Mysterieuze verdwijning
supertanker onderzocht
Maatregelen Carter gaan „havikken" niet ver genoeg
Ian Smith
beveelt Nkomo
bij kiezers aan
geen
arts
Vrouw van
Sacharov moet
zich melden
bij parket
Waldheim overweegt
nieuwe bemiddelings-
reis naar Iran
fEUTRONENGRANAAT EN B-l WEER IN DISCUSSIE
vrijwilligers tegen „buitenlandse soldaten'
Afghaanse jeugd opgeroepen het land te beschermen
|tasa bestelt 2e Spacelab
-
Hernieuwde onrust in Iran: 50 doden
8C
"tUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980 PAGINA 17
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON - De Amerikaanse president
immy Carter mag dan behoorlijk militant
ebben geklonken in zijn vorige week afgeleg-
e „State of the Union" zijn strijdlust ver
leekt bij de stemming in het Amerikaanse1
ongres. De „havikken" daar vinden, dat Car-
ir nog veel weinig doet om de Amerikaanse
efensie te versterken. De komende maanden
tl zware druk op de president worden uitge-
efend om eerder in de ijskast geplaatst wa-
entuig als de neutrongranaat en de B-l bom
menwerper nieuw leven in te blazen.
et gaat daarbij niet ailleen meer om de van ouds-
r uitermate strijdlustigen in het Congres, maar
om een kennelijk flinke meerderheid. Tekenend
voor de grimige situatie is, dat zelfs erkende „dui
ver." als de senatoren McGovern, Udall en Muskie
de hoofdlijnen van Carters militaire plannen van
harte steunen. Bezwaren van progressieve kant
richten zich doorgaans alleen tegen de voorgeno
men dienstplichtregistratie.
„Het lijkt onvermijdelijk dat de neutronenbom op
korte termijn weer volop in discussie komt", aldus
militaire experts. De betrokken commissies in het
congres zijn vooral geschokt over de toelichting,
die defensieminister Harold Brown deze week
heeft gegeven. Brown gaf ruiterlijk toe, dat de
door Carter geuite dreiging inzake de verdediging
van de olievelden rond de Perzische Golf in Feite
niet veel meer is dan „een papieren dreiging".
De militaire aanwezigheid van de Verenigde Sta
ten in het gebied is minimaal, de mogelijkheden
voor snel luchttransport zijn beperkt en een
bruikbare strategie begint zich net te ontwikke
len. De ontwikkeling van de snel inzetbare strijd
macht van de 100.000 tot 150.000 man is nog vijf
jaar en circa 20 miljard gulden van realisatie ver
wijderd.
Op dit moment zouden de V.S. een bataljon van
circa 800 man binnen 48 uur in het Perzische Golf
gebied kunnen hebben, de inzet van een brigade
(circa 3000 man) zou zeker 72 uur vergen en het
zou nog enkele weken kosten om nog eens zo'n
4.500 man aan te voeren. Afgezien van de beperk
te aantallen zouden deze manschappen slechts
lichtbewapend kunnen zijn. De aanvoer van
zwaar materieel zal weken duren. Wel zouden
binnen 36 uur gevechtsvliegtuigen van bases in
Groot-Brittannië en West-Duitsland in het gebied
kunnen opereren. De korte termijn-politiek zal er
volgens Brown op gericht zijn, zoveel mogelijk
zwaar materieel in de omgeving van de Perzische
Golf te stationeren. De mogelijkheid om een
strijdmacht van enige betekenis in te zetten zal er
echter op zijn vroegst over vijf jaar zijn.
In het Congres wordt erop gewezen dat de Ameri
kaanse defensieinspanningen de laatste jaren aan
zienlijk zijn afgenomen. Gerekend als percentage
van het bruto nationaal produkt bedroeg het in
1952 13,2 procent In 1979 was het nog maar 4,6
procent
Hoewel president Carter tot nu toe steeds heeft
gezegd zich voor bekrachtiging van het SALT II-
akkoord te willen blijven inzetten, lijkt een aan
vaarding door een vereiste tweederde meerder
heid van de Senaat in de huidige situatie uitgeslo
ten. Maar een deze week uitgelekt geheim rapport
van Carters belangrijkste veiligheidsadviseurs kan
daar wellicht verandering in brengen. Volgens dit
rapport zullen Russische raketten zonder SALT II
in 1989 bijna twee en een half maal zoveel atoom
koppen kunnen vervoeren als onder de beperkin
gen van het SALT-akkoord. Het rapport scnat, dat
de Russen in 1989 over 14.000 zeer accurate
atoomkoppen kunnen beschikken. Onder SALT
II zouden dat er 6.000 zijn.
ONDEN De Liberiaanse tanker
i\em\ is op 17 januari ter hoogte
an Senegal tot zinken gebracht, na-
it de lading van 193.000 tot ruwe
ie voor de kust van Zuid-Afrika
as overgeladen en vervangen door
ewater. De olie was door de Shell
kocht voor de Zwitserse firma
ontoil. Sotland Yard is met een on-
irzoek begonnen,
zaak is uit doeken gedaan door
Lloyds List, het orgaan van de Londen-
se verzekeringsmaatschappij. Lloyds
List baseert zich op de onthulling van
een Tunesisch bemanningslid van de
tanker. Hij wordt momenteel onder
vraagd over de mysterieuze omstandig
heden, waaronder het schip verloren is
gegaan. Hij heeft verklaard, dat de be
manning zwijggeld heeft gekregen.
Het verhaal van de Tunesiër bevestigt
min of meer de geruchten, die al enke
le dagen onder de Londense verzeke
raars de ronde deden. Deze verzeke
raars weigeren, hangende het onder
zoek, de schade te vergoeden.
De 215.000 ton metende Salem is tien
jaar geleden in Zweden gebouwd en
was met de lading voqt ongeveer 84
miljoen dollar verzekerd. Tijdens de
laatste reis is het schip van naam en ei-
f;enaar veranderd. De 24 bemannings
eden van de tanker zijn door een Brits
schip gered en aan land gegaan in Da
kar (Senegal), waar een aantal van hen
wordt ondervraagd.
De tanker was het eigendom van de
Oxford Shipping Company of Monro
via, die gevestigd is in Houston (Texas).
MOSKOU Jelena Bonner, de echtgenote van de naar Gor
ki verbannen Russische dissident Andrej Sacharov heeft
zich vandaag moeten melden bij het parket in Moskou. Jele
na kreeg de „uitnodiging" gisteren, kort voor zij uit Moskou
naar Gorki zou terugkeren.
Jelena Sacharov-Bonner is lid van de Helsinkigroep voor toe
zicht op de naleving door de Sovjet-Unie van de bepalingen in
de slotacte van Helsinki over de mensenrechten.
Bella Achmadulina, de bekendste Russische dichteres, die nog
niet in ongenade is gevallen, heeft haar steun betuigd aan Sa
charov. Zij deed dat in de vorm van een gedicht, dat in Moskou
is verspreid. Zij noemt Sacharov daarin een „verdediger van de
mensheid".
Het Russische weekblad „Nieuwe Tiid" heeft deze week gemeld,
dat de Russische aanklagers over voldoende „bewijzen beschik
ken om Sacharov van misdadige activiteiten te beschuldigen,
maar dat zij het tot dusyer alleen nog maar houden op een ver
banning uit de hoofdstad. Dergelijke berichten betekenen door
gaans, dat de Sovjet-autoriteiten mogelijk nog hardere maatrege
len tegen de dissidentenleider op het oog hebben. Het blad meldt
dat Sacharov van ondergrondse activiteiten wordt verdacht:
„Met grote mate van juistheid is ontdekt, dat Sacharov belangrij
ke defensiegegevens naar het buitenland heeft doorgespeeld dan
wel een poging daartoe heeft gedaan", aldus „Nieuwe Tijd".
Toestand op
St.-Maarten
eist ingreep
WILLEMSTAD De Antilli
aanse regering moet spoedig
maatregelen nemen tegen de
bestuurlijke wanorde op het
Bovenwindse eiland Sint-
Maarten. Daartoe hebben de
Nederlandse parlementariërs,
die momenteel een bezoek
brengen aan de Nederlandse
Antillen, in Willemstad aan
gedrongen tijdens een gedach-
tenwisseling met hun Antilli
aanse collega's.
Enkele Nederlandse politici
opperden het idee dat de sane
ring op het Bovenwindse ei
land binnen een jaar moet zijn
voltooid. Anders moet volgens
hen worden overgegaan op het
„paardemiddel": toepassing
van artikel 43 van het statuut,
ingrijpen van hogerhand.
Volgens de Partij van de Ar-,
beid moet de ontwikkelings
hulp aan Sint-Maarten worden
stopgezet zolang geen orde op
zaken is gesteld.
Chinese bevolking
een miljard
PEKING Bet Chinese in-
wonertal is gestegen tot boven
de magische grens van één
miljard en zal tot het eind van
deze eeuw met nog eens
200.000 toenemen.
Dit heeft een Noorse delegatie
die op het moment een bezoek
brengt aan de Volksrepubliek,
te horen gekregen van de Chi
nese vicepremier.
SALISBURY De voormalige premier van
Rhodesië, Ian Smith, heeft zijn zwarte land
genoten opgeroepen om bij de algemene ver
kiezingen te stemmen op de vroegere guer-
rillaleider Joshua Nkomo en niet op de an
dere leider van het Patriottisch Front, de
„marxistische" Robert Mugabe. Dit is bij
bisschop Muzorewa niet in goede aarde ge
vallen.
Muzorewa noemde het „ongelooflijk en dom",
dat Smith zich niet voor hem, maar voor Nko
mo sterk maakt.
Minister Van der Klaauw zal er bij de Britse re
gering op aandringen dat het Rode Kruis zon
der meer toegang krijgt tot gevangenen in Rho
desië. De Tweede Kamerleden Scholten (CDA)
en Ter Beek (PvdA) hadden hierover vragen
gesteld. In Rhodesië zitten nog steeds politieke
gevangenen vast. Minister Van der Klaauw
heeft het vermoeden uitgesproken dat het hier
gaat om criminele gevangenen.
Nederland stuurt, op verzoek van de Britse re
gering vier waarnemers naar de verkiezingen
in Rhodesië, eind van deze maand. Behalve dat*
vertrekken twee Kamerleden op eigen gelegen
heid als waarnemers, namelijk Relus ter Beek
(PvdA) en Joep de Boer (CDA). De heer Ter
Beek is al vertrokken; de heer De Boer ver
trekt morgen.
getwijfeld
i grondslag
legen aan
1 door
irdln
tworpen
let dat
feiteren in
rijs den
rtoond
MOSKOU/WASHINGTON/NEW DELHI
Het verzet in Afghanistan tegen het nieuwe
bewind van president Karmal houdt aan.
Westerse waarnemers leiden dit af uit de op
roep van de Afghaanse regering aan de
jeugd van het land, vrijwilligers-afdelingen
te vormen om straten, wegen, bruggen en
passen te beschermen. De vrijwilligers zou
den ook het vervoer van levensmiddelen en
andere goederen „tegen troepen buitenland
se soldaten" moeten beschermen.
Een vooraanstaand lid van het Afghaanse Po
litbureau maakte gisteren melding van honder
den vrachtwagens, die regelmatig de grens tus
sen Pakistan en Afghanistan overschrijden en
tegenstanders van het regime-Karmel
wapens en explosieven zouden worden
Ook China wordt ervan beschuldigd,
terroristen op te leiden. Radio Moskou meldde
gisteren de aanhouding van twee Chinese in
structeurs, die zouden samenwerken met rebel
len in het noorden van Afghanistan.
Westerse diplomaten in de Afghaanse hoofd
stad Kaboel hebben gisteren gezegd te ver
wachten, dat de huidige president, Barbak Kar-
mel, niet veel langer dan een half jaar aan het
bewind zal blijven. De reden hiervoor zou de
zeer geringe aanhang zijn die Karmel, omschre
ven als aan marionet van de Russen, onder de
Afghaanse bevolking heeft.
In de Indiase hoofdstad New Delhi heeft pre
mier Gandhi uitvoerige gesprekken gevoerd
met de speciale afgezant van president Carter,
Clark Clifford. Na afloop van de besprekingen
werd er gesproken over diepe meningsverschil
len en ver-reikende misverstanden. Op een
persconferentie waarschuwde Clifford de Sov
jet-Unie voor de oorlog die ontstaat, wanneer
de Russen zouden proberen tot de Perzische
Golf door te dringen of Pakistan binnen te val
len.
De gespannen betrekkingen tussen de VS en de
Sovjet-Unie hoeven, volgens het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken, echter geen
nadelige gevolgen te hebben voor de betrekkin
gen van de VS met Oosteuropese landen. De
Amerikaanse kritiek en politieke druk richt
zich uitsluitend op Moskou, zo werd meege
deeld.
p
^&RIJS De NASA heeft een koopovereenkomst onderte-
ud voor de aanschaf van een tweede ruimtelaboratorium
acelab, dat 144 miljoen dollar kost en onder leiding van
1 Duits-Nederlandse concern VFW Fokker/Erno is ont-
ckeld.
t moet tussen oktober 1981 en april 1984 worden geleverd. De
rste vlucht van een Spacelab is door de moeilijkheden met het
mteveer Spacehuttle vertraagd en zoals het er nu voorstaat
het pas in april 1982 met een Amerikaanse en een Neder-
idse geleerde omhoog gaan.
bevlek bedreigt Golf van Mexico
LVANNA Van de Westkust van Cuba drijft een grote
evlek in de richting van de Golf van Mexico. De olie is
:omstig uit de Griekse tankboot Princess Anne-Marie,
vier dagen geleden voor de Cubaanse kust is gestrand.
lgens het Cubaanse persbureau Prensa Latina zijn al duizen-
i van de 59.000 ton olie aan boord in zee gestroomd, als gevolg
arvan Cuba zijn ergste vervuiling door olie beleeft.
(Van onze corres
pondent)
PARIJS - Hoewel
er zich in Frank
rijk sedert enige
tijd een tv-ver-
moeienis begint af
te tekenen, blijken
nog velen aan de
beeldbuis ver
slaafd te zijn en
wat ernstiger is
blindelings geloof
te hechten aan de
illusies die het me
dium de kijker
voorspiegelt. Dit
overkwam ook
Greg Germain, een
acteur die in de se
rie „Médecin de
Nuit" de rol van
een arts vertolkt
Toen enkele avon- ff
den geleden een scè-
ne voor een nieuwe
aflevering van dit programma gefilmd werd op de Place de la
Bastille in Parijs, eisten voorbijgangers dat de acteur onmiddel
lijk medische bijstand zou komen verlenen aan een persoon die
onwel was geworden. Terwijl de acteur weigerde en met hulp
van de hele tv-ploeg probeerde duidelijk te maken dat hij alleen
voor arts speelt, maar het niet is, werd de politie gealarmeerd.
Deze bracht Greg Germain over naar het dichstbijzijnde politie
bureau, waar hij wegens „niet verlenen van hulp aan een per-
i levensgevaarwerd ingesloten. Toen het misverstand na
een lange uiteenzetting opgelost was, werd de onfortuinlijke ac
teur door de politie vrijgelaten.
NEW YORK/TEHERAN Secretaris
generaal Kurt waldheim van de Vere
nigde Naties zou van plan zijn een
tweede reis naar Teheran te maken om
te bemiddelen in de Iraans-Amerikaan
se gijzelingsaffaire. Hoewel de eerste
reis van Waldheim geen aanwijsbaar
gevolg heeft gehad, wordt van een
tweede bemiddelingspoging meer re
sultaat verwacht, omdat zowel de om
standigheden in Iran als de internatio
nale situatie de afgelopen maand aan
merkelijk zijn veranderd.
Waldheim zou in Teheran, nu de gematig
de Bani-Sadr president van Iran is gewor
den, willen proberen een koppeling te
vinden tussen de vrijlating van de vijftig
gijzelaars én de vorming van een interna
tionale commissie, die een onderzoek
moet instellen naar het bewind van de
sjah. Ook op andere fronten lijkt het, alsof
er enig schot in de gijzelingszaak komt. Zo
zal Iran de beschuldigingen tegen de sjah
voorleggen aan de commissie voor 'de
mensenrechten van de Verenigde Naties,
die maandag voor een maand bijeen komt
in New York. Het zal de eerste keer zijn
dat een vertegenwoordiger van het Iran
van Khomeiny een zitting van een VN-af-
deling zal bijwonen.
Intussen worden de Canadese autoriteiten
overstroomd met brieven, bloemen, tele
foontjes en telegrammen als blijk van
dank voor de hulp van Canada bij de be
vrijding van zes Amerikanen eerder
deze week uit Iran. De uitbarsting van
dankbaarheid wordt toegeschreven aan
het gevoel van veel Amerikanen, dat de
VS bij de behandeling van de zaak-Iran
•weinig steun ondervinden van hun wes
terse bondgenoten.
TEHERAN Bij een nieuwe uitban tussen beide te komen. meldde gisteravond verder, dat ook in de
sting van geweld In de Iraanse provin- Ook uit andere delen van Iran zijn be- universiteit van Teheran zou zijn gevoch
te Koerdistan zijn de afgelopen twee richten gekomen over gevechten tussen ten. Het ging daarbij om marxistische en
dagen meer dan 50 doden gevallen. Op opstandige groepen en leden van de Revo- anti-marxistische demonstranten, die al
de in een ziekenhuis verblijvende aya- lutionaire Garde, de para-militaire organi- vanaf het begin van de revolutie regelma-
tollah Khomeiny is een beroep gedaan, satie van Khomeiny. Radio Teheran tig met elkaar slaags raken.
