Tito
leert
misschien
weer
lopen
PARTIZANEN-
GEEST TERUG IN
JOEGOSLAVIë
BELGRADO President Tifo van Joego
slavië herstelt zo voorspoedig van zijn
beenamputatie, dat wellicht mag worden
aangenomen dat hij over enige tijd weer
zal kunnen lopen. Het laatste medische
bulletin dat gisteren werd uitgegeven,
meldt dat de lichamelijke conditie van
president Tito uitstekend is en dat er in
middels aan een revalidatieprogramma
wordt gewerkt.
Volgens geruchten zou president Tito,
wiens linkerbeen vermoedelijk tot boven
de knie is afgezet, een kunstbeen van ge
perfectioneerde Westduitse makelij krij
gen. Het medische team dat sinds zondag
dag en nacht de gezondheidstoestand van
de Joegoslavische president bewaakt, wil
zich echter niet over details uitlaten en be
perkt zich nog steeds tot uiterst korte me
dische bulletins.
Het verrassend gunstige medische bulletin
van gisteren heeft in heel Joegoslavië een
zucht van verlichting veroorzaakt. De afge
lopen dagen die door het medische
team kritisch waren genoemd was de
stemming in Joegoslavië erg gedrukt. De
leiders van zowel de katholieke als de or
thodoxe kerk hadden de gelovigen tot
gebed voor president Tito opgeroepen. De
voorlichting over de gezondheidstoestand
van de Joegoslavische president was ui
terst summier en men kreeg steeds meer
de indruk dat het einde van president Tito
nabij was.
Populariteit
Hoewel er in het openbare leven weinig
over werd gesproken, was de toestand
waarin Tito verkeerde thuis bijna overal
het gesprek van de dag. Wanneer de
nieuwslezer op de televisie een somber
medisch bulletin voorlas, werd er in meni
ge huiskamer gehuild.
De populariteit van de Joegoslavische pre
sident die, naar het leek, vooral van bo
venaf sterk was gepropageerd, blijkt niet
kunstmatig te zijn. Tito is zelfs voor niet-
-communistische Joegoslaven een onver
vangbare vaderfiguur geworden.
Ook de angst voor een Sovjetrussische in
val lijkt na het goede nieuws over Tito's
gezondheid verdwenen. Op zich genomen
is dat natuurlijk erg vreemd, want hoewel
het Tito een stuk beter gaat, is hij nog
steeds een zieke oude man die onmogelijk
de verdediging tegen een Sovjetrussische
overmacht zou kunnen leiden.
De staat van paraatheid staat momenteel
op een wat lager pitje, de extra bewaking
van de vliegvelden met luchtdoelge
schut is minder scherp geworden en de
Joegoslavische kranten zijn deze week als
bij toverslag minder over de politieke
spanningen gaan schrijven.
Ook de 180 buitenlandse journalisten die
sinds vorige week in de Joegoslavische
hoofdstad Belgrado verblijven, zijn er nu
van overtuigd dat er in Joegoslavië voorlo
pig geen crisis te verwachten is. Zij ver
trekken weer stuk voor stuk, tot opluch
ting van de Joegoslavische autoriteiten.
Want hoewel men niet aan de vrijheid van
nieuwsgaring heeft willen tornen, heeft
men in Joegoslavië toch met bezorgdheid
de grote aandacht die de wereldpers aan
dit land besteedde gevolgd.
Sinds veertien dagen controleerde de dou
ane aan de grenzen en op de vliegvelden
binnenkomende reizigers op kranten en
tijdschriften waarin over Joegoslavië werd
geschreven. Vijftien jaar lang was dit niet
gebeurd. De autoriteiten waren nu kenne
lijk bang, dat de Joegoslavische bevolking
door het lezen van de buitenlandse be
richtgeving over Joegoslavië nog meer in
paniek zou raken dan al het geval was.
Sinds gisteren zijn kranten uit het Westen
echter weer vrij te koop en valt de douane
binnenkomende reizigers niet meer lastig
over hun reislectuur.
Generale
In politieke kringen in de Joegoslavische
hoofdstad worden de afgelopen twee we
ken beschouwd als een soort generale re
petitie voor het moment dat president Tito
werkelijk komt te overlijden.
Voor het eerst sinds het collectief leider
schap ruim tien jaar geleden naar een idee
van Tito zelf werd ingesteld, heeft het
moeten bewijzen dat het kan functioneren.
De acht leden van het staatspresidium en
de 23 leden van het partijpresidium heb
ben veertien dagen lang niet de vingerwij
zingen van president Tito behoeven op te
volgen, maar moesten zonder „eerste
man" beslissingen nemen.
Zondag j.l. stond het collectief leiderschap
voor een uiterste krachtproef. Toen de
87-jarige president zich bleef verzetten te
gen een beenamputatie nam het collectief
het besluit dat Tito's linkerbeen toch ge
amputeerd moest worden.
Inmiddels is de afgelopen veertien dagen
ook gebleken, dat de Joegoslavische ge
neraals (die overigens vrijwel allemaal in
de Sovjet-Unie zijn opgeleid) niet alleen
betrouwbaar zijn, maar ook uiterst effi
ciënt kunnen optreden.
De generale repetitie is nu voorbij. Voor
de première behoeven de Joegoslaven
minder angst te hebben dan voorheen, te
meer omdat de partizanengeest van 35
jaar geleden, die de laatste jaren een
beetje was ingeslapen, de afgelopen we
ken weer voor honderd procent gewekt
blijkt te zijn.
LEO VAN VLIJMEN
WASHINGTON De Amerikaanse presi
dentsverkiezingen zijn in volle gang.
Hoewel ene meneer Crane al ruim ander
half jaar bezig is met een weinig succes
volle campagne en de meeste andere
kandidaten al maanden doende zijn te
bewijzen, dat in principe iedereen presi
dent van de Verenigde Staten kan wor
den, is de zaak bij de eerste test in lowa
pas echt begonnen. Je ontkomt er niet
aan dit gebeuren met Nederlandse poli
tieke ogen te bekijken, zeker wanneer je
geruime tijd als parlementair redacteur
het vaderlandse politieke gewoel van na
bij hebt meegemaakt.
De ommezwaai is gigantisch. Als je PvdA-
-congressen hebt meegemaakt waar geen
i zonder punt de deur uit gaat, CDA'ers el
kaar te vuur en te zwaard hebt horen be
strijden over de betekenis van de term
„evangelische politiek" en D'66'ers in vol
strekte chaos twintig stemmingen hebt
zien houden over de vraag of van een
elektronisch stemapparaat gebruik moet
worden gemaakt, is het Amerikaanse ver-
kiezingsgebeuren verbijsterend.
Eigen publiek
Allereerst treden de kandidaten vrijwel uit
sluitend op voor eigen publiek. Dat publiek
is voortdurend aan het juichen en ik ben
ervan overtuigd, dat ze ook zouden jui
chen als hun kandidaat hun „stomme idio
ten", „koekebakkers" of iets van soortge
lijke strekking zou toeroepen. De drang
om in eigen huis iets zinnigs te zeggen is
er dus niet. Maar naar buiten is het niet
veel beter. De kandidaten spreken vrijwel
uitsluitend in een soort reclameteksten,
waarbij de naam van het wasmiddel is ver
vangen door de eigen naam. Brown, An
derson en Carter hebben verreweg het
meest te vertellen, niaar Brown en Ander
son zijn al op voorhand kansloos verklaard
en Carter is de huidige president en kan
dus moeilijk volstaan met te melden, dat
hij het in 1980 beter gaat doen dan zijn
voorganger. Dat laatste is zo ongeveer de
enige boodschap, die door de anderen in
allerlei toonaarden wordt afgeleverd: kies
mij en alles zal beter worden.
Neem nou George Bush, sedert de eerste
verkiezingstest in lowa plotseling een gro
te kanshebber voor de Republikeinse no
minatie. Hij heeft dat volgens velen te dan
ken aan een vroege start, een sterke orga
nisatie en niet in het minst aan zijn optre
den in het tv-debat met alle andere Repu
blikeinse kandidaten (behalve Reagan),
dat begin januari in lowa werd gehouden.
Ik heb het bandje er nog eens op afgeluis
terd, wat de antwoorden van Bush waren
op enkele van de belangrijkste vragen.
Vraag: Wat zou u doen als u vanavond
president was, om de Amerikaanse gijze
laars in Irarv veilig thuis te krijgen?
Kennedy of Carter „for President": bijna niets is de Amerikaanse kiezers te gek om anderen op de hoogte te stellen van hun voorkeur voor een bepaalde presidents
kandidaat.
Bush: „Ik steun de president. Ik wil niets
zeggen, dat in de verste verte het gevaar
voor de gijzelaars zou kunnen vergroten of
ingewikkelder zou kunnen maken. Ik heb
het laatste jaar voortdurend gesproken
over sterkte in de buitenlandse politiek. Ik
steun de veelzijdige pogingen, die de pre
sident doet om de Verenigde Naties te
mobiliseren, maar als voormalig ambassa
deur daar ben ik niet ai te optimistisch
over een gezamenlijke actie, die de VN
kan ondernemen op grond van het hand
vest. Ik zal de president steunen bij de po
gingen de zaak wat scherper te spelen".
Verkeerde vergissing
Vraag: Wat vindt U van het besluit van
president Carter om de Russen te straffen
via een graanembargo?
Bush: „Wel, volgens mij maakt de presi
dent hier een verkeerde vergissing, zoals
Yogi the Bear zou zeggen. Het is aardig
om te praten over het brengen van offers.
Maar als we praten over offers, vraag je
niet één onderdeél van de economie om
dat offer te brengen en je legt geen pro
gramma op, dat ons meer pijn zal doen
dan de Russen. Onze landbouwexport
draagt aanzienlijk bij aan onze bodemloze
betalingsbalans. Daarom ben ik het niet
eens met deze actie van de president".
Vraag: In hoeverre onderscheidt U zich-
van koploper Reagan?
Bush: „Ik wil de ruime ervaring benadruk
ken die ik heb gehad en de overtuiging die
ik heb In buitenlandse en binnenlandse za
ken. En een bedrijf opbouwen ik geloof
dat ik de enige kandidaat hier ben die dat
gedaan heeft ik geloof dat deze zaken
erg belangrijk zijn. We zitten dicht bij el
kaar als Republikeinen maar dat is goed
en niet slecht. Omdat we de Democraten
In de herfst moeten verslaan".
Bush heeft nog een lange weg te gaan. Nu
hij in het volle licht van de schijnwerpers is
geraakt, zal hij er waarschijnlijk niet meer
zo gemakkelijk afkomen als in het tv-de
bat In lowa. Maar het blijft benauwend,
dat Iemand zonder iets wezenlijks te zeg
gen een belangrijke stap kan doen naar
een van de machtigste functies in de we
reld. Het zorgt, er ook voor, dat je bijna
gaat houden van onze eigen politieke
Hoekse en Kabeljauwse twisten.
DICK TOET
£eidóC<2owuvnt
