.Nederland
set Suriname
t under druk
KIES OPTREDEN
MILITAIRE RAAD
BIJ BEGRAFENIS
Weer aanslag op
Britse Ri jnleger
Russen schenden
luchtruim buurlanden
van Afghanistan
iacharov: desnoods
jaar het Westen
reen scheiding kerk en
aat in Zwitserland
„Suriname staat nieuwe
staatsgreep te wachten"
ÜÜJITENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 3 MAART 1980 PAGINA 9
TEHERAN, KABOEL
Twee Russische MIG-
straaljagers en twee heli
copters hebben aan de
vooravond van het week
einde tot tweemaal toe het
Iraanse luchruim geschon
den. De vliegtuigen dron
gen twintig kilometer Iran
binnen, zo meldde een
Iraanse krant. De regering
in Teheran heeft scherp ge
protesteerd tegen de inval.
De Pakistaanse luchtmacht
heeft zaterdag een Rus
sisch militair vliegtuig dat
boven Pakistaans grondge
bied verscheen, gedwongen
terug te keren naar Afgha
nistan. Het incident deed
zich voor in de streek van
Chitral in het noordwesten
van Pakistan waar zich
grote aantallen Afghaanse
vluchtelingen bevinden.
Uit de Pakistaanse grens
plaats Peshawar wordt ge-
meld dat de Afghaanse rebel
len grote verliezen hebben
feleden. Daarbij zouden ze
er zeventig islamitische
strijders zijn gedood. Vorige
week leek dit gebied nog
voor een groot deel in han
den van de plaatselijke be
volking. In Kaboel zelf zijn
de afgelopen dagen razzia's
gehouden waarbij minstens
500 onderwijzers, kooplui,
ambtenaren en geestelijken
opgepakt van wie sommigen
door folteringen de bekente
nis werd afgedwongen dat zij
„buitenlandse agenten" zijn.
Eerder hadden in de stad na
een winkeliersstaking massa
le onlusten plaats waarbij 300
mensen zouden zijn gedood.
De Afghaanse leiders hebben
vanmorgen bekend gemaakt
dat zij een grondwet zullen
ontwerpen waarin de „indi
viduele rechten en een
rechtssysteem, gebaseerd p
het islamitisch recht" zullen
worden opgenomen.
De verbannen
zon sidente natuurkundige
„ood-dre* Sacharov er de
iuis->rkeur aan naar het Wes"
>d dé emigreren, als de Rus-
jnne- e autoriteiten hem ver-
liteit-den naar Moskou terug te
ij be-
enharovs echtgenote. Yelena
iarlii-lner' vertelde westerse cor-
ja?ondenten dat haar man
bergt15 ziJn verbanning naar de
noge- stad Gorki zo geïso-
®en-d is geweest, dat hij als ge-
(brifde noch als ijveraar voor
^Irte/nensenrechten kan functi-
kij-ren-
hgft westen is te verkiezen
wei-
ijkers.
ook
boven Gorki", waar de veilig
heid van hem en zijn verwan
ten niet gegarandeerd is", zei
mevrouw Bonner.
De verklaring namens Sacha
rov duidt op een fundamentele
wijziging van zijn persoonlijke
standpunt. In het verleden
heeft Sacharov herhaaldelijk
verklaard geen belangstelling
te hebben voor emigratie naar
het Westen. Aangenomen
wordt dat Sacharov zich voor
heen op dit standpunt had ge
steld, uit vrees dat hij het di
recte contact met de Russische
dissidentenbeweging zou ver
liezen, als hij naar het Westen
zou uitwijken.
iflading in Middellandse Zee
erbe^E De zeer gevaarlij-
rpilrt1 ,au "Cl vurig jaar vuur
heef jcust van het eiland Sardi-
uit- ver&aan, moet zo snel
zoni»e11^ worden geborgen,
t zeggen deskundigen die
jpdracht van de Sardijnse
autoriteiten een onderzoek
naar de giflading hebben ge
daan. Volgens de deskundi
gen, die zaterdag de resulta
ten van hun onderzoek be
kend hebben gemaakt, be
staat het gevaar dat de va
ten, waarin het gif is ver
pakt, zullen openbarsten.
'ord bereid tot kandidatuur
W YORK De Ameri- de presidentsverkiezingen te
inse oud-president Gerald zÜn genoeg druk op hem
d heeft in een interview, wordt uitgeoefend. Volgens
ïbbeit de New York Times ge- Ford kan Ronald Reagan de
it nod dat hij wel bereid is de strÜd om het presidentschap
^Sublikeinse kandidaat voor n'et winnen,
s zijr-
c aaf
GFTrn De Zwitserse be-
r me.king heeft zich gisteren
ndergrote meerderheid uitge-
r ee»oken tegen een voorstel
600 „volledige scheiding van
erderk en staat". Dit zou een
ito ide hebben gemaakt aan
ial ii eeuwenoude voorrechten
r zijm de twee grootste kerkge-
)tschappen: de rooms-ka-
tholieke en de evangelisch-
gereformeerde.
De opkomst was 34,4 procent.
Hiervan stemde 78,9 procent
tegen het voorstel, dat door
een onafhankelijk burgercomi
té was ingediend, maar door
de federale regering en de
meeste grote politieke partijen
was afgewezen.
Khomeiny bij het verlaten van het ziekenhuis.
Khomeiny uit
ziekenhuis
TEHERAN Ayatollah
Khomeiny is gisteren voor
het eerst sinds hij wegens
hartklachten in het zieken
huis werd opgenomen, weer
in het openbaar verschenen.
Vanaf het balkon van zijn
kamer hield hij een tien mi
nuten durende rede om het
volk op te roepen voor de
parlementsverkiezingen op
14 maart. Later op de dag be
trok Khomeiny een woning
in het noorden van Teheran
en keerde niet naar de heili
ge stad Qom terug.
Zeven leden van de extremis
tische groepering Forghan zijn
vanmorgen in Teheran te
rechtgesteld. Zij waren schul
dig bevonden aan moorden op
verscheidene prominente
Iraanse geestelijke leiders vo
rig jaar november. De radicale
Forghan-beweging werd vorig
jaar gevormd door de islamiti
sche geestelijke Gudarzi, die
gezworen had een eind te zul
len maken aan het religieuze
bewind.
MUNSTER De Westduitse politie heeft het ver
moeden, dat de aanslag die afgelopen zaterdag in
het centrum van de stad Munster werd gepleegd op
een patrouillewagen van het Britse Rijnleger en
waarbij een soldaat werd gewond, gepleegd is door
de IRA.
De aanval voor een rood verkeerslicht werd onverwacht het
vuur op de wagen geopend was de tweede op Britse militai
ren in West-Duitsland binnen veertien dagen. Bij de vorige aan
slag eiste de IRA de verantwoordelijkheid op.
VS steunen
anti-Israël
resolutie in VN
NEW YORK De Veilig
heidsraad van de Verenigde
Naties heeft zaterdag een
stemmig dus met de Ame
rikaanse stem vóór uitge
sproken „het ernstig te be
treuren en een hinderpaal
op de weg naar vrede te vin
den" dat Israël doorgaat met
zijn vestigingspolitiek in de
bezette Arabische gebieden.
In Israël was men teleurge
steld over het feit, dat de VS
voor de resolutie hadden ge
stemd. In de resolutie wordt
Israël tevens opgeroepen, geen
nieuwe nederzettingen meer
te vestigen.
Een militair begeleidt een man naar een gereedstaande
politieauto. De man was aangehouden nadat hij een
vrouw op straat had geslagen.
Met voor Surinaamse begrippen ongewone voortva
rendheid heeft men de opruimingswerkzaamheden bij
het afgebrande politiebureau ter hand genomen.
(Van onze speciale
!rmu-ïrsjaggever Homme Krol)
SeRAMARIBO Neder-
^"d oefent achter de scher-
n grote druk uit op de na-
,.vaniale militaire raad om de
51J denocratie in Suriname snel
-,1me/""ierstellen. Stok achter de
nr is de eventuele stopzet-
lert^s* Van ontwikkelingshulp.
s vaiVen persoonlijk gesprek op
;n en^ederlandse ambassade zei
um"bassaderaad mr. Willem
0UdeTiinghe Damste me zater-
5P demorgen: „Het imago van
Ff1?" iname als democratie heeft
Kolo-r dg staatsgreep een lelijke
ir. ei^uw gekregen. Deze in-
laatuk op de grondwet moét zo
anKe-j mogelijk weggepoetst
-den, in het belang van Su-
15 deame zelf. Wij onderhouden
voorrover contacten met presi-
^f""P.t Ferrier, die op zijn beurt
PMontact staat met de militai-
"aad. Wij onderhouden geen
ntstreekse contacten met de
Waar het om gaat is de
ivonaag wje er jn het bestuurs-
WW springt dat nu is ont-
^n. Wij weten, dat de presi-
ert die volkomen boven de
s m?^ijen staat alleen maar be-
;n JJ\ is tot een oplossing die
1-. binnen de Surinaamse
?r*ndwet. Dat betekent dat de
"ering Arron officieel haar
^yaslag indient, dat dan wordt
eltj®s,vaard, waarna de president
formateur benoemt,, voor
rapjes zakenkabinet, dat binnen
or=?1^ al te lange tijd verkiezin-
Ual uitschrijft".
eenSgens Sinnighe Damste rea-
ituur-ren jjg miiitaire machte-
ibers zich zeer goed, dat de
wikkelingsgelden op het
l gezet worden als ze de
iting inslaan, die niet past
ie Nederlandse opvattingen
r democratie.
zich heeft Nederland niets
2n de vorming van een
gerraad als een soort tusse-
llossing. „Maar", aldus de
ierlandse ambassaderaad,
geren bij decreet van een
•flerraad zal voor Nederland
I moeilijk te verteren zijn".
nma
X mateur Bruma weigert tot
toe elk interview. Bekend
wel dat hij zijn mensen
kt binnen de zogenaamde
ctionele groeperingen,
Is de christelijke kerken, de
Ik doegemeenschap, het be-
B fsleven en het onderwijs.
P lke rol de omstreden Bru-
zelf zal spelen is nog niet
er. Binnen de nationale mi-
ire raad heerst grote onrust
over deze deken van de orde
van advocaten, die algemeen
bekend staat als iemand met.
veel boter op het hoofd.
Voor het overige is hier in Pa
ramaribo weinig van de staats
greep, die ook wel met enige
zelfspot „stadsgreep" wordt
aangeduid, te merken. De mi
litairen verschijnen niet na
drukkelijk in het straatbeeld.
Hun absolute macht wordt wel
heel duidelijk door de bevol
king ervaren. Na zes dagen
staan de Surinamers niettemin
nog altijd welwillend tegen
over de zeven onderofficieren
en een officier die het land
volledig controleren.
Ranselpartij
Oppervlakkig gezien is in Pa
ramaribo - dat armoedige, la
waaierige hoofdstadje waar ie
dereen, iedereen kent - heel
wat veranderd. De straat
schenderij is een harde klap
toegebracht. Er was een open
bare, op de TV vertoonde, ran
selpartij in de Membre Boekoe
kazerne voor nodig. De natio
nale militaire raad tracteerde
daar enkele dieven en ver
krachters op een geweldig pak
slaag. Tot groot enthousiasme
van de meeste Surinamers, die
ik sprak.
Kritiek op dit soort praktijken
kunnen ze niet hebben, zeker
niet van Hollanders die ook
weten wat discrimineren is.
Men is zelfs enthousiast over
de militairen. „Je kunt hier
weer veilig lopen. De vrouwen
gaan weer met sieraden naar
de markt. Brommers hoeven
niet meer aan de ketting. Win
keliers hebben geen extra
mensen meer nodig om hun
spullen te beschermen", aldus
de Surinaamse journalist Ge
rold Jiawan gisteravond tegen
De militairen zijn zo zeker van
hun zaak dat met ingang van
maandag de avondklok niet
meer om zeven uur maar om
tien uur ingaat. Tot vreugde
van de Surinaamse mannen,
die 's avonds meestal op straat
te vinden zijn. Medici hier
hebben voor november al een
geboortegolf voorspeld. Veel
sympathie hebben de bemoei
zuchtige militairen bij -de be
volking geoogst met het bevel
aan de ambtenaren om alle
maal aan het werk te gaan.
Ambtenaren
Tot groot vermaak van velen
stonden gistermorgen - ook
zaterdag is hier een werkdag -
enkele honderden ambtenaren
in de rij voor de ministeries,
Er stond voor hen geen stoel
klaar. Een aantal wist zelfs!
niet bij welk ministerie ze ei-,
genlijk werkten. Het is hier
een publiek geheim dat er veel
te veel ambtenaren zijn. Naar
schatting 55.000 tot 60.000
ambtenaren staan op de loori-
lijst. Dat is meer dan de helft
van de beroepsbevolking in
Suriname en zeker 40.000
ambtenaren teveel.
Deze merkwaardige toestand
is het gevolg van het patrona
ge-systeem, waarin partijen
die aan de macht komen hun
stemmers belonen met allerlei
overheidsbaantjes.
Op die manier groeide het
ambtenarenkorps tot het mon
strum. De meeste overheids
dienaars draaien duimen of
komen al jaren niet meer op
het werk, zoals gisteren bleek,
1600 man kwam ook gisteren
niet opdagen. Ze kunnen reke
nen op ontslag, heeft de mili
taire raad laten weten.
Vriendjespolitiek en corruptie
- ze horen al jaren bij Surina
me. Evenals de hoge werkloos
heid.
Een kwart van de beroepsbe
volking heeft geen betaalde
baan. Aan de andere kant telt
het land 30.000 gastarbeiders,
vrijwel allemaal afkomstig uit
het vroegere Brits Guyana.
Deze mensen werken veelal
voor weinig geld in de bouw
en op ver van Paramaribo ge
legen land- en bosbouwprojec
ten. De Surinamers zelf blij
ven liever in Paramaribo han
gen, ook al zijn ze werkloos.
Ze scharrelen hun levenson
derhoud bij elkaar met allerlei
los-vaste karweitjes, het zoge
naamde hosselen. Vooral in de
hoop, dat ze op een goeie dag
bij Suralco of Billiton terecht
kunnen in de bauxiet-indu-
strie. Binnen enkele maanden
zijn ze dan in staat het felbe
geerde vliegticket naar Neder
land te verdienen.
Leegloop
„De leegloop naar Nederland
blijft doorgaan. Ondanks alle
oproepen van de militaire raad
aan de Surinamers overzee om
terug te keren en te helpen bij
de opbouw van hun land.
Werkelijke terugkeer zou een
ramp zijn voor Suriname", al
dus een vooraanstaand eco
noom hier, wiens naam ik niet
kan noemen „Het aantal ar
beidsplaatsen in Suriname
gaat jaarlijks in absolute zin
achteruit. Emigratie naar Ne
derland is voor dit land ge
woon een godsgeschenk. Dat
hebben de vorige regeringen
tot nu toe wel in de gaten ge
had. En daarom hebben ze het
ook niet in hun hoofd gehaald
om iets aan remigratie te
doen". Mijn zegsman verwacht
overigens, dat de trek van Su
rinamers ook na de officiële
stop op 25 november dit jaar
gewoon doorgaat. „Ze komen
dan gewoon illegaal binnen.
Er zullen teveel gaten in het
vergiet blijven zitten. En dat is
maar goed ook. Want als je de
zaak stopt voorspel ik binnen
drie jaar een sociale onrust die
niet meer te stoppen is en nog
heel wat anders te zien zal ge
ven dan deze in wezen onbe
nullige revolutie".
OUD-MINISTER PRONK:
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De militairen die in Suriname de
macht hebben overgenomen hebben, zonder dat mis
schien zelf te willen, een proces in gang gezet dat zal
leiden tot nieuwe, ernstiger en bloedigere staatsgrepen.
Dit heeft het PvdA-kamerlid en voormalig minister
van Ontwikkelingssamenwerking zaterdag voor de ra
dio gezegd.
Zij hebben daarmee, aldus het Kamerlid, laten zien dat het
mogelijk is het normale proces opzij te zetten. Volgens
Pronk zal dat wéér gebeuren, dat kan over vijf jaar maar
ook pas over vijftien jaar zijn. Hij baseerde zich op de ont
wikkelingen in talloze andere ontwikkelingslanden, waar
eveneens de ene staatsgreep op de andere is gevolgd. Naar
zijn mening is het een „slechte zaak", ook al hebben de mi
litairen die de coup hebben gepleegd wellicht te goeder
trouw willen handelen.
(Van onze speciale
verslaggever Homme Krol)
PARAMARIBO Met een bloemstuk op
hun doodkisten heeft de nationale militaire
raad zaterdag eer bewezen aan de twee mili
tairen die hun verzet tegen de onderoffi-
cierscoup met de dood moesten bekopen.
Het stoffelijk overschot van luitenant Igna
tius van Aalst werd zaterdagmiddag begra
ven op de R. K. Begraafplaats te Paramari
bo. Gekleed in veldtenue. De kist was be
dekt met de Surinaamse vlag. Het stoffelijk
overschot van sergeant-majoor A. Comvali-
us, zijn medestrijder werden op de Lutherse
begraafplaats ter aarde besteld. Er was bij
beide gebeurtenissen grote belangstelling
van familie en vrienden. Ook van afgevaar
digden van de militaire raad. Er was geen
uniform te zien. De raad had besloten elk
militair vertoon achterwege te laten. Overi
gens liet de weduwe van luitenant Van
Aalst weten, dat ze geen haatgevoelens of
wrok koerster! Zij sprak de hoop uit, dat er
met de dood van haar man een beter Surina
me zal komen.
Een kies optreden van de militaire raad, vin
den veel mensen hier. „Als die jongens geen
bloemstuk hadden gestuurd zouden veel men
sen erg boos geweest zijn. Tenslotte zijn die
mannen als helden gestorven", aldus een begra
fenisbezoeker. De militairen genieten bij de be
volking algemene sympathie. Al vraagt ieder
een zich wel af waar het met Suriname heen
moet. Tenslotte los je de sociaal-economische
malaise, de corruptie en de armoe niet op met
een avondklok of een bevel om allemaal erg
hard aan het werk te gaan. Iedereen neemt een
afwachtende houding aan. De samenstelling
van de voor deze week aangekondigde burger-
raad zal veel onthullen over de werkelijke be
doelingen van het militaire regime. De komen
de twee weken zullen beslissend zijn voor de
vraag of Suriname terugkeert naar een demo
cratie of vervalt tot een militaire dictatuur, al
dus een politicus die ongenoemd wenst te blij
ven zoals alle belangrijke politici hier bij wie je
vergeefs om commentaar aanklopt.
De acht leden van de militaire raad hullen zich
ook in stilzwijgen. Ze zijn merendeels afkom
stig uit de Creoolse bevolkingsgroep. Slechts
twee leden zijn Hindoestanen. Wel wat mager
voor de grootste bevolkingsgroep in Suriname.
Waar het om gaat is of de Hindoestanen zich
straks ook evenredig terugvinden in de burger-
raad. Wat dat betreft heeft men weinig ver
trouwen in de figuur van Bruma, die ronduit
door de Hindoestanen gehaat wordt.
Het is zeer de vraag of de militaire machtheb
bers zich wel zo gelukkig voelen met de plotse
ling in de schoot geworpen macht, die ze naar
het schijnt als een te heet broodje in de hand
houden. De staatsgreep mag dan uitstekend ge
organiseerd zijn geweest en ook uitgevoerd, van
besturen hebben de soldaten geen kaas gegeten.
Wat de militaire raad ontbreekt is een samen
hangende ideologie, een politieke visie op de
toekomst van Suriname. Op welke manier
komt dit land uit de economische chaos. Ge<;ri
militair die het weet. Maar om de soldaten Y
staan legertjes politici van allerlei slag di<
wel denken te weten. Er wordt bij het lever, gr
lobbied. Ook door figuren van politieke s'V-
tergroperingen, zoals het progressieve froni wr\
de PNR, de partij van Bruma. Deze splintecs
kunnen rekenen op warme sympathie bij zeker
drie leden van de militaire raad. Daarentegen
oogsten ze grote afkeer bij andere leden van de
militaire macht. Het is voor Suriname te hopen
dat de raad onderling niet slaags raakt, w.rt
dan zal het niet bij deze eerste staatsgreep èii,
ven.
Beeld van de begrafenisstoet bij de teraardebestelling van een militair die bij de
staatsgreep het leven liet.
Proeven in Amerika
om superintelligent
nageslacht te kweken
(Van onze
correspondent Dick Toet)
WASHINGTON Tenmin
ste vijf Nobelprijswinnaars
hebben meegedaan aan een
project, waarbij rij hun zaad
ter beschikking hebben ge
steld voor het "kweken" van
superintelligente mensen.
Volgens een aantal Californi-
sche kranten zijn op dit mo
ment drie vrouwen met hoge
I.Q.'s zwanger na kunstmatig
te zijn bevrucht met zaadcel
len van de geleerden. Het
project wordt gefinancierd
door een Californische miljo
nair, Robert Graham, die zijn
fortuin gemaakt fleeft met
zachte contactlenzen.
Een van de betrokken Nobel
prijswinnaars, dr. William B.
Shockley (70) heeft inmiddels
toegegeven aan het projekt te
hebben meegewerkt Shockley
heeft de laatste jaren diverse
omstreden publicaties doen
verschijnen waarin hij onder
meer suggereert dat negers ge
netisch inferieur zijn.
De eerste reacties van de des
kundigen variëren van „ge
vaarlijk" tot „onschuldig gek
kenwerk".
Gangsters
en
moordenaars
Rond het Japanse
eiland Iki kleurde
de zee de afgelo
pen dagen rood
van het bloed van
honderden door
de vissers van Iki
gedode dolfijnen.
De vissers noemen
de dolfijnen de
„gangsters van de
zee", omdat de vis
die zij willen van
gen door de
springtustige zoog
dieren wordt ver
orberd. De dode
dolfijnen worden
door de vissers
van Iki tot vismeel
verwerkt. Op de
foto is net te zien
hoe men een uit
het water getakel
de dolfijn in de
„vis-molen" laat
zakken. Op de
voorgrond is een
grote groep dode
dolfijnen te zien.
