de
NedLloyd Spice Race. De race voert van Jakarta naar Rot
terdam op het traject dat ruim drie eeuwen geleden ook
gezeild werd door de Nederlandse specerijenvaart. De Ver
enigde Oostindi8che Compagnie (VOC) had wat dit betreft
een monopoliepositie. Toch vestigde in 1860 een Engelse
theeclipper, de roemruchte Kelso, het zeilrecord op 63 da
gen. Een prestatie, waarbij ruim 12.000 zeemijlen (ongeveer
22.000 kilometer) moest worden afgelegd. Voor het breken
van dit record is nu een speciale prijs uitgeloofd. Er wordt
gestart in twee afdelingen, een non-stop afdeling en een
stop-afdeling. De deelnemers in de eerste afdeling zullen
met name dit record van Kelso willen breken. Dijkstra, Fac-
que en Maasakkers hopen dat te doen. Het betekent dat ze
dan een gemiddelde snelheid uit hun boten moeten persen
van boven de 190 mijl per dag (7,9 mijl per uur). Anders ge
zegd, de denkbeeldige lijn bij Dover zullen zij moeten pas
seren voor 7 uur in de ochtend van de 14de mei. De be
manning die dit presteert, lijkt de volgende dag (Hemel
vaartsdag) verzekerd van een uitbundige ontvangst in Ne
derland.
De schepen in de stop-afdeling de meeste dus wor
den omstreeks 1 tot 7 juni verwacht aan de finish bij het
lichtplatform Goeroe. Zij varen togen elkaar op handicap.
AANPASSING REGELS
NAFASTNET-RAMPIS
EEN EERSTE VEREISTE
ROTTERDAM/JAKARTA Het racen
over wereldzeeën met zeiljachten is een
sport, die de laatste tien jaar een enorme
opgang heeft gemaakt. Het avontuur
spreekt tot de verbeelding. Connie van
Rietschoten, Gerard Dijkstra en Dirk
Nauta hebben in de laatste internationa
le zeeraces grote naam gemaakt. Denk
aan de eclatante overwinning van Con
nie van Rietschoten met zijn Flyer in de
Whitbreadrace, de wereldreizen van Ge
rard Dijkstra en het succes van Dirk
Nauta in de Round Britain Race. Zeezei-
len over het algemeen wordt populair.
Eelco Casimier met zijn Bylgia werd vo
rig jaar bijna als een held ingehaald toen
hij terugkwam van een soloreis rond de
wereld. The Financial Timesraces heb
ben niet minder bijgedragen tot de grote
belangstelling.
In elk geval staat iedereen nog de ramp
tiidens de Fastnetrace tussen Engeland en
Ierland (14 augustus) voor ogen. Het is een
donkere periode in de roemruchte zeezei-
lerij. Vijftien zeilers verloren het leven en
139 zeilers werden door helikopters en
reddingboten uit het kolkende water op
gevist. Het is overigens nog de vraag of de
veertien deelnemers aan de NedLloyd Spi-
cerace van Jakarta naar Rotterdam wel
Iets „geleerd" hebben van deze ramp. De
Engelse Royal Yaghting Association en de
Royal Ocean Racing Club stelden naar
aanleiding van deze ramp een rapport sa
men. Jachtontwerper E. G. van de Stadt
verklaarde tijdens een discussie georgani
seerd door de KNWV, dat vooral bij wed-
strijdjachten men nog al eens af wil wijken
van de vereiste lengte-breedte-verhouding
en de juiste ballast-hoeveelheid.
Ook uit de andere vele schadegevallen
zouden de zeezeilers lering kunnen trek
ken. Een man die op dat gebied een auto
riteit is, is prof. Ir. J. Gerritsma van de
Technische Hogeschool te Delft. Enkele ja
ren geleden berekende hij voor skutsjes
het zeilvermogen en deed hellingproeven
met de historische vrachtvaarders. Zijn
commentaar op de vele gevallen van roer-
schade en rompschade tijdens de Fastne
trace is: een stalen roerconstructie zou ai
een aanmerkelijke verbetering goven, zon
der dat het extra gewicht nadelig is. Ver
volgens bleek uit de rapporten over de
Fastnetrace dat meer dan de helft van de
deelnemers schade had aan de tuigen.
Zelfs veiligheidsgordels en safetylijnen ble
ken mankementen te hebben.
Er is dus een discussie geweest over ver
betering van de veiligheid van de zeezeil-
sport. Men denkt aan maatregelen, maar
die zijn nog niet genomen. In elk geval is
aanpassing van de IOR-rules een belang
rijke zaak, zo oordeelden deskundigen.
Andere aanbevelingen die gedaan zijn: het
verplicht stellen van stormzeilen aan
boord en betere veiligheidsuitrustingen.
De KNWV zal er hopelijk zijn voordeel mee
doen.
Dirk Nauta
Dirk Nauta zit al sinds half februari in Ja
karta. Hij oefent daar met de Prodent. Het
Flying Wilma
als overwinnaar
„gedoodverfd"
De grote kanshebber om als winnaar
van de NedLloyd Splce Race uit de
bus te komen Is Gerard Dijkstra. HIJ
heeft Ingeschreven met het befaam
de jacht Flyer (19.80 meter), nu ter
wille van de sponsor omgedoopt In
Flying Wilma. De Flyer won twee jaar
geleden de loodzware Whitbreadrace
rond de wereld. Als wachtmeester en
navigator had Dijkstra naast schipper
Connie van Rietschoten, een belang
rijk aandeel In de overwinning. Flying
Wilma Is een jacht dat, naar men
fluistert, een miljoen gekost heeft en
wellicht nog meer. Het is een wed
strijdschip waaraan moeiten noch
kosten zijn gespaard.
schip wordt van onder tot boven getrimd
en wat minstens zo belangrijk is: de be
manning krijgt tijd om op elkaar inge
speeld te raken. Behalve schipper Nauta
zijn aan boord Patrick Schouten uit
Utrecht, Bert Oosthuis uit Rotterdam, Ties
van Os uit Nieuwkoop, terwijl Freek Mul
der uit Groningen en Frits Peeters uit Rot
terdam ieder één etappe zullen meedoen.
Zijn schip is er theoretisch klaar voor: aan
boord zijn twintig zeilen en zeven spina
kers. Dirk Nauta geeft zijn Amerikaanse
schip een goede kans. Pinta, zo noemt de
huidige Duitse eigenaar het schip; Willi-
waw, zo tieette het schip bij de tewaterla
ting bij de Amerikaanse werf Sparcraft.
Het is een ontwerp van de Amerikaanse
Jachtontwerper Dough Peterson.
Het aluminium-wedstrijdjacht, iets groter
dan een zogenaamde twotonner, heeft niet
veel comfort aan boord. Het heeft een
flushdeck (zonder kajuit) met een lange
kuip. „Er zit niets overbodigs in", aldus
Nauta. Een keukentje en een kaartentafel
zijn uiteraard onmisbaar,'maar voor de
rest is er weinig „leefruimte". Een van de
kooien is zelfs verwijderd om plaats te
kunnen bieden aan de zendapparatuur.'
„Je kunt winnen met het schip, maar het is
een kunst om het er zo lang op uit te hou
den", heeft Nauta gehoord van Iemand die
het schip goed kent. „We zijn echter tij
dens de reis veel met de zeilen en met het
trimmen van de zeilen bezig, want het is
een erg gevoelig schip. Veel tijd om aan
andere dingen te denken zal er ook niet
zijn".
Er moet in Jakarta nog heel wat geoefend
worden, want daarvoor was in Nederland
bijna geen gelegenheid. Het weer speelde
hem parten. In Jakarta is daar echter vol
doende gelegenheid voor. Dirk Nauta: „Ik
verwacht de eerste paar dagen van het
traject doldrumweer, dus wisselvallig en
warm. Bij Kaap de Goede Hoop kunnen
we het er wel eens flink van langs krijgen.
De wind Is daar In depressies meestal
west zodat hij recht van voren komt en het
zal behoorlijk koud zijn".
Kanshebbers
Er doen aan de race twaalf deelne
mers mee. In Kaapstad komen er nog een
paar bij. Dirk Nauta, gevraagd naar de
kanshebbers, zegt: „Flying Wilma, Gauloi-
ses 3, die zich overigens niet zo goed be
wezen heeft in de Parmeliarace, Prodent,
de Kaleo uit Singapore en Bubble Gum
(Schotland). Dit laatste schip van lan Fyfe
is van dezelfde jachtarchitect als de Pro
dent". De mogelijkheden om de prijzen
binnen te halen voor de Nederlanders zijn
er wel. Dirk Nauta noemt namelijk niet de
Spirit of Ramfish, het bij Jachtbouw Noord
Nederland te Stavoren gebouwde Sun-
coast jacht. Adriaan van Stolk staat aan
het roer van dit schip en hij ziet voor zijn
crew een derde plaats weggelegd. Ook de
Batavier van Jos Maasakkers uit Australië
(een schip van bijna 22 meter...) is er uiter
aard nog altijd.
Overigens is Dirk Nauta niet zo tevreden
over de verdeling van de prijzen. „De race
is bedoeld voor twee etappes en daar ben
ik ook voorstander van, maar zoals het nu
allemaal geregeld Is, zint het me niet hele
maal. Later zijn er pas een paar gaan roe
pen dat men non-stop wil zeilen om aan
de single-hand mee te doen. NedLloyd is
daarop ingegaan en heeft er een soort re
cordrace van gemaakt. Er is nu een ver
deeldheid ontstaan", aldus Nauta. „Drie
schepen doen maar mee aan die non-stop
en die hebben ook de meeste kans op de
prijzen..."
Er is een prijs voor het eerstaankomende
schip, een prijs voor de recordverbetering
van de Kelso en een prijs op handicap (de
hoofdprijs). „De non-stoppers hebben dus
kans op drie prijzen, terwijl de etappe-zei
lers de kleine schepen maar kans
De Vetus, het buitenbeentje onder de
deelnemers. Het amper tien meter lange
scheepje heeft een jonktuig met twee on-
gestaagde masten. Voorts heeft het con
ventionele scheepje twee kimkielen met
loodballast. De roerbladen kunnen hy
draulisch worden bediend. Het zeilopper-
vlak Is 52 vierkante meter.
hebben op één prijs en dat is niet hele
maal netjes".
Buitenbeentje
Helemaal een buitenbeentje bij de deelne
mers onder de Nederlanders is de Vetus
uit Schiedam. Het is een bij de Rietpol in
Spaarndam gebouwd stalen schip. Schip
per is Ewald Neyenhoff. „We hopen dat
het schip het haalt. Dan is dat voor ons al
het grootste succes", aldus zegt de spon
sor W. H. den Ouden te Schiedam. De
schipper die met zijn vijf bemanningsleden
driftig aan het oefenen is tussen Java en
Bali moet met het schip (ontwerp Kees
Koopman) bewijzen dat een zeezeilschip
haalbaar is voor de iets meer dan modale
Nederlander. Het schip kost namelijk zo'n
honderdduizend gulden. Het ruim tien me
ter metende scheepje is uitgerust met
Jonktuig (zeillatten dus) en men hoopt daar
wel voordeel van te hebben. Men verwacht
grote prestaties. Opmerkelijk is verder ook
een nieuwe toepassing om de stabiliteit
van het schip tot een maximum op te voe
ren. Behalve de geavanceerde modellering
Koopman werkte in de vliegtuigindus
trie heeft het schip een soort kimkielen
die op vliegtuigvleugels lijken. Het schip
helt daardoor bijna niet en kan scherp aan
de wind zeilen. Voorts noemt men de lage
kuip achter uniek. Wanneer deze kuip vol
loopt tilt het schip zich van voren enigszins
op waardoor het de golven oploopt. Publi-
citeitsman Frans Engelage is er zelf en
thousiast over en zegt: „We zijn in Jakarta
al razend populair". Geen kanshebber dus
deze Vetus, maar wellicht een levend be
wijs dat een niet duur schip ook tot grote
prestaties in staat is.
Licht-Zwaar
Een ander Nederlands schip is de Spirit of
Ramfish. Het schip, een Suncoast, werd
bij Jachtwerf Noord Nederland te Stavo
ren gebouwd en verbouwd in Harlingen bij
Het Wakend Oog. Het is evenais de Vetus
een stalen schip en dus erg zwaar. Men
heeft er echter alles aan gedaan om zoveel
mogelijk gewicht te besparen. Aan bepaal
de eisen ontkomt men echter niet: een
zware zender (400 Watt), accu's, twee
stroombronnen (aggregaten), 200 liter die
selolie, 30 liter butaangas en 20 liter ben
zine. Voorts moet er zo'n 500 liter water
aan boord zijn en uiteraard een voedsel
pakket (meestal gedroogde vruchten en
groenten en dat is erg licht). Het totaal ge
wicht aan voeding en water zal per schip
gauw bij de 800 900 kilo liggen. Daar ko
men nog bij reservemateriaal en gereed
schap (naaimachine voor de zeilen o.m.).
Adriaan van Stolk en zijn bemanning heb
ben het allemaal haarfijn uitgekiend. Zelf
zegt Adriaan van Stolk te hopen op een
goede derde plaats.
De Suncoast is een ontwerp van de Wor-
kumer Johan Elsenga. Het heeft een leng
te van vijftien meter, een breedte van 4.50
meter en een diepgang van 2,50 meter.
Het kan 140 vierkante meter zeil voeren.
Johan Elsenga was indertijd ook de ont
werper van de Tielsa.
MARINUS DE BOER
(Door Jill Jolliffe)
LISSABON Nog niet zo lar
geleden heeft president Cart
een brief geschreven aan
Portugese president Ean<
waarin hij de Portugese regerir
vroeg om een boycot van
Olympische Spelen in Moskou
overweging te nemen. Hela*
heeft de brief het Portuges
staatshoofd nooit bereikt. Ha,
president Carter de brief mie
schien verkeerd geadresseerd jn
was ert zoals boze parlementslj
den opperden, misschien sprak
van politieke sabotage? De wat
Portugalkenners weten wel b<
ter: de brief was gewoon blijvq
steken in de ambtelijke molen^
Portugezen moeten altijd In de rij staa
of het nou bij de viswinkel, bij de ban
bij de taxicentrale, bij de advocaat, i
de dokter, bij het arbeidsbureau of
het belastingkantoor is. Hoe groot de\
Is en hoe lang men moet wachten han
af van de plaatselijke service en de fj
van het jaar. Advocaten kennen gej
seizoenen en hebben het altijd drdf_
Voor Juridische bijstand moet men r
stens twee uur in de rij staan. De
winkel beleeft rond Kerstmis een p/j
omdat in bijna elk Portugees gezin i
calhau, een plaatselijk visspecialit4
deel uitmaakt van het kerstdiner,
belasting betalen geschiedt op gezej
tijden, maar is altijd een bijzonder lai
durige aangelegenheid.
In Agualva-Cacem, een voorstad
Lissabon, staan de mensen 's ochteri
al om vier uur in de rij bij het gezoii
heidscentrum om een afspraak met J
dokter te maken. Net als bij het i
beidsbureau zijn de lange wachttijd
bij het gezondheidscentrum evenzeer\
wijten aan onderontwikkeling als
ambtelijke traagheid, hoewel
vaak hand in hand gaan.
Vooral de Portugese banken blinken j1'
in bureaucratie. Bij de bank moet mv;
eerst In de rij staan om geholpen,.r
worden. Als men dan eindelijk bi) ft'
desbetreffende loket Is aangekomen,
de kans groot dat de bankbeambte A
minnelijk vraagt of men over een
tingzegel beschikt. Als men zich dïa
niet van te voren mee heeft gewapen
begint de hele ellende opnieuw. Het kt
zijn dat de bank wei belastingzegi
verkoopt, maar bij een ander loket,
dat geval moet men zich weer achter
de rij aansluiten om na aankoop van
kleinood weer positie in te nemen
het oorspronkelijke loket. Het is ech e
ook mogelijk dat de bank geen bei
tlngzegels verkoopt en in dat ge
moet men zich naar de dichtst bijzij/Jjj
kruidenier spoeden waar uiteraard c
Portugese postzegels plakken niet.
houdt in dat men op het postkanti,
eerst In de rij moet staan om een pt
zegel te bemachtigen en dan 'nog eu
voor het gebruik van de lijmpot. N
Het probleem van postzegels die
plakken, valt volkomen in het niet
het systeem van vooruitbetaling
men in' winkels hanteert. De Portug In
die inkopen gaat doen, moet twee k ^Qi
in de rij staan, één keer om het bo )er
schappenbriefje te overhandigen en iz
betalen en één keer om de bocdsch te
pen af te halen bij de toonbank. Het Si
volg hiervan is meestal een nukl r
kassier en geïrriteerde klanten.
Men zou verwachten dat de kritici uQ
het huidige systeem met een altern a'
plan voor de dag zouden komen,
geet het maar. Eenmaal per jaar org
seert de communistische partij een J
mis die door duizenden wordt bezo
maar ook hier geldt het systeem
vooruitbetaling.
De nieuwe regering, die in het pa
ment steunt op de Democratische
llantie, heeft onlangs beloofd de
reaucratie aan te pakken. Het ambti
apparaat in Portugal telt 400.000 i
en is het grootste van heel West-Ei
pa. Op elke 1000 inwoners zijn er
ambtenaren. De regering hoopt
ambtelijk apparaat drastisch te her
en heeft een commissie in het leven
roepen om te bekijken hoe dit het bi
aangepakt kan worden.
„De economische ontwikkeling van
tugal wordt belemmerd door de tl
ambtelijke molen", aldus Carlos R(
lo, de nieuwe minister van bestuur
hervorming. „Wij willen een ambt!
apparaat dat het publiek ten diet
staat en waar men onmiddellijk v
geholpen. Tijd Is Immers geld. Als
moet wachten lijdt niet alleen de
ger, maar ook het land verlies".
Carlos Robaio moet niet alleen
ambtelijk apparaat opnieuw organ
ren, maar ook de corruptie aanpak
die onder Portugese ambtenaren
tiert. De twaalf regeringen die Por
sinds 1974 heeft gekend, hebben
beloofd om een onderzoek in te st
naar verduistering van gemeensct
gelden. Onder meer zouden amb\
ren gelden die bestemd waren voor
golese, Mozambikaanse en Timoi
vluchtelingen, in eigen zak hebben
stoken.
De regering wordt bijgestaan dooig
Raad van Europa die onlangs een
clöle afvaardiging naar Portugal I
gestuurd om de bestuurlijke probit
tiek te bestuderen. Deze commissi
vooral advies uitbrengen over een
we opzet van het ambtelijk appA\
waardoor Portugal zich sneller zal |j
nen aansluiten bij de EEG.
(Copyright The Guardian Pers lren2
De Prodent is er theoretisch klaar voor.
