Beeldenen boekillustraties
in Noordwijkse Hervormde Kapel
Met Allister MacLean
i/veer de barre kou in
En verder
I
Deze week in de bioscopen
Pol Jong:
een sociaal
'Woyzeck' van
Theater boeiend maar
weinig kritisch
Expositie kantborduursels
in Auberge de Kieviet
bewogen etser
"*4
AGI| LEIDSE COURANTVRIJDAG 8 FEBRUARI 1980 PAGINA 9
r-V fi
Plastiek van Jan Treffers
LEIDEN Het stuk „Woyzeck" Is wel het bekendste werk
van de Duitse auteur Georg BQchner. Het stuk wordt her
haaldelijk door groepen gespeeld, die er een interessante
uitdaging in sien. Het stuk is namelijk niet af; er bestaan
vier versies van en geen enkele is door Bfichner tot de defi
nitieve versie verklaard.
De groep Theater speelt vanavond in de Schouwburg haar
versie van het stuk. In het uitgebreide programma, dat te
vens de volledige tekst van alle vier versies bevat, zegt The
ater dat ze meer heeft willen doen dan alleen het verhaal
spelen. Theater heeft in het stuk ook diverse kritische noten
gevonden die Biichner erin zou hebben gelegd. Dat maat
schappelijk kritische aspect nu heeft Theater in haar voor
stelling willen versterken.
In haar programma weet Theater haar visie zeer goed te on
derbouwen. Het merkwaardige feit doet zich nu voor, dat
van die kritische houding in het stuk niets terug te vinden
is. „Woyzeck" wordt opgevoerd als het verhaal van de sol
daat Woyzeck die uit jaloezie zijn ontrouwe vrouw doodt
Dat Woyzeck zelf een slachtoffer is van zijn meerderen
(sloofje van de onderofficier en proefkonijn van de dokter),
blijft zeer in het vage. Het schrijnende, manipulerende van
deze mensen komt niet uit de verf.
Daarmee is de intentie van Theater mislukt, wat niet wil
zeggen dat de voorstelling zelf slecht zou zijn. In een ietwat
gewild sober decor leveren de spelers uitstekend spel, hoe
wel naar mijn smaak net iets te traag. Alleen Bea Meulman
probeert wat vaart in haar spel te leggen, waardoor ze af
steekt tegen de anderen. Af en toe belemmert het decor het
zich van het publiek op het spel, maar deze momenten zijn
kort en niet van vitaal belang in de voorstelling. De opvoe
ring door Theater is onderhoudend en interessant, hoewel
niet zo interessant als zij zelf aangekondigd heeft
Jacqueline Mahieu
WASSENAAR In Auberge de Kieviet is van 12 febru
ari tot en met 9 maart een expositie ingericht van kant
borduursels van de Wassenaarse kunstenares Ena Stok-
Van Es. De kunstenares, die haar werken signeert met
TVE', exposeerde reeds eerder in Rotterdam, Middel
burg, Bielefeld en Oberhausen.
Ena Stok-Van Es werd geboren in Semarang. Behalve met
naaldkunst houdt zij zich bezig met schilderen en tekenen.
Bovendien heeft zij diverse (kinder)boekillustraties op haar
naam staan. Enige jaren geleden ontdekte zij de 'naaldschil-
fderkunst'. Een geheel nieuwe en voor haar zeer inspireren
de materiaalbehandeling van stukjes antieke, veelal kostba
re, kanten weefsels. Met deze weefsels, voor een gedeelte
geërfd van haar grootmoeder, voor een ander deel moei
zaam uit oude boedels verkregen, componeert zij haar fanta
sierijke kantborduursels.
Auberge de Kieviet is gevestigd aan de Stoeplaan 27
NOORDWIJK Tot en
met 24 februari presenteert
de Noordwijkse culturele
commissie in de Hervormde
Kapel aan de Hoofdstraat
een tentoonstelling van be
eldhouwkunst van de
Noordwijkerhoutse kunste
naar Jan Treffers. In de ge
ëxposeerde kleinplastieken
laat treffers alen hoezeer de
oorlog hem beïnvloed heeft.
Zijn werk, dat minder het
leed van de slachtoffers,
weergeeft, maar des te meer
de solidariteit en de onver
zettelijkheid van de verzet
strijders, kenmerkt zich%
door kracht en schoonheid.
De beeldhouwer toont dit in
een reeks beeldjes, geboet
REX Het hete dagboek
van een 17-jarige (16) Porno
film.
TRIANON Tess (16)
Schitterende film van Roman
Polanski over het onsterfelij
ke liefsdes verhaal uit het Vic
toriaanse Engeland, (tweede
week)
EUROCINEMA I (Alphen
aan den Rijn) Escape from
Alcatraz (16) zie Camera.
EUROCINEMA II (Alphen
aan den Rijn) Airport '80,
the Concorde (16). Alain De-
Ion en Sylvia Kristel is een
zwakke rampenfilm, waarbij
vooral het nieuwe Franse
vliegtuig centraal staat.
EUROCINEMA III (Alphen
aan den Rijn) Race naar
de schroothoop (a.l.) Matige
rolprent waarin tal van auto's
geslachtofferd worden.
LEIDEN De etsen en pentekeningen
van de 35-jarige kunstenaar Pol Jong
hebben een tweeledige sociale achter
grond. Ten eerste omdat Pol Jong in zijn
werken een bepaald maatschappijbeeld
afschildert, maar ook omdat vrijwel ie
dereen zich de aanschaf van een van zijn
werken kan veroorloven. Door de ge
meenschappelijke werkplaats 'De Ban
ge Duivel' is het mogelijk met zijn
kunst (en die van naaste medewerkster
Lydia Luyten) tot in alle lagen van de
bevolking door te dringen.
De geboorteplaats van Pol Jong is Den
Haag. Hij volgde daar de kweekschool en
toen hij na drie jaar de deur definitief ach
ter zich sloot, had hij de hoofdakte en licen
tie tot het geven van handvaardigheid in
het voortgezet onderwijs in zijn achterzak.
Na drie jaar hield hij het lesgeven voor ge
zien en verhuisde in 1968 naar Leiden met
in het achterhoofd het idee te proberen be
roepskunstenaar te worden. Maar daarom
moest wel een baantje gevonden worden en
dat lukte. Drie dagen per week werkte Pol
Jong bij het Stedelijk Museum de Laken
hal. „Een bijzonder leuke baan, vond ik
dat. Maar op een gegeven moment kreeg ik
meningsverschil met de directeur Würf-
bain, die het museum beslist als een stijlka
mer wilde houden. De educatieve kant,
zoals bij Volkenkunde, mocht ik niet voor
groot publiek ontwikkelen. Met ruzie ben
ik vertrokken."
De eerste Triën
nale was tevens
Pol Jong's eerste
tentoonsteling.
Omdat Pol Jong
ondertussen heel
wat pentekenin
gen had gefabri
ceerd, kon hij
inzenden. En
niet zonder suc
ces. Zijn werk
werd tijdens de
Triënnale ten
toon gesteld en
als klap op de
vuurpeil kocht
de gemeente
drie tekeningen.
Het succes van
de Triënnale
was de stimu
lans om door te
gaan. Om finan
ciële zekerheid
te hebben, leid
de Pol Jong -en
dat doet hij nu
nog- drie maal
in de week een
een cursus gra
fiek in het crea
tiviteitscentrum
in Zoetermeer.
Erecode
Ondertussen
was de samen
werking met on
der anderen Ly
dia Luyten en
Frans Motens al
op gang geko
men (zie ook de
LC van 18-1).
Kunst voor ie-
bange duivel'. Twee personen zijn met de
productie bezig en dat betekent enorme
tijdwinst. De één houdt de handen schoon
en zorgt voor de pers, terwijl de ander de
plaat poetst (wrijft de drukinkt met de
duim in de plaat en slaat het overtollige er
met de muis van zijn hand vanaf. Een scho
ne- en een vuile handentaak dus eigenlijk.
Ongerichte weerspannigheid
De onlangs gereed gekomen uitgave van
'De bange duivel' met de titel 'Ongerichte
weerspannig
heid', geeft een
Pol Jong te zien
met een ietwat
gewijzigde stijL
.Ongerichte
weerspannig
heid', bestaat uit
een fraaie hou
ten, met linnen
beklede, doos
met daarin be
halve de tien et
sen ook tekst en
uitleg. Het
nieuwste werk
is 'anders' omdat
Pol Jong norma
liter oeverloze
voorstudies in
de vorm van te
keningen maakt,
alvorens hij de
Êlaat bewerkt.
>it keer raad
den de medebe
woners van het
pand aan de
Rijndijkstraat
Pol aan om di
rect op de plaat
te gaan werken,
en het werk niet
van te voren al
zo'n beetje te be
palen. Het lij-
nenwerk loopt
in de nieuwste
tien etsen niet
zo geordend als
bij eerdere wer
ken en zelfs
komt het bij de
len van de etsen
voor, dat het
lijkt of het een
iets nader uitge-
dereen, werd Hngen alvorens de ets ter verkoop aangeboden werkte schets
hpt rfpvip* van i__ 9 Kntmf»
het devies van kan worden,
de groep kunste
naars aan de Rijndijkstraat. „Een ets. daar
betaal je hier dertig gulden voor. Daarmee
hoop ik ook te bereiken, dat een scholier
eens een stukje kunst in plaats van de
maandelijkse langspeelplaat in huis haalt",
verduidelijkt Pol Jong. Kunst voor ieder
een dus. Om dat waar te kunnen maken, is
het volgens Pol bepaald niet raadzaam om
alleen maar pentekeningen te maken, want
die zijn aanmerkelijk prijziger dan etsen.
„D44rom ben ik ook gaan etsen, je kan van
één ets met alle gemak honderd mensen la
ten genieten". Dat de meeste etsers het min
of meer als een erecode zien om de etsen
alleen in zeer kleine oplagen de wereld in
te sturen, is niet bepaald een methode die
Pol Jong volledig onderschrijft: „Ik laat er
beduidend meer mensen van genieten dan
de doorsnee etser, maar ook weer niet al te
veel, want dan kom ik niet meer aan ande
re dingen toe. Ik beperk de produktie niet
omdat het iets unieks moet blijven, want
dat blijft het werk hoe dan ook. Per slot
van rekening, hoe groot de oplage ook is,
het blijft handwerk, van het bewerken van
de koperen plaat tot de laatste handeling
aan de etspers."
Dat de etsen zo goedkoop geleverd kunnen
worden, is voor het grootste deel te danken
aan de gemeenschappelijke aanpak van 'De
betreft.
Jong: „Inder
daad blijkt, dat die rechtstreekse manier
heel mooi kan zijn. Het werk hoeft ook niet
beslist één bepaald ding voor te stellen, het
mogen best allemaal losse partjes zijn.
Daarmee kan ik uitstekend uitbeelden wat
me nou eigenlijk bezig houdt."
De werken van 'ongerichte weerspannig
heid' geven een kritisch, nu en dan zelfs
beklemmend maatschappijbeeld vanuit de
beleveniswereld van de maker. „Ik kan
wel mooie zonsondergangen gaan maken,
maar je moet niet aan de oppervlakte blij
ven, er gebeurt zoveel meer aldus de gra
ficus, wiens meest recente etsen min of
meer collages van de tijd zijn. Er wordt ge
speeld met gebeurtenissen uit het recente
verleden en met dingen van nu. De onte
vredenheid van de mensen wordt ook
weergegeven.
Eft van de tien etsen van ongerichte weer
spannigheid kost tweehonderdtwintig gul
den, terwijl het hele boek slechts duizend
gulden kost. Een deel van een gedicht van
Bertolt Brecht, dat bij de uitgave inbegre
pen is en dat veel zegt over de beweegrede
nen van Pol Jong: 'Wat zijn dat voor tijden,
waarin een gesprek over bomen zowat een
misdaad is omdat het een zwijgen op vele
misdaden inhoudt!'.
WIM BUNSCHOTEN
seerd uit rode en witte klei of
gesneden uit poreuze steen.
Zijn ervaringen en gevoelens
drukt hij uit in zijn plastieken
op een wijze, die zowel jong
als oud zal aanspreken.
De collectie boekillustraties
toont met het werk van een
aantal tekenaars het proces
van de schets tot de uiteinde
lijke p ren taf druk. Van een
twaalftal boeken kan men
zien hoe een eenheid is ver
kregen tussen de vormen van
hetboek, de druk, het papier,
de kleur, het lettertype van
de verwerkte tekst en de
daarbij opgenomen illustraties
in verschillende stadia van
hun ontstaan.
De oude Visserskapel aan de
Vechtpartij in de vrieskou
CAMERA Escape from
Alcatraz (16) Clint Eastwood
ontsnapt uit de gevangenis
►Alcatraz, een Amerikaanse
l' versie van het Franse Duivel
seiland. Een boeiende film,
die ver uitstijgt boven de mid
delmaat in dit genre, (vierde
rWeek)
LIDO I Apocalypse
Now (16) Gruwelijke film
ipver de oorlog in Vietnam.
-Wreder dan The Deer Hun-
ter', maar voor velen min
stens even indrukwekkend.
Marlon Brando is de zwakste
steen in het hele gebeuren,
waarin regisseur Francis Cop
pola zijn afschuw van de oor
log toont, (zesde week)
LIDO II Die Blech-
trommel (16) Een facineren-
de blik op het Duitsland van
voor en tijdens de Twede We
reldoorlog, gezien door de
ogen van het dwergje Oscar,
(tweede week)
LIDO III l'Histolre
simple (16) Een simpel ver
Hoofdstraat met haar sfeer
volle interieur leent zich uit
stekend voor deze combinatie
van kleinplastieken en boe
killustraties.
De tentoonstelling is tot en
met 24 februari dagelijks te
bezichtigen van 14 tot 17 urn
en van 19 tot 21 uur (zaterdag
en zondag van 13 tot 16 uur).
De toegang is gratis.
Ra)onald Suthertland
ii (i Luxor Het geheim
'an Bear Island (12) met
Jonald Sutherland en
—/anesse Redgrave. Re-
j(ie: Don Sharp.
Sfce avonturenromans van
Hüistair MacLean vinden
Hretig aftrek bij de film-
jBroducenten en „Bear Is
land" is nu al de dertiende
•roman van deze auteur die
■■et bioscoopscherm haal
de. Voor wie het nog niet
doorhad, de formule die
^MacLean voor zijn verha-
Ljen gebruikt, wordt nu wel
^ferg duidelijk en wie zich
■>og kan herinneren hoe
■lock Hudson destijds in
Be kou worstelde tegen
^en saboteur in het gezel
schap poolreizigers in „Ice
Station Zebra" zal dat pa
troon ook weer terugvin
den^ in en op „Bear Is-
Een wel zeer gemêleerd ge
selschap wetenschapsmen
sen trekt naar het onherbe
rgzame Bear Island om er
proeven te doen en een rap
port op te stellen over de
klimatologische veranderin-
Vanesse Redgrave
gen, die zullen ontstaan als
Rusland de bedding van zijn
in de IJszee uitkomende ri
vieren gaat verleggen. Van
dat alles komt niet veel om
dat al spoedig blijkt> dat alle
leden van de expeditie, met
zeer verschillende motieven,
er op uitzijn de goudschat te
bemachtigen verborgen in
een in 1945 bij Bear Island
gezonken nazi-onderzeeër.
Tot overmaat van ramp be
vindt zich onder het gezel
schap een saboteur, zodat de
arme Barbara Parkins al
spoedig na een klein rolletje
onder een lawine verdwijnt.
Het gezelschap wordt aardig
gedecimeerd en bij ieder
slachtoffer heb je weer een
verdachte minder om uit te
kiezen.
Regisseur Don Sharp heeft
het weidse sneeuwlandschap
in het hoge noorden fraai
uitgebuit voor een aantal
spectaculaire achtervolgin
gen per sneeuwscooter of de
grotere hydrocopter, die zich
ook over het water kan be
wegen. Donald Sutherland,
die eigenlijk van het begin
van de film af al boven ver
denking stond, mag het ten
slotte alleen uitvechten met
de saboteur, terw'ijl de rest
van de overlevenden, waar
onder Vanessa Redgrave en
Richard Widmark, op Bear
Island op zijn veilige terug
keer wachten.
Het is allemaal wel erg voor
spelbaar, al weet Sharp on
danks de kou het tempo er
goed in te houden.
MILO
EUROCINEMA IV (Alphen
aan den Rijn) De moord
bandiet (a.l.) Een ouderwetse
Belmondo in een typisch
Franse actiefilm.
GREENW A Y-THEATER
(Voorschoten) Kort Ame
rikaans (16) Aardige film
naar het befaamde boek van
Jan Wolkers. De film is opge
nomen in het Leiden van de
Tweede Oorlog
haal over alledaagse mensen
dat door een prachtige rol van
Romy Schneider twee uur
lang ongemeen boeiend
wordt, (tweede week)
STUDIO Manhattan
(a.l.) Schitterende film met de
subtiele humor van hoofdrol
speler/regisseur Woody Allen
over het verknipte artiesten
leventje van New York. (ne
gende week).
