'Multinationals bepalen
wat goed is voor Suriname'
'Man, ik zie het hier nu helemaal zitten9
Mugabe: regering van nationale eenheid
Mugabeonafhankelijk
strijder voor Zimbabwe
ONTWIKKELINGSSOCIOLOOG BRANDSMA:
Van der Klaauwpositief over
afspraak Ferrier en junta
16 lassachusetts was
oor Kennedy zaak
an 'leven of dood'
NNENLAND/ BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 5 MAART 1980 PAGINA
EERSTE TERUGGEKEERDE
SURINAMER
SERGEANT LACHMON:
(Van onze speciale verslaggever
Hom me Krol)
PARAMARIBO Gisternacht ont-
Imoette ik in de zwoele, uitgestorven
jstraten van Paramaribo, waar alleen
pe honderden magere honden niets
van een avondklok willen weten, ser
geant Lachmon. Hij pikte me met zijn
patrouille op in een „gevorderde" po
litiewagen. Onder de veilige hoede
van zijn pistool-mitrailleur bracht hij
frie, aanvankelijk wat verbolgen („er
wordt hier 's-nachts nog geschoten")
naar mijn hotel, dat een heel andere
kant op bleek te liggen dan ik in mijn
wandeldrift had gedacht. „Ik ben de
eerste Surinamer die weer is terugge
keerd", sprak Lachmon trots onder-
Weg.
Pas vier maanden in Nederland aan het
werk bij een fabriek, hoorde hij in Ne
derland van de revolutie. „Ik heb het
eerste vliegtuig terug genomen en ben
meteen in dienst gedaan. Ik ben nog niet
uit de kleren geweest. Ik ben blij dat ik
mee kan helpen om het land op te bou
wen. Man, ik zie het hier helemaal zit
ten, nu de corrupte kliek is weggejaagd.
Als het aan mij ligt komen ze nooit meer
aan de macht".
Al eerder die avond had ik verrassend
kennis gemaakt met het revolutionaire
elan van de militairen. Op een wande
ling door de stille straten, waarvoor een
speciaal pasje wordt verstrekt, liep ik op
tegen sergeant Roy Fredson en zijn man
schappen. Ze waren juist bezig een ille
gale voorbijganger te verhoren. De jonge
man legde onwillig uit dta hij op weg
was naar zijn werk en niet op avondklok
van tien uur had gelet. „Het is nu dus
drie kwartier later, dus heb jij drie
kwartier van het Surinaamse volk gesto
len. Ga op je benen staan, en laat dat bu:
reau los als ik tegen je praat. Ik zal soe
pel zijn, jongen. Jij hoort in de cel, maar
ik zal jou opvoeden. De hele week dat jij
nachtdienst doet zal ik jou controleren.
Wat is jouw naam?".
Doelstellingen
Zo wordt jong Suriname de doelstellin
gen van de revolutie bijgebracht. Hard
en eerlijk werken aan de opbouw van
het land. Ook wordt de Surinamer eer
bied voor de eigen vlag en het eigen
volkslied bijgebracht. „Een nationale
vlag, die in technisch opzicht de meerde
re is van welke vlag dan ook", hoorde ik
gisteravond in een TV-programma.
Twee militairen lieten precies zien hoe
eerbiedig je de vlag moet opvouwen. En
de commentator sprak dat de ster op het
dundoek „een opgeheven hoofd naar de
toekomst en twee omhelzende armen"
verbeeldde: een nationaal symbool van
eenheid.
Terwijl Paramaribo op een oor ligt ge
tuigde sergeant Roy van zijn geloof in de
toekomst. „Het zal een opgave worden,
maar we redden het als we de juiste
mensen in de regering vinden en die
blijven controleren". Hij zei te genieten
van het enthousiasme van de bevolking
voor de militairen. En gaf toe dat de
staatsgreep een absolute meevaller was.
„Daar waren we niet op uit. Het ging ons
als Bond van Militair Kader om twee
dingen: de promotie van de 50 dienst
plichtigen tot beroepsmilitair en verwij
dering van kolonel Elstak en majoor Es-
sed als onze bevelhebbers. Die dingen
hebben we bereikt. Waar het nu omgaat
Afstraffen
Voor mijn vertrek laat de soldaat me het
houten politiebureau nog even zien. Een
bedompte ruimte met op de bovenver
dieping een levensgroot biljart en tafel
tennistafels. Beneden me hoor ik een
paar opgebrachte dronken arrestanten
schreeuwen. Gevolgd door een plotseling
stilzwijgen. „Dat tuig moet je meteen af
straffen", zegt mijn begeleider. „In de
eerste dagen hebben we ze het plunde
ren goed afgeleerd. We hebben er heel
wat getackeld en afgerammeld. En in de
kazerne op een mierenhoop gezet, broek
van de billen. Als ze schreeuwden, kre
gen ze met de bullepees. En niet alleen
die jongens, ook de winkelier die de prij
zen verhoogde. Het is wel afgelopen nu
„Vergeef mij het woord", zei een collega
vanmorgen op de persconferentie tegen
de militairen raad, „maar tot nu toe is
deze staatsgreep een Creools onderons
je", waarop sergeant Mijnals, de jonge
student, vuur schoot en de vraagsteller
toeriep: „Dat vind ik een vies woord. We
zijn allemaal Surinamers. Een Creools
onderonsje, wie dat zegt is aan herscho
ling toe".
Op dat laatste schijnen niet alle Surina
mers te wachten. Een aantal probeert de
wijk te nemen, zoals het middelbare
echtpaar dat ik in het hotel tegen het lijf
liep en waarvan het vrouwelijk deel, een
Hindoestaanse, tegen me zei: „Wij willen
ons vege lijf redden. Ik lust dit Suriname
niet meer. Ik ben doodsbang voor die
jongens. Waar ik om taal is een veilig le
ven in een geordende staat".
len
(Van ome speciale
verslaggever)
PARAMARIBO Niet
ie militairen in de Me-
ire Boekoe-kazerne
naar een handjevol
multinationals (Alcoa
»n Ogem) in Pittsburgh
VS) en Nederland be-
jalen wat goed is voor
Suriname. Als dit land
liet radicaal het roer
imgooit gaat het finaal
bankroet. Dit zijn twee
ionclusies van de ont-
ivikkelingssocioloog
Ir. J. K. Brandsma, we
tenschappelijk hoofd
medewerker aan de
universiteit van Am
sterdam en voor een
alf jaar als gastdocent
erbonden aan de uni
citeit van Suriname.
Suriname holt, zo zegt
Brandsma, regelrecht
Haar het faillissement.
Indanks de toegezegde
f.7 miljard gulden Ne-
1erland.se ontwikke
lingshulp.
Heer dan een miljard gulden
[an de hulp is tot nu toe in
Nederland achter gebleven.
£n wat er wel besteed is
twam grotendeels bij de ver
teerde projecten terecht,
toals de honderden miljoe-
ien die in het prestigeproject
tVest-Suriname zijn gestoken
n waarvan niemand weet of
le geschatte opbrengsten aan
bauxiet ooit gehaald zullen
Vorden. Hoe dan ook, de ba
len voor het land zelf zijn nul
Er zal een afgewogen en uit
gekiend werkgelegenheid
sprogramma moeten komen.
De gewone werkloosheid ligt
nu al op een kwart van de
beroepsbevolking, terwijl nog
eens een kwart verborgen
werkloos mag heten. Terug
keer van Surinamers uit Ne
derland zou daarom volgens
Brandsma slechts heel gelei-
Wat onwennig lopen jonge Surinamers in het gelid. Na de om
wenteling is men begonnen jongeren te interesseren voor het
leger.
delijk mogen gebeuren. „Het bevolking. Vierduizend man
aantal arbeidsplaatsen gaat extra op de arbeidsmarkt in
jaarlijks in absolute zin ach- een jaar bijvoorbeeld zou een
teruit En dat bij zo een jonge ramp zijn voor Suriname".
TWEEDE KAMER ZEER GERESERVEERD
Binnen- en buitenlandse journalisten brachten gisteren een bezoek aan de Memre Boekoe-kazerne in Paramaribo. Geheel links
onze eigen verslaggever ter plaatse, Homme Krol.
komma nul. Het project le
vert nauwelijks arbeidsplaat
sen op. Volgens Brandsma
profiteren alleen de multina
tionals van de enorme geld
stroom. De 180 miljoen gul
den voor de aanleg van een
spoorlijn is praktisch wegge
gooid geld en dan staat ook
de bouw van de enorme Ca-
belebodam nog op het pro
gramma. Deze dam wordt
vijf keer groter dan de Bro-
kopondodam en zal voorna
melijk stroom leveren aan de
energieverslindende alui-
naarde-verwerkingsfabriek,
waarvan de bouw nog niet
eens zaker is.
Dr.Brandsma: „Er is een fun
damenteel andere ontwikke
lingstrategie voor Suriname
nodig". Hij wil de beschuldi
gende vinger niet opheffen,
maar wijst wel op de zwakke
planning in het land, het on
doelmatige overheidsap
paraat en de gebrekkige wer
king van het politieke sy
steem. „Men denkt altijd dat
Suriname rijk is, maar dat is
niet zo. Suriname is een arm
land".
Suriname wordt wel het
Hong-Kong van het Ameri
kaanse continent genoemd.
Je kunt hier letterlijk alles
kopen, tot en met 18 merken
sardientjes. Het land zelf pro
duceert praktisch niets. Alle
prijsstijgingen worden hier
geïmporteerd. Daarbij komt
dan nog de binnenlandse in
flatie van 15 procent per jaar.
Rijst is het enige product dat
niet ingevoerd moet worden.
Maar omdat de Surinaamse
overheid aan zijn geld komt
door heffingen op de import,
kan en mag deze niet ver
dwijnen. „Als je die import
bron opdroogt gaat de over
heid hier in twee jaar fail
liet".
Volgens Brandsma zal ook
het aantal van 50.000 ambte
naren drastisch ingeperkt
moeten worden. „Je hebt er
aan 16.000 genoeg", weet hij.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Nederlandse regering
vindt het een goed teken, dat in Suriname
de Nationale Militaire Raad en president
Ferrier overeen zijn gekomen om op de
kortst mogelijke termijn een nieuwe rege
ring te vormen. Dit omdat nu de eerste
stap gezet zou zijn naar het herstel van de
parlementaire democratie.
Nederland zal Ferrier, die „in hart en nieren
een democraat is", moreel steunen „in zijn
overtuiging dat er moet worden teruggekeerd
naar de grondwetelijk voorgeschreven situa
tie", aldus minister Van der Klaauw (Buiten
landse Zaken) gisteren in de Tweede Kamer
bij het debat over de coup der sergeanten.
De steun aan Ferrier wil niet zeggen dat Ne
derland zich mengt in de interne aangelegen
heden van de staat Suriname. „Wij stellen
ons zeer terughoudend op," aldus de minister.
Dat mag volgens hem vooral blijken uit het
feit, dat gewoon zal worden doorgegaan met
het geven van ontwikkelingshulp.
In de Kamer bestond weinig waardering voor
de opstelling van de regering. „Terughou
dend werd deze genoemd, vooral omdat de
minister pas in tweede termijn, na hevige
aandrang van de Kamer, bereid bleek zijn af
keuring over de staatsgreep uit te spreken
nadat hij eerst alleen maar positieve dingen
had gezegd over de jongste ontwikkellingen.
De oppositie toonde zich bijzonder boos over
de „vele slordigheden" van de bewindsman.
Bij mevrouw Bischoff (D'66) en de socialist
Pronk had dit zelfs de indruk gewekt dat de
regering de staatsgreep stilzwijgend goed
keurt. Pronk vond verder dat Van der
Klaauw zich „onvoldoende had voorbereid".
Dat leidde hij af uit het feit, dat de minister
sommige dingen „eenvoudig niet wist". Van
Zeil drukte zich iets milder uit. Hij vroeg zich
af of de regering zich niet te afstandelijk op
stelt. „Heeft men de vinger wel voldoende
aan de pols".
Alle fracties waren van mening dat de Ne
derlandse militaire missie in Suriname haar
werkzaamheden tenminste moet opschorten.
Deze missie bestaat uit negen man, die optre
den als adviseur van de Surinaamse Krijgs
macht. Een motie van de PPR-woordvoerder
Waltmans, waarin om de opheffing van de
missie wordt gevraagd, wees de bewindsman
af. Volgens hem zou dat in strijd zijn met het
Verdrag met Suriname. Wel heeft de rege
ring het inmiddels beter gevonden de missie
voorlopig op non-actief te zetten.
(Vervolg van voorpagina)
V YORK Kennedy's zege in Massachusetts, de staat
ïem sinds 1962 bijna „blindeling" naar de senaat afvaar-
kwam niet als een verrassing. Maar na vier achtereen-
jende nederlagen tegen president Carter was een over-
ende zege voor Kennedy een kwestie van „leven of
1" geworden. Een opvallend rustige Kennedy, die na
[pittige nederlaag in Iowa, Maine, Minnesota en New
ïpshire aanzienlijk harder stond te juichen dan van-
»t, zei in een eerste reactie in de komende testen vooral
_adruk te zullen leggen op het naar zijn mening ernstig
ade economische beleid van Carter,
jen record-inflatie in de dubbele cijfers in 1979 wijzen de
cijfers van dit jaar op een mogelijk nog hoger inflatieper-
ïge. Kennedy hoopt zolang in de race te blijven, totdat de
irs zich daadwerkelijk gaan storen aan de slechte economi-
situatie. Bovendien rekent Kennedy erop, dat Carter toene-
tie schade zal ondervinden van de stagnatie in de bevrijding
\Üe vijftig gijzelaars in Iran en de afnemende belangstelling
1 de kiezers rond de Russische invasie in Afghanistan. De
/Iin het Kennedy-kamp is ook herleefd door de zeer recente
/□er van de regering-Carter inzake Israël. President Carter
jt dinsdag toegeven, dat de afgelopen zaterdag verleende
taan een scherpe resolutie van de Verenigde Naties, waarin
aelische nederzettigen in bezet gebied werden veroordeeld,
en misverstand berastte. De „vergissing" leverde scherpe
tsten op van Israël en joodse groeperingen in de Verenigde
eerstvolgende voorverkiezingen in het zuiden (South Ca-
Alabama, Florida en Carters thuishaven Georgia) is wei-
icces voor Kennedy weggelegd. Kennedy heeft zijn zinnen
op Illinois (18 maart) en New York een week later. In bei
ten zij de vooruitzichten op dit moment niet erg hoopge-
maar de winst in Massachusetts heeft de hoop in het Ken-
;amp flink doen herleven.
de republikein John Anderson heeft de hoop na zijn sterke
laten in Massachusetts en Vermont vooral gericht op Illi-
(zijn „thuishaven") en York. Anderson is de race ge-
als zware „underdog",^^Be eerste test in Iowa eindigde hij
rin, maar in New Ham^nire klom hij al naar een duidelij-,
erde positie.
iet aantal kiesmannen op de Conventies betreft, heeft Ken-
er op dit moment, na zijn zege in de qua bevolking tiende
staat Massachusetts, zelfs meer dan Carter achter zich: 110
84. Om de partijnominatie te verwerven zijn er echter
ens 1666 nodig. In het Republikeinse kamp zijn er tot nu
van de totaal 1993 verdeeld. Reagan heeft er 37, Bush 35,
son 14, Baker 8 en Connally 1.
VREUGDE BIJ FRONTLUNSTATEN - WOEDE BU BRITSE CONSERVATIEVEN
SALISBURY De nieuwe premier van
Zimbabwe-Rhodesië, Robert Mugabe, heeft
gisteravond in een uitzending voor radio en
televisie bekendgemaakt dat hij een rege
ring van nationale eenheid wil vormen, hoe
wel zijn partij bij de verkiezingen de abso
lute meerderheid heeft behaald.
Spoedig na de officiële bekendmaking van
Mugabes overweldigende overwinning werd
Mugabe door gouverneur Soames gevraagd
de eerste regering voor onafhankelijk Zim
babwe te vormen.
Deze regering zal leden van de partij van Jos
hua Nkomo, de voormalige bondgenoot van
Mugabe, omvatten alsmede vertegenwoordigers
van de blanken, de halfbloeden en de Aziaten.
Mugabe herhaalde zijn beloften tot eerbiediging
van particulier eigendom, zeggend dat de eco
nomie van Rhodesië in wezen kapitalistisch is.
Hij riep de blanken op in het land te blijven en
hem te helpen bij de vorming van een gematig
de onafhankelijke regering in vrede. Hij zei-
maandag met oud-premier Ian Smith te hebben
gesproken, de man die vijftien jaar geleden
Rhodesië eenzijdig onafhankelijk maakte. „Wij
kwamen overeen'samen te werken", aldus de
oud-guerrillaleider
Mugabe maakte voorts bekend dat hij de blan
ke leider van het militair commando, luitenant-
generaal Peter Walls, zou machtigen samen te
werken met de guerrillatroepen om te komen
tot een integratie van alle partijen die elkaar
hebben bestreden.
De reacties in de wereld op de overwinning
van Mugabe variëren van uitzinnige blijdschap
bij de frontlijnstaten Angola, Mozambique,
Botswana, Tanzania en Zambia, tot woede bij
de Britse Conservatieven en de Zuidafrikanen.
De Zuidafrikaanse regering, geschokt over de
uitslag van de Rhodesische verkiezingen, on
thield zich gisteren van commentaar. Premier
Pieter Botha liet er echter geen twijfel over be
staan dat Zuid-Afrika niet zou tolereren dat
een toekomstige rgering van Rhodesië-Zimbab-
we steun zou verlenen aan „zwarten die een
zwarte meerderheidsregering in Zuid-Afrika
wensen". De rechtse vleugel van de Britse Con
servatieven hebben groot alarm geslagen en ge
waarschuwd dat Mugabes succes de Sovjet-Unie
een lanceerbasis „voor het opvoeren van guer
rilla-activiteiten in Zuid-Afrika" zal geven.
Volgens de Britse premier Margaret Thatcher
moet in Rhodesië nu iedereen samenwerken
om de kloof te overbruggen. „De tijd van ver
zoening is aangebroken." Minister van buiten
landse zaken Lord Carrington, uitwerker van
het akkoord van Lancaster House, dat de basis
voor de verkiezingen in Rhodesië legde, vindt
het nog te vroeg van een succes te spreken. Op
de Londense werd dit oordeel weerspiegeld
door een forse daling van de aandelen van
maatschappijen met vestigingen in Rhodesië.
De Amerikaanse regering heeft Mugabe met
zijn overwinning gefeliciteerd. De Nederlandse
regering zal zo spoedig mogelijk diplomatieke
betrekkingen met Zimbabwe aangaan.
Sacharov mag
land niet uit
MOSKOU De leiding in het
Kremlin heeft het verlenen
van een uitreisvisum aan
atoomgeleerde en dissident
Andrej Sacharov strikt van de
hand gewezen, zo is gisteren in
Moskou vernomen.
Conferentie
Noord-Ierland
mislukt
BELFAST De conferentie
over de politieke toekomst van
Noord-Ierland, die twee maan
den geleden is begonnen, is
feitelijk op een mislukking
uitgelopen. Dit is uit bronnen
die nauw betrokken zijn bij de
besprekingen, vernomen.
Robert Mugabe
Robert Mugabe, de premier
van de laatste Britse kolonie'
in Afrika, is tegelijkertijd een
marxist en devoot katholiek.
Hij steekt zijn belangstelling
voor de marxistische filosofie-
niet onder stoelen of banken,
maar hij wijst er met nadruk
op dat hij zijn christelijke
overtuiging heeft behouden.
De 55-jarige Mugabe kreeg
zijn eerste onderwijs op de
rooms-katholieke zendings-
post van Koetama ten westen
van Salisbury. Zijn eerste po
litieke contacten legde hij
aan de zwarte iniversiteit in
Fort Hare in Zuid-Afrika. Na
enige jaren in het onderwijs
te zijn werkzaam geweest,
ging Mugabe zich aan natio->
nalistische activiteiten wij
den. Hij zou lange tijd voor
lichtingsman worden van de
partij van Nkomo, die hii in
deze verkiezingen ver achter
zich zou laten. Ook met een
andere voorman van het
zwarte verzet, dominee Si-
thole zou hij lang samenwer
ken. Hij stichtte samen met
hem de Nationale Afrikaanse
Unie van Zimbabwe, op
grondslagen die radicaler wa
ren dan die van de organisa
tie Nkomo. In 1964 werd hij
secretaris-generaal van de
beweging en werd kort daar
na gearresteerd. Hij zou tien
jaar in Rhodesische gevan
genschap doorbrengen.
De laatste vijfjaar voerde hij
vanuit Mozambique een
guerrilla-oorlog. Hij zou
daarmee de basis leggen voor
de massale steun die hem bij
de jongste verkiezingen ten
deel is gevallen. Hoewel Mu
gabe onmiskenbaar marxisti
sche sympathieën had, be
hield altijd een grote mate
van onafhankelijkheid ten
opzichte van Moskou en Pe
king die hem dan ook met
argwaan bekeken.
Helmut Schmidt
in Washington
WASHINGTON De West-
duitse kanselier Helmut
Schmidt is gisteravond in
Washington aangekomen voor
besprekingen met president
Carter over de gespannen in-,
ternationale situatie. Verwacht
wordt dat Schmidt vooral de
nadruk zal leggen op een ge
meenschappelijke aanpak van
de Westerse bondgenoten van
de problemen, zoals die zijn
ontstaan na de Russische in
terventie in Afghanistan.
BRUSSEL De commandant
van de Belgische drugbrigade,
Leon Francois is gisteren
voorlopig in vrijheid gesteld.
Tot zijn invrijheidstelling is
besloten door het Hof van Be
roep in Brussel. Francois was
de belangrijkste man in België
op het gebied van drugbestrij
ding. Hij werd op 19 januari,
aangehouden.
