Antwerpens Gouden Eeuw
extra lang voor de kunst
Met uw krant op
de Franse tour
Kardinaal Willebrands: synode-document
is beslist geen „voorgebakken stuk"
THOMAS VAN AQUINO EN HET
WAPENGEBRUIK IN NICARAGUA
Twee dagen feestelijke uitleg 27 Mc in RAI
BON
kerk
wereld
MARKTEN
KUNST
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 21 FEBRUARI 1980
3l
DORDRECHT Antwerpens
Gouden Eeuw kan men zo on
geveer plaatsen tussen 1500 en
1585. De Vlaamse havenstad
groeide toen snel uit tot een
der grootste centra van han
del, nijverheid en kunst Toen
in 1585 de stad moest capitule
ren voor de Spanjaarden gin
gen handel en nijverheid snel
op een laag pitje sudderen.
Met name Amsterdam nam in
veel opzichten de plaats van
de Sinjorenstad over. Maar op
het gebied van de kunst bleef
Antwerpen nog een honderd
jaar lang op het eerste plan
staan. Met Pieter-Paul Rubens
als de grootste van allemaal.
Men kan dit (tot 30 maart)
zien in het Dordrechts Mu
seum, waar de tentoonstelling
'Tekeningen en prenten uit
Antwerpens Gouden Eeuw'
wordt gehouden. Die tentoon
stelling was al eerder te Nij
megen en gaat later nog naar
Haarlem en Bergen op Zoom.
Dit in het kader van de vie
ring van het 150-jarig bestaan
van België als zelfstandige
staat.
Op het eerste gezicht maakt de ten
toonstelling geen imponerende in
druk. Alle bladen zijn gekaderd in le
lijke bruine houten lijsten, ze hangen
niet erg fraai in een verkeerde belich
ting en vaak op de verkeerde hoogte,
met name als ruimtegebrek noopte tot
het boven elkaar hangen van twee
stukken. Dat wekt een beetje wrevel
bij de bezoeker die, met name in de
prentenkabinetten van Amsterdam en
Rotterdam beter gewend is. Wat te
meer klemt omdat men een aantal
van de hier aanwezige prenten uiter
aard kent van Nederlandse tentoon
stellingen waar ze onder betere om
standigheden getoond werden.
Is men eenmaal over dat bezwaar
heengestapt dan kan men vaststellen
dat hier toch een aardig overzicht
wordt geboden hoe er in die (lange)
Gouden Eeuw van Antwerpen is gete
kend, gesneden en geëtst. Zij het dat
de bladen (alle afkomstig uit het Mu
seum Plantin-Moretus te Antwerpen)
lang niet allemaal hoogtepunten vor
men en dat met name wat de prenten
betreft een keuze uit het rijke bestand
van Boymans-Van Beuningen een ar
tistiek beter resultaat had kunnen op
leveren.
Maar goed, er zijn ook een kleine
veertig tekeningen en die zijn eenma
lig. Men moet er dus nu heen of an
ders afwachten of men ze ooit in een
of andere samenstelling in Antwerpen
te zien zal krijgen. Er zijn twee schet
sen van Rubens bij, die de moeite
meer dan waard zijn, maar ook een
fraai landschap van Paulus Bril, een
Diana en Acteon van Hendrik van
Balen en wat verschrikkelijk stoort
die lelijke lijst daar een erg fijn
neergetekend gezicht op de Lieve
Vrouwekerk van G. Neyts.
De prenten zijn meestal reproducties
naar schilderijen. Met name Rubens
had graveurs in dienst die, in gravure
of ets, zijn ontwerpen naar aller heren
landen deed verzond. Daar waren ui
termate bekwame kunstenaars bij als
de Bolswerts, Soutman, Vorsterman
en vader en zoon Jegher die, toen bij
na uitsluitend nog etsen werden ge
maakt, met veel inventie teruggrepen
op de oude techniek van de houtsne
de.
Antwerpen telde in die jaren tal van
plaatsnijders. Ze kunnen uiteraard
niet allemaal op de tentoonstelling
vertegenwoordigd zijn en van de aan
wezigen kunnen we onmogelijk alle
namen noemen. Een uitzondering nog
voor de grote Antoon van Dijck,
wiens vier kunstenaarsportretten aan
tonen waarom deze kunstenaar later
aan het Engelse Hof zoveel succes zou
hebben. Er is trefzekerheid, een (on
getwijfeld) goede gelijkenis en vooral
een zwierigheid die ook aan deze por
tretten de allure van hof-kunst geeft.
VOLKERING P.P.Rubens: Hendrik IV, koning van Frankrijk. Zwart krijt-tekening
AMSTERDAM - Met twee feeste
lijke dagen in de Amsterdamse
RAI, op 1 en 2 maart, geeft de
NCBF (Nederlandse Citizen Band
Federatie) uiting aan de blijd
schap, waarmee het vrijgeven van
de 27 Mc, met ingang van 3 maart,
is ontvangen. De NCBF zorgt voor
twee dagen non-stop amusement
en interesseerde 15 standhouders,
die gezamenlijk alle informatie
willen geven rond de praktische
mogelijkheden van de 27 Mc en de
daarbij behorende goedgekeurde
apparatuur. Bovendien worden de
beide dagen demonstraties gege
ven en komen vertegenwoordigers
van de 29 bij de NCBF aangesloten
verenigingen vertellen, wat zoal in
verenigingsverband mogelijk is.
Zoals eerder uitvoerig gemeld, be
sloot de staatssecretaris van Verkeer
en Waterstaat, Neelie Smit-Kroes, de
27 Mc (de elf meter band) voor ama-
teurgebruik beperkt vrij te geven. De
beperkingen, maar ook de mogelijk
heden, zijn samengebracht in de
Machtigingsregeling voor Algemene
Radiocommunicatie, MARC. Met een
uitgangsvermogen van maximaal 0,5
watt kan met ingang van 3 maart ie
dere Nederlander van 14 jaar en ou
der tegen betaling van 35 gulden per
jaar FM zenden en ontvangen. Met
door de PTT goedgekeurde appara
tuur kan dit gebeuren over 22 kana
len. In tegenstelling tot de bekende
„zendamateur", die nog steeds een
examen moet afleggen, maar ook op
een ander niveau werkzaam is, kun
nen de MARC-amateurs, al dan niet
in verenigingsverband, vrij met el
kaar van gedachten wisselen. Omroe-
pje spelen, bijvoorbeeld verzoekplaat-
jes draaien is niet toegestaan en blijft
strafbaar, zoals elke vorm van zen
den strafbaar blijft zolang de zenda
mateur geen examens heeft afgelegd,
of niet voldoet aan de MARC-voor-
waarden.
De NCBF waarschuwt ervoor, dat
goedgekeurde apparatuur thans niet
of nauwelijks in de handel is. „De ap
paratuur die toch wordt aangeboden,
dient men met het nodige wantrou
wen te bekijken", aldus deze Federa
tie. Goedgekeurde apparatuur is
voorzien van een MARC-embleem,
zwart of zilverkleurig.
Wat van de vrije communicatie in de
toekomst kan worden verwacht, is
thans, door gebrek aan ervaring, nog
onduidelijk, aldus de Federatie. In
verenigingsverband wil men meer
doen dan gezellig babbelen, voorzo
ver dat met de 22 kanalen al mogelijk
zal zijn. De verenigingen hebben de
Nederlandse Invalidebond al mede
werking toegezegd tijdens een mani
festatie op 25 februari in Tiel. Ook
andere sociaal geïsoleerde groeperin
gen wil de Federatie behulpzaam
zijn.
Terwijl in een non-stop programma
een groot aantal artiesten voor een
feestelijke stemming zorgt, geven
handelaren, importeurs en uitgevers
alle gewenste voorlichting; men wijst
met name het beroepsvervoer erop,
dat de apparatuur niet in andere lan
den is goedgekeurd, en men aan de
grens moeilijkheden kan ondervin
den.
De 'Tour de France' met uw krant. Twee exclusieve busrei
zen organiseert uw krant samen met Maaskant Tours en Te-
letours.
De eerste is in de Paasweek van 3 tot en met 11 april 1980
en omvat een boeiende rit door het Franse land tot aan de
Pyreneeën en terug via de Loire en Parijs.
De andere reis, van 3 tot en met 10 mei 1980, is meer gericht
op de zonnige zuidkust langs de Middellandse Zee en heeft
als doel Monte Carlo.
De Paasreis van 3 tot en met 11 april 1980 vertrekt met
Maaskant-touringcars uit Den Haag en Rotterdam. De
tocht gaat via België naar Rouaan (overnachting). Verder via
de Franse westkust (bezichtiging van de Tapisserie Reine
Mathilde in Bayeux en de Mont St. Michel) naar het hotel in
St. Malo.
De derde dag wordt het kasteel in Angers bezocht en gaat
het via Saumur en Poitiers naar Angoulême (overnachting).
Vervolgens gaat het via Bordeaux en Pau voor een verblijf
van twee dagen naar Lourdes. Vanuit Lourdes wordt een da
gexcursie gemaakt naar Gavarni in de Pyreneeën.
De zevende dag van de Franse tour rijdt de bus via Cahors
en Brive naar Limoges, waar wordt overnacht. Na het vertrek
uit Limoges wordt na Blois te hebben gepasseerd koers ge
zet naar Chambord voor bezichtiging van een van de kaste
len langs de Loire. Overnacht wordt in Parijs.
Op de laatste dag wordt na een rondrit door de Franse
hoofdstad de thuisreis naar Rotterdam/Den Haag aanvaard.
Het slotdiner is in Breda.
De prijs van de 'Tour de France' is (geheel verzorgd van de
lunch op de eerste dag tot aan het afscheidsdiner en bege
leid door een Nederlands sprekende reisleider) ƒ695,- p.p.
op basis van een tweepersoonskamer.
Minimum aantal deelnemers: 40.
De Zuid-Frankrijktour van Teletour is van 3 tot en met 10 mei
1980 en gaat vanuit Den Haag en Rotterdam na een over
nachting in Dijon naar Monte Carlo. Het verblijf is daar in het
viersterrenhotel Metropole. Ér wordt voldoende gelegenheid
gegeven zich te verpozen aan de zonnige Middellandse zee
kust.
Er staan ook interessante excursies op het programma. On
der meer de Route Napoleon via Mougins en het parfum
stadje Grasse, Catalane, de Grand Canyon de Verdon en
Draguignon terug naar Monte Carlo.
Voorts een Rivièra-tocht langs de Middellandse Zee waar de
badplaatsen St. Raphael en St. Tropez worden bezocht. De
terugreis gaat weer via Dijon.
De prijs van deze Zuid-Frankrijktour (op basis van half pensi
on en inclusief excursies maar exclusief entrees en Teletour-
reisleiding) bedraagt 765,- p.p. op basis van tweepersoons
kamer.
Minimum aantal deelnemers: 30.
Inlichtingen en boekingen voor beide reizen telefonisch of
door opzenden van bon aan Sijthoff Pers, Reisorganisatie,
Wagenstraat 37, Den Haag. Tel. 070-63.59.18.
Aan Sijthoff Pers Reisorganisatie, Wagenstraat 37, 2512
AP Den Haag
Wij willen deelnemen metpersonen aan
A. Paasreis van 3 t/m 11 april 1980 ad/695,- p.p. (op
basis van 2 pers.kamer)
B. Zuid-Frankrijktour van 3 t/m 10 mei 1980 ad 765,-
p.p. (basis tweepersoons kamer)
Naam: m/v
Naam: m/v
Adres:
Postcode: Tel.:
Woonplaats:
(Handtekening)
doorhalen wat niet wordt verlangd
ZAANDAM Ahold (onder
meer Albert Heyn, Simon,
Miro) heeft vorig jaar de ge
combineerde omzet zien stij
gen van 4940 min. tot 5320
min. De nettowinst nam toe
met 4,8 pet van 48,6 min tot
50,9 min. Door het door het
dividendvoorstel in 1979 met
10 pet gestegen aandelenkapi
taal daalde de winst per aan
deel en de daarmee verbonden
participatie in de Stichting.
Ahold Internationaal tot
20,64 (1978: ƒ21,55, gecorri
geerd voor agiostockdividend
19,94).
Aan de op 16 april te houden
jaarvergadering zal worden
voorgesteld het dividend over
1979 vast te stellen op onver
anderd 6,40 waarvan weer
4,40 in contanten en 2 in
agio-aandelen. Bij aanvaarding
van het voorstel is per 1 juli op
de winstdelende klantenobli
gaties weer 19,75 pet betaal
baar.
De stijging van de omzet met
7,7 pet is in belangrijke mate
het gevolg van de buitenland
se activiteiten, hoewel ook in
ons land volume- en geldom-
zet zijn gestegen. De procentu
ele omzetstiiging is, vooral in
het tweede halfjaar, ongunstig
beinvloed door de daling van
de dollarkoers. Het bedrijfsre
sultaat daalde van 100,4 min
tot 93,7 min. Dit komt op
1,76 pet van de gecombineerde
omzet (v.j. 2,03 pet). De daling
werd veroorzaakt door de
gang van zaken in Nederland,
waar de concurrentie en de
voortgaande kostenstijging
leidden tot verkrapping van
de marges. Dankzij hogere di
videndontvangsten van deel
nemingen (f 1,8 min) en per
saldo lagere interestlasten
6,2 min) nam ondanks het
lagere bedrijfsresultaat het
nettoresultaat toch toe. In pro
centen van de omzet bedroeg
de winst 0,96 pet (v.j. 0,98 pet).
De direct onder de Stichting
Ahold Internationaal vallende
vennootschappen zullen geen
dividend over 1979 declareren,
wegens de nodig geachte ver
dere versterking van het eigen
vermogen. Daarvoor vindt
geen uitkering plaats op de
met het aandeel Ahold ver
bonden participatie in de
Stichting. Voor 1980 verwacht
Ahold een matige volumegroei
met een hoger inflatie-effect
dan in 1979. Vooralsnog wordt
gerekend op een niet al te
i sterk van 1979 afwijkend re
sultaat.
VEEMARKT DEN BOSCH
DEN BOSCH. 20 lebruari Totaalaanvoer
6871 stuks, waaronder 2057 runderen. 407
graskalveren, 24 vette kalveren, 2317 nuch
tere kalveren. 1425 schapen. 10 lammeren,
17 geiten en 614 slachtvarkens. Er waren
1020 slachtrunderen.
Prijzen In guldens per stuk: melk- en kali-
koeien 1625-2825, gulste koelen 1375-2025,
kaltvaarzen roodbont 2200-3000 en zwart
bont 1600-2500. klamvaarzen 1700-2125.
guiste vaarzen 1550-1875, pinken
1100-1500, graskalveren 700-1000. nuchte
re kalveren voor fok en meslerij roodbont
280-510 en zwartbont 190-380, weldescha-
pen 105-145. limmeren 110-140, veile
schapen 175-245 en vette lammeren
170-235.
Prijzen In guldens per kg geslacht gewicht:'
stieren 1e kwal 7,35-7,90 en 2e kwal.
6,40-7.30, vaarzen Ie kwal. 6,75-8,00 en 2e
kwal. 5,95-6,65. koeien 1e kwal. 6,50-7,60,
2e kwal. 5,95-6,45 en 3e kwal. 5,70-5.90,
worstkoelen 4,85-5,85.
Prijzen In guldens per kg
vond gewicht:
an ie kwal. 5765-5,80, 2e kwal.
i 3e kwal. 5,35-5,45, slachtzeu-
gen 1e kwal. 2,90-2.95, 2e kwal. 2.85-2,90
en ,3e kwal. 2,76-2.83.
Overzicht (resp. aanvoer, handel en prijzen):
melk- en kalfkoeien minder - rustig - prijs
houdend; guisle koelen minder - redelijk -
gehandhaafd; graskalveren kort kalm -
minder vast; vette kalveren weinig - redeljk -
onveranderd; nuchtere kalveren minder -
stroel moeizaam prijshoudend; schapen en
lammeren beperkt - vlot - goed gehand-
ilnder - levendig - hoger;
Groenteveiling Lelden
Appels 52-66; Peren 81; Aardappelen
24-26; Boerenkool 23-25; Rode kool
36-37; Groene kool 26-27; Prei 131;
Rabarber 285-305; Spinazie 26-300;
Spruiten A 93-100; Spruiten B 114-
118; Uien 28-47; Winterpeen 33;
Knolselderij 35-58; Sla zwaar 19-30;
Raapstelen 28-31.
Filmregisseur
gaat opera
regisseren
PARIJS De Amerikaanse
filmregisseur Joseph Losey is
uitgenodigd in Parijs de opera
Boris Godounow te regisseren.
De uitvoeringen beginnen op 9
juni.
Het zal de eerste maal zijn dat
Losey de regie voert in een
operatheater, Dat dit het ge
volg is van het succes dat hij
heeft bereikt met zijn verfil
ming van Mozarts Don Gio
vanni ligt voor de hand.
De Opéra van Parijs had eerst
Joeri Lioebinow, directeur van
het Taganka-Theater in Mos
kou, voor de regie van Boris
Godounow gevraagd hij had
dit ook gedaan voor de Scala
in Milaan, afgelopen december
maar Lioebinow heeft nog
steeds geen vergunning gekre
gen zich naar Parijs te mogen
begeven.
Losey, die 71 jaar is, heeft aan
de Don Giovanni-film
gewerkt met de Parijse opera
regisseur Rolf Liebermann.
Deze metatalen 4-kleurenbaJpen is esn van de kado's,
waaruit u een keuze kunt maken, als dank voor
het aanbrengen van een nieuw kwartaalabonnement
NOTEER m i.vals nieuw kwartaalabonnee van de
Leidse Courant
woonplaats: j
Stuur als dank voor de moeite de 4-kleuren balpen naar:
naam:
adrCSI
woonplaats
Deze bon in open envelop zonder postzegel sturen naar: 'i
antwoordnr 349, Leiden.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.i
nummer 071-122248 en per speciale koerier wori
krant alsnog bezorgd
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Het document van
de bijzondere synode van de Neder
landse bisschoppen is beslist geen
„voorgebakken stuk" geweest. Er is
niets opgelegd. De bisschoppen heb
ben zelf langzamerhand de zaken op
gebouwd. De synode was ook geen
examen. Wij hebben zelf de themata
gesteld en hebben vrij kunnen pra
ten. Een moeilijke vraag is wel: hoe
brengen we over wat daar is opge
bouwd?
Kardinaal Willebrands, aartsbisschop van
Utrecht, stelde dit gistermiddag tijdens een
lunchbijeenkomst in Den Haag van het Ge
nootschap van Hoofdredacteuren, waar hij
was uitgenodigd een en ander over de synode
te vertellen.
hebben willen spreken. Zij worden in het
stuk meer gewezen op hun plichten dan op
hun autoriteit. Wel heeft men op enkele fun
damentele punten duidelijkheid willen geven
om verwarring te vermijden, aldus de kardi
naal, die in dit verband onder meer zei, dat
zal worden voortgegaan de medewerking te
vragen van niet gewijden. Gekeken zal hier
worden naar wat kan, niet naar wat niet kan.
Is dat eenmaal duidelijk gesteld, dan kan
vrijer worden voortgegaan met wat in Neder
land de laatste tien jaar is gegroeid.
De kardinaal zei te weten, dat er bij de pasto
rale werkers bezorgdheid is en een gevoel
van bedreiging. Wij zullen in onze kerk voor
bepaalde diensten priesters nodig hebben,
maar er zullen er voorlopig slechts sporadisch
bijkomen. Doch zelfs al zou de situatie in deze
zich gunstig ontwikkelen, dan zal dit toch pas
op de lange duur een gunstig effect hebben.
De pastorale werkers zullen ons dus moeten
blijven helpen, aldus de kardinaal.
Hij erkende, dat het aan communicatie naar
buiten heeft ontbroken. Hij zag dat als de
.prijs, die moest worden betaald voor de vrij
heid van de discussie binnen de synode. Zelf
wilde hij er alles aan doen om het resultaat
van de synode in zijn bisdom zo goed moge
lijk over te brengen. Voordat hij „het veld"
dekenaten, parochies in zou trekken,
stelde hij zich voor te praten met een repre
sentatief groepje mensen om af te tasten waar
de grootste moeilijkheden en ondoorzichtig
heden liggen. „We moeten de zaak serieus
nemen en niet zeggen: dat leggen we maar
weg".
Op een vraag naar de consequenties van de
synode voor de leek, in het bijzonder met het
oog op de samenwerking binnen het CDA,
antwoordde de kardinaal, dat de geestelijk
heid de dienst niet uitmaakt. Er steunt ont
zettend veel op de leek en dat moet zo blij
ven. En wat de politicus betreft: deze heeft in
zijn taak een eigen politieke verantwoorde
lijkheid en zijn eigen geweten. We denken er
niet aan een soort van geestelijke adviseurs
aan te stellen.
Ten aanzien van de actie „Trouw aan
paus" en de organiserende R. K. Titus Bran
sma Stichting, merkte hij op, dat deze sti<
ting en de personen erachter, kerkelijk
maatschappelijk, zo weinig vertegenwoor
gen, dat hij deze niet als een pijler voor l
beleid kon zien. Met de kritische groep
wilde hij wel contact houden, al tekende
aan, dat kritisch zijn niet hetzelfde is als i
gatief zijn.
Over de doorwerking van de synode zei
„Ik heb de indruk, dat wij als bisschoppen
kaar meer zullen respecteren en geen al
mene uitspraken meer zullen doen zon<
overleg". Ook meende hij, dat het goed
zijn als de bisschoppen anders gaan verga*;
ren. Niet elke maand meer, maar drie of V;
keer per jaar, waarbij dan enkele pun'
goed behandeld zouden worden, alsmede c
keer per jaar gedurende enkele dagen acht
een, bijvoorbeeld met deskundigen. En in i
algemeen: „We moeten nog zien hoe het g
werken. De realiteit moet het aantonen."
Als alle andere middelen zijn uit
geput kan en moet de kerk een ge
wapende revolutie steunen. De
aartsbisschop van Managua (Nica
ragua), mgr. Miguel Obando Bravo,
zei dit dezer dagen tijdens een be
zoek aan San Francisco.
Verwijzend naar een soortgelijke uit
spraak van de aartsbisschop van San
Salvador, mgr. Oscar Romero, zei
Obando Bravo verder, dat de bis
schoppen geweldloosheid moeten pre
diken en dat „betekent persoonlijke
bekering, die op de gehele samenle
ving moet worden overgedragen". De
methode van de geweldloosheid is de
dialoog. Toen alle mogelijkheden tot
die dialoog waren uitgeput, hebben de
mensen gevraagd, of het geoorloofd
was naar de wapens te grijpen.
„Volgens de leer van Thomas van
Aquino is het gebruik van wapens
toegestaan, als een situatie slechts met
wapengebruik kan worden opgelost
en het gebruik van wapens niet li
tot een toestand, die erger is dan
bestaande", aldus de bisschop. „D«
om hebben de bisschoppen van N
ragua het volk aan dit beginsel in
encycliek Populorum Progressio
Paulus VI herinnerd. Bij een voort
rende tirannie kunnen wapens
laatste middel worden gebruikt", j
