Geen internationale
richtlijnen voor
gebruik kernenergie
Nederlandse religieuzen vinden
synode weinig inspirerend
RAF-leden:
wij wilden
niet doden
Rijdend toilet biedt
uitkomst aan
nooddruftige
Parijzenaars
kerk
wereld
ÈBCgaat
\astisch
bezuinigen
w
Alle drie
Belgische
kerncentrales
bezet
Franse kardinaal Etchegaray op bezoek in China
KORTE METTEN
JITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 29 FEBRUARI 1980 PAGINA 11
(Van onze correspondent
Roger Simons)
NDEN De kijkers in het bui-
h|land hoeven niet bang te zijn.
•wel de BBC in de komende twee
voor minstens 130 miljoen pond
01 bezuinigen, zal alles in het
k gesteld worden om de produk-
e&van steengoede tv-series op peil
ouden.
)u#v-begroting van de BBC wordt ver-
derd met 12 miljoen pond, of drie
:ent van het totaal. Als voor de tele-
niet voldoende geld overblijft, zou
1BC in de kortste keren het onder-
delven in de zware concurrenties-
tegen de rijke commerciële tv van
ot-Brittannië.
risico wil men beslist vermijden,
rom wordt op andere terreinen
besparingsmogelijkheden gezocht,
aaide populaire radioprogramma's
•den geschrapt. Vijf van de elf vaste
^-orkesten hebben bericht gekre-
dat het in de bedoeling ligt binnen
enbare tijd een einde te maken aan
bestaan.
slachtoffers van die maatregel zijn:
Schotse Symphonie Orkest; het Ra-
Orkest van Noord-Engeland; het
iio Orkest van Centraal Engeland;
Noordierse Radio Orkest en de
indon Studio Players". Door de vak-
iden van de muzikanten wordt al
aktie gedreigd. Volgens hun
irdvoerders zou het opdoeken van
rijf orkesten rampspoedige gevolgen
|ben voor het muzikale leven van
it-Brittannië.
is de BBC niet van plan minder
:iek uit te zenden. Voor de produk-
van regionale uitzendingen zal ech-
tien miljoen pond minder beschik-
r gesteld worden. De locale radios-
ins van de BBC krijgen twee mil-
pond minder. De begroting van
;ti opvoedkundige programma's wordt
'Qlaagd met tien procent. Bij de BBC
j momenteel 28.000 mensen in vaste
l mst. Zoals alle grote Britse organisa-
c lijdt deze omroep sterk aan overbe-
[e ining. De directie is nu van plan
e 100 arbeidsplaatsen af te schaffen
0 r middel van natuurlijke afvloeiing.
)efce drastische maatregelen zijn nood-
elijk omdat de BBC al jaren in de
.e ulden zit. Afgelopen najaar heeft de
ertse conservatieve regering het kijk-
ia d (de Britten betalen géén luister-
el) op 34 pond gebracht. Hoewel dat
jjd bijna volledig naar de BBC gaat, is
u opbrengst te klein om een volledige
etaling van de schulden mogelijk te
g^ken en tegelijk voldoende bedrijfs-
l2pitaal over te houden. Daardoor
'jeft de BBC een bijdrage van min-
>ns 40 pond per kijker nodig,
een enkele regering wenst het kijk-
*ld zo sterk te verhogen, omdat ze er
veel van haar populariteit bij zou in
kten. Volgens de directie van de BBC
het niet bij de huidige bezuinigings-
atregelen blijven als de Britse infla-
nog sterker om zich heen grijpt (ze
raagt momenteel al bijna 19 pet) en
omroeppersoneel grote looneisen
It Daarover wordt nu onderhandeld.
1
1 Iflfl toilettes
Jl '\LV
1-
V <-
Ml
Nieuw in de Parijse straten is dit openbare toilet, dat geheel automatisch wordt onder
houden. Na inworp van 1 Franc opent zich de deur van het verwarmde toilet waarin zich
een zit- en hurktoilet bevindt, wasfonteintje, papierautomaat. Na elk gebruik wordt het
hele interieur, inclusief muren en plafond, gereinigd en de lucht geparfumeerd.
(Van onze correspondent
Jan Drummen)
PARIJS Toen enkele
jaren geleden in Parijs
een begin gemaakt werd
met het verwijderen van
de „Vespasiennes", de
naar hun uitvinder, kei
zer Tit us Flavius Vespa
sian us (7-79 na Christus),
genoemde openbare uri
noirs, werd dat gedaan
uit het oogpunt van hy
giëne en openbare orde,
omdat met name exhibi
tionisten op nadrukkelij
ke wijze van de „water-
tempeltjes" misbruik
maakten.
Door velen werd het afbreken daarvan
echter gezien als een historische wandaad;
sedert 1.900 jaar hadden de instellingen
het gemak van de (mannelijke) bevolking
van een aantal landen en vooral Frank
rijk gediend. Daar werd nu zonder meer
een eind aan gemaakt, zonder dat gepoogd
werd een oplossing te vinden voor het
probleem van het misbruik van de urino
irs. Van de 11.000 „Vespasiennes" die eer
tijds in de 5.500 Parijse straten voor „ver
lichting" zorgden, waren er tot enkele da
gen geleden nog maar 104 over.
Op aandrang van de burgemeester Chirac
is nu een experiment begonnen met drie
zogenaamde „Sanisettes", waarmee op het
gebied der „gemakken" eindelijk ook een
eind wordt gemaakt aan de bijna twintig
eeuwen oude discriminatie van vrouwen,
ofschoon de Parijse vrouwen tot vóór de
Tweede Wereldoorlog hun eigen oplossing
hadden gevonden, voornamelijk op de la
gere Seihe-kaden, hetgeen door vreemde
lingen zowel „zeer Frans" en „walgelijk"
als „interessant" werd beoordeeld-
De „Sanisettes" zijn grote, moderne, ver
rijdbare, betonnen kiosken, waarop geen
aanplakbiljetten aangebracht kunnen
worden. Zowel voor vrouwen als voor
mannen wordt na betaling van één frank
automatisch een deur geopend, die door
de gebruiker kan worden vergrendeld.
Tegelijkertijd wordt dan een diffuse maar
ruim voldoende verlichting ingeschakeld
evenals zachte muziek, terwijl het ge
bouwtje wordt verwarmd middels hete,
met kamperfoelie geparfumeerde lucht.
Twee kapstokken en een wasbak zijn
eveneens in de toiletruimte voorhanden.
Zodra de gebruiker de „Vespasienne" ver
laat, komt automatisch de reinigings- en
ontsmettingsapparatuur in bedrijf waar
door het tempeltje 45 seconden later weer
beschikbaar is voor de volgende „noodlij
dende" in de Franse hoofdstad.
■LUIDSHINDER WORDT STEVIG AANGEPAKT
ranse politie mag lawaaiige auto's van de weg halen
i onze correspondent Jan Drummen)
n lRIJS - In Frankrijk kan voortaan
motorvoertuig dat teveel geluid
ji4akt onmiddellijk door de politie in
jdslag worden genomen. Dit is een van
afregelen die de Franse regering
eft genomen om de geluidshinder
d banden te leggen. De maatregelen
rmen in zekere zin een noodoplos-
g, omdat de wet op de geluidshinder
s over enige tijd door het parlement
b worden behandeld. Daar komt nog
dat om de geluidshinder in heel
Frankrijk tot een aanvaardbaar peil te
verlagen een bedrag van vijftig mil
joen gulden nodig is.
De meeste overlast blijkt bij de luchtha
vens en de grote verkeersaders te bestaan.
Om het lawaai bij vliegvelden nog meer
te beperken zullen de landingsgelden voor
de vliegtuigen lager of hoger worden
naarmate zij minder of meer geluid ma
ken. Langs autowegen zijn al geluidwe-
rende muren optrokken, die het lawaai
met 6 tot 8 decibels verminderen, terwijl
de daar langs liggende woningen van dub
bele ramen voorzien zijn. In een aantal
gevallen ziin de autowegen overdekt: de
meest doeltreffende maar tevens kost
baarste manier van geluidwering.
Tussen nu en oktober 1982 zal het lawaai-
niveau van nieuwe in Frankrijk op de
weg komende auto's met 20 tot 50 procent
verminderd moeten worden. Verder zul
len bouwmaterialen, die niet aan de nieu
we normen voldoen, niet meer verkocht
mogen worden. Zogenaamde geluidswach
ters zullen benoemd worden om op het
naleven van de nieuwe maatregelen toe te
zien.
WENEN De conferentie ter af
sluiting van een het zogenaamde
Internationale Beraad over de
Splijtstofcyclus (INFCE), is ge
ëindigd zonder dat men het eens
is kunnen worden over richtlij
nen voor het toekomstig gebruik
van kernenergie. Volgens het slot
communiqué hebben de 66 deelne
mende landen de resultaten van
de studie aanvaard, zonder alle
bevindingen te onderschrijven.
De meeste afgevaardigden op de confe
rentie toonden zich een voorstander van
het gebruik van snelle kweekreactors.
Een van de werkgroepen van de INFCE
kwam zelfs tot de conclusie dat dit type
reactor technische en milieukundig min
der gevaarlijk is dan conventionele kern
reactors. In snelle kweekreactors wordt
plutonium als brandstof gebruikt. Men
was het er op de conferentie over eens dat
het technisch niet mogeljk is een land te
beletten het voor zijn energievoorziening
bedoelde plutonium voor de produktie
van kernwapens te gebruiken. De voorko
ming van dergelijk misbruik was volgens
de afgevaardigden geen technisch, maar
een politiek probleem. Vooral de afge
vaardigden van ontwikkelingslanden,
zoals Brazilië en Pakistan, hadden kritiek
op de strenge voorwaarden die de Vere
nigde Staten hanteren bij de export van
nucleaire technologie.
Waarnemers op de conferentie waren van
mening, dat de Verenigde Staten wat te
rug hebben moeten krabbelen. De Ameri
kaanse delegatie liet weten dat de VS niet
meer zo'n onwrikbaar stanpunt innemen
als voorheen en dat zij meer begrip heb
ben gekregen voor de doelstellingen van
andere deelnemers aan het overleg. Ook
in het slotcommuniqué van de conferentie
klinkt weinig door van het Amerikaanse
voorbehoud tegen verspreiding van het
gebruik van kernenergie. Het vraagt om
verdere inspanningen ter bevordering
van het gebruik van kernenergie voor
vreedzame doeleinden in het algemeen en
van de bouw van opwerkingsfabrieken en
snelle kweekreactors in het bijzonder.
Volgens het communique zal kernenergie
een steeds belangrijkere rol in de werel
denergievoorziening gaan spelen en dient
de ontwikkeling daarvan op grote schaal
te worden bevorderd.
(Van onze correspondent Mare de Ko-
ninck)
BRUSSEL - De twee kerncentrales in
het Belgische Doel, vlakbij de grens
met Zeeuws-Vlaanderen, zijn sinds gis
termiddag door het personeel bezet.
Volgens de vakbonden is de veiligheid
voor de bedrijfsterreinen zelf en voor
de omgeving gewaarborgd. De electrici-
teitsproductie ging gisteravond nog ge
woon door.
De bezetting in Doel gebeurt uit solidari
teit met het personeel van de kerncentra
le in het Waalse Tihange, die inmiddels in
verband met een bezetting om veilig
heidsredenen is stil gelegd. In Tihange
wordt al enkele weken actie gevoerd voor
een pensioenrecht met 57 jaar en voor op
heffing van strafmaatregelen tegen twee
vakbondsbestuurders die - om de pensioen
eiskracht bij te zetten - de electriciteit-
sproductie van de centrale met 10 proc.
hadden verminderd.
Of ook in Doel de bezette kerncentrales
moeten worden gedoofd zal afhangen van
de spoed waarmee minister van Arbeid de
Wulf werknemers en directies van de
electriciteitsbedrijven tot een akkoord
weet te brengen. Tot gisteravond hielden
enkele leden van de technische staf in de
controlekamer in overleg met de bezetters
de reactors op gang.
Nadat een eerdere bemiddelingspoging
was gestuit op een afwijzing van de kant
van de directie in Tihange deed minister
De Wulf gisteren een nader voorstel,
waarin met name de vakbonden zich zou
den moeten verbinden om elke actie on
dergeschikt te maken aan de veiligheids
voorschriften. De directie ging daarop ak
koord, maar de werknemers beslissen pas
vandaag.
De vakbonden hadden eerder al inge
stemd met het plan van De Wulf om het
principiële vraagstuk van stakings- en ac
tievrijheid in kerncentrales in een aparte
wet te gaan regelen. Voor de directie bood
dat echter onvoldoende waarborgen op de
korte termijn.
Zowel in Doel als in Tihange zijn thans
nog twee kerncentrales in aanbouw, zodat
België er over enkele jaren in totaal zeven
zal hebben.
NEDERLANDSE ADVOCAAT TREKT COMPETENTIE
RECHTBANK IN TWIJFEL
(Van onze correspondent Ami van
Vree)
DUSSELDORF - De beide
Duitse aangeklaagden in het
gisteren begonnen terroristen-
-proces in Düsseldorf Chris-
tof Wackernagel en Gerd
Schneider hebben er op de eer
ste dag in uitvoerige verkla
ringen geen twijfel over laten
bestaan dat zij zich als leden
van de Rote Armee Fraktion
(RAF) beschouwen en de ideo
logie van deze vereniging on
dersteunen. Evenmin bestre
den zij te zijn betrokken bij de
schietpartij in Amsterdam in
november 1978 waarbij behal
ve zijzelf ook drie agenten
werden gewond, maar zij ont
kennen ten stelligste de bedoe
ling te hebben gehad om te do
den zoals de aanklacht luidt.
Integendeel, in hun visie heb
ben juist de politiemensen het
vuur geopend met de bedoe
ling hen om te brengen.
Het begin van het proces werd, zoals
gebruikelijk bij dergelijke zittingen in
Duitsland, gekenmerkt door een over
vloed aan verzoeken en klachten van
de kant van de verdediging. De meest
interessante bijdrage daarin kwam
van de kant van de Nederlandse ad
vocaat mr. W. van Bennekom, die
wilde dat het proces zou worden stop
gezet omdat de rechtbank geen juris
dictie heeft om de twee te veroorde
len. Als motief voor deze stelling (die
overigens door rechter Wagner werd
afgewezen voeren de Amsterdamse
strafpleiter aan dat Wackernagel en
Schneider in Nederland berecht had
den moeten worden en dat hun uit
wijzing door de Nederlandse justitie
aan de Bondsrepubliek in oktober
1978 onrechtmatig en in strijd met de
bestaande verordeningen en internati
onale verdragen is. Om dit te bewij
zen wilde Van Bennekom tevens de
toenmalige minister van justitie De
Gaay Fortman en diens staatssecreta
ris mevrouw Haars alsmede de Am
sterdamse Procureur-Generaal als ge
tuigen laten oproepen, hetgeent even
eens werd afgewezen.
De zitting ging zoals gebruikelijk ge
paard met zeer scherpe veiligheids
voorzieningen. Niet alleen werden de
bezoekers op illegale voorwerpen on
derzocht, ook werd een afdruk van
hun persoonsbewijs gemaakt wat de
advokaten buiten alle proporties von
den. Kritiek was er van de kant van
de verdediging ook op de samenstel
ling van het publiek die opzettelijk
zou zijn gemanipuleerd om ongewenst
bezoek te weren.
De Nederlandse religieuzen
vinden de Nederlandse bis
schoppensynode weinig inspi
rerend. Zij maken zich boven
dien bezorgd over de toene
mende polarisatie, die blijkt
uit de reacties in Nederland,
die tot dusver op de besluiten
van de synode zijn gekomen.
Hun eigen verwachtingen zijn
in elk geval niet uitgekomen.
Het bestuur en de raad van de confe-
rentie van Nederlandse religieuzen
zeggen dit in een eerste reactie op de
synode. Zij stellen onder meer vast,
dat hun verwachtingen van voor de
synode niet zijn terug te vinden in de
Synodebesluiten en evenmin in de
toelichting, die de bisschoppen geza
menlijk of individueel naderhand
hebben gegeven. Met name missen zij
het bevrijdende karakter.
Zij menen dit grotendeels te kunnen
verklaren uit het feit, dat de bijzonde
re synode meer gekozen lijkt te heb
ben voor een bestuurlijk hiërarchisch
kerkbeeld dan voor een gezagsuitoefe
ning, die wordt gekenmerkt door sti
mulering van de dialoog, de solidari
teit en de eigen verantwoordelijkheid
van de kerkleden.
De religieuzen vrezen daarom, dat de
synodebesluiten meer zullen worden
ervaren als insnoerende maatregelen
dan als kader voor een ruimteschep
pend pastoraal beleid. De reacties van
verschillende groeperingen en perso
nen wijzen volgens de religieuzen al
op een groeiende polarisatie en op de
vrees van veel gelovigen, dat zij te
maken zullen krijgen met een door de
bisschoppen te bepalen eenrichtings
verkeer.
Zij signaleren met zorg, dat de ver
vreemding tussen gelovigen en bis
schoppen als gevolg van de synode
nog groter zal worden. Een uiteinde
lijk oordeel over de synode hangt vol
gens hen echter mede af van de ma
nier, waarop de bisschoppen de be
sluiten zullen uitvoeren. Zij menen
daarom, dat enige terughoudendheid
ten aanzien van de huidige beoorde
ling misschien geboden kan zijn om
de polarisatie niet onnodig te ver
scherpen. De hoop wordt uitgespro
ken, dat de bisschoppen oog zullen
hebben voor de tekenen, die wijzen op
de gevoelens van machteloosheid en
teleurstelling onder de mensen.
In binnenkort te houden vergaderin
gen zullen de vier stichtingen van re
ligieuzen (vrouwelijke religieuzen,
monialen, broeders en priesters) pro
beren te komen tot een vollediger be
eldvorming over de consequenties van
de synode voor de eigen verantwoor
delijkheid der religieuzen in de kerk
van Nederland.
De conferentie van Nederlandse reli
gieuzen vertegenwoordigt dertigdui
zend leden. Zij vervullen talrijke
functies in het kerkelijk leven van
Nederland van hoog tot laag. In bijna
de helft van de 1800 parochies zijn re
ligieuzen werkzaam in de basisziel
zorg. In sommige bisdommen vormen
zij de meerderheid.
De voorzitter van dë Fran
se bisschoppenconferentie,
kardinaal Roger Etchega
ray, aartsbisschop van
Marseille, is momenteel in
Peking voor een particu
lier bezoek van zeventien
dagen aan China. De Fran
se ambassade in Peking,
die dit bekendmaakte, ver
onderstelt dat de kardinaal
die begin februari een
langdurig onderhoud heeft
gehad met paus Johannes
Paulus II contact zou op
nemen met Chinese katho
lieke leiders binnen de Ver
eniging van Patriottische
Katholieken.
Deze vereniging werd in
1958 opgericht en zij onder
houdt geen betrekkingen met
het Vaticaan, dat de vereni
ging als een instrument van
de regering en daarom als
onwettig beschouwt.
In Chinese kringen in Rome
achtte men het mogelijk, dat
kardinaal Etchegaray een
persoonlijke boodschap van
Hp Daus bij zich heeft voor de
Chinese leiders. De laatsten'
vinden, wat het politieke as
pect betreft, dat de diploma
tieke betrekkingen die natio
nalistisch China op Taiwan
met de Heilige Stoel onder
houdt, een toenadering tus
sen Vaticaan en Peking in de
weg staan. De Chinese partij
voorzitter Hwa Guofeng zei
voor ziin bezoek aan Rome in
november, dat hij contact
met het Vaticaan niet kon
overwegen, omdat dit betrek
kingen onderhoudt met de
Kwomintang van Taiwan.
Overigens is momenteel de
zetel van de apostolische
nuntiatuur in het nationalis
tische Taipeh onbezet.
Sinds de dood van Mao in
1976 heeft de Chinese rege
ring echter de beperkingen
op godsdienstige beleving
verlicht en is zich gaan hou
den aan de vrijheid van gods
dienst die in de grondwet
wordt gegarandeerd. Er zijn
tekenen, dat 1980 het jaar
van de terugkeer van het
evangelie in China zou kun
nen worden. Reeds hebben
zich vijfhonderd jezuïeten be
reid verklaard in China te
gaan werken. Het is niet be
kend hoeveel katholieken er
nog in China zijn. De Heilige
Stoel schat hun aantal op 2,5
miljoen.
Twee maanden geleden was
in Peking de wijding van de
eerste bisschop van de Chi
nese hoofdstad sinds vijftien
jaar. De nieuwe bisschop, Mi-
chaël Fu Tiesjan, wordt ech
ter door Rome niet erkend,
omdat hij niet door de paus is
benoemd.
De Raad van Kerken in
Nederland heeft krachtig
geprotesteerd bij president
Garcia van Guatemala te
gen de hardheid, waarmee
handhavers van de openba
re orde in dat land optre
den tegen onderdanen die
voor hun rechten opkomen.
Het gaat de raad met name
om de rechteloze positie,
waarin de Indiaanse boe
renbevolking zich bevindt.
Behalve de Raad van Ker
ken hebben ook de gerefor
meerde kerken, alsmede de
bisschoppelijke adviescom-
misie voor Latijns-Ameri-
ka, het Centraal Missionair
Beraad Religieuzen, Pax
Christi en de commissie
Justitia et Pax soortgelijke
initiatieven genomen door
telegrammen en brieven
van protest te sturen en en
kele dagbladen in Guate
mala stukken ter plaatsing
aan te bieden.
De voorzitter van de Raad
van Kerken in Indonesië, dr.
T. B. Simatupang is in het
St.-Antoniusziekenhuis in
Utrecht opgenomen voor een
hartoperatie. Dr. Simatupang
is ook een der zes presiden
ten van de Wereldraad van
Kerken. In de jaren vijftig
was hij chef-staf van de In
donesische strijdkrachten.
De president van Zuid-Ko-
rea, Choi Kyu-Hah, heeft
de aartsbisschop van Seoel,
kardinaal Stephan Kim,
benoemd in de „raad van
bijstand", die eens in de
maand bijeenkomt om de
president te adviseren in
zaken van veiligheid en
economie en vooral ook in
kwesties die te maken heb
ben met verdere democrati
sering van het land. Kardi
naal Kim (51) zal vooral
de belangen van 1,1 mil
joen katholieken in Zuid-
Korea behartigen. Ook de
commandant van het Leger
des Heils, Kim Hae-duk, is
benoemd tot lid van de
raad, waartoe nog eenen
twintig voormalige politici
en vooraanstaande burgers
behoren. Kim Hae-duk is
tevens voorzitter van de
Koreaanse raad van ker
ken en behartigt de belan
gen van 5,3 miljoen Zuid-
koreaanse protestanten.
De vroegere bisschop van de
lutherse kerk in Oostenrijk,
dr. Gerhard May (82), is in
Wenen overleden. Bisschop
May heeft een werkzaam
aandeel gehad in de oprich
ting van de Lutherse We
reldfederatie en de Wereld
raad van Kerken.
Bij gelegenheid van de
1590ste geboortedag van de
Heilige Benedictus zullen
de Vaticaanse posterijen op
21 maart een serie herden
kingszegels uitgeven. De
serie zal bestaan uit zegels
van 80. 100, 150, 220 en 450
lire, die elk een eigen mo
tief zullen hebben, komend
van oude codices, die in de
Vaticaanse bibliotheek
worden bewaard.
Op zaterdag 15 en zondag 16
maart zal in Krasnapolsky in
Amsterdam het zilveren com
gres worden gehouden van
„Geestelijk Reveil". Het the
ma is „Menswording, de evo
lutie van de geest". Er zullen
dertien voordrachten worden
gehouden, afgewisseld met
muzikale bijdragen van di
verse medewerkers. Mede
werking verlenen een groot
aantal geestelijke, humanitai
re en andere idealistische be
wegingen. In twee zalen zijn
lectuur- en informatiestands
te bezichtigen van meer dan
vijftig verschillende bewe
gingen, onder meer op het
gebied van geestelijke be
wustwording, psychisch in
zicht, parapsychologie, betere
leef- en voedingswijze, yoga,
alternatieve geneeswijzen,
milieuhygiëne, communica
tie, ontwikkelingshulp en
dierenbescherming.
