Den Haag
wordt
weer
Hofstad
Politie in de Residentie: En waar gaat dat heen
J
NNENLAND LEIDSE COURANT VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980 PAGINA 23
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG Dat Den Haag spoedig
opnieuw Residentie zal gaan worden
zal de politie ongetwijfeld ook met
een aan de weet komen. Ook toen ko
ningin Wilhelmina nog vorstin was
en met haar gezin in deze stad woon
de werd van de politie in het vlak van
de bewaking extra inspanning ge
vraagd. Alleen ging het er destijds
heel anders aan toe...
het paleis aan het Noordeinde bewaakt
moest worden om de in de paleistuin
wandelende koningin te beschermen te
gen o.a. querulanten en would-be uitvin
ders, die op ongepaste en ongeoorloofde
wijze hun zaak aan de koningin wilden
voorleggen.
Doorgaans waakten dezelfde agenten
over het koninklijk gezin, mannen die
wel wisten wie er in en uit het paleis
kwamen. Maar de kleine agent August,
zo verhaalt Van Exel, deed als minder
bekende een merkwaardige ervaring op.
Op een laat middaguur kwamen twee
dames de zogenaamde Koningspoort bin
nenwandelen,op weg naar de achterzijde
van het paleis. August hield hen staande
met de woorden: „En dames, waar gaat
dat heen Het antwoord luidde: „Naar
het paleis". Nou, zei de politieman, dan
moet u via de hoofdingang gaan. „Maar
ik mag hier toch wel door, ik woon
hier.Toen pas sprong Albert in de hóu-
ding....
Als de koningin uitreed - en dat gebeur
de vrijwel dagelijks toen prinses Juliana
geboren was - was er slechts e
dig escorte: Eén rechercheur fietste voor
het rijtuig uit, één andere reed er achter
aan. „Vaak hadden we de handen vol
om de slanke zwarte paarden bij te hou
den," aldus Van Exel. Later, toen het hol
auto's ging gebruiken, reed de politie
mee in een rood Fiatje van een particu
lier uit de Casuarisstraat.
Van Exel verhaalt ook, hoe prinses
Juliana eens tijdens een wandeling met
oma in Klein Zwitserland de benen nam
en uit het oog verdween. Koningin
Emma riep toen vertwijfeld tot de poli
tieman: '„Oh mijnheer de rechercheur,
haal toch gauw de kleine miesemuis."
Het is ongetwijfeld de enige keer gè-
weest.dat Juliana werd gearresteerd....
Steeds weer waren er andere perikelen
voor de politie.Zo bijvoorbeeld de keer,
dat koningin Wilhelmina met prinses
Juliana ging roeien in de polder aan het
einde van de Bezuidenhoutseweg. De
agenten moesten er ook met een bootje
achteraan, maar waren zo zwaar dat het
schuitje telkens in de ondiepe sloot vast
liep. Tenslotte escorteerden ze maar lo
pend, soppend door het gras, hijgend van
het springen over de slootjes.
Niet onvermeld mag ook blijven, hoe
prinses Juliana eens in het landgoed
Oosterbeek werd bedreigd door een nij
dig blaffende Sint Bernhard. „Koningin
Wilhelmina bedacht zich geen moment,
maar stelde zich met opgeheven paraplu
in staar van verdediging. Ik trok mijn
revolver en rende naar de plaats des on-
heils. Gelukkig behoefde ik niet te schie
ten daar een dame snel kwam toelopen
en met welgemeende excuses de hond bij
de halsband terugtrok,zo rapporteerde
Van Exel.
(Van onze verslaggevers)
DEN HAAG - De komende overname van de troon door prinses Beatrix betekent, dat Den
Haag weldra opnieuw de koninklijke residentie wordt. Bij haar troonsbestijging in 1948 gaf
koningin Juliana er de voorkeur aan om in Soestdijk te blijven wonen, maar de nieuwe ko
ningin gaat van Den Haag weer residentie maken. Enkele koninklijke paleizen worden daar
voor reeds verbouwd: Huis ten Bosch als woonhuis, paleis Noordeinde als administratief cen
trum. In de dagen rond het huwelijk van prinses Beatrix lanceerde de cabaretier Paul van
Vliet zijn nostalgisch lied over „Den Haag met je lege paleizen". Hij zal binnenkort een nieu
we tekst moeten bedenken. De paleizen raken weer vol!
Huis ten Bosch
zal de nieuwe
koningin dienen
als prlvè-onder-
komen.
Burgemeester drs.F.G.L.L.Schols toonde
zich gisteravond bijzonder verheugd
over het komende ontwaken van zijn ge
meente uit de al 32-jarige sluimertoes
tand van het wel formeel maar niet fei
telijk hofstad zijn.
De burgemeester vernam het nieuws
van de troonswisseling ook via radio en
t.v. Maar volledig onverwacht nieuws
was het toch ook weer niet voor hem.
Woensdag, bij een ontmoeting met prin
ses Beatrix, had hij al een vermoeden ge
kregen, „niet zozeer door haarzelf als
wel door haar directe omgeving".
„Neen,verrast was ik niet helemaal,
maar ik had het nog niet zo snel ver
wacht," zo. zei de heer Schols gistera
vond in een eerste reactie. Hij zei het be
sluit van de koningin om af te treden
"hogelijk te respecteren". „Ik ken de ko
ningin als een bijzonder wijze en lieve
vrouw. Het getuigt van grote kracht dat
zij in volle gezondheid afstand wil doen
van de troon".
Voor de toekomstige koningin heeft de
burgemeester ook grote achting. „Zij is
een enorm eigentijdse vrouw. Zij is bij
zonder goed op de hoogte van de huidige
problemen. Daarin heeft zij zich erg ver
diept. Voorts straalt zij een enorme „ge
woonheid" uit, waardoor zij als het ware
voor iedereen aanspreekbaar is." En
over de herkregen status van hofstad en
residentie: „Ik ben daar bijzonder blij
mee, ik verheug me erop de koningin
binnen onze gemeentegrenzen te mogen
begroeten als inwoonster." Over het tijd
stip, waarop dit zal geschieden, kon de
burgemeester nog geen mededelingen
doen. „Daarover zijn nog geen bespre
kingen geweest met de prinses. Maar de
paleizen staan ter beschikking, ze kan er
intrékken wanneer zij wil." Gisteravond
werd echter bekend, dat Huis ten Bosch
in september gereed zal zijn, paleis
Noordeinde echter pas over 5 a 6 jaar.
Burgemeester Schols erkende.dat de te
rugkeer van de vorstin naar Den Haag
ook wel problemen zal veroorzaken. Bij
voorbeeld wat de bewaking betreft.
Schols: „De bescherming van de konin
gin is in eerste instantie een taak van de
marechaussee, maar als het noodzakelijk
zou blijken verleent de Haagse politie
daarbii uiteraard graag haar medewer
king..'
MEER AANZIEN
Ook de voorzitters van de fracties van
het CDA en de VVD in de Haagse ge
meenteraad, de heren H. Happel en P.
Ressenaar toonderr zich gisteravond erg
verheugd dat Den Haag eindelijk weer
de residentie wordt. Het geeft de stad
meer aanzien. We zijn erg blij met de
toekomstige koningin", aldus hun reac
tie.
De fractieleiders van D'66 en PvdA, me
vrouw H. Gelderblom en G. van Otter-
loo daarentegen volstonden met de
mededeling dat het op zichzelf goed is
dat het staatshoofd dichtbij het regering
scentrum komt te wonen. „We wisten
het al jaren dat prinses Beatrix naar Den
Haag zou komen. Ik word er niet warm
of koud van. Het kan bovendien ook
nare consequenties voor onder meer de
toegankelijkheid van de paleistuin voor
het publiek", zo stelden zij. De heer J.
Verduyn Lunel (PPR) zag alleen maar
nadelen, ook hij noemde onder meer het
risico van het minder toegankelijk worg
den van de paleistuin. „Dat Den Haag
hofstad wordt zegt mij niets", aldus de
radikaal.
paleis gerestaureerd en geschikt gemaakt
voor ontvangsten van ambassadeurs en
buitenlandse gasten. Er kwamen ook
twee moderne flats bij ten behoeve van
de prinsessen Beatrix en Irene. De tuin
is een geschenk van het Nederlandse
volk aan het koninklijke paar ten gele
genheid van het 12'/2-jiarig huwelijksfeest
in 1949.
Toen het eenmaal duidelijk werd dat
Den Haag weer de ressidentie zou wor
den zou worden, werd besloten tot een
ingrijpende restauratie, die miljoenen
guldens heeft gekost en nu nagenoeg is
afgerond. Onderdeel van de restauratie
werkzaamheden was een verbetering
van het ondérkomen voor het bewaking
spersoneel van de Koninklijke Mare
chaussee. Behalve bij de ingangen is het
gehele paleis omgeven door een bijzon
der soort versperring, die hët onbevoeg
den onmogelijk moet maken tot de pa
leisgebouwen door te dringen.
Het feit koningin Juliana nog niet eer
der is afgetreden wordt wel toegeschré
ven aan de vertraging die de restauratie
v>an het paleis Huis Ten Boschch (en het
Paleis Noordeinde) ondervonden. Zo
hebben de restaurateurs van Huis ten
Boschch veel hinder'ondervonden van
boktorren, zwammen en schimmels, die
zich onder meer in de houten zoldering
van het paleis hadden genesteld en een
•ernstige bedreiging vormden voor de
dakconstructie.
PALEIS NOORDEINDE
Paleis Noordeinde, het toekomstige
„kantoor" van de koningin, heeft een rij
ke geschiedenis achter de rug. Vorig jaar
nog werden de resten gevonden van het
huis dat een zekere Willem Goudt in
1533 op dezelfde plaats liet bouwen. In
1566 kwam het goed toe aan jonkvrouw
Adriana van Persijn. Met de nieuwe be
woners veranderde ook de naam van het
pand in „Huysinghe van Brandtwijck".
Tevens onderwierp de jonkvrouw het
gebouw aan een eerste verbouwing. De
eerste aanzet voor de latere bestemming
als paleis werd gelegd toen in 1591 de
Staten van Holland het huis huurden
voor Louise de Coligny.
Door de eeuwen heen werden verbete
ringen en verandering aan het huis aan
gebracht. Van de aanvankelijke bouw
stijl, door Willem Goudt bedacht, was
door de architectonische ingrepen in de
zeventiende eeuw al weinig over. Pieter
Post was het die onder bouwmeester Ja
cob van Campen het huis uiteindelijk tót
een paleis verbouwde.
In 1948, werd het paleis ontruimd nadat
het gedeeltelijk door brand was ver
woest. Met de restauratie werd enkele ja
ren geleden begonnen. En volgens de
laatste ramingen zal het pas in 1984
klaar zijn voor gebruik. De verbouwing
zit op het ogenblik in zijn tweede fase.
Een derde zal nog moeten volgen. De
verbouwing van het koninklijk werkon-
derkomen is overigens geen goedkope
_aak. Onverlaten bekladden onlangs nog
de gevel om zo hun ongenoegen daar
over kenbaarbaar te maken,
met de eventuele inhuldiging van
Beatrix in Den Haag nog een derde feest
moet worden georganiseerd dan zal dat
wel de nodige problemen opleveren. We
rekenden er eigenlijk een beetje op dat
koningin Juliana pas in september zou
aftreden".
Paleis Noordeinde wordt het „werk-paleis".
ALTIJD ORANJE
De geschiedenis van Den Haag is altijd
sterk verstrengeld geweest met die van
het Huis van Oranje. Sinds prins Maurits
verbleven de Oranjes altijd grote gedeel
ten van het jaar in de residentie. En
daarmee gingen steeds grote feesten en
bijzondere plechtigheden gepaard. In
1948 kwam daarin verandering. Toen
trad koningin Wilhelmina af en haar op
volgster koos paleis Soestdijk als feitelij
ke residentie. Sindsdien bleef koninklij
ke aanwezigheid in Den Haag nagenoeg
beperkt tot de jaarlijkse prinsjesdag en
officiële bezoeken. Hoogtepunten van de
laatste tijd waren -daarbij de ontvangst
van Beatrix en Claus bij de bekendma
king van hun verloving in 1965. En ve
len herinneren zich ook nog het feest ter
gelegenheid van de ondertrouw in het
jaar daarop met de rijtoer in de sneeuw.
Daarop volgden nog de doop van Willem
Alexander in de St.Jacobskerk, het hu
welijk van prinses Margriet in dezelkfde
kerk en de bijeenkomst terr gelegenheid
van het 25-jarig regeringsjubileum van
koningin Juliana.
DE OVERBUREN
Donderdagavond half negen. In het Be-
zuidenhout zijn de vlaggen voor de jarige
prinses Beatrix alweer een paar uur ge
streken. De Bezuidenhouters zijn straks
de overburen van de nieuwe vorstin. De
wat oudere inwoners zijn wat verslagen
door het onverwachte nieuws, de jonge
ren reageren tamelijk onberoerd, of op"
een onverwachte wijze. "Ik ben onwijs
blij," zegt een 22-jarige HTS-student bij
voorbeeld, „Ik heb nog vijf dagen ge-
rvangenis tegoed. Ja, mijn bonnen niet
betaald, hé. Misschien krijg ik nu bij de
troonswisseling wel gratie. Annie E. en
Jantje Brouwers zijn toch ook vrijgeko-
De meeste mensen hadden al geruime
tijd het idee,dat een troonsafstand voor
de deur stond. Voor vrijwel iedereen was
het nieuws niettemin toch nog als een
verrassing gekomen.En de bewoners van
het Bezuidenhout zijn er over het alge
meen blij mee. „Nu zit ik voortaan op de
eerste rij bij belangrijke gebeurtenissen
rond het paleis," zei een bewoonster van
de Bezuidenhoutseweg.. Ook de midden
stand van de wijk beschouwt de komst
van het koninklijk gezin als een gewel
dige opsteker voor de wijk.
ORANJEFEESTEN
Aan Oranjefeesten zal Den Haag in de
toekomst waarschijnlijk bepaald geen ge-,
brek hebben. Een kolfje naar de hand
van de heer A. Goedhart, secretaris van
het Algemeen Haags Comité (AHC). Al
ziet-deze feestspecialist bij uitstek de ko
mende maanden toch met enige zorg te
gemoet: „We verkeren namelijk nog een
beetje in een onzekere situatie. Het AHC
verzorgt zoals gebruikelijk op 30 april de
organisatie van Oranjefestiviteiten in
Den Haag, op 5 mei de organisatie van
de feestelijkheden rond de herdenking
van de bevrijding. Als nu in verband
HUIS TEN BOSCH
Paleis Huis ten Bosch, de toekomstige
woning van de koninklijke familie, da
teert uit de zeventiende eeuw. Koningin
Elisabeth van Bohemen legde in 1645 de
eerste steen voor dit paleis, dat werd ge
bouwd in opdracht van stadhouder Fre-
derik Hendrik. De bouw kwam en
dat is voor een paleis vrii vlot reeds
in 1647 gereed. Vrijwel alle 'verbouwin
gen die het paleis nadien moest onder
gaan duurden langer. De eerste opzet
van het paleis was vrij simpel. Het bleek
dan ook vrij spoedig te klein. Willem V-
liet er twee vleugels aanbouwen. Het pa
leis heeft echter ondanks de unieke
Oranjezaal altijd de „grandeur" van an
dere paleizen moeten missen. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog geraakte het zelfs
geheel in verval. Na de oorlog werd het
