Prima wegwijzers in
kinderboekenlan d
Kerken in meerderheid gedragen
door middenklasse maatschappij
oekhandelaren
villen alle
Haagse zondags-
lichters gebundeld
BEZIG MET
BO!
Boek
van
de
Maand
ditmaal
kinderzaak
„LEESGOED" EN „KLEINTJE BOEK
KORTE METTEN
kerk
wereld
JNST
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 28 FEBRUARI 1980 PAGINA 9
S HAAG Iedere Haagse zondags-
hter wordt in staat gesteld na 24
irt te kunnen zeggen: „Ik heb gepu-
eerd". Want op die datum moet een
del verschijnen waarin zijn opgeno-
i ten minste één gedicht van alle
igse zondagsdichters die hebben
[genomen aan het landelijke con-
rs, dat is uitgeschreven voor alle
hters, die niet eerder in boekvorm
iliceerden. Tot 2 maart maar als
[een weekje later wordt is dat niet
a— kunnen (Haagse) zondagsdich-
hun werk kwijt bij alle Haagse
khandelaren, die voor verder trans-
t zorgdragen. Het ingestuurde werk
rdt eerst beoordeeld voor een plaat-
jke finale, waarna een regionale fi-
e volgt en ten slotte een landelijke,
landelijke finalisten, die dingen
r de Gouden Lier 1980, publiceren
Ik geval.
alsnog instuurt, stroomt mee met een
dgolf van dichtwerk. Bij de meeste
[handelaren in den lande komen
Itwerken met honderden tegelijk bin-
en de organiserende CPNB (Collectie-
Propaganda van het Nederlandse
•k) in Amsterdam spreekt over duizen-
Met begrip voor de gemoedstoestand
de dichter ziet de CPNB door de vin-
s, dat het reglement aan alle kanten
■dt doorbroken. „Maximaal drie ge
iten van maximaal dertig regels per
icht", schrijft dit reglement voor. De
iters trekken zich daar niets van aan
versturen hele pakken op rijm gezette
boezemingen, onder het motto: zoek er
de aardigste maar uit.
^ervaringen van de Haagse boekhande-
:n wijken daar niet van af. Zij krijgen
landen gedichtjes in handschrift, soms
keurig schoonschrift, andere met woes-
ien neergeworpen en andere zijn in zo
oi mogelijke hanepoten gevat. Maar er
ién bindend element: vrijwel alle inge-
urde gedichten melden verdriet, in
•band met de persoonlijke omgeving of
de wereldsituatie in het algemeen,
jrd Ruward, namens de Haagse boek-
ndelaren: „Donderdag 24 april wordt
Ifns een bonte dichtersavond de Haagse
lale gehouden in het Theater aan de
ven. Ten minste tien dichters of dichte-
sen worden uitgenodigd hun werk zelf
or te dragen. Tijdens deze avond willen
de bundel ten doop houden, met werk
i alle Haagse dichters die aan dit lande-
concours hebben deelgenomen". Ook
boekhandel aan het Noordeinde 122
emt gedichten in ontvangst; tot dusver
ntallen per dag. Ruward: „Men blijkt
iral gefixeerd op het rijm. Als het maar
nt, zit het wel goed, denken de meeste
enders. Metrisch zit het vaak minder
Ruurd Ruward: „Alle Haagse zondagsdichters In één bundel".
goed in elkaar. En natuurlijk: de meeste
zondagdichters zetten persoonlijk leed op
papier, onbeantwoorde liefdes en zo. Maar
het leeft allemaal wel heel sterk. Daarom
willen we tijdens die avond op 24 april
een open forum houden. Iedereen die zich
daarvoor opgeeft, wordt in de gelegenheid
gesteld eigen werk voor te dragen. Tenzij
het er te veel zijn. Maar een flink deel
van de avond, waaraan ook musici mee
werken, wordt daaraan besteed".
Leiden niet
De boekhandelaren in Den Haag en rand
gemeenten hebben graag ,ja" gezegd op
het voorstel van de CPNB; ook de Delftse
boekhandelaren wilden hun medewer
king verlenen. Het is daarom opvallend,
dat de boekhandelaren in Leiden geen
brood zagen in deelname. Overigens kun
nen Leidse dichters hun werk recht
streeks aan de CPNB (Langestraat 61 in
Amsterdam) opsturen.
Ruurd Ruward: „Helemaal onbegrijpelijk
is het niet, dat boekhandelaren wat huive
rig zijn voor medewerking. De boekhan
delaren van elke stad verplichten zich
niet alleen de gedichten in ontvangst te
nemen, maar moeten dan ook meewerken
aan jurering voor de plaatselijke finale.
Daar zit werk aan vast.
Leiden had dit werk er kennelijk niet
voor over. Den Haag wèl. En nam de ge
dichten in ontvangst, die misschien geen
heel hoog niveau bereiken, maar wel de
dichters in staat stelden emoties schrifte
lijk te verwerken. Of zoals een Haagse
zondagdichter het stelde: „Ik dicht met de
striemen die ik heb". En de Nederlandse
zondagdichter blijkt heel wat striemen te
hebben opgelopen, op het dichterlijk hart.
De Haagse bundel zal daar uitvoerig mel
ding van maken, na 24 maart. Ruward:
„Financieel is die bundel voor ons niet zo
aantrekkelijk, maar wel goed haalbaar.
Overigens dringen wij aan op fotocopiën
van de gedichten; wie ons gedichten op
stuurt, is die kwijt. Al gooien we niks
weg. Maar het risico dat een met de hand
geschreven dichtbundel van iemand zoek
raakt, lopen we liever niet".
FRITS BROMBERG
Amsterdamse Tropen-
iseum heeft met enkele an-
Europese musea een eer
volle vermelding gekregen in
de jaarlijkse prijsvraag van het
'Europese Museum van het
Jaar'. Winnaar van de wed
strijd is het Musée de la Ca-
marque bij Arles (Frankrijk).
Een speciale prijs voor musea
die de Europese eenwording
sgedachte uitdragen ging naar
het Gemeentelijk Museum van
Rtlsselheim (West-Duitsland)
met het Fries Museum te
Leeuwarden als tweede.
Hannes Postma exposeert
van 1 maart t/m 13 april schil
derijen in de Vishal aan de
Grote Markt te Haarlem.
Posthoorn Bodega, Lange
Voorhout 39a Den Haag, expo
seert van 3 t/m 29 maart colla
ges van geprepareerde exoti
sche bloemen en planten van
Bill Sluiters en naaktstudies
van Theo Verharen.
Paul Hendrik Bakker expo
seert van 2 t/m 23 maart in
Galerie De Roode Boom,
Spekstraat 10 Den Haag.
AMSTERDAM „Mijn hoepel, mijn
priktol verruil ik voor boeken" liet
Hieronymus van Alphen een tweehon
derd jaar geleden een van de kinders in
z'n versjes braaf uitroepen. De vereni
ging voor de collectieve propaganda
van het nederlandse boek heeft anno
1980 wel wat andere motieven om het
kind aan het lezen te brengen, maar
toch: Boeken lezen is in een steeds
meer gevisualiseerde samenleving nog
altijd iets dat een ruggesteuntje nodig
heeft. Voor volwassenen én voor kinde
ren. Het instituut Boek van de Maand
is een douceurtje voor lezers dat mees
tentijds volwassen ten deel valt. Dit
maal is dat anders: Vanaf 6 maart tot
en met 5 april is in de boekhandels
„Leesgoed" verkrijgbaar, een bloemle
zing uit kinderboeken die verschenen
zijn tussen 1945 en 1980, met werk van
meer dan zestig auteurs en geïllu
streerd door een 35 tekenaars. Bestemd
voor kinderen tot twaalf jaar. Een
speelse dwarsdoorsnee van wat er in
Nederland op het gebied van de kinder
literatuur te verkrijgen is, waaraan de
CPNB voor de toekomst nog een ande
re wegwijzer verbindt: Een boek-tijd-
schriftje in oblong-formaat „Kleintje
boek" geheten dat halfjaarlijks ver
schijnt en waarin ouders, opvoeders,
kleuterleiders en leidsters van kinde
ren tussen de 4 en de 8 jaar een „be
scheiden handreiking vinden bij het
zoeken naar goede kinderboeken".
Al eerder, in 1974, wijdde de CPNB zijn
propagandataak aan het kinderboek. Toen
via „Duveltjes uit een doosje". „Leesgoed"
is daarmee vergelijkbaar, maar anders.
„Duveltjes" bracht stukken uit kinderboe
ken keurig gesorteerd op leeftijd in woord
en beeld, terwijl „Leesgoed" bewust kiest
voor een speelsere benadering. Rijper en
groener loopt er dwars door elkaar heen,
al zijn teksten enigszins gegroepeerd naar
leesmoeilijkheidsgraad, onder het motto
dat kinderen zelf maar moeten beginnen
en moeten uitmaken wat wel en wat niet
leuk of geschikt is. Een wat bechouwende
Carmiggelt staat er naast een bizarre Syb-
ren Polet („Kareltje Kromoor"), Paul Bie-
gel naast een strip van Marten Toonder,
Alet Schouten historische kinderwerk
naast nonsenrijmpjes van Han G.Hoek-
stra. Versjes en verhalen door elkaar
heen. Met een grote nadruk op de illustra
ties die er veelzijdig en, perfect gedrukt,
om te smullen uit zien. Een veelkleurig
beeld van wat er op de Nederlandse
markt is verschenen en waaruit blijkt dat
we ons daarover als ouderen niet hoeven
te schamen. Een stuk uit Anne Franks
nog altijd verbazend zelfbewuste en ge
spannen „Achterhuis", naast een stuk van
Harriet Laurey over een iongetje dat een
bril moet gaan dragen. An Rutgers van
der Loeffs verhaal over het Griekse jon
getje met z'n paaslam dat archaeologen
helpt, inclusief een beeld van een heel
wat armere samenleving dan de onze,
naast het prachtig-speelse Spikkeltje van
Annie Schmidt over een uit een eitje ge
boren prinses.
Bar weinig hort
Een keus voor zo'n bloemlezing, gemaakt
door Netty Heimeriks en Beccy de Vries
wat de tekst betreft, en Max Velthuys
voor de illustraties, heeft uiteraard als
enige nadeel dat het veelal om stukken
uit boeken gaat. De keus van de samen
stellers werd daardoor beperkt tot boeken
met weinig personages, waaruit een los
staand geheel te plukken viel. Losse ver
halen staan er ook in, hebben uiteraard
dat bezwaar niet, maar van korte verha
len hebben we in Nederland voor kinde
ren nu eenmaal bar weinig. Dat levert in
„Leesgoed" wel eens een wat moeilijker
fragment op. Het brokstukje uit Karei Ey-
ckmans overigens voortreffelijke boekje
„Een verlegen vogelsverschikker" komt
bijvoorbeeold wel erg in de lucht te han
gen, terwijl ook Jean Dulieu's fragment
uit Paulus en de hulpsinterklazen erg
onaf aandoet. Maar goed, dat is nu een
maal inherent aan zo'n bloemlezing en
één ding blijft staan: De fragmenten zijn
opzichzelf zo goed gekozen dat het naar
méér smaakt. En daar gaat het per slot
van rekening 'óók om.
Plezier
Voor volwassenen die „Leesgoed" met
evenveel plezier kunnen lezen en kijken,
is er dan nog een andere opvallende en
aardige zaak. Zij zullen gaan beseffen dat
die literatuur voor kinderen in de 35 jaren
na de oorlog in stijl en aanpak een steeds
bredere zaak is geworden. Lieflijks, ont
roerends, moois, spannends, grappigs en
wetenswaardigs, alles heeft er een even
belangrijke plaats. En ie merkt ook dat
kinderschrijvers zichzelf in de loop der ja
ren steeds meer uit de voorgeprogam-
meerde hoek zijn gaan bevrijden en daar
mee serieus zijn gaan nemen. Evenals in
de schrijverij voor volwassenen heeft een
kinderauteur de vrijheid verworven aan
te pakken wat hij wil. Óf het nu de gekke
normale huis-, tuin- en keukenzaken in-
clusief„vieze" woorden zijn als in „Een
april kikker in je bil" van Burny Bos, of
vroeger als „moeilijk" of „taboe" geldende
onderwerpen als oorlog en dood. „Lees
goed" geeft wat dat betreft ook een rijke
doorsnee. Een boek dat in de actie-maand
voor een lage prijs (tot en met 5 april f
19,50, daarna f 34,50) bijna driehonderd
pagina's leeswerk van niveau biedt waar
geen gezin met kleine kinderen onderuit
kan. Een boek dat bovendien door de for
mule een lang leven beschoren kan zijn.
Door het mengelwerk van oud en jong
door elkaar heen, kan het jarenlang als
een plezierige leeswijzer voor kleuters en
kinderen meegroeien met het gezin.
Onderwijs I
Het nieuwe CPNB-project „Kleintje
Boek" is een prima aanvulling op „Lees
goed". Vooral ook omdat het bestemd is
voor de leeftijdsgroep tussen 4 en 8 jaar,
waarin in ons land 1.133.000 kinderen
rondlopen, en waarvoor ouders of opvoe
ders de lectuur moeten kiezen uit een
steeds groter wordend aanbod op de boe
kenmarkt. Zelf boekhandels en jeugdbi
bliotheken hebben het in de praktijk
steeds moeilijker met een voorlichtende
taak. Vandaar „Kleintje Boek" dat voor
weinig geld (f 2,50) geïllustreerde, korte
„recensies" biedt van kinderboeken, maar
daaraan vast nog eens adviezen biedt hoe
je met dat kinderboek in de praktijk kan
omspringen. Vooral in het kleuteronder
wijs een zaak kan werken. „Borre en de
nachtzwarte kat" van Jenny Wagner en
Ron Brooks krijgt zo een hele uitleiding
met gespreksvoorbereiding, teken- en
verwerkingssuggesties inclusief aanzetten
tot spelletjes. Actieve en geïnteresseerde
ouders zullen hun licht zelf toch wel op
steken en uiteraard zonder kunnen, maar
voor weinig geld is een brokje informatie
nooit weg. Terwijl er genoeg ouders rond
lopen die door beider werkkring niet de
tijd hebben zich in de boekenmarkt voor
de kleintjes te verdiepen. Een zinvol intia-
tief dus. Een wegwijzer naar boekenland
kan je niet vroeg genoeg opstellen. Want,
zegt de befaamde kinderboekenschrijfster I
Astrid („Pippi Langkous") Lindgren over
de potentiële lezer: „Als hij die weg als
kind niet vindt, dan zal hij hem nooit vin
den."
BERT JANSMA
'astorale
laad
)ver synode
De bijzondere sy
node van de bis
schoppen van Ne
derland is een
van de onderwer-
>en, die de Dioce-
Pastorale
laad Rotterdam
al bespreken tij-
lens zijn vergade-
ing op maandag
maart. De bij
enkomst is, als
ebruikelijk, in
Adelberthof
an de Röntgen-
veg 99 te Delft en
jint om half
cht.
lorspronkelijk wa-
en de financiën
'an het bisdom als
oornaamste on-
lerwerp voor de
ergadering van
naandag geagen
deerd. Dit komt nu
ijdens een extra-
'ergadering op 31
laart aan de orde.
>e agenda ver
leidt voorts het
„onderlinge
ïformatie". Aan
e beurt om iets
zichzelf te
ertellen zijn de
ekenaten Leiden
Rotterdam, de
ikensvergade-
ing, de groep
Varmond/KTHA,
et NKV-afdeling
Jen Haag en de
katholieke Bond
an Bejaarden en
«epensioneerden.
'ok het Landelijk
astoraal Overleg
|mt aan de orde.
„De macht en het kruis" is de titel van
het rapport, dat een studiecommissie
van de Nederlandse Zendingsraad
heeft opgesteld ten behoeve van de we-
reldzendingsconferentie, die in mei te
Melbourne zal worden gehouden op
het thema „Uw Koninkrijk Kome".
Aan de studie is meegewerkt door een
groot aantal deskundigen, protestant
zowel als katholiek.
De studie geeft een analyse van de kerkelijke si
tuatie in het westen en probeert de richting aan
te geven die de kerken moeten gaan om in hun
eigen wereld weer missionaire gemeente te kun
nen zijn.
Het rapport stelt onder meer vast, dat weten
schap en ethiek van elkaar gescheiden leven.
Wetenschap en technologie zijn welhaast auto
nome processen geworden, die voor de vragen
van de ethiek nauwelijks toegankelijk zijn. Ze
zijn beroofd van de mogelijkheid om zichzelf te
beheersen.
Hierdoor, aldus het rapport, wordt een samenle
ving uiterst kwetsbaar. Niet alleen wordt de
kans op een totale ontregeling van de maat
schappij steeds groter naarmate zij ingewikkel
der wordt, maar ook moeten de grondstoffen die
nodig zijn voor de technologische ontwikkeling
van deze maatschappij met hand en tand wor
den verdedigd. Hierdoor wordt de kans op een
bewapeningswedloop steeds groter.
Het rapport signaleert de steeds toenemende
neiging van mensen om zich terug te trekken in
een eigen persoonlijke wereld, omdat zij op de
wereld om zich heen geen vat meer hebben.
„Daarom komen velen pas werkelijk in bewe
ging wanneer er in de samenleving iets gebeurt
wat consequenties heeft voor hun persoonlijke
wereld. Wanneer het inkomen wordt aangetast,
het bezit van een privé-auto wordt bedreigd of
de kans op een eigen huis in gevaar wordt ge
bracht."
In deze samenleving, zo wordt gezegd, is de
kerk van geringe betekenis geworden. De men
sen die bij een kerk ziin aangesloten behoren
meestal tot een bepaalde sociale groep. „Ken
merkend voor de kerken is, dat zij in meerder
heid worden gedragen door de middenklasse in
de maatschappij. En het is precies ook deze
groep die van beslissende betekenis is voor de
politieke machtsvraag in Nederland. Daarmee
vervullen de kerken feitelijk een politiek-ideo-
logische functie."
Ter illustratie van wat zij zien als de functie van
de kerken in de toekomst geeft het rapport zes
„gelijkenissen van het Koninkrijk": het Stilte
centrum in het Utrechtse Hoog Catharijne, de
campagne van het IKV tegen de kernwapens,
de Rotterdamse Calamagroep, de Zaandamse oe
cumenische werkplaats, de werkgroep „Vrouw
in Kerk en Samenleving" van de Raad van
Kerken en de kerkelijke samenwerking in de
Leidsp Merenwijk.
Paus Johannes Paulus II gaat
in november naar de Filippij
nen. Dit heeft kardinaal Jai
me Sin medegedeeld na een be
zoek aan Rome. Oorspronke
lijk zou de paus deze maand
naar de Filippijnen zijn ge
gaan, maar ongeregeldheden
rond de verkiezingen in het
land hebben hem daarvan
doen afzien. De paus gaat in
het voorjaar eerst een bezoek
brengen aan verscheidene Af
rikaanse landen. In juli gaat
hij naar Brazilië.
„Moge een hechtere communio,
de doelstelling van de bisschop
pensynode, in ons werkelijkheid
worden door de kracht van de
eucharistie". Dit is de algemene
intentie van de „Stille Omgang"
van dit jaar, die wordt gehouden
in de nacht van zaterdag 22 op
zondag 23 maart. Het adres van
het secretariaat is Apollolaan
137, 1077 AR Amsterdam.
De kardinaal-staatssecretaris
Agostino Casaroli zal op vrij
dag 21 maart, de sterfdag van
de Heilige Benedictus, een
pontificale heilige mis cele
breren in de abdij Monte Cas-
sino. Deze zal worden bijge
woond door alle bij het Vati-
caan geaccrediteerde gezanten
en ambassadeurs. Benedictus,
grondlegger van het westerse
monnikendom en patroon van
Europa, werd in het jaar 480
in Nursia, het huidige Norcia,
in de Italiaanse provincie Pe
rugia geboren. Hij stierf op 21
maart 547 in het door hem ge
stichte klooster van Monte
Cassino. Daar heeft hij ook
zijn kloosterregel gemaakt
Bij gelegenheid van de viering
van de 1500ste geboortedag
van Benedictus zal de paus op
zondag 23 maart de stad Nor
cia bezoeken.
"Pax- Christi voettocht" heeft
zijn agenda voor dit jaar vastge
steld. Van 15 tot 17 mei wordt de
algemene voettocht in Twente
gehouden met als thema „Gren
zen verleggen". De abdijdagen
zijn van 2 tot 6 juni bij de Trap
pisten in Tegelen, van 28 juli tot
1 augustus bij de Trappisten in
Achel en van 30 juli tot 3 augus
tus bij de Benedictijnen in Oos
terhout. Deelgenomen wordt aan
de internationale ontmoetingen
in Taizé (10-21 juli en 24 juli-4
augustus), aan de internationale
route in Portugal (21 juli-6 au
gustus) en aan de bedevaart naar
Czestochowa in Polen (28 juli-17
augustus). De vierentwintigste
voettocht Den Bosch wordt als
gebruikelijk gehouden in de
herfstvakantie van de scholen
voor vwo, havo, mts en meao.
De 59-jarige Alois Sustar is
door de paus benoemd tot
aartsbisschop van Ljubljana
in Joegoslavië. Mgr. Sustar
werkte dertig jaar in Zwitser
land. Begin 1977 keerde hij
naar zijn bisdom Ljubljana te
rug, waar hij nu de 77-jarige
Joze Pogacnik opvolgt. Mgr.
Sustar was secretaris van de
raad van de Europese bis
schoppenconferenties.
De werkgroep „Vrouw, Kerk,
Tweederde Wereld" houdt van
17 tot 24 maart gesteund door
de Raad van Kerken in Neder
land en samen met vrouwen
groepen in West-Duitsland
een actie onder het motto „Koop
geen produkten uit Zuid-Afri-
ka". Bij dè werkgroep zijn acht
christen-vrouwenorganisaties
betrokken. Zij is van mening,
dat alleen nog op vreedzame wij
ze een einde aan de apartheid in
Zuid-Afrika kan worden ge
maakt door een boycot van
Zuidafrikaanse produkten. Een
oproep is uitgegaan naar alle
vrouwenorganisaties- in Neder
land om de actie te steunen.
Zeventig
docenten in
Chili
ontslagen
De door de regering be
noemde rector van de ka
tholieke universiteit van
Santiago de Chile, Jorge
Swett, heeft zeventien do
centen ontslagen. Tegelij
kertijd werden aan vier
andere universiteiten in
Chili nog eens drieënvijf
tig docenten de laan uit
gestuurd.
De rector geeft als motief
voor de ontslagen, dat er
grote financiële moeilijkhe
den zijn, maar in januari
heeft hij samen met recto
ren van andere universitei
ten en het staatshoofd Pino
chet gesproken over de
„dissidenten" aan de uni
versiteiten.
Een van de zeventig betrok
kenen is Andres Sanhueza,
een econoom die dertig jaar
heeft gedoceerd aan de uni
versiteit van Concèpcion.
De rector had hem te ver
staan gegeven, zo zei hij, dat
hij diende heen te gaan,
„omdat er aan de universi
teit geen plaats is voor men
sen met politieke opvattin
gen, vooral niet voor lieden,
die de regering kritiseren".
Sanhueza zei, dat zijn on
derzoek heeft aangetoond,
dat de economische politiek
van da huidige regering
niet bepaald ten goede komt
aan de armen. In augustus
vorig jaar hebben ook de
Chileense bisschoppen de
economische politiek van de
regering fel gekritiseerd en
de boeren in het land opge
roepen zich ter verdediging
van hun belangen te orga
niseren.
