si
Energiebesparing te
duur voor tuinbouw
Geen ruzie
over inkom
Info Selecta
OVERHEID MOET BIJSPRINGEN
Koning (in) is geen gekroonde marionet
oorlopig nog geen kans op fosfaatloos wasmiddel
£cidóc(3ou4a/nt
Geloofwaardigheid
PvdA aangetast
i^NENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 5 FEBRUARI 1980 PAGINA 9
ilmsO enhandel
'li. lm
erold
li
/bRECHT De
politie van Dord-
heeft de afgelopen
naanden 28 arresta-
jack rerricht inzake ille-
<rokei wapenhandeL
ddader is een 24-ja-
handelaar uit Ro-
rg die de wapens
buitenland kocht
larna weer doorver-
van de crimi-
/«tilichtingendienst kwam
forig jaar op het spoor
e handelaars. Vele aan-
))J ;;A8en werden verricht
j vorige week uiteindelijk
'tste betrokkenen werden
in totaal zijn 92 vuur-
is en duizenden stuks
ie in beslag genomen.
oord
elijk
oopsommen
'astrichtse
cialisten
HAAG (ANP) Er is
litzicht op een akkoord
ie afkoopsommen voor
»che specialisten van
ekenhuis Sint Annadal
_iastricht
esultaat is gisteren ge
in Den Haag, waar mi-
Pais van onderwijs en
schappen heeft gespro-
net de directie van het
ïhuis en een vertegen-
liger van de Limburgse
rsiteit. Verwacht wordt
i betrokken partijen bin-
en week weer bij elkaar
i komen en dan mogelijk
enstemming kunnen be-
Sint-Annadalziekenhuis
t een academisch zieken-
Daarbij worden de parti
te praktijken van de spe-
;en opgeheven. Minister
I wil als afkoopsom in
niet meer dan ander-
ton per particuliere
jk betalen. De specialis-
enen aanspraak te kun-
ïaken op meer, een van
elfs op zeven ton.
restaties
Lunterse
>ordzaak
TEREN De politie
Ede heeft gisteren zeven
I0en aangehouden in ver-
met de op 13 december
tiet vorig jaar gepleegde
rd op veehandelaar Ma-
s Floor in Lunteren.
olitie, die enige honder-
tips over de toedracht
j, wil geen nadere mede
gen over de arrestaties
en weigert ook commen-
>p de vraag of nog nieuwe
Dudingen te verwachten
Floor, die aleen woonde,
dood aangetroffen in de
ir van zijn boederij. Roof
rmoedelijk het motief van
oord geweest.
3lderzoek naar
orrang nodig
VERSUM Veilig Ver
1 Nederland is niet in
l om de regering voor-
en te doen voor een
[wijziging, waardoor
jzaam verkeer van
Jts voorrang krijgt.
Jens deze instantie moet er
1 diepgaand onderzoek
len verricht naar de vraag
fc bestaande verkeersregels
an niet bevorderend wer-
>p het snelverkeer. Veilig
er Nederland heeft wel
eeld positief te staan te
er het streven om wette-
mogelijkheden te schep-
voor gemeenten, die in
stad een lagere maxi-
inelheid dan 50 km per
illen invoeren.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De overheid zal
meer geld moeten uittrekken
voor energiebesparing in de
tuinbouw. Daarvoor zal meer
mankracht en materieel be
schikbaar moeten worden ge
steld. Het onderzoek zal zich
vooral moeten richten op het
kweken van teelten die minder
energie en minder licht nodig
hebben. Dit omdat tot nu toe is
gebleken dat bij de huidige me
thoden van energiebesparing in
deze sector (door het aanbren
gen van dubbele beglazing in
kassen, of door het gebruik van
kunststofplaten) het lichtver-
lies in de kassen tien procent is.
Dit betekent, afhankelijk van
de teelt, een produktieverlies
van zes tot twaalf procent.
Voor de meeste bestaande kassen zijn
deze energiebesparende maatregelen
echter niet op te brengen. Afbraak van
de kassen en nieuwbouw is de enige
uitweg. Dit gaat de komende tien jaar
minstens drie tot vier miljard gulden
kosten. Ook dan is nog maar van een
gedeeltelijke vervanging van glas spra
ke.
Dit schrijft het dagelijks bestuur van
het Landbouwschap in een notitie over
energiebesparing in de tuinbouw. Het
bestuur wijst erop dat ook veel meer
onderzoek zal moeten worden gedaan
naar alternatieve materialen die ener
gie kunnen besparen. Er zullen erner-
giebesparingsprojecten moeten komen
waarvoor minstens zes tot acht additio
nele onderzoekers nodig zijn. Aanpas
sing van bestaande proeftuinen en
proefstations in de richting van onder
zoek op het gebied van energiebespa
ring is noodzakelijk. Verder zal ener
giebesparing een verandering in pro-
duktie- en aizet patronen brengen. Ook
hiervoor is economische en markton
derzoek ter begeleiding gewenst. Al dit
onderzoek zal door de overheid betaald
moeten worden
Het investeringsvolume in de tuinbouw
bedraagt 1 miljoen per jaar. Daarvan
is tien procent gericht op energiebespa
ring. Volgens recente berekeningen
steeg de energieprijs voor de tuinbouw
als geheel de afgelopen vijf jaar tussen
1974 en 1979, van ƒ305 miljoen naar
700 miljoen. Voor de komende jaren
zijn stijgingen van 100 to* 150 mil
joen te voorzien. Voor de tuinbouw be
dragen de energiekosten nu 25 tot 30
procent van alle kosten.
Eerste paal
Noord-Zuid-
Hollandsch
koffiehuis
AMSTERDAM De
Amsterdamse wethou
der J. Schaefer heeft
gistermiddag de eerste
paai geslagen voor wat
wellicht meest contro
versiële bouwwerk
gaat heten: het Noord-
Zuid Hollandsch Kof
fiehuis.
Dit pand op het Stati
onsplein, dat in 1977
het veld moest ruimen
voor de Amsterdamse
metro, was sedert de
oplevering in 1911 vele
Amsterdammers een
doorn in het oog. Maar
minstens zoveel ande
ren waren in de loop
der jaren gehecht ge
raakt aan dit zo karak
teristieke stukje Am
sterdam. De sloop, of
liever: demontage en
opslag voor mogelijke
herbouw werden dan
ook door gemengde ge
voelens begeleid. Het
koffiehuis zal zijn herre
zen als in oktober de
metro tot aan het Cen
traal Station zal rijden.
MINISTER ALBEDA:
ELST Minister Albeda van socale zaken sluit een nieuwe
loonmaatregel niet uit, als er tussen regering, werkgevers
en werknemers geen overeenstemming komt over een inko
mensbeleid. De bewindsman zei dit gisteravond op een bij
eenkomst van het CDA in het Gelderse Eist.
Albeda wees er op dat in zo'n door alle partijen ondersteund in
komensbeleid slechts ruimte is voor een geringe stijging van de
lonen. Hij ontkende dat er binnen het kabinet „ruzie" is over de
vraag hoe Nederland de komende jaren op sociaal-economisch
gebied geregeerd moet worden. Albeda gaf wel toe dat een drie
tal oplossingen voor matiging op het ogenblik binnen het kabi
net in discussie is: bezuinigingen bij de overheid, een inkomens
beleid en een arbeidsmarktbeleid.
De minister wees er op dat het beleid van de regering de ko
mende jaren gericht zal zijn op verbetering van de kwaliteit van
het leven. Dat betekent minder geld voor persoonlijke consump
tie, maar meer voor her- en omscholing. Geen jaarlijkse terug
kerende loonmaatregel, maar wel een blijvende matiging van de
lonen is noodzakelijk, aldus Albeda.
DEN HAAG Bij alle voorspelba
re geluiden, die er vorige week don
derdag in de Tweede Kamer klon
ken over de op handen zijnde
troonswisseling, viel er hier en
daar toch ook een kritisehe onder
toon te beluisteren. Zo schroomde
D'66, de enige fractie die een echt
beraad aan de zaak wijdde, niet te
zeggen dat Beatrix als koningin
„voor geheel andere uitdagingen"
zou komen te staan dan zij wellicht
vermoedde. De Democraten bedoel
den daarmee, zo legde een fractie
lid uit, dat de maatschappij de laat
ste dertig jaar zodanig is veran
derd, dat er andere eisen aan het
staatshoofd worden gesteld dan
toen Juliana de troon besteeg.
PvdA-leider Den Uyl achtte het niet
uitgesloten dat de nieuwe koningin in
het begin moeilijkheden zou onder
vinden. „Voor iedere vorst vandaag
geldt de noodzaak dat hij of zij zich op
democratische wijze moet identifice
ren met de mensen". De ex-premier
voegde daar wel aan toe, dat prinses
Beatrix daar zijns inziens van door
drongen is. Volgens hem zal de PvdA,
die sinds anderhalf jaar een principië
le voorkeur heeft voor de republi
keinse staatsvorm, dan ook geen pro
blemen hebben met de troonswisse
ling. De PSP'er Van der Spek was
zoals verwacht de enige, die zich abso
luut niet onder de indruk toonde. „Ik
vind het allemaal volstrekt onbelang
rijk", zo lichtte hij deze uitspraak toe,
daarbij suggererend dat het niets uit
maakt of men van de kat of van de
hond gebeten wordt.
Overeenkomstig de lijn van zijn partij
pleit Van der Spek voor de afschaf
fing van de monarchie en de instel
ling van een republiek naar Zwitsers
model, dat wil zeggen met elk jaar een
ander lid van de ministerraad als
staatshoofd. De PSP-afgevaardigde
vindt het een onverteerbare zaak dat
een niet gekozen iemand de hoogste
functie van het land bekleedt. Dit
klemt zijns inziens te meer, omdat het
naar zijn oordeel bepaald niet zo is,
wat veel mensen denken, dat de ko
ningfin) geen werkelijke invloed
heeft. Hij wijst op het recht van het
staatshoofd om een wet niet te onder
tekenen, op het recht invloed uit te
oefenen op de totstandkoming van
een wetsontwerp en op het recht van
gratie. Wat het eerste betreft gelooft
hij niet dat Juliana daar ooit „mis
bruik,, van heeft gémaakt, maar wat
de andere twee rechten aangaat zegt
hij zeker te zijn van het tegendeel. Als
voorbeelden noemt hij het doordrij
ven van het begenadigen van de Duit
se oorlogsmisdadiger Willy Lages en
het jarenlang blokkeren van een
wetsontwerp, waarin naarhaar smaak
te weinig haar familieleden tot lid
van het Koninklijk Huis werden ver-
klaard.
Nu is dat kritiek vanuit een enigszins
verdachte hoek. Immers, wie ergens
tegen is, vindt al gauw een stok om
een hond te slaan. Zijn stelling wordt
echter ook aangehangen door mensen
met een onverdacht verleden. Zo pu
bliceerde dr. E. van Raalte, naast een
eminent kenner van het vaderlandse
staatsrecht ook, en volgens hem juist
daardoor, een fervente Oranje-sup
porter, in 1975 het boekje „De werke
lijke betekenis en functionering van
het Nederlandse koningschap". Dit in
reactie op het werk „Van de macht
des Konings" door de journalist Harry
van Wijnen, waarvan de inhoud uit
het oogpunt van juiste voorlichting
niet bepaald te loven zou zijn. Uit het
boek van Van Raalte wordt duidelijk,
dat het staatshoofd zeker niet de ge
kroonde marionet is, waarvoor velen
hem of'haar verslijten, en dat hij/zij
nog altijd een factor van betekenis is.
Zeer verrassend is bij Van Raalte te
ontdekken, dat er, zij het dan veelal
uit de regeerperiode van Wilhelmina,
heel wat bekend is over iets wat door
gaans als uiterst geheim wordt be
schouwd, namelijk het beraad tussen
koningin en ministers. Dit Kroonbe-
raad, vandaag de dag beter bekend als
het „geheim van Soestdijk", vloeit
voort uit de ongeschreven constitutio
nele rechten van het staatshoofd op
informatie, tot aansporing en ver
maan. Volgens Van Raalte staat het
vast dat koningin Wilhelmina „te
recht haar invloed trachtte aan te
wenden door van haar zienswijzen
blijk te geven tegenover de verant
woordelijke ministers". Soms tever
geefs, zoals kort voor de Tweede We
reldoorlog bij haar poging de defensie
te versterken, soms met succes, zoals
in 1946 toen zij doordreef dat prins
Bernhard een hoge functie in de
krijgsmacht kreeg Voorts waren er de
in Londen gesmede plannen van Wil
helmina om na de Bevrijding, mits
daar voldoende steun voor zou zijn,
het koningschap meer macht te ge
ven, zo ongeveer als ten tijde van ko
ning Willem I.
Op 4 september 1948 deed Wilhelmina
afstand en trad er een nieuw rege
ringstijdperk in, schrijft Van Raalte.
Hij corrigeert zichzelf echter onmid-
delijk daarna door op te merken:
„Maar op de keper beschouwd hebben
die (maatschappelijke veranderingen)
tot dusverre de plaats, die het koning
schap in ons staatsbestel inneemt, in
wezen niet van mindere betekenis ge
maakt". Deze bewering berust, zo zegt
de auteur, op een onderzoek naar de
realiteit. Daarmee doelt hij op ge
sprekken van hem met „elf vooraan
staande figuren, van wie er acht oud
minister waren en twee tegenwoordi
ge ministers". Zo kon Van Raalte con
cluderen dat het verkeer tussen ko
ningin Juliana en haar ministers
zij heeft een directe telefoonlijn met
de premier geen farce is. „Die ge
sprekken bestaan niet uit eenrich
tingsverkeer. Het kan nauwelijks an
ders dan dat een door de koningin
subtiel opgeworpen vraag soms een
minister tot nadere overweging
brengt".
De invloed van het staatshoofd valt
en staat over het algemeen met de
houding, die het kabinet tegenover
haar wenst aan te nemen. Daar is ech
ter een uitzondering op en wel tijdens
de formatie van een nieuw kabinet.
De koningin vraagt weliswaar advie
zen, maar wijst geheel alleen de (in
formateur aan. „Het ligt voor de
hand dat de koningin zelf er ook een
mening op na kan houden over de
door haar in het landsbelang meest
wenselijk geachte solutie", aldus Van
Raalte. Voor wat het staatshoofd in
dat stadium zegt of anderszins oppert
draagt geen enkele minister verant
woordelijkheid. De auteur ziet dit niet
als een bezwaar, omdat er tegenwoor
dig heel veel over het formatieberaad
naar buiten komt en het kunnen
functioneren van de nieuwe minis
tersploeg toch uiteindelijk aan de
goedkeuring van de Tweede Kamer is
onderworpen.
Daar kan echter tegenin worden ge
bracht, dat de politieke situatie in ons
land meestal zo gecompliceerd is, dat
het staatshoofd een formatie desge
wenst in een bepaalde richting kan
sturen. Van Raalte vindt dat echter
eerder een voor- dan een nadeel. Hij
citeert met instemming wat prof.
A.A.H. Struycken in 1909 in een colle
ge naar aanleiding van de geboorte
van Juliana zei: „Boven, buiten de
staatkundige partijen, de lijnen bin
nen welke het volksleven door de
zich ontwikkelende krachten wordt
voortbewogen, staat de Koning, geroe
pen, niet om zich een eigen inzicht te
vormen in de richting, waarin het
maatschappelijk leven zich zal voort
bewegen, en dat inzicht door te drij
ven, maar geroepen om het beginsel
der democratie van zijn verheven
standpunt mede te verwezenlijken".
Met andere woorden: we moeten erop
vertrouwen dat het staatshoofd de de
mocratie een goed hart toedraagt.
Sommigen hebben daar echter wat
meer moeite mee dan Van Raalte. Dat
moge ook blijken uit de pogingen, die
de laatste dagen binnen de PvdA en
D'66 maar ook de jongerenorganisatie
van de VVD zijn gedaan om de staats
vorm aan de orde te stellen. En al zijn
deze initiatieven dan afgewezen door
de hoofdbesturen van de diverse groe
peringen. een feit blijft dat er onder
de bevolking toch meer nagedacht
wordt over de voor- en nadelen van
ons staatsbestel dan men op het eerste
gezicht geneigd was te veronderstel
len.
RIK IN 'T HOUT
Van onze parlementaire redactie
HAAG De regeringspartijen CDA
TD willen thans moment nog niet in-
len met het voornemen van minister
ir (Volksgezondheid en Milieuhygië-
om uiterlijk in 1985 geen fosfaten meer
ismiddelen toe te staan. Wel kunnen
partijen akkoord gaan met halvering
de hoeveelheid fosfaat in wasmiddelen
nu en 1983. De minister bereikte
*ver onlangs overeenstemming met een
-landse zeepfabrikant.
Reden voor de houding van beide regeringspar
tijen is het naar hun mening nog ontbrekende
inzicht in de gevolgen voor het milieu van de
stoffen die de fosfaten in wasmiddelen zouden
moeten gaan vervangen.
Minister Ginjaar hield, evenals de fractie van
de PvdA, vast aan zijn doelstelling alle fosfaten
uit de wasmiddelen te halen. Wel hield hij een
slag om de arm door te stellen, dat er mogelijk
in een toekomstig onderzoek een stof als ver
vanger voor fosfaat zal kunnen worden ontdekt
die niet schadelijk voor het milieu is, maar wel
een beetje fosfaat in zich zou hebben. Fosfaten
zorgen nu voor een sterke algengroei in het op
pervlaktewater. Door groot zuurstofgebruik
van algen doden zij de rest van het leven in het
water.
CDA en VVD vroegen in een motie naar een
nader onderzoek van de effecten die het ge
bruik van fosfaatvervangers op het milieu kan
hebben. Minister Ginjaar zei dit onderzoek toe,
hoewel volgens hem nu reeds vaststaat dat de
vijf bekende fosfaatvervangers zonder nadere
regelingen in Nederland zouden kunnen wor
den toegepast.
De Kamercommissie drong er bij de minister op
aan ook effectieve maatregelen te nemen om
het gebruik van fosfaathoudende wasmiddelen
door de fosfaatloze wasmiddelen te bevorderen.
Mogelijkheden daarbij: etikettering, geven van
doseringsvoorschriften, meer reclame voor
wasmiddelen zonder fosfaat en het bevorderen
van de verkoop daarvan door grotere distribu-
De partijraad van de PvdA heeft het afgelopen weekeinde
op tenminste twee punten de eigen geloofwaardigheid aange
tast. Het is tekenend voor de situatie waarin de PvdA mo
menteel verkeert, dat de politieke leider van de socialisten,
Den Uyl, zijn partijgenoten hierop heeft gewezen zonder dat
men er zich iets van aantrok.
Het eerste punt betreft de boycot van de Olympische Spe
len in Moskou, waarvan de partijraad tegen Den Uyl en
zijn Tweede Kamerfractie in zonder meer uitsprak, dat
een boycot de PvdA mede schuldig maakt aan de koude oor-
logslijn van „Carter en Van Agt". Die versimpeling is grie
vend voor Carter en ook voor Van Agt, wier beider ontspan-
ningsstreven in het verleden mede door de PvdA werd toe
gejuicht. De uitspraak gaat ook volledig voorbij aan de ver
anderende positie, waarin de dissidenten in de Sovjet-Unie
door hun regime zijn en worden gebracht.
Het „schoonvegen" van Moskou en Leningrad van dissi
denten, met het oog op de komende spelen, ontneemt toch ie
dere zin aan het deelnemen in de Russische hoofdstad aan de
Spelen voor diegenen, die altijd hebben gepleit voor het gaan
naar Moskou met als argument dat dan contact zou kunnen
worden gezocht met en steun zou kunnen worden gegeven
aan de dissidenten. Die mogelijkheid is door bruut ingrijpen,
met voorbijgaan aan afspraken over mensenrechten, wegge
nomen. Dat aleen al zou ook voor PvdA voldoende moeten
zijn zich af te vragen of in de huidige omstandigheden wel
onvoorwaardelijk kan en mag worden meegewerkt aan de
Russische propagandamachine.
Het tweede punt waarin de geloofwaardigheid van het
PvdA-parlement op de tocht staat betreft het sociaal-econo
misch beleid. Aangenomen is een motie waarin staat dat én
de inkomens tot aan modaal niet in hun koopkracht aange
tast mogen worden, én er niet verder omgebogen mag wor
den. Waar wil de PvdA dan de middelen vandaan halen om
de huidige economische problemen te lijf te gaan? Mét de
PvdA-leiding vragen we ons dat vertwijfeld af. Door alleen
de hogere inkomens extra te laten inleveren komen we er
niet. Er moet aanzienlijk meer gebeuren. De lijn die de par
tijraad heeft gekozen, voert regelrecht tot een extra optrek
ken van het toch al veel te hoge financieringstekort. Het zou
de inflatie aanwakkeren, hetgeen weer juist de kleine man
zou treffen. Kortom, geen fraaie rekensom van de PvdA-
partijraad.
Gelukkig resteert één lichtpuntje. Een signaal dat de
PvdA-basis nog niet helemaal van ieder gevoel voor realiteit
is verstoken. Dat is de stellingname ten aanzien van het ko
ningshuis. Duidelijk is geworden, dat men in de PvdA op een
zeer breed front van mening is, dat bij de komende over
dracht van de kroon geen discussie moet komen over de mo
narchie en de voortzetting daarvan. Daarmee is komen vast
te staan dat de monarchie ook met koningin Beatrix zal kun
nen rekenen op steun van vrijwel het gehele politieke krach
tenveld.
WEGWIJZER EN VRAAGBAAK
HET MIDDEN KLEINBEDRIJF
ÊÊÊÊÊÊÊLJÊÊÊÊÊÊL Soms weet je als ondernemer niet dat
mik 'e vra9en hebt. Belangrijke vragen.
van wezenlijk belang voor je bedrijf.
INFO SELECTA, de iniormatiebeurs
voor het Midden- en Kleinbedrijf geeft
antwoord op bijna alle vragen.
Verstandige ondernemers brengen
AHOY-ROTTERDAM een bezoek aan die beurs. U bent toch
ook verstandig? f-- tn
OPENINGSTIJDEN:
maandag, dinsdag «n
woensdag van 11.00-17.00 u.
•n van 19.00-22.00 u..
donderdag en vrijdag van
11.00-17.00 u.
Iniormatiebeurs
voor ondernemers
uit het Midden-
en Kleinbedrijf.
Nederlandse
radio in Span je
HILVERSUM De „Radio-club Hollandes", een Neder
lands-Belgisch-Spaanse commerciële organisatie begint 1
maart met dagelijkse radio-uitzendingen in het Nederlands
voor de vele Hollanders en Vlamingen die aan de Costa del
Sol verblijven. De uitzendingen duren een uur en gaan 's
morgens vanaf tien uur de lucht in.
Voorlopig zijn de uitzendingen alleen nog via de fm-zender van
Marbella te beluisteren. Met ingang van 1 juni wordt evenwel
ook een drietal andere zenders gebruikt. Het programma biedt
muziek uit Nederland en België en voorts informatie over het
nieuws en het weer, zowel in Spanje als in het thuisland. Wel
licht worden ook de berichten van de ANWB-alramcentrale uit
gezonden.
Af en toe regen
DE BILT - Met zuidwesten
wind werd in de nacht van
gisteren op vandaag zachte
lucht naar ons land gevoerd.
De temperatuur was in de och
tend in grote delen van het
land ongeveer acht graden.
Alleen in het noorden was het
kouder. Het heeft daar in de
nacht gesneeuwd. In het ko
mende etmaal trekt de depres
sie die de oorzaak is van het
zachte weer via de Noordzee
naar Duitsland. Er zal bij ons
veel bewolking zijn met van
tijd tot tijd regen. De wind is
eerst nog krachtig en aan de
kust hard tot stormachtig. La
ter op de dag is er minder
wind.
Vooruitzichten voor 'donder
dag: v
Perioden met neerslag. Mid-
dagtemperaturen omstreeks 4
gr-
Weersvooruitzichten in cijfers
voor donderdag:
Aantal uren zon: 0 tot 4.
Min. temp: omstreeks 1 gr.
Max. temp: omstreeks 4 gr.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 80 pro
cent.
Kans op een geheel dropg et
maal: 40 procent.
Weersgesteldheid van gisteren
Weer Ma» Neer-
temp slag
Amsterdam regen 2 6
De 8ilt regen 2 8
Deelen regen 1 5
motregen 0 6
Den Helder
Luchth. R'dam
Twente regenbul
Vlissingen regen
regenbul
Casablanca
Istanboel
Las Palmas
