Onvoldoende
voorlichting
risico na
sterilisatie
feCD
Staatssecretaris doorgelicht
in „Vrouwen en beleid"
TERUGBLIK
De stewardess
kreeglucht
van Nasivin:
OMBUDSMAN FRITS BOM:
scherm
in het
oog
Zanger
AC/DC
overleden
TELEVISIE VANAVONI
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO VANAVOND
RADIO VRIJDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 21 FEBRUARI 1980 PAG
In de uitzending van VARA's Ombudsman,
donderdagavond 21 februari op Ned. I om
19.30 uur, gaat Frits Bom in op het risico dat
zowel mannen als vrouwen te wachten
staat, wanneer zij zich hebben laten sterili
seren. „Men gaat er steeds van uit, dat kans
op zwangerschap na sterilisatie van een van
de partners is uitgesloten", aldus Bom. „Dat
gegeven blijkt onjuist te zijn. Wij aanvech
ten niet het feit, dat een dergelijke ingreep
zwangerschap later niet uitsluit. Wel, dat
alle artsen, specialisten en brochures er zo
zeker over doen, dat na sterilisatie zwanger
schap onmogelijk is, alsof voor honderd
procent zekerheid kan worden gegeven.
Daardoor ontstaan toestanden, die je niet
voor mogelijk houdt. Na de uitzending van
de vorige keer kregen we tweehonderd brie
ven van gesteriliseerde vrouwen of mannen,
die tot de ontdekking kwamen dat er toch
een kind kwam. En dat aantal groeit met
het uur. We gaan uit van die brieven; die
zijn controleerbaar. Op de vele telefoontjes
gaan we liever niet in, omdat we daar min
der zeker van kunnen zijn". Een aantal van
de briefschrijvers werd met de camera opge
zocht; de ervaringen van de betrokkenen to
nen aan wat wordt bedoeld met „volkomen
uitgesloten".
Juist het gegeven, dat na sterilisatie zwanger
schap zou zijn uitgesloten, wekt onjuiste ver
moedens. Een vrouw: „Dat is het laatste waar je
aan denkt". Waar men, bij de eerste tekenen
van zwangerschap wel aan denkt: buikgriep,
kanker, een gezwel, het voorjaar, een vergroei
ing of herstel van het lichaam na de ingreep.
Frits Bom: „Een vrouw, die zich heeft laten ste
riliseren, denkt volkomen veilig te zijn; dat is
haar zo door de artsen ingegeven. Voor zover
ons bekend, weten de artsen zelf ook niet beter.
Maar het gevolg is bij voorbeeld, dat wij een
brief kregen van een vrouw, die absoluut geen
kinderen kon en wilde hebben en toch in blijde
verwachting raakte. Nazorg blijkt niet te be
staan en de betrokken vrouw draait volledig
voor de gevolgen op.
Maar ook mannen, die zich hebben laten sterili
seren, kunnen voor verrassingen komen te
staan en hun vrouw natuurlijk". Tijdens de
uitzending vertelt een man, die zich liet sterili
seren, dat zijn vrouw toch in verwachting raak
te. „Volgens de arts kon het kind eenvoudig
niet van mij zijn en werd mijn vrouw van een
slippertje verdacht". De man trof meteen zijn
maatregelen, waarna bleek dat hij weldegelijk
de vader was, of kon zijn.
Het zit de vrouwen en mannen het meest
dwars, dat zij tevoren niet zijn gewaarschuwd,
dat de ingreep niet feilloos hoeft te zijn. En dat
zij niet worden geloofd, als de vrouw toch in
verwachting blijkt te zijn. Een vrouw: „Hoewel
ik was gesteriliseerd, raakte ik in verwachting.
Ik kreeg een miskraam. Maar de huisarts hield
maar vol, dat ik onmogelijk in verwachting
kon zijn geweest, dat ik een gezwel had gehad.
Met het bewijs in een potje ben ik op pad ge
gaan en de ellende kwam op een hoogtepunt,
toen de arts het potje uit zijn handen liet vallen.
Zelfs daarna hield die arts nog vol, dat het een
gezwel was; later bleek dat ik wel degelijk in
verwachting ben geweest".
Een groot aantal vrouwen en mannen vertelt in
deze uitzending van de Ombudsman over hun
ervaringen; sommigen kregen, na sterilisatie
een wolk van een baby en waren er blij mee.
Anderen moesten zich, volkomen tegen hun
wil in, laten aborteren. Sommigen: „Als we te
voren maar hadden geweten, dat sterilisatie
niet feilloos is, dan hadden we er anders tegen
over gestaan. Maar juist de volkomen zeker-
Frits Bom: „Niet de illusie van zekerheid geven"
heid, die je wordt meegegeven, plaatst je voor
onaangename verrassingen".
Artsen lijken te geloven in honderd procent ze
kerheid; en zo niet, dan willen zij over mislukte
operaties niet praten. Een vrouw: „Toen bleek,
dat ik toch in verwachting was, werd me door
een specialist het zwijgen opgelegd. Niemand
mocht ervan weten". Frits Bom: „Onze uitzen
ding wordt ons kwalijk genomen, omdat wij on
rust zouden wekken. Natuurlijk is het zo, dat in
elk onderdeel van de gezondheidszorg mislukte
operaties voorkomen. Als we een oproep zou
den plaatsen voor mannen die een mislukte
knie-operatie ondergingen, dan zouden we hon
derden mannen met knieklachten krijgen. Het
gaat ons niet om het feit, dat een sterilisatie
kan mislukken, wij willen aantonen, dat sterili
satie niet voor honderd procent veilig is. Vrou
wen hebben nu het gevoel, dat zij door hun
dokter zijn beduveld. Zij denken, dat zij kanker
hebben, omdat zwangerschgap zou zijn uitgeslo
ten. Cijfers over mislukte ingrepen zijn twijfel
achtig. Volgens het ministerie zou het om één
procent gaan. Het aantal geslaagde ingrepen is
natuurlijk heel hoog", aldus Bom. „Maar ze
moeten niet doen, alsof het in alle gevallen
goed gaat. Daar willen we in deze uitzending
voor waarschuwen. Wat de gevolgen van deze
uitzending in de praktijk zijn, is ons onbekend
en gaat ons niet zo aan; we zijn geen actualitei
tenrubriek. We geven alleen klachten door".
FRITS BROMBERG
Henna van Gennep maakte de documentaire „Vrouwen en beleid", Piet Bambergen met Lydia Oosthoek in een scène uit de Mounties-Show.
vanavond om 20.40 u. op Ned. I
Vrouwenhuizen, vrouwenca-
fé's, vrouwenpraatgroepen
en als een beschermengel
van deze verworvenheden
een staatssecretaris voor
emancipatiezaken. Het lijkt
de vrouw in Nederland voor
de wind te gaan. In „Vrou
wen en beleid", een docu
mentaire over het emancipa
tiebeleid in ons land, blijkt
alles anders. In dit program
ma van Hedda van Gennep,
Marjolein de Vries en Mar-
ga Wolthuis komen vrouwen
en vrouwengroepen aan het
woord over de wijze waarop
de huidige regering, in de
persoon van staatssecretaris
Kraayeveld-Wouters, zich
bezighoudt met emancipatie
zaken. Twee probleemvel
den bepalen vanavond de
uitzending. De komst van de
emancipatiebureaus en het
feit dat het ministerie van
CRM het hele subsidiebeleid
voor de vrouwenbeweging
heeft gedelegeerd aan de ge
meente.
Tijdens de voorbereidende be
sprekingen met mensen van
het bureau „Eva bijt door" in
Amersfoort, werd duidelijk, dat
veel mensen in de vrouwenbe
weging zich ongerust maken
over bepaalde ontwikkelingen
ten aanzien van het emancipa
tiebeleid. De vrouwenbewe
ging is aanvankelijk heel sterk
van onderaf op gang gekomen,
zonder rangen of bestuurlijke
rompslomp en dat voldeed
goed. Door het beleid van
staatssecretaris Kraayeveld
lijkt nu de hele beweging ge
ïnstitutionaliseerd te worden,
met alle onvermijdelijke bu
reaucratie vandien. De vrou
wen zijn bang dat alles wat tot
nu toe door hen zelf is opgezet
te maken krijgt met richtlijnen
waar velen niet gelukkig mee
zijn. Dat het ministerie van
CRM het gehele subsidiebeleid
voor de vrouwenbeweging
heeft gedelegeerd aan de ge
meenten, heeft in de vrouwen
beweging eveneens gemengde
gevoelens opgewekt. Want
volgens hen geniet de vrouwe
nemancipatie in de gemiddel
de gemeenteraad geen priori
teit.
Ned. I 20.40 uur
Pinokkio
Pinokkio en Gina barsten bij
na van de honger. Onderweg
ontmoeten zij een jongen met De Hulk
een zak vol eten. Maar deze is
niet bereid zijn voorraad met
hen te delen.
Ned. I 19.05 uur
Denk-beeld
In „Denk-beeld" wordt een
kort overzicht gegeven van de
geschiedenis van het anarchis
me in Nederland. Daarna
wordt gediscussieerd over de
mogelijkheden van een anar
chistische samenleving en
over de invloeden van het
anarchisme op een samenle
ving die zich daar vanaf keert.
Ned. II 22.10 uur
Twee voor twaalf
In deze quiz moeten twee maal
twee spelers aan de hand van
twaalf vragen weer proberen
een woord te vormen.
Ned. I 20.00 uur
David Banner wordt samen
met een onschuldige vrouw in
de gevangenis gezet. Maar in
de gedaante van de Hulk gaat
hij orde op zaken stellen.
Ned. II 18.59 uur
nadees politieman in nood in
de bergen. Hij weet zich ver
gezeld door een charmante In
diaanse en dat is een hele
troost.
Ned. II 20.27 uur
Eenzaam spel
De eenzame accountant Harry
Blake is op de vlucht voor zijn
achtervolgers. Hij weet echter
niet dat de politie het geval
met andere ogen is gaan bekij
ken.
Ned. II 21.15 uur
Soap
Mounties
Piet Bambergen raakt als Ca-
Corine moet in het ziekenhuis
een bittere pil slikken en de
Campbells krijgen vreemd be-
Ned. II 23.00 uur
LONDEN Bon Scott, zan
ger van de Australische hard
rock gToep AC/DC, is woens
dag dood in zijn auto gevon
den.
De politie heeft, in afwachting
van de resultaten van een on
derzoek, nog geen doodsoor
zaak opgegeven. Een vriend
van de 30 jaar oude Scott,
Alastair Kinnear, verklaarde
dat hij en Scott tot diep in de
nacht aan het drinken waren
geweest. Scott bleef na thuis
komst in de auto, terwijl Kin
near naar boven ging om te
slapen. Woensdagmorgen kon
Kinnear de popzanger niet
wakker krijgen. Hij bracht
hem naar het ziekenhuis, waar
men constateerde dat hij dood
was.
NEDERLAND 1
NOS
18.45 Sesamstraat
VARA
18.59 Barbapapa
19.05 Pinokkio
19.30 De Ombudsman
20.00 Twee voor twaalf
20.40 Vrouwen en beleid
NOS
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 Denk-beeld
23.05 Journaal
23.10 Olympische
Winterspelen
NEDERLAND2
NOS
18.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.55 Journaal
TROS
18.59 De Hulk
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.27 Te gast bij de Mounties
21.15 Eenzaam spel
22.10 AktuaTV
23.00 Soap
NOS
23.30 Journaal.
DUITSLAND 1
(Regionaal progr. NDR: 18.00 Repor
tage. 18.30 Aktualiteiten. 18.45 Kleu
terserie. 18.55 Polizeiinspektion 1.
19.25 Regionaal magazine. 19.59 Pro-
grammaoverz. WDR: 18.00 Detektiv
Harvey. 18.15 Eine amerikanische Fa
milie. 19.15 Aktualiteiten. 19.45
matief progr.). 20.00 Journaal.
Reportage. 21.00 Amusement!
21.45 Filmportret. 22.30 Aktual
23.00 Stunde Null. 0.50 Journ
DUITSLAND 2
19.00 Journaal. 19.30 Komiscl
halen. 20.35 Amusement
21.00 Aktualiteiten. 21.20 Olym
Winterspelen. 22.30 Reportage
Olympische Winterspelen,
schaatsen. 1.30 Kunstschaatse
DUITSLAND 3 WDR
18.00 Gevarieerd kinderprogr.
Cursus Natuurkunde. 19.00
magazine. 19.45 Journal 3.
Journaal. 20.15 Lola, c"
aus dem Hafen, speelfilm. 21.41
rubriek. 22.25 Gesprek. 23.10
BELGIE NEDERLANDS 1
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 j
magazine. 18.35 Jeugdserie.
Korte film. 19.05 Sport. 19.35
delingen en Morgen. 19.45 Jo
20.10 Ike, tv-serie. 21.00 Pan
21.50 Edelman, bedelman, s<
.spion, tv-serie. 22.40 Journaa
BELGIE NEDERLANDS 2
18.00 Tekenfilmserie. 18.05
magazine. 18.35 Jeugdserie
Korte film. 19.05 Sport. 19.35
delingen en Morgen. 19.45 Jo
20.10 Filmrubriek. 21.00 De
Gustav, tv-serie. 22.00 KU
BELGIE FRANS
18.15 Spelprogr. 18.30 Rligieus
19.00 Cultureel magazine. 19.11
onaal progr. 19.27 Weerbericht
Journaal. 19.55 Informatief
20.15 La Menace, speelfilm.
Filmrubriek. 22.50 Journaal.
NEDERLAND 1
NOS
10.20-10.40 Open School-tijd
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
16.30 Olympische
Winterspelen
NEDERLAND 2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. 10.05 Aktual. 10.25
Amus.progr. 11.55 Docum. progr.
12.05 Aktueel magazine. 12.50 Perso-
verz. 13.00 Journ. 16.15 Journ. 16.20
Reportage. 17.05 Inform, progr.
Aansl. Tips. 17.50 Journ. (Region.
DUITSLAND 2
10.00 Journ. 10.05 Olymp. Win!
len. 14.45 Journ. 14.50 Olymp
terspelen: Blatlon.
17.00-17.45 Schooltelevisie.
BELGIE NEDERLANDS 1
14.00-16.00 Schooltel
17.00-18.00 Schooltelevisie.
BELGIE FRANS
14.00, 14.30 en 15.00 Schooltel
17.50 Les mohicans de Paris,
nensKwanier. 1*9.02 (S) De wereld zingt
Gods lot. 19.55 Op de man af. 20.03 (S) 't Is
Ted-TIjd. 21.02 (S) Kerkorgelconcert. 21.40
(S) Llterama-donderdag. 22.02 (S) BI) de
tijd. NOS 23.02 (S) Met het oog op morgen.
KRO 0.02 (S) De Nachtspiegel. 1.02 (S) Tus
sen de hoezen met... 3.02 (S) Herrie of Harry
op 1. 6.02 (S) Country time 6.50 Het levende
HILVERSUM 2
IKON 1805 Kleur. 18.35 DE VRtl
DACHTE. P.P.: 18.50 Uitzending
CDA. AVRO 19.00 Zo hoor je nog ea
19.20 (S) In de kaart gespeeld. 21.00
sidentie Orkest. (22 30 Nws) 23.15
Spectrum. 23.50 Radiojournaal. 23.S
HILVERSUM 3 J
(S) Soul Show. 22.02 (S) Sesjun. 2
leder heel uur nieuws. KRO: 7.03
Echo. 7.13 (S) Even na zeven.
(8.03 Echo. 8.13 Olymp. Winter
spelen 1980: Journ._ NOS)^ 9 03
VPRO: 7.00
tendgym. 7.20 VPRO-expresse.
(7.30, 8.00 nnn
i 8.30 Nws.) 9.00
op de Derde Wereld en Oosl-fcuropt
Kijk op West-Europa. 16.20 Kijk
Haag. 16.30 Journalistenforum.) VOC
(S) Into-radio. (17.30 Nws.)
ËMERSUM EO: 7.02 (S) Ronduit o
WW 8 03 <s> EO-Metterdaad
8.05 (S) Tijdsein. 9.03 (S)
r-vj) zikale fruitmand. 10.03 (S
-WNp- der ure. NCRV: 11.03 (I
-non-stop 12.03 (S) G<
dag. VOO 14.03 (S) Tipparade. II
Popjournaal. 15.30 (S) Top-40.
■ViCfl standen. 9.15 Expres-VPRO.
11»* w NCRV. 10.30 Onder Schoolti|d.
NOS: 10.45 Werkbank. 10.55 Progr.overz
AVRO: 11.00 Schoolradio. TROS: 11.20
Week in - week uit. 12.26 Meded. voor land
en tuinbouw. NOS: 13.00 Nws. 13.11 Meer
over minder. 14 20 Op de zeepki
maar. 14.45't Kan van
toprecht. 15 00 Stad
HUVERSUM NOS: 7.00 Nws. 7.02 (S
:-'t. 9.00 Nws. 9.02
de Middeleeuwen
ce. 9.25 (S) Vrij!
WifcSSlÜt genconcert: Christus, oi
van Liszt. VOO: 11.00 (S)
voor miljoenen. (12.00 Nws.) EO: 1
zijn. (14.45 Rech- Klankspiegel. 14.00 Nws. 14.02 (S)T
land. waarin de sche verkenninaen. 14.20 (S) Klassi
VPRO: 15.00 (S) Muziek-op-\
HUTJCUn nus: r.u
KlASSft* genconce
i: (15.30 Kijk dendaagse n
Voor en over kinderen was er
gisteren heel wat te doen op
de buis. Het begon met actuali
teiten voor de jeugd, een caba
ret ook voor en met kinderen,
een samenvatting bij IKON
van een al eerder uitgezonden
jeugdserie en bereikte bij Ver
onica een hoogtepunt, zeker
wat uitvoerigheid betreft, in
een anderhalf uur durend the
maprogramma over het leven
van kinderen in de derde we
reld. Dat laatste was de vrucht
van een al oude samenwer
king tussen Veronica en NO
VIB en de actie „Gast aan ta
fel". Die actie werd van tevo
ren ingeleid door Socutera. Er
is een prijsvraag aan verbon
den, die dit keer vooral tot de
kijkers van Veronica was ge
richt. Dat maakte van deze
uitzending, hoe voortreffelijk
Manus van de Kamp de diver
se projecten van NOVIB ook
in beeld bracht, toch in de eer
ste plaats een kijkspel. De er
achter liggende problemen
van de Derde Wereld werden
nauwelijks aangeroerd. Op
deze manier wordt naar men
mag aannemen wel een groot
publiek betrokken bij de steun
aan die verschillende p
ten. En daar zal het N
niet in de laatste plaats
doen zijn geweest.
„Den Haag vandaag"
nieuwe gedaante met twi
dervragers in plaats va
ene toelichter van vr
wordt al meteen met
mentaire crisissituaties j
fronteerd. Ze werden vi
legd aan prof. Prakke,
staatsrechtelijke kans vj
ontslag van Andriessei
lichtte, aan Ed van Thi
plaatsvervanger van Dei
Rietkerk van de VVD er
bers van het CDA. Het g
eigenlijk om of ze zich i
niet aan het sterfbed v<
kabinet bevonden. Rif
en Lubbers zagen nog
punten. Maar ze moeste
diep in hun parlementai
heimtaal duiken om de li
kansen duidelijk te n
Ondervrager Sorgdrage
tevoren een portretje hi
schetst van de bliksemc.
van Andriessen, kreeg e
nelijk niet uit wat hij
had willen horen. Maa
wil je met zo'n stel po
rotten.
HERMAN HOFHl
Neusverkouden? Nasivin neusdruppels of -spray helpen u snel. Uit:
verkrijgbaar bij apotheker of drogist. Lees eerst de gebruiksvoorsc
NASIVIN EEN HELE OPLUCHTING I
