Zesenveertig hesluiten moeten kerk van
St.Willibrord communio weer teruggeven
Bisschoppen vragen medewerking aan hesluiten
ook als ze soms moeilijk te hegrijpen zijn
Paus
nieuwe grondslag
protocollen
voor toekomstige
kerk Nederland
Concilie basis van besluiten
SYNODE
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980 PAGINA 11
(\m
correspondent)
R)ME In een bijna dertig pagina's tellend
dcument hebben de deelnemers aan de Neder-
ladse bisschoppensynode de conclusies sa-
mngevat, waartoe zij in hun zeventien dagen
drend beraad zijn gekomen. Daarbij stellen
zivast, dat de beraadslaging als een broeder-
li* gesprek is verlopen en uiten zij de wens,
di de uitvoering van de zesenveertig beslui
te „ons allen ten goede zal komen en dat de
krk van St.-Willibrord des te overtuigender
al communio naar voren zal treden".
U het stuk blijkt, zoals al eerder bekend is ge-
wrden, dat er formeel drie commissies zijn inge-
waarvan de leden nog moeten worden aan-
g&ezen op, voordracht van de beide vice-voorzi-
'an de synode, kardinaal Willebrands en mgr.
Doneels, aan de paus.
commissie gaat zich buigen over de eventuele
ntdzaak tot splitsing van de bisdommén, dan wel
tohet aanstellen van meer hulpbisschoppen. Een
tvede commissie zal vóór 1 januari 1981 moeten
hoben nagegaan hoe de huidige priesteropleidin-
'n Nederland functioneren, Rolduc evengoed
aide theologische hogescholen. Een derde com-
msie zal gaan onderzoeken „welke concrete vor-
rm gevonden kunnen worden voor de werk-
zanheden van leken in de pastorale taken van
dtkerk. Deze commissie zal een analyse moeten
maken van de werkzaamheden van leken op dit
terrein, in het bijzonder waar deze werkzaamhe
den op professiQnele wijze worden verricht".
De synode heeft besloten om een actiever pasto
raal te bevorderen met het oog op roepingen tot
priesterschap en het religieuze leven. Daartoe
komt er per bisdom een commissie of worden er
een of meer personen met deze taak belast, met
name om contacten te onderhouden met de be
staande opleidingen voor het priesterschap of met
studenten in de theologie, die zich daarop voorbe
reiden.
De synodevaders constateren dat „communio" ook
een gemeenschap van mensen is, „al is het Chris
tus die ons door zijn unieke geest bijeenhoudt".
Het menselijke aspect kan spanningen veroorza
ken maar die mogen niet leiden tot ergernis. In
dat verband wijst de synode op het polariserende
aspect in ons land, dat mede is ontstaan door gene
raliserende kritiek, door fanatisme, pressie en
weigering tot dialoog te komen, alsmede door een
bepaalde vorm van publiciteit.
De werkagenda volgend, spreekt het slotdocu
ment allereerst over de bisschoppen zelf. Zij spre
ken zich eensgezind uit de broederlijke betrekkin
gen te verdiepen; zij belijden dat het uitgangspunt
en de objectieve bron van het geloof in de godde
lijke openbaring ligt, en dat zij die in alle volheid
willen verkondigen, „met inachtneming van de
rechtmatige verlangens van
tijd".
Zij erkennen het bestaan van een geloofszin (sen-
sus fidei) bij alle gelovigen van alle tijden, maar
deze geloofszin is niet de openbaring zelf. De sy
node vindt, dat men afstand moet nemen van be
paalde katechetisphe methoden, die niet verder
komen dan religieuze ervaring alleen.
In de synode is onderkend, dat er tussen de curie
en de Nederlandse bisschoppen moeilijkheden be
staan. Betere informatie over en weer, meer be
zoeken van de bisschoppen aan Rome en van cu
rieleden aan Nederland, moeten daarin verbete
ring kunnen brengen. De bisschoppen hebben de
curie gevraagd een zorgvuldig onderzoek in te
stellen „hetzij door navraag bij de belangheb
benden zelf, hetzij via de bisschoppenconferentie
telkens wanneer buiten hen om inlichtingen of
beschuldigingen naar de Romeinse congregaties
worden gezonden".
Een moeilijkde zaak voor de bisschoppen is de
combinatie van hun zelfstandige verantwoorde
lijkheid in het eigen diocees en het uitvoeren van
de richtlijnen van de bisschoppenconferentie of
een meerderheid daarvan.
„Beslissingen die door de bisschoppenconferentie
wettig werden genomen en door de apostolische
stoel bevestigd, gelden voor het hoogste kerkelijke
gezag als wetten. De bisschop neemt deze met res
pect en geest van geloof aan, en legt ze ten uit
voer, ook al was hij tevoren een andere mening
toegedaan, of bezorgt het hem enige last". De bis
schoppen hebben besloten elkaar te helpen bij het
de synodebesluiten. Een bestuurlij
ke reorganisatie van de bisschoppenconferentie
zou daarbij een-hulpmiddel kunnen zijn.
Een praktische, aanvullende, in de synodestukken
opgenomen regeling is, dat „de bisschop van Roer
mond de samenwerking met de andere bisschop
pen op het gebied vantde pauselijke missiewerken,
de vastenaktie en de week voor de Nederlandse
missionaris zal herstellen". Gezien de moeilijkhe
den die tussen deze instellingen en de bisschoR
van Roermond gerezen zijn, zullen de andere bis
schoppen meehelpen een oplossing te zoeken.
De synode heeft eensgezind de celibataire leefre
gel voor de priesters bpnadrukt. Om kandidaten
voor een celioataire clerus goed te vormen, ook in
spirituele zin, zullen er garanties moeten komen'
voor echte seminaries: „Ofwel seminaries die de
gehele opleiding verzorgen zoals Rolduc, dan wel
convicten die als echte seminaries functioneren,
zij het dat een groot gedeelte van het onderwijs
gegeven wordt op een faculteit of theologishe ho
geschool die door de Heilige Stoel zijn erkend".
De synode spreekt lovend over de religieuzen,
hun inzet en taakvervulling, maar kritiseert de
dubbelzinnige interpretatie van de zogenaamde
„affectieve integratie". Zij onderkent het belang
van een gezonde affectiviteit, opgevat in de zin
van hartelijkheid en broederlijkheid in de mense
lijke relaties. Maar de leden van, de synode ver
werpen eenstemmig een soort „derde weg", die
geleefd wordt als een soort dubbelzinnige staat
tussen het celibaat en het huwelijk in.
Wat vooral duidelijk moet worden, is het verschil
tussen de pastorale taken van de priester, die van
de diaken en die van de leek. Duidelijkheid ook
moet er zijn over de taken van de leek, c.q. pasto
rale werker „teneinde het ontstaan van een paral
lelle „clerus" te vermijden, die zich zou aandienen
als alternatieve mogelijkheid naast priesterschap
en diaconaat. Een eventuele presentatie in de ge
meenschap mag niet het karakter krijgen van een
installatie in het ambt".
De lokale bisschoppen zullen prudent de situatie
van de gehuwde ex-priesters en de gehuwde do
cent-priesters in hun bisdom regelen, een rege
ling, die „niet kan worden afgerond van de ene
dag dp de andere".
Tenslotte zijn er duidelijke besluiten om de litur
gie te vieren volgens de officiële boeken, met be
houd van de ruirpe aanpassingen die in die boe
ken zelf worden gegeven en de sterke bevorde
ring van de persoonlijke biecht ondanks de huidi
ge weerstand daartegen. De synode roept de pries
ters op de mensen en vooral de jongeren weer te
leren biechten.
Behalve de diverse commissies zal ook nog een sy
nodale raad worden ingesteld, die tot taak zal heb
ben te waken over de uitvoering van de synodale
besluiten. De synode koos tot leden kardinaal Wil
lebrands en bisschop Bluyssen van Den Bosch. Als
derde lid werd kardinaal Garrone door de paus
aangewezen.
(Van onze correspondent
Piet Tummers)
K)ME De aanbevelingen, die de bisschop-
a langs verschillende wegen van zeer velen
Nederland hebben ontvangen vóór hun ver
tok naar Rome hebben hen geholpen in hun
prsoonlijke voorbereiding en hebben ook bij-
gdragen tot hun beraadslaging in de synode.
moogt hiervan- overtuigd zijn, zelfs al her-
it u niet steeds uw eigen gedachten in de be-
suiten die de synode heeft genomen."
Et schrijven de gezamenlijke bisschoppen van Ne-
drland in een herderlijke brief gericht tot de kerk
Nederland bij het einde van de synode. Zij er-
nnen, dat het hen in de laatste jaren in de prak-
:he en pastorale beleving soms aan „communio"
Jpmeenschap) heeft ontbroken. „Wanneer één lid-
Ij raat lijdt, gaat dit het hele lichaam aan. Wanneer
bt hart lijdt, is de vitaliteit van heel het lichaam
verminderd." De Heilige Vader en de bissckoppen
van Nederland hebben zich in deze jaren zorgen
gemaakt over bepaalde ontwikkelingen in de kerk,
zoals het gebrek aan roepingen, de vorming van de
toekomstige priesters, bepaalde vormen van deel
neming door leken aan net pastorale werk in de
kerk, maar vooral over het gebrek aan gemeen
schap tussen de bisschoppen onderling en met de
priesters en anderen gelovigen.
„Het eerste pastorale probleem dat ons heeft bezig
gehouden, dat in ieder afzonderlijk vraagstuk op
de achtergrond lag, en dat in de laatste dagen van
de synode terug kwam als het eigenlijke punt dat
aan heel onze beraadslaging zin en betekenis gaf,
was inderdaad de verdieping, de vernieuwing en
waar nodig het herstel van onze gemeenschap als
kerk, onze gemeenschap in Christus die het hoofd
van de kerk is", aldus de bisschoppen.
„Wij zijn. gegaan tot op de bodem van onze moei
lijkheden. Geloof en liefde, in onze harten uitge
stort door de Heilige Geest, hebben dit mogelijk
gemaakt. Daarin hebben wij ook de ervaring ge-
ad van onze gemeenschap als bisschoppen en met
u allen als kerk van Christus, van de gemeenschap
óók van de kerk in Nederland en met de gehele
catholica, de -universele kerk van alle tijden, van
alle vqlken en talen, Van de kerk zoals deze leeft
in Nederland, met eigen karakter, in gemeenschap
met-de universele kerk."
De bisschoppen schrijven dat ze thans de resulta
ten en besluiten mededelen die zij gezamenlijk
hebben opgesteld en die door de paus mede zijn
aanvaard en goedgekeurd. Deze besluiten zullen
hen leiden bij de verdere opbouw van de kerk als
gemeenschap in Christus. „Wij bieden ze u aan en
vragen uw medewerking bij de uitvoering, ook
wanneer sommige beslissingen u moeilijk te begrij
pen voorkomen. Moge dit geschieden in solidariteit
tussen bisschoppen, priesters en alle gelovigen".
Tot de priesters zeggen de bisschoppen: „U bent
onze eerste medewerkers. Met enthousiasme hebt
u zich ingezet om inx Nederland dé besluiten van
het tweede Vaticaanse concilie door te voeren.
Vijftien jaar na de sluiting van de concilie hebben
wij als eersten ons met de paus bezonnen en als het
ware een gewetensonderzoek gehouden over de
wijze, waarop wij in Nederland dit concilie hebben
verstaan en uitgevoerd. Uw eerste enthousiasme,
gestimuleerd door het concilie, geeft ons het ver
trouwen, dat u samen met ons en de andere gelovi
gen uw verantwoordelijkheid zult opnemen om
deze synode van uw bisschoppen tot een deel van
het leven van de kerk in Nederland te maken."
Vervolgens richten de bisschoppen zich tot de reli
gieuzen: „We vragen u religieuzen, mannen en
vrouwen, uit kracht van uw speciaal charisma ons
te helpen en de kerk in Nederland te dienen om
het geestelijk aspect van een gebeuren als deze sy
node over te brengen op heel het volk Gods. Tot»
de leken „mannen en vrouwen, die steeds op
nieuw bereid zijn op vrijwillige wijze diensten in
én vóór de kerk te verrichten" zeggen de bis
schoppen:,, Wij zijn ons bewust van een grote plicht
tot dank. Zonder uw toewijding en liefde tot Chris
tus zou in vele parochies het kerkelijk leven in
geen enkele sector worden opgebouwd." Tot de
pastorale werkers en werksters: „Wij denken in
net bijzonder aan u, die fulltime op blijvende wijze
u aan de kerkelijke dienst wijdt. Door studie voor
bereid en geheel beschikbaar hebt u zich ingezet
Wij stellen vertrouwen in u om tezamen met de'
priesters de wegen te vinden en volgens de lijnen
van deze bisschoppensynode in verschillende pas
torale opgaven te werken tot opbouw van Christus
Lichaam, de kerk.
Op de jongeren met hun bijzondere gevoeligheid
voor de noden van de mensen, voor de eisen, voor
de radicaliteit van het evangelie" doen de bis
schoppen een beroep zich ook als priester of als re
ligieus en religieuze beschikbaar te stellen als God
hen daartoe roept
(Van onze correspondent
Piet Tummers)
RME Na afloop van een eucharistieviering
ii de Sixtijnse Kapel gisteren heeft paus Jo-
hnnes Paulus II de protocollen getekend, die
tüens de bijzondere synode der Nederlandse
Ixschoppen zijn opgesteld. Naar hij in zijn toe
spaak zei, moeten deze protocollen de grond-
sig vormen voor de ontplooiing van de kerk
ii Nederland in de toekomst. Aan het slot van
zh in het Frans uitgesproken toespraak, zei
d paus in het Nederlands: „Aan de ganse kerk
h Nederland geef ik samen met alle leden
vn de bijzondere synode, mijn wensen en mijn
z?en. Moge de Heer in U allen voltooien wat
faj hier tijdens de voorbije dagen van gebed en
oerleg is begonnen. Moge de eenheid in geloof
e liefde het kenmerk zijn van het Godsvolk in
fcderland."
B paus tekende zes exemplaren van de protocol-
lftr drie in het Frans en drie in het Nederlands,
vtarbij de laatste in geval van misverstanden bin-
fius Johannes Paulus II ondertekent het docu-
rent, waarin de resultaten van de Nederlandse bis-
shoppensynode zijn vervat. Links de algemeen se-
cataris van de synode, mgr. Tomko. Rechts kardi-
nal Baggio, prefect van de curie-congregatie voor
bisschoppen.
dend zullen zijn. Een exemplaar van beide teksten
behoudt hij zelf, een stel werd al overhandigd aan
kardinaal Willebrands en een stel Wordt opgebor
gen in het synodearchief.
In zijn toespraak herinnerde hij eraan, dat hij de
meeste synodezittingen heeft bijgewoond en getui
ge is geweest van de objectieve wijze, waarop elk
probleem werd behandeld, Hij had veel waarde
ring voor dë rustige, zakelijke en openhartige sfeer
waarin de gedachtenwisselingen hebben plaatsge
vonden. „Een ding is steeds duidelijk geweest, na
melijk dat wij naar niets anders kunnen verlangen
•dan naar een kerk, die volledig overeenstemt met.
de bedoelingen van Christus, zoals ze «ijn Uitge
drukt en vastgelegd tijdens het tweede Vaticaanse
concilie. Verder houdt ze vast aan haar traditie",,
aldus de paus.
Hij zei, dat de bisschoppen hebben gestaan op het
voortduren van de medewerking, die door leken, in
het pastorale werk wordt geboden en wel in alle
Nederlandse diocesen. De bisschoppen willen deze
hulp zelfs nog uigebreid zien, omdat de kerk zon
der deze medewerking moeilijk kan blijven voort
bestaan. Dit vergt echter een duidelijk onderscheid
tussen de taken van priesters en diakens en die
van de leken. De clerus zal volledig uit ongehuwde
priesters moeten bestaan en de bisschoppen zullen
alles in het werk moeten stellen om een voldoende
aantal priesterroepingen te bevorderen. De pries
ters zullen worden gevormd ii^echte seminaries, of
iir'andere instituten, die alle karakteristieke eigen
schappen van seminaries hebben. Een gedeelte van
de opleiding kan geschieden in theologische hoge
scholen, mits ze door de paus zijn erkend. De paus
zei verder, dat de geestelijkheid veel moed en
voorzichtigheid moet bezitten. Hij drukte zijn ver
trouwen in de toekomst uit in de evangeliewoor
den: „Hebt vertrouwen, ik heb de wereld over-
Na alle synodedeelnemers en medewerkers aan de
synode, alsmede de vertegenwoordigers van de
nieuwsmedia te hebben bedankt, sprak de paus
een waarderend woord tot de protestantse kerken
die hebben gebeden voor het welslagen van de sy
node.
Aan het slot herinnerde hij eraan, dat zich in Ne
derland tal van Maria-heiligdommen bevinden. Hij
noemde met name de kapel van de Sterre der Zee
te Maastricht, de Zoete Lieve Vrouw van Den
Bosch en Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heilco,
Zo dierbaar voor u en voor mij
Tijdens de
eucharistie
viering In de
Sixtijnse Kapel
tot besluit van
de
Nederlandse
bisschoppen
synode
wisselen paus
Johannes
Paulus II en
Kardinaal
Willebrands de
vredeswens uit.
Achter de paus
kardinaal
Baggio.
De besluiten van de bisschoppensynode zijn
een duidelijke en concrete uitleg van de au
thentieke leer van het tweede Vaticaans conci
lie. Het slotdocument gaat op de wezenlijke
punten steeds van de richtlijnen van dit conci
lie uit.
Dit zei kardinaal Willebrands na afloop van de bij
zondere Nederlandse bisschoppensynode in Rome.
Op de vraag wat nu het eerst aan correctie toe is in
Nederland- antwoordde de kardinaal: „Ik ga eerst
mijn pastorale raad en mijn clerus raadplegen".
Mgr. Danneels voegde eraan toe, dat het minder
gaat om correcties dan om het werken aan de hand
van nieuwe regels. Hij zei, dat een afschrift van de
protocollen naar alle episcopaten in de hele wereld
wordt gestuurd. Ze zullen gelden als voorbeeld van
een basisstuk waarop een beleid kan worden ge
voerd.
Mgr. Zwartkruis van Haarlem zei, dat de uitvoe
ring van de synodale besluiten wel enige tijd zul
len vergen. Hij noemde de synode een „education
permanente". Mgr. Simonis van Rotterdam wilde
niet van een bijstellen of restauratie spreken. De
synode heeft duidelijk voortgebouwd op het conci
lie. Het is een bewustwordingsproces. Over de situ
atie in het bisdom Roermond zei hij, dat de kloof
tussen bisschop en priesters misschien niet snel
maar wel geleidelijk zal kunnen worden opgevuld,
dankzij de synode. Mgr. Ernst van Breda zei „zon
der angst" naar Breda terug te gaan. „Ik ben ervan
overtuigd, dat wij verder kunnen gaan op de weg,
die wij samen zijn ingeslagen".
