ocumentvan Puebla
eter na wijzigingen
herrit Komrijzet de
\teratuur op een Komrijtje
Onze schrijvers zelfs vlak over
de grens vrijwel onbekend
kerk
wereld
Anglicaanse teleurstelling
over beleid Vaticaan
Afzondering
bisschoppen
goede zaak
tria
cht
Alle brieven van Hooft
flITERSPROTEST TEGEN POËZIEBLOEMLEZING
r'"#
i]
Botsingen in Kamer
over afhandeling
begroting Verkeer
Nederlandse visserij
uit de rode cijfers
Bettine
naar
München
KORTE METTEN
NENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 30 JANUARI 1980 PAGINA 9
ERDAM (ANP) De
[fabriek Patria in Am-
m gaat dicht. Waar
lijk eind maart zal de
i zijn poorten defini-
uiten. Wat er met de
tig werknemers gaat
en is nog onzeker. De
iden hebben zich bij
liting neergelegd.
ioederbedrijf Meneba
'atria eigenlijk al in no-
1978 sluiten, maar
mers en vakbonden
dat toen te voorkomen.
een nieuwe studie
it naar de mogelijkhe-
•t bedrijf, dat al jaren
Maljoenenverliezen werkt,
ie zetten. Uit die studie
'ddels gebleken dat Pa-
it meer te redden is, al-
woordvoerder van de
igsbond FNV. Volgens
een verkeerd marke-
•id de grote boosdoener
Toen de daarvoor
'oordelijke directie een
maanden geleden het
jimde, was het al te laat.
de bond is nog ver-
leprobeerd buitenlandse
voor gehele of ge-
overneming van de
te interesseren, maar
drijven hadden alleen
itelling voor de merk
je 'atra: in het bedrijf zelf
e geen brood.
NIEUWE DUITSE BLOEMLEZING NEDERLANDSE LITERATUUR
(Van onze correspondent)
BONN Pas na het verblijf van enige
tijd in het buitenland dringt het tot je
door, dat de Nederlandse literatuur,
waarmee je zo vertrouwd was en die je
altijd op de voet volgde, over de
landsgrenzen vrijwel onbekend is.
Zelfs de schrijvers, van wie in Neder
land iedereen wel eens gehoord of iets
gelezen heeft Carmiggelt, (Van het)
Reve, Mulisch, Hermans zeggen, een
uitzondering daargelaten, onze naaste
buren helemaal niets. Het is dan ook
verheugend, dat in de Bondsrepubliek
eindelijk weer eens een goede bloemle
zing van hedendaagse Nederlandse lite
ratuur in vertaling is verschenen. Te
kenend voor de geringe belangstelling
is overigens wel, dat deze bundel, uit
gegeven onder auspiciën van het Insti
tuut voor Buitenlandse Betrekkingen
in Stuttgart pas het 58e deeltje is in de
reeks "Moderne Erzahler der Welt".
"Waarom is een dergelijke bundel niet
eerder verschenen?", vroeg een Duitse
recensent zich terecht af.
landse auteurs opgenomen; van Blaman
tot Mensje van Keulen, van Vestdijk tot
Maarten 't Hart. De samenstelling ervan
was in handen van Martin Mooy. verbon
den aan de Rotterdamse Kunststichting en
vooral bekend door zijn aktiviteiten voor
"Poetry International". Uiteraard is zijn
keuze van schrijvers en hun werk subjek-
tief (bovendien beperkt tot het noord-Ne
derlandse taalgebied), maar in zijn alge
meenheid zeker aanvaardbaar. Op de ver
talingen is voor zover ik het kon na
gaan weinig aan te merken.
Blijft staan, dat niet ieder kort verhaal dat
in het Nederlands wordt geschreven, zich
naar mijn mening ook leent voor een
Duitse vertaling. De Kronkels van Car
miggelt krijgen een zekere hardheid, die
het origineel ten ene male mist. Hoe min
der "Hollands", hoe meer "algemeen" een
verhaal is, hoe beter het in vertaling over
komt. Iets dergelijks geldt voor de schrijf
trant: een direkte benadering zoals Her
mans of Wolkers toepassen, is in de Duitse
taal beter leesbaar dan een beschouwende.
gedachten Maar hiervoor zou men eigen
lijk het oordeel van een Duitse lezer moe
ten horen.
De inleiding die Mooy bij de bundel heeft
geschreven, is weinig verhelderend voor
iemand die voor het eerst kennis neemt
van de Nederlandse literatuur van na de
oorlog. Nog afgezien van het grote aantal
platitudes en open deuren "Nederlanders
vormen geen humoristisch volkje" of: "Er
zijn eendagsvliegen, maar ook voortdu
rend nieuwe auteurs die waard zijn te
worden gelezen" worden de thematiek en
de verbindende elementen nogal wille
keurig en eenzijdig naar voren gebracht.
Desondanks is het zijn verdienste, dat hij
na de enkele incidentele vertalingen
die af en toe in de Bondsrepubliek ver
schijnen weer eens een samenhangend
overzicht van onze literaire produktie on
der de aandacht van het buitenland heeft
gebracht. Voor Nederlanders, die relaties
in Westduitsland hebben, een uitstekend
geschenkidee. Bloembollen en kaas zijn
ook niet alles.
Moderne Erzahler der Welt: Niederlan-
.de. Horst Erdmann - Verlag, Töbingen.
467 blz. Geb. DM 28.
In het Muiderslot kreeg minister Gardeniers van CRM gistermiddag het derde en
laatste deel van 'De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft'. Tien jaar gele
den kreeg de heer H.W. van Tright (r.), 82 nu, van CRM opdracht tot het verzorgen
van de uitgave, die thans is voltooid.
■(dichters over het alge-
niet horen protesteren
gepubliceerd worden,
tr dat je met span-
t mag kijken naar de
ak van de president
Amsterdamse recht-
Mr W.J.Borgerhoff
in het kort geding
dichters Bernlef,
^rt, Kouwenaar, Luce-
Schierbeek hebben
jannen tegen uitge-
Yrt Bakker. Een pro
sit gericht is tegen de
Hezing „De Nederland
se van de negentiende
M twintigste eeuw in
nd en enige gedichten",
ngesteld door Gerrit
pij die er van de protes-
le dichters werk in
■opgenomen. Zij lieten
S>rig jaar uitgeverij
^r al weten niet te wil-
bVden opgenomen, aan-
I zij het met Komrij's
Persoonlijke keus niet
varen. Een erg interes-
ijzaak, afgezien van de
aspecten ervan.
■at laatste betreft: De
fs hebben vorige week
eming en vernietiging
«an de nog in de boek-
liggende exemplaren
■ffe van een dwangsom
Jenduizend gulden per
Sding, dat wil zeggen
^k. Het verweer van de
Ir, die wel het bezwaar
dichters uiterst sum-
i een „noot" achter het
Gerrit Komrij: Andere kijk.
voorwoord vermeldde, is dat
Komrij's bloemlezing onder
een -categorie gerangschikt
moet worden die niet onder de
auteurswet valt: „bloemlezin
gen kennelijk bestemd voor
onderwijs of wetenschappelijk
doel". De grote oplaag (20.000
stuks) en de lage prijs (f 19,75
voor 1056 pagina's) zouden
daarop wijzen. De raadsman
van de protesterende dichters
zette daar tegenover dat het
hier om een bundel gaat die
„bestemd is voor een algemeen
lezerspubliek", met „een
hoogst individualistische keus
noch daargelaten alle grollen
en dubbele bodems, die er het
karakter van een representa
tief overzicht volledig aan ont-
Polemiek
Hoe men daar morgen per
rechtszaak uitkomt lijkt niet
eenvoudig. Maar op de achter
grond is inmiddels een bredere
polemiek ontstaan. Wat mag je
namelijk van een bloemlezing
verwachten? Komrij stelt zelf
in zijn wat lacherige inleiding
dat hij,als bloemlezer een „ge
legenheidsvampier" is, die
werkt vanuit „Ontevreden
heid over de manier waarop
uit de Nederlandse poëzie als
maar wordt bloemgelezen: als
of poëzie het domein bij uit
stek is van gevoelsuitstrotin-
gen, verheven stemmingen,
vliegende vaandels en gezwol
lenheid. Ik heb een andere
doorsnede willen geven: ge
dichten die het verstand
scherpen en amuseren - zon
der dat het verstand weer tot
religie wordt. Het accent ligt
hier meer op het vakman
schap,de smaak en het volwas
sen gezicht dan op het stame
len, de vulgaire sentimenten
en het simpeldom. Meer op de
satire, de maskerade, de af
standelijkheid dan op de dode
lijke ernst, de eenduidigheid
en het volle leven." Het is een
wat vage bewoording van de
zelfde instelling achter Kom
rij's eigen werk. De zucht naar
maskerade en dubbele bodems,
poëzie als een wat lacherig
verstoppertje spelen. Komrij's
keus ligt uiteraard in dat ver-
ïfeé
Dichter Bernlef: Protest.
lengde. Onze grotendeels saaie
negentiende eeuw krijgt hem
daardoor een stevige lift via
allerlei gekkigheden, werk
van volslagen onbekende
dichters met dubbele namen
die Komrij zelf bedacht zou
kunnen hebben en bij wie
edelkitsch en studentikoze
nonsens hand in hand gaan.
Tot zover aardig voor wie ge
noeg heeft vanhet gangbare
gebloemlees.
Vraagtekens
Bloemlezen is uiteraard een
persoonlijke zaak. Je kan de
samensteller niet wegdenken
achter zo'n werk. Zeker niet
als hij zelf een dichter is en
Komrij heet. Vandaar dat heel
makkelijk vraagtekens te zet
ten vallen bij diens keus, juist
uit de dichtbije, moderne poë
zie. Hij kiest niet in de eerste
plaats voor het moeilijke bete
kenisvolle vers (waar is Jacqu
es Hamelink bijvoorbeeld?), is
van de enkele gedichten uitge
gaan in plaats van de dichter.
Je kan je dan ook voorstellen
dat er méér dichters dan de
protesterende ontevreden zou
den kunnen zijn. Komrij trekt
zich geen spat aan van ont
wikkelingen van een dichter,
van een representatieve keus,
maar pikt wat Komrij aardig
vindt en wat in Komrij's poè-
zie-straatje past. En wat hij er
bij Bernlef van maakt is inder
daad meer een grap dan een
keus als je weet wat voor be
langrijk en interessant werk
Bernlef maakt.
Daarmee blijft zijn bloemle
zing een gekke, vuistdikke,
paperback, die lichtvoetig door
en bijna óver de Nederlandse
poëzie van twee eeuwen heen-
stapt.Meer tekenend voor
Komrij dan voor de opgeno
men dichters. Dat kan, waar
om niet, al hoef je het daar
niet mee eens te zijn. Dat je als
dichter zélf daar best tegen
mag protesteren is een andere
zaak. Niemand vindt het leuk
een heel leven werk weerspie
geld te zien in een paar grap
pige vroege versjes. Want
Komrij gooit het liefst de hele
literatuur op een Komrijtje.
BERTJANSMA
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG Het Tweede-
Kamerlid P. Cornelissen
(CDA) heeft het gisteren on
mogelijk gemaakt de begro
ting van verkeer en water
staat definitief af te hande
len. Het Kamerlid deed dit
door vast te houden aan een
tweetal wijzigingsvoorstel
len van zijn hand op de be
groting waarvoor een finan
ciële dekking was gevonden
binnen het rijkswegenfonds.
Er is echter een wetsvoorstel
in de maak dit fonds op te
heffen, hetgeen voor het
Cornelissen aanleiding was
te vragen alle wijzigings
voorstellen op de begroting
niet in stemming te brengen.
Hij deed dit voorafgaande aan
de stemmingen in de Kamer.
Zijn voorstel riep verzet op
binnen oppositiekringen en bij
Kamervoorzitter Dolman.
Deze zei de procedure niet de
stemmingen toestaan nu er
nog andere begrotingen op de
agenda van de Tweede Kamer
staan. „Zou dit het laatste be
grotingshoofdstuk zijn geweest
dan had ik mij bepaald tegen
de procedure verzet", aldus de
Kamervoorzitter.
Ook de socialist Van Thijn
maakte zich nogal boos over
de manier van handelen van
Cornelissen. Hij zei dat de po
litieke dekking van de wijzi
gingsvoorstellen al aanwezig
was nu tijdens het debat geble
ken is dat de PvdA met de
wijzigingsvoorstellen van het
CDA zou meestemmen.
Bij de wijzigingen van Corne
lissen ging het om een extra
bedrag van 10 miljoen voor
de versnelde aanleg van de
Schipholspoorbaan in de rich
ting Amsterdam en een bedrag
van 5 miljoen meer voor de
aanleg van fietspaden. In bei
de gevallen zouden de extra
bedragen moeten worden op
gebracht door overschotten
binnen het rijkswegen fonds.
VLISSINGEN (ANP) Het
gaat met de Nederlandse,
visserij de laatste twee en
een half jaar beter dan ooit.
Dat komt ondermeer tot uit
drukking in het grote aantal
nieuwe schepen dat de visse
rij in bestelling heeft. Vol
gens een woordvoerder van
het ministerie van land
bouw en visserij is de bouw-
golf van nieuwe visserssche
pen in het najaar van 1978
op gang gekomen.
Op het ogenblik zijn er onge
veer zestig schepen in aan
bouw voor een totale waarde
van rond de 250 miljoen gul
den. De vangstbeperking blij
ken de Nederlandse visserij
toch niet die moeilijkheden te
hebben gebracht die men aan
vankelijk vreesde. Volgens de
voorzitter van de Zeeuwse
vereniging voor visserijbelan-
gen Zevibel, de heer J. Wal-
hout, is de visserij in 1978 voor
het eerst sinds jaren weer uit
de rode cijfers gekomen en be
droeg het overschot dertig mil
joen gulden. Hij verwacht dat
de gunstige ontwikkeling ook
in cijfers over vorig jaar te
zien zullen zijn. Hij waar
schuwde echter wel voor een
al te groot optimisme. Ten
aanzien van de nieuwbouw zei
hij dat nieuwe schepen meest
al geen uitbreiding van de
vloot betekenen, maar vervan
ging van oude schepen. Meest
al worden daarin sterkere mo
toren gezet, voor het geval vis
serij op de Noordzee nog meer
wordt beperkt en men het
verderop moet zoeken.
HAZERSWOUDE Vrij
dag, zaterdag en zondag be
vindt de Hazerswoudse ta-
feltennis-ster Bettine Vriese-
koop zich in München. Ze
doet in de Olympiahal van
de Beierse hoofdstad mee
aan het ranglijsttoernooi,
dat beter bekend staat als
Top 12. De Avanti-speelster
is door het plaatsingscomité
op de twaalfde plek gesitu
eerd.
Als eerste is de Britse J ill
Hammersley geplaatst. Bettine
ontmoet in München in elk ge
val Europa's elf sterkste tafel
tennissters. Wat natuurlijk een
uitstekende training is voor de
Europese titelstrijd voor senio
ren, die begin april in de Zwit
serse stad Bern plaats vindt.
Latijnsamerikaanse
dchoppenconferentie
ft bezwaren geuit tegen
Huidige redactie van het
"r de conferentie van Pu-
gepubliceerde docu-
Zij is beter dan de
Jpronkelijke en ook de
*udelijke wijzigingen
Énen de geest van de,
Ite opzet", aldus mgr.
|ez Trujillo, aartsbis-
|p van Medéllin en
rzitter van de CELAM,
bisschoppelijke raad
(is heel gelukkig, dat er
de bijzondere bis-
ppensynode in Rome
Het document, dat vorig jaar
door de derde algemene ver
gadering van de Latijnsame
rikaanse bisschoppen in Pue
bla (Mexico) is gepubliceerd,
had een voorlopig karakter
en het was alle deelnemende
bisschoppen duidelijk, dat er.
nog een officiële eindredactie
moest komen. De tekst moest
indertijd in grote tijdnood
worden samengesteld.
Mgr. Lopez Trujillo wees er
bovendien op, dat alleen de
door de paus goedgekeurde
tekst officieel kon zijn. Ten
opzichte van de oorspronke
lijke redactie kent de intus
sen verschenen officiële tekst
talrijke wijzigingen, die op
vele punten niet onbelangrijk
zijn, maar mgr. Trujillo legde
er de nadruk op, dat deze
correcties, aangebracht door
twee door de paus aangewe
zen commissies, noodzakelijk
•en logisch waren.
De voorkeur voor de armen,
die in het document van Pu
ebla tot uitdrukking wordt
gebracht, heeft geen exclu
sief karakter, want het evan
gelie is universeel, zo zei hij.
Als niettemin een voorkeur
voor de armen wordt uitge
sproken, dan heeft dat geen
ideologische of politieke di
mensie. Daarom heeft de
conferentie van Puebla zich
ook beziggehouden met het
liberale kapitalisme, het mar
xistische collectivisme en de
in Latijns-Amerika verbreide
ideologie van de nationale
veiligheid en daartegenover
een christelijke opvatting
van bevrijding gesteld. Dat
houdt vooral in een opkomen
voor de rechten van de mens.
Als de voornaamste van deze
rechten noemde mgr. Trujillo
het recht op leven, op voed
sel en werk, op democratie,
op onafhankelijkheid van
volkeren en personen, op za
kelijke en eerlijke informa-
Het beleid van het Vati
caan ten opzichte van twee
vooraanstaande Europese
theologen naar aanleiding
van hun christelijke leer
stellingen is onjuist en
roept eerdere kerkelijke
vervolgingen van grote
denkers in de herinnering.
Dit schrijft de anglicaanse
aartsbisschop van York,
Stuart Blanch.
In zijn maandelijkse bis
schoppelijke notities schrijft
Blanch, de op een na hoogste
gezagsdrager binnen de Kerk
van Engeland, dat het
nieuws over prof. Hans Küng
en dr. Edward Schillebeekx
„voor ons buiten de rooms-
katholieke gemeenschap die
waarde hechten aan onze
nauwe band daarmee, niet
anders kan zijn dan een oor
zaak van droefenis".
„Want deze twee grote theo
logen hebben de gehele
christelijke wereld aan zich
verplicht door hun moedige,
soms uitdagende, pogingen
om voor de geloofsverkondi
ging op intellectueel niveau
De zaak is des te pijnlijker en
belangrijker voor de rooms-
katholieke
kerk, aldus
Blanch, omdat Christus en
anderen voor hem het slacht
offer werden van conflicten.
In de termen van onze dagen
zou Christus een radicaal
theoloog worden genoemd.
„Hij constateerde, dat hij het
niet eens was met de officiële
joodse leer en betaalde de
prijs. Hij was een ketter,
maar hij had gelijk en zijn te
genstanders hadden het bij
het verkeerde eind. Het pa
troon werd in de christelijke
geschiedenis steeds weer her
haald". Dialoog is de enige
weg naar de waarheid en de
geschiedenis is de enige rech
ter, aldus de aartsbisschop.
einig informatie wordt
(egeven. In het alge-
i ben ik ervoor, dat het
ws onmiddellijk bij de
sen wordt gebracht,
r in het geval van een
liet zoals dit tussen
i isschoppen is afzon-
i ig een goede zaak.
de mening van pater P.
ling de Vries, spirituaal
telijk begeleider) van
groot-seminarie van
iuc" in het bisdom Roer-
1- Pater Penning de
meent, dat er niet zo
atisch moet worden ge-
over de beknopte be
leving over de bisschop-
'node. Volgens hem
bepaalde groeperingen
dat uit politieke overwegin
gen.
Hij meende, dat sommige ad
viseurs van de synode de bis
schoppen teveel als school
jongens zien. Enkele advi
seurs hebben, als gemeld,
verklaard, dat de bisschop
pen al te veel voor de Ro
meinse sfeer door de knieën
zijn gegaan en bovendien
voor dovemansoren spraken
als zij hun beleid verdedig
den Pater Penning de Vries
noemde de uitlatingen van
die adviseurs erg „uit de
hoogte" en zei zich af te vra
gen of de bisschoppen dan
soms voor de synode voor
hén door de knieën waren
gegaan.
De bisschoppen van Argen
tinië en Chili hebben paus
Johannes Paulus II offi
cieel uitgenodigd voor een
bezoek aan hun land. De
apostolisch nuntius in Bue
nos Aires, mgr. Pio Laghi,
heeft dit medegedeeld.
Overigens geloofde hij niet,
dat een pauselijk bezoek
zou plaatshebben, voordat
Argentinië en Chili hun
conflict over het Beagleka-
naal hebben opgelost. De
Heilige Stoel bemiddelt
hierin.
De 52-jarige pater Guiseppe
Nardin is door de paus be
noemd tot abt van de bene
dictijner-abdij St.-Paulus bui
ten de Muren. Hij promo
veerde in de theologie aan de
pauselijke universiteit Sant'
Anselmo en behaalde aan de
universiteit van Lateranen
het licentiaat in het kerkelijk
recht.
Vijftig katholieken hebben
een landelijke IKV-kern
binnen de katholieke kerk
opgericht. De leden van de
nieuwe kern, oner wie een
vicaris, enkele' dekens,
medewerkers van diocesa
ne pastorale centra en ver
tegenwoordigers van lande
lijke instellingen zullen
naar mogelijkheden zoe
ken om de IKV-campagne
„Help de kernwapens de
wereld uit om te beginnen
uit Nederland" binnen de
katholieke kerk aan de
orde te stellen. Men hoopt.
dat het door dit initiatief
onder meer zal komen tot
een verdergaande stand
puntbepaling van de katho
lieke kerk ten aanzien van
kernwapens. De bisschop
pen van de Verenigde Sta
ten hebben zich al vrij dui
delijk over deze zaak uitge
sproken. Initiatiefnemer is
Jan ter Laak, omroeppas-
tor bij de KRO.
•Benedicta Maria Kempnèr,
echtgenote van de plaatsver
vangend hoofdaanklager bij
de Nürnbergse processen te
gen oorlogsmisdadigers dr.
Robert M. W. Kempner.
heeft een documentatie sa
mengesteld onder de titel
„Nonnen unter dem Haken-
kreuz". Het boeK bevai gege
vens over het verzet van
Duitse kloosterzusters tegen
het euthanasie-programma
van de nazi's, de deportatie
van en moord op „niet-ari-
sche" religieuzen, die in Ne
derlandse kloosters verble
ven en de vervolging van
vrouwelijke religieuzen in
Polen.
Met ingang van deze
maand wordt de Neder
landse uitgave van het in
zeven talen verschijnende
internationale tijdschrift
voor theologie, „Concili
um", in opdracht van het
bestuur van de gelijknami
ge stichting, uitgegeven bij
Gooi en Sticht te Hilver
sum. Het zojuist uitgeko
men eerste nummer van de
zestiende jaargang behan
delt het thema „Arbeid en
religie".
„Bij", het kaderblad van de
hervormde stichting „Kerk
en Wereld" en „Weerklank"
van het gereformeerd evan
gelisatiecentrum, gaan per 1
september „samen op weg".
Het nieuwe kaderblad, dat
„De Missionaire Gemeente"
gaat heten, wil helpen bij de
toerusting tot missionair den
ken en handelen van de
christelijke gemeente. De fu
sie van de bladen past in de
groeiende samenwerking tus
sen de hervormde kerk en de
gereformeerde kerken in het
algemeen en die tussen ge
noemde betrokken centra in
het bijzonder. Beide centra
werken al jaren samen, voor
al op het vlak van toerusting
van vrijwilligers.
