RoaldDahl neemt
miljonaire te pakken
BEELD
SPRAAK
Zo zitten de
Buddenbrooks en
het leven in elkaar
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
hou rI
het lJ
scherm
in het
oog
KeesSorglt
drager in
„Den Haac
vandaag"
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
MAANDAG 4 FEBRUARI 1980
door Ton Oliemuller
Johann Buddenbrook jr., een rol van Martin Benrath.'
Ruth Leuwerik als Elisabeth Buddenbrook, de vrouw van Johann jr.
In elf delen staat de kijker een verfilmde
familiegeschiedenis te wachten, een
Duitse produktie, die door KRO-tv onge
zien is aangekocht. Niet zo'n ongewisse
stap, want het gaat om de bestseller
„Buddenbrooks" van Thomas Mann,
voor deze roman Nobelprijswinnaar lite
ratuur. Van dit boek werden een miljoen
exemplaren stuk gelezen. Te beginnen
morgenavond (Ned. II om 20.27 uur)
gaan drie generaties Buddenbrooks over
het scherm, grootvader, vader en zoon
van deze Lübeckse koopmansfamilie, die
in de rechte lijn koopmanschap combine
ren met een keurige levenswandel en
daarin worden gedwarsboomd door fami
lieleden die als vlinders door het leven
dwarrelen. Tot de zaak aan al dit speels
gedoe ten gronde gaat.
Min of meer heeft de eigen familie van
Thoman Mann model gestaan voor dit ver
haal. Het was zijn eerste boek, dat hij in
1901 op 26-jarige leeftijd voltooide en waar
mee hij direct een grote naam vestigde.
Vooral ook om de stijl die bij nooit meer zou
verloochenen in latere boeken, naturalis
tisch naar het leven geschreven en tegelijk
in die psychologisch doorlichtende trant,
waarin karakters hun geheimen plegen te
openbaren. Dat is het wat de boeken van
Mann een wijdere strekking geeft binnen de
contouren van het eigenlijke verhaal. Hij
geeft zich als schrijver rekenschap van het
doen en laten van zijn figuren. Hij laat ze
nooit zomaar redeloos beredderen, maar
zoekt een verklaring voor hun daden, die
voortvloeien uit hun levenshouding. Een
licht ironische toon in zijn overigens sterke
stijl is hem niet vreemd, doet zijn verhalen
vertoeven in dat ongrijpbare gebied tussen
sociale vitaliteit en speels pessimisme. Als
consequentie van zijn literaire principes le
vert hij in al zijn werk kritiek op tijd en
tijdgenoten, in zijn opvatting staan in de sa
menleving twee polen tegenover elkaar, de
decadentie van de kunst die door de strakke
lijn van de burgerlijkheid heenbreekt. Die
twee polen houden elkaar redelijk in even
wicht, maar het is het individu dat er door
verscheurd kan worden. Zo zat hij als
schrijver in elkaar, nog verscherpt door het
feit, dat het Iqven hem zelf ook niet onge
moeid liet. Hitler veijoeg hem in de dertiger
jaren uit Duitsland, waarna hij via Amerika
uiteindelijk terecht kwam in Zwitserland.
Hij stierf daar in 1955.
De Hessischer Rundfunk vatte het plan
voor de verfilming van „Buddenbrooks" op.
Deze Duitse omroep wenste voor een gave
verwerking kosten noch moeite te sparen.
Zij zocht daarom samenwerking met buiten
landse omroepen en maatschappijen en
kwam zodoende ook bij de KRO terecht.
Deze zegde deelname in de financiering en
uitzending toe nog vóór één beeld was ge
schoten. Het bleek dat de werkopzet vol
doende vertrouwen bood voor een goed pro-
dukt, een gewetensvol volgen van de bedoe
lingen van de schrijver. Aangezien de Duit
se makers in het gemoderniseerde Lübeck
en omgeving weinig terugvonden van de
sfeer van toen, zochten zij elders naar een
geschikte lokatie. Die vonden zij tenslotte in
Polen.
De hechte familieband tussen de Budden
brooks bood zowel schrijver Mann als later
de filmmakers de kans om in het eerste
hoofdstuk c.q. aflevering de familie voltallig
bijeen te doen zijn. Direct bij de entree
maakt de kijker kennis met de personen in
dit familiedrama. In afwachting van de gas
ten op een huiselijk feest vermaakt grootva
der Johann sr. zich met zijn kleindochter
Tony, een hups meisje van 8, dat haar lesje
goed heeft geleerd en daar koket mee voor
de dag komt. Op latere leeftijd zal zij voor
verrassingen zorgen, omdat huwelijk en
.liefde in haar leven niet of moeilijk samen
vallen. In haar botsen de wensen van haar
vader en haar persoonlijke verlangens. Zij
speelt voor de voortgang van het verhaal
niet zo'n belangrijke rol, maar in het geheel
van het familiegebeuren functioneert zij als
een symbool van de tweestrijd tussen hart
en hoofd, denken en dromen. Om aan de
stand van haar familie tegemoet te komen
laat zij zich een echtgenoot opdringen, ter
wijl zij tegelijk haar eigen ingevingen blijft
volgen. In haar persoon vechten om voor
rang de figuren, de burgerlijke en de onge-
bondene, die men als meer uitgesproken
persoonlijkheden tegenkomt in haar naaste
omgeving.
In de eerste aflevering morgenavond krijgt
men daarvan direct een duidelijk beeld. De
rechtschapen grootvader bepaalt de fami
liesfeer op het feest. Zijn zoon Johann, in
tussen benoemd tot consul, gedraagt zich als
een waardige opvolger in de zaak, die sa
men met zijn vrouw Elisabeth de eer van de
familie naar binnen en naar buiten op peil
houdt. Zij krijgen echter te maken met ene
Gotthold, zoon uit het eerste huwelijk van
grootvader Johann sr., stiefbroer van Jo
hann jr. en wijd en zijd bekend als losbol,
die na de dood van zijn moeder zijn erfdeel
heeft verbrast en voortdurend om meer
blijft vragen, omdat hij meent recht te heb
ben op delen van de winst uit het bedrijf.
Vader en zoon Johann voelen er echter
niets voor om hem hierin tegemoet te ko
men.
Oudste zoon Thomas van Johann jr. wordt
als ijverige en gewillige jongen al spoedig in
de zaak opgenomen, zodat opvolging gega
randeerd is. Zijn zusje Tony staat als gezegd
wat wankelmoediger in het leven en het
derde kind, zoon Christian, toont duidelijk
aanleg voor kunst c.q. levenskunst. Later
wordt nog dochtertje Klara geboren, een
dromerig meisje dat heel langzaam uit haar
cocon zal kruipen. In die eerste aflevering
komen nog meer typen binnenvallen die de
tendens van de roman en daarmee van deze
tv-serie bepalen, zoals de poëtische oom, die
met de dames gedichten leest en musiceert,
terwijl de heren zich buigen over het biljart
en met ondeugende grappen zich amuseren.
Hoogtepunten in het leven van de Budden
brooks, geboorte en sterven, worden door
Johann jr. in keurig handschrift bijgeschre
ven in het familieboek. Dit levert een kro
niek op waar schrijver Thomas uit kon put
ten niet alleen, maar tussen de regels door
ook kon lezen hoe dé bloeiende zaak van
deze familie tenslotte ten gronde gaat aan
hét altijddurende menselijke dilemma tus
sen enerzijds een rechtlijnig en anderzijds
een levenskunstig leven. De laatste Loot
Hanno, zoon van de serieuze Thomas, aar
zelt tussen de zaak en zijn kunstzinnige aan
leg, die gretig voedsel vindt in de uitjes met
zijn moeder naar het theater en haar verke
ren tussen artiesten.
Tony blijft aan het slot met niets dan de fa
miliekroniek en de brokken zitten. Dezelfde
Tony die in de eerste aflevering als oogap
pel het onbekommerde middelpunt vormt
van het familiefeest en later tussen de za-
kenbedrijven en het menselijk falen door de
tekenen toont van haar eigen gevoelsmatige
dubbelleven. In dit meisje, in die vrouw la
ter, zag Mann zijn eigen leven, het durende
dualisme in elk mens. Zo zitten Mann, de
familie Buddenbrook, het boek, het leven
en deze tv-serie in elkaar.
r-1
NEDERLAND I
NOS
18.30 Sesamstraat
18.45 Kortweg
18.55 Journaal
VARA
18.59 Barbapapa
19.05 Pinokkio, tekenfilmserie
19.30 Nieuwtjes uit
Uhlenbusch,
kinderserie
20.00 Koning Klant
20.40 De natuur en de
mens,natuurfilmserie
NOS
21.37 Journaal
VARA
21.55 Achter het nieuws
22.25 De schandpaal,tv-spel
NOS
22.55 Journaal
NEDERLAND2
NOS
18.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
TELEAC
18.25 Lastechniek, les 13
NOS
18.55 Journaal
AVRO
20.27 Telebingo - Spelen en
laten spelen
21.30 Een ruiter rijdt
voorbij, tv-serie
22.25 Televizier magazine
NOS
23.15 Journaal
DUITSLAND I
(Regionaal progr.: NDR: 18.00 S|
progr. 18.30 Actual. 18.45 Kleuter)
rie. 18.55 Pariser Geschichten, tv-j
rie. 19.25 Cultureel magaz. 19
Progr. overz. WDR: 18.00 Amu:
mentsprogr. Aansl.: Parole Chlcaj
tv-serie. 18.30 Inform, progr. 18,
Natuurfilmserie. 19.15 Actual. 19
Docum. progr.) 20.00 Journ. 20
Jacques Offenbach, tv-film. 21.10
port. 21.45 Spass beiseite - Herb
kommt. tv-serie. 22.30 Actual. 23
A Kedves szomszed, speelfilm. 0
DUITSLAND 2
18.25 Polizeiarzt Simon Lark, polit
serie. 19 00 Journ. 19.30 Muz. sp
progr. 20.15 Wetenschappelijk pro'*
21.00 Actual. 21.20 Das Schlanger»ei
speelfilm. 23.15 Journ.
DUITSLAND 3 WDR P
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Tv-cursifM
19.00 Wetenschappelijk progr
Journal 3. 20.00 Journ. 20.15 Infork
serie. 21.00 Actueel magaz. 21.15 A e\
force, speelfilm. 23.15 Journ.
BELGIE NEDERLANDS
1800 Tekenfilmserie. 18.05 Hoifti
jeugdfilmserie. 18.30 Open Schor,
19.00 Inform, progr. 19.30 Verkeer,
tips. 19.35 Meded. en Morgen. 19.
Journ. 20.10 Weerber. 20.15 Sp 0
progr. 20.50 Ontsnappingsrou e
tv-serie. 21.40 Jeugdprogr. 22.jj
Journ. 22.35 Open School.
BELGIE FRANS (fr
18.15 Spelprogr. 18.30 Le temps dj
livre. 18.45 Sportprogr. 19.15 Fuf
nws. 19.29 Weerber. 19.30 Joull£
19.55 Inform, serie. 20.00 Film ner
discussiè. Daarna: Journ. fer
NEDERLAND 1
NOS-NOT
10.00-12.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NOS-NOT
14.00-15.00 Schooltelevisie
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. 10.05 Aktual. 10.25 In
form. progr. 11.10 Circusprogr. 11.55
Report. 12.25 Aktueel progr. 12.55
Persoverz. 13.00-13.10 Journ. 16.15
Natuurserie. 17.00 Tekenfilmserie.
17.15 Die Leute vom Domplatz, tv-se
rie. 17.40 Tekenfilm. 17.50-18.00
Journ. (Region. progr. NCëi
9.30-10.00 Kleuterprogr. WDr,
8.05-11.55 Schooltelevisie.)
DUITSLAND 2
16 00 Tv-cursus. 16.30 Progr. vde
ouderen. 17.00 Journ. 17.10 Kindéa
serie. 17.40 Aktual. en muz. h
DUITSLAND 3 WDR L
7.55 Gymn. 8.05-11.5£ Schooltelel
sie (9.30 Kleuterprogr 17.00-17.pJ
Schooltelevisie. 17.30 Inform, serie)"
BELGIE NED. 1 11
14.00-16.00 en 17.00-18.00 SchoolL
levisle. L
e
BELGIE NED. 2 L
14.00-16.00 en 17.00-18.00 Schoolr
iRVislR. r~
HILVERSUM 1
NOS: leder heel uur nws. TROS: 18.11 Ak-
Omroep Orkest met vocale soliste: Kerkt
ke muz. 20.45 (S) Muz. In NCRV StudicL
Tuil. 18.30 (S) De kinderplatenbak 18.45 (S)
De Planeteneter. feuilleton. 19 02 (S) Tross-
-country. 20 02 (S) Zomaar 's avonds. 21.30
(S) Michel en Louis. 22.02 (S) Tros Big Band
Show 23.02 (S) Met het oog op morgen.
AVRO: 002 AVRO's Radiojourn. 0.10 (S)
Platenscala. 1.02 (S) One o'clock jump. 2.02
daagse muz 21.30 (S) Vondel had een k
ZONDER NAAM NOS 22 30 Nws. 22
Open School. NCRV: 23.25 (S) Muz. van
gen tijd: Verv. Muz. in NCRV Studio 2. 23
Nws.
en verkeersinform
HILVERSUM 2
NOS: 18.00 (S) Muz. in vrije tijd. P.P.: 18 50
Uitz. van D'66 NCRV. 19.00 (S) Rondom het
Woord. 20 00 (S) Groot Omroepkoor en
NOS: leder heel uur nws. 1803 (S)
Avondspits. AVRO: 19 02 (S) Franse mei
19.30 (S) Folk live. 20 02 (S) Praatpaal
21.02 (S) Superclean Dreammachine. 2
Radiojourn 22 10 (S) Blues. Ballads
Beat. 23.02 (S) AVRO's Swingtlme.
Hmrastni AVRO- 7.03 Radiojourn. en ver-
•nsi volg Muz. en verkeersinform.
(8.03 Radionourn.) 9.03 Tekst en
J L,. uitleg. 9.08 (S) Divertimento.
ftirht 10 02 De zandbakshow.. 10.10
(S) Arbeidsvitaminen 11 02 Lord
Zeepsop, feuilleton (2) 11.30 (S) Rondom
twaall. 12.30 (S) Mon vieux, ma vieille. 13.03
Radiojourn 13.20 (S) De AVRO Diligence.
13.55 Beursplein 5 14.02 (S) 'n Middagje
AVRO. 16.02 Hersengymn. 16.30 De zand
bakshow. 16.38 Kat in de zak. 17.02 (S) Gas
terug.
Nws. 13.11 Goal. 13.30 Lange vingt
schoolradio. 14.30 Open School. 15.15
voeden en geloven. 15.30 Geen verbot
toegang. 16.30 Het praatprogramma. 17
Meded. 17.30NWS. 17.36 Echo.
Rmmgnn VARA 7 02 (S) Gesodemeurd
IPJBF 8 30 (S) Holland ze zeggen -
r-^t) (S) VARA's Zoekplaatje. 13.3C
-W®- Spitsbeeld. 15.30 (S) De
krant. 16.30 (S) 8eton.
|i|j mn. 7.20 Het levende woord.
SW 7.30 Nws. 7 36 Echo. (8 00-8 10
LTf Nws8.30 Nws. 8.36 Orkest van
Norrie Paramor. amus.muz. 8.50
11 r M Postbus 900. 9.00 Gymn. voor de
ftmtjcsUM TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Capij
cio. 9.00 Nws. 9.02 (S) Mu*
fÊJki, 9 30 (S) Van heinde en veite
9.20 Oe letter M. 10.30 Ouder worden we al
lemaal. 11 00 Ik sta hier niet voor de banken
te praten, schoolradio. 11.30 Ratel. OVER-
HEIDSVOORL.: 12 16 Ultz voor de land
bouw. KRO: 12.26 Meded. voor land- en
VlïsUtlL 12 00 Nws. 12.02 Intermezj*
N**" 13 00 (S) De meest verkocfe
klaèsleke tien 13.30 (S) Koren-Korps»
14 00 Nws 14 02 (S) De hoge C. kulturr
progr. 14.30 (S) Guitaritelten. 15.00-171]
(S) Belcantorium. j[
Miljonair Sir Basil (Michael
Eldridge) heeft nogal wat te
stellen met zijn echtgenote,
een rol van Joan Collins. Zij
gedraagt zich als een uitge
sproken verwende dame die
van grilligheden aan elkaar
hang^, althans zo wil het
verfilmde verhaal van
Róald Dahl het. Er is nog
enigszins met haar huis te
houden dankzij de butler,
een creatie van Sir John
Gielgud. Samen met de huis
heer bedenkt hij een poets
om de lastige dame op haar
nummer te zetten.
Ned. I 22.25 uur.
Pinokkio
Na de ballonramp liggen Pi
nokkio en d'e zijnen in het
puin, waarna er van de vos en
de kater zorgvuldig pakjes
worden gemaakt. Hoe moet
dat nu weer aflopen?
Ned. I 19.05 uur.
Uhlenbusch
De verjaardag van Marita viel
nogal eens in duigen door al
lerlei dwingende werkzaam
heden op het land. Toch ver
wacht zij ook nu weer visite
en cadeautjes, aldus het ver
haal van „Nieuwtjes uit
Uhlenbusch".
Ned. I 19.30 uur.
Koning Klant
Koning Klant blijft in de be
hoefte van de consument
voorzien door informatie over
wat er in de winkels en elders
De natuur
Bram v.d. Vlugt spreekt het
commentaar bij de Spaanse
natuurdocumentaire, die ditm-
naal handelt over de kraaiach-
Snuggles
Soctor Snuggles komt weer
met enige nieuwe ontdekkin
gen voor de draad.
Ned. II 18.59 uur.
Toppop
Ad Visser licht de keuze van
scholieren toe omtrent de juis
te stand van popzaken.
Ned. II 19.05 uur.
Telebingo
Mies telebingoot rustig verder
alsof een heel land niet ver
ontwaardigd was over de
kneus waarmee verleden
week een Limburgse schone
werd afgescheept. Mies komt
daar vanavond op terug in een
uitzending vanuit de „Meer
paal" in Dronten. Haar specia
le gast is de Parijse Gilbert Bé-
caud, die vanwege zijn krach
tige zang wel „Mister 100.000
volt" wordt genoemd. „Et
maintenant" en „Nathalie"
vormen onvergetelijke toppers
in diens repertoire.
Ned. II 20.27 uur.
Een ruiter
In de vierde aflevering van de
voorbijrijende ruiter krijgt de
kijker schreeuwend drama
voorgeschoteld. Grace keert
terug naar de huiselijke haard
om daar moeilijk te bevallen
van een zoon met de hulp van
een dronken dokter. Haar
man Paul kan daarbij echter
niet aanwezig zijn, omdat op
een van de boerderijen moord
en doodslag wordt gepleegd
door een over zijn toeren ge
raakte wildeman.
Ned. II 21.30 uur.
De chansonnier Gilbert Bécaud komt het Telebingofeest
van Mies opluisteren.
Sonja Barends, zo bleek zater
dagavond weer eens, is onder
hand wel danig van het goede
nieuws dat zij zegt na te stre
ven verwijderd geraakt. Mis
schien moet men dat toeschrij
ven aan het feit dat het dan
ook in steeds toenemende
mate op lijkt te raken. Maar
wat resteert is in ieder geval
een nogal vrijblijvende „talk
show", waarin Sonja overigens
onbekommerd en best aardig
converseert met bijvoorbeeld
een telefoniste die in een Phi-
lips-vestiging in Maastricht in
het kader van een langzaam-
aan-actie dan ook langzaam
aan omroept, met een moeder
en een zoon die aan de lopen
de band en desgewenst op be
stelling liedjes fabriceren, met
een tweetal gekleurde politie
mannen van wie er een on
langs door collegae abusieve
lijk maar automatisch voor de
dader werd aangezien (nu wij
het toch over goed nieuws
hadden) en met enige perso
nen die aan den lijve bij het
fooienstelsel waren betrokken.
En dat laatste is dan ongetwij
feld al sinds de grondvesting
van de wereld af een gesprek
sonderwerp dat de gemoede
ren steeds maar weer verhit.
Volgens mij zouden wij defini
tief van het gedonder af zijn
als met name in de horecasec-
tor „inclusief" niet hetzelfde
zou betekenen als „exclusief",
maar ik heb er een hard hoofd
in dat het ooit zover zal ko
men. Ofschoon het wel „goed
nieuws" zou wezen. En dat
was het dan wel zaterdaga
vond. Hoogstens kan nog wor
den opgemerkt dat de AVRO
met een dansles (de dame hier
en de heer daar) en met Ber
nard Drukker aan het AVRO-
concertorgel sterk de suggestie
opriep dat de vooroorlogse da
gen waren weergekeerd.
De VPRO zorgde gisteravond
voor een vrijwel geheel ver
knipte avond, mag men wel
zeggen. Een aflevering van
America 2-night valt daar
royaal onder. Ik moet zeggen
dat de ongein van de jongens
die dit spectakel drijven mij
onderhand wel een tikje be
gint te benauwen. Dit is alle
maal net iets te dol. En verder
was er dan een lang gerekte
Duitse rolprent over „het le
ven van de schizofrene dichter
Alexander Maerz. Het valt
niet te ontkennen dat het naar
de vorm een knap gemaakte
film was. Maar inhoudelijk
kwam het neer op het verslag
van een nogal uiteengerafelde,
tenslotte mislukkende psy
chisch—medische behandeling.
Bij mij sloeg de verveling na
enige tijd onbarmhartig toe. Ik
geef echter toe dat ik dat mij
zelf kwalijk nam....
HERMAN HOFHUIZEN
dat op dinsdag 19 febi
de NOS-televisierubri.
„Den Haag vandaag"
nieuwe bezetting gaat p
senteren is rond. Aan de
benoemde Han Mulder
Koos Postema is door
NOS de 43-jarige Kees So
drager, thans eindredactc
van „Sprekershoek", toe
voegd.
Hij neemt de plaats in
Henk van Hoorn, die offici
op 1 maart in dienst treedt v
de VARA, maar die van
NOS toestemming heeft gek
gen om al eerder aan het ni(
we parlementaire televisiep
gramma van de VARA te
meewerken.
Kees Sorgdrager is al eerd
van 1969 tot 1973, als red
teur aan „Den Haag vanda<
verbonden geweest. Zijn pla
als eindredacteur van „Sp
kershoek" zal worden be
door Almar Tiepkema, die
bij deze rubriek
