Hiërarchische kerk bevordert polarisatie
zeggen 76 Duitse hoogleraren in brief
Rahnei
oneen:
met Küng over
gezag in kerk
Een wagenspel vol carnaval en veel hoofse liefdeslyriek
kerk
wereld
dat ikditdoen mag
KUNST
Tweede au
uit Zijl
opgevist
Kerken helpen bij terugkeer
Rhodesische vluchtelingen
Karmelieten tegen gebruik naamTitus Brandsma
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 8 FEBRUARI 1980
PAGII
r
UTRECHT Met carnaval
in het vooruitzicht trekt op
het ogenblik een groepje
zangers en musici door ons
land om te laten zien en ho
ren, hoe de vastenavondpret
in 1606 in de straten van
Rome gestalte kreeg. Het
gaat om een zogenaamd wa
genspel, zoals dat door de
gehele middeleeuwen in tal
van Europese landen in de
open lucht werd vertoond
tot stichting en vermaak
van het gewone volk. Een
laat voorbeeld van zulk the
ater op wielen, dat naar be
hoefte kon worden ver
plaatst en overal waar dat
mogelijk was, kon worden
vertoond.
De muziek voor dit muzikale
wagenspel voor carnaval werd
gecomponeerd door Paolo Qu-
agliati, die als organist en kla-
vecinist in Rome in hoog aan
zien stond. Als componist van
helaas goeddeels verloren ge-
gane klaviermuziek en van ge
lukkig gedeeltelijk bewaard
gebleven vocale muziek, bezat
hij ook ver buiten Rome een
goede reputatie.
Voor vijf zangstemmen, die hij
solistisch, maar ook in ensem
bles toepast, en verder wat in
strumenten, maakte hij op
tekst van één van zijn leerlin
gen „II carro di fedelta d'amo-
re" oftewel „Het wagenspel
van de liefdestrouw". Waar
het over gaat, behoeft na deze
titel geen toelichting meer.
Blijkens de door Pieter Vrij
man fraai gecostumeerde
voorstelling, die door Rinus
Elling werd geregisseerd en
door Ton Koopman van het
klavecimbel af gedirigeerd, is
het stuk in zijn beknoptheid
een opmerkelijke curiositeit.
In blijvende waarde is het niet
te vergelijken met ons eigen,
nog altijd springlevende mira
kelspel „Mariken van Nieu-
meghen" maar het geeft wel
licht epn beter idee van de rol
die het wagenspel in het alge
meen in de samenleving van
middeleeuwen en renaissance
heeft gespeeld. Daarom was
het goed, dat er eens aandacht
voor werd gevraagd.
Vooraf ging een ander, veel
uitvoeriger en naar mijn me
ning muzikaal veel belang
wekkender stuk van Quagliati.
Het was aangekondigd als zijn
de ook een wagenspel. Maar
dat moet op een misverstand
berusten. Onder de titel „La
sfera armoniosa", wat mis
schien het beste te vertalen is
door „De sfeer van harmoni
sche welluidendheid", bundelt
de componist niet minder dan
twintig aria's met basso conti
nuo en onderbroken door kor
te instrumentale soli en hier
en daar wat ensemblewerk.
Oorspronkelijk waren al deze
aria's gezet voor slechts twee
sopranen, maar Koopman is zo
verstandig geweest de hele cy
clus te verdelen over vijf voca
listen, die toch voor het wa
genspel nodig waren. Zo wer
den de sopraan Marianne
Kweksilber en de mezzo-so
praan Lucia Meeuwsen wat
ontlast en hoorde men ook bij
zonder mooie aria's van de te
nor Harry Geraerts, de tweede
tenor Michiel ten Houte De
Lange en de bas-bariton Harry
van der Kamp. Deze aria's
maakten de avond tot een bij
zondere manifestatie.
Ton Koopman stelt dat de uit
voeringen van deze beide
hoofdwerken van Paolo Quag-
liatie stellig de eerste zijn die
na de zeventiende eeuw heb
ben plaats gevonden.
JOHN KASANDER
LEIDEN Voor de
maal is gisterenbij bal
werkzaamheden een a
len personenauto opgj
uit de Zijl.
Woensdag werd een aut
ven water gehaald, die i
Merenwijk was gestolen,
teren kwam een Volvo a
oppervlakte die op 9 dect
was gestolen uit de I
Prinsenstraat.
Uit naam van „ontelbaar
velen" hebben 76 katholie
ke hoogleraren uit alle
vakgebieden in West-Duits-
land zich in een open brief
gericht tot de katholieke
theologische faculteiten in
Duitsland „om hulp te ge
ven, die in de huidige situa
tie „bijna geen andere
groep christenen kan ge
ven".
Vele mensen, zo schrijven zij.
hebben het steeds moeilijker
om het christelijk geloof,
zoals de hiërarchische kerk
dat leert, tot grondslag van
hun leven te maken.
De ver
andering in de belevingswe
reld enerzijds en het starre
vasthouden van de kerk aan
geloofsformuleringen, die
door het denken van vorige
eeuwen zijn bepaald, hebben
tot een tweespalt bij de gelo
vigen geleid. De hiërarchi
sche kerk bevordert zelf de
door haar gevreesde polarisa
tie tussen progressieven en
katholieken.
De hoogleraren zeggen, dat
een toenemend onbehagen
vele christenen uit alle lagen
van de bevolking van het ge
loof en de kerk wegdrijft. De
hiërarchische kerk heeft
geen moeite gedaan het
tweede Vaticaans concilie
voor de gelovigen uit te leg
gen. De hoogleraren noemen
het ontstellend, dat de hië
rarchische kerk het werk
van theologen, die dit wel
hebben gedaan, heeft gene
geerd.
In plaats daarvan worden in
tellectuelen, vooral de theolo
gen, gediscrimineerd en er
van beschuldigd het gewone
volk te misleiden. Door deze
„bescherming" werd deze
groep dom gehouden en wer
den de intellectuelen ge
dwarsboomd doordat de kerk
in strijd met het Nieuwe
Testament hen „aan de
letter bindt en van de geest,
die vrij maakt" losmaakt.
De hoop van vele leken is nu
gericht op de universitaire
theologiedocenten, aldus de
brief. Het is echter niet te ho
pen, dat zij het strategisch
handelen van de kerk over
nemen en niet voor hun me
ning uitkomen. De opstellers
zeggen ook, dat de zaak
Küng helaas geen uitzonde
ring is. Er is alleen meer aan
dacht aan besteed. Het is te
hopen, dat men uit deze ver
keerde beslissing van de
kerk leert. De veroordeling
van Küng is geen onfeilbare
beslissing. Deze is niet te ver
antwoorden en moet derhal
ve worden teruggetrokken,
aldus de brief van de 76
hoogleraren.
De katholieke hulporgani
saties Bisschoppelijke Vas-
tenaktie, Cebemo, Memisa
en Mensen in Nood hebben
400.000 gulden ter beschik
king gesteld voor de terug
keer van vluchtelingen
naar het platteland van
Rhodesië. Dit nadat het
Hoge Commissariaat voor
de Vluchtelingen van de
Verenigde Naties de lokale
kerken heeft gevraagd om
haar klinieken en scholen
op het platteland te gebrui
ken voor de opvang van
deze vluchtelingen.
De 250.000 vluchtelingen uit
Zambia, Mozambique en
Botswana zullen via zes door
gangskampen door het hoge
commissariaat gerepatrieerd
worden. Vervolgens zullen
zij terugkeren naar hun
streek van herkomst, waar
de meeste voorzieningen en
in vele gevallen de behuizing
ontbreken.
De lokale kerken, die als eni
gen over een uitgebreid net
werk van posten in de geiso-
leerde plattelandsgebieden
beschikken, hebben het ini
tiatief genomen om aan de
opvang van vluchtelingen
mee te werken. Het hiervoor
benodigde kerkelijke perso
neel zal vanuit het program
ma van het hoge commissari
aat bekostigd worden, terwijl
de kerken gevraagd zijn om
financieel bij te springen
voor wat betreft de benodig
de hulpgoederen. Ook zal een
grote groep vluchtelingen
rondom de steden binnen
Rhodesië terugkeren naar
het platteland. De financiële
hulp zal gebruikt worden
voor voedsel, kleding, de
kens, medische verzorging en
tijdelijk onderdak.
Er is overleg gepleegd met
Duitse hulporganisaties
waarna Caritas Duitsland
400.000 DM voor hetzelfde
programma ter beschikking
stelde. De commissie voor so
ciale dienstverlening en ont
wikkeling van de Rhodesi
sche bisschoppenconferentie
zal de hulp in samenwerking
met de interkerkelijke orga
nisatie „Christian Care" ver
delen. Beide organisaties
hebben gedurende de Rhode
sische oorlog op uitgebreide
schaal hulp verleend aan po
litieke gevangenen en de ge
troffen plattelandsbevolking
en genieten het vertrouwen
van het Patriottisch Front.
De Stichting voor Oecumeni
sche Hulp aan Kerken en
Vluchtelingen (SOH), die de
Wereldraad van Kerken in
Nederland vertegenwoordigt,
begint deze week met een
hulpactie voor de vluchtelin
gen.
De drie besturen van de
Karmelieten in Nederland,
het Titus Brandsma Insti
tuut en de Titus Brandsma
Stichting, beide te Nijme
gen, hebben zich in een ver
klaring gedistancieerd van
de wijze waarop de naam
Titus Brandsma wordt ge
bruikt in het kader van de
activiteiten van de R. K.
Titus Brandsma Stichting,
gevestigd in Hoorn.
Volgens een persbericht van
de afdeling pers en publici
teit van de Konferenties Ne
derlandse Religieuzen vinden
de drie besturen de naamge
ving van de R. K. Stichting
volstrekt misleidend vanwe
ge het onverdraagzame en
polariserende karakter van
de onlangs door haar gevoer
de actie, onder meer onder
de slogan „Trouw aan de
Paus". Deze acties zijn naar
hun idee volkomen onvere
nigbaar met de geest van Ti
tus Brandsma en zij karakte
riseren de activiteiten als
„onwelvoegelijk". Zij hech
ten er waarde aan de nage
dachtenis aan prof. dr. Titus
Brandsma o.carm. (die in
1942 in het concentratiekamp
Dachau overleed. Red.) op
waardige wijze levend te
houden en zijn toegewijde ar
beid aan de studie van het
geestelijk leven voort te zet
ten en naar eigentijdse vor
men te vertalen.
Onlangs heeft ook, zoals ge
meld, de algemeen overste
van de karmelieten in Rome,
pater Falco Thuis, zich van
de actie gedistancieerd. Naar
aanleiding daarvan heeft het
landelijk secretariaat van de
actie „Trouw aan de Paus"
medegedeeld, dat de organi
serende R.K. Titus Brandsma
Stichting, gevestigd te Hoorn,
al sinds 1972 bestaat, dat geen
enkel objectief feit voor dit
zich distanciëren wordt ver
meld en dat Titus Brandsma
zeker een zeer geschikt pa
troon is voor een kerkelijke
actie als die voor „Trouw aan
de Paus".
Het secretariaat wijst erop,
dat de echtgenote van de
voorzitter Klaas Beuker, me
vrouw Beuker-Brandsma
heet: haar vader en de vader
van Titus Brandsma waren
broers. „Hebben de Paters
Carmelieten aan de familie
Brandsma gevraagd, of zij de
naam van Titus Brandsma
voor hun instituut te Nijme
gen mochten gebruiken?' zo
vraagt men.
Ook merkt men nog op: „Nog
vóórdat wij met de actie
„Trouw aan de Paus" begon
nen, voerde onze stichting al
actie tot „Behoud van de Ti-
tus-Brandsma-kerk en
klooster te Nijmegen", omdat
de Carmelieten er niet veel
meer voor schijnen te voelen
die in stand te houden. Deze
actie wordt ons door de Car
melieten natuurlijk niet in
dank afgenomen. Een „zich
distanciëren" van onze Titus
Brandsma Stichting lag dan
ook wel in de lijn der ver
wachtingen."
Küng is een belangrijke, betekenisvolle theoloog vi
deze tijd in de katholieke theologie. Men dient hein ei
stig te nemen. Maar het gaat te ver om het lot van de k
tholieke theologie uitsluitend en alleen van Hans Kin
te laten afhangen.
De bekende Westduitse theoloog, dr. Karl Rahner, zegt dit
een interview met het Oostenrijkse weekblad „Furche". I
vindt, dat Küng niet veroordeeld mag worden op grond vi
diens christologie. Hij zegt het echter wel duidelijk oneens
zijn met Küng over de vraag waar nu het eigenlijke gezag
de kerk ligt.
Voor Rahner is dat het geloofsbewustzijn van de kerk, zo-,
dat wordt uitgesproken in de officiële uitspraken van het ke
kelijke, Romeinse leergezag. Küng denkt daar volgens Ra
ner anders over, zodat de vraag kan worden gesteld wie e
over beslist wat in de katholieke kerk als kerkelijke leer o,
derwezen kan worden en wat niet. Volgens Küng valt de
beslissing in de wetenschappelijke discussie, volgens Rahn
bepalen paus en bisschoppen de grenzen.
Aan het slot van het interview gaat Rahner in op de gevar<
van een herlevend reactionair conservatisme. Rahner erkei
dat er gevaar bestaat van een steriel reactionaire achterlijl
heid in de kerk. Dat gevaar is reëel, aldus Rahner, die daa
voor het integralisme van Pius X „of, beter gezegd van
Pius-pausen" als voorbeeld neemt om aan te geven, d
dergelijke reactionaire stromingen een tijdlang tot op zeke
hoogte machtig kunnen zijn. Maar dat een dergelijke reacti
naire sfeer en gezindheid definitief zouden zegevieren in
kerk, acht Rahner uitgesloten.
We ben ik
1948-1980
Een rijk geïllustreerd boek waar in
woord en beeld de regeringsperioc
van Koningin Juliana wordt belicht
U kunt dit boekwerk met tal van
unieke foto's nu bestellen door
storting/overschrijving van 14,50
op giro 67685 t.n.v. Sijthoff Pers, m
vermelding:'Juliana'.
Het boek wordt u na
verschijnen zonder
extra kosten toe-
gezonden.
