ynode wil meer zicht op
issionair karakter kerk
igoureuze maatregelen nodig om verkeer veiliger te maken
Kardinaal Alfrink verrast
door citaten van paus
WOORDVOERDER KERKPROVINCIE
TOCH BI J SYNODEVERGADERINGEN
uchtverontreiniging Rijnmond neemt toe
Comité
Mensenrechten
wil verbod van
LSD-therapie
NENLAND/BUITENLAND
GANISATIEPSYCHOLOOG DRS. G. A. WESTERTERP:
Journalist wordt eredoctor VU
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 16 JANUARI 1980 PAGINA
AANSTAD Op basis van
eiding van synode-secretaris
J. Lescrauwaet hebben de
ndse bisschoppen gisteren
te en moeizaam begin ge-
met de bespreking van de in-
problemen der Nederlandse
vincie en de gespannen ver-
Nederland-Rome. Uit het of-
ommuniqué van de Vaticaan-
hef blijkt, dat er nogal theo-
ïs gesproken over wat nu ei-
gemeenschap of communio in
inhoudt.
leiding adviseerde prof. Lescrau-
bisschoppen na te gaan of de in-
hun werkpapier wel helemaal
ar is met de leer van het tweede
concilie. Ook raadde hij diepere
ing aan van de functie van het
I de kerk in dienst van de gemeen-
joals dat door Christus is ingesteld.
In de besprekingen van gisteren werd
prof. Lescrauwaet verzocht zijn referaat
te vervolledigen met een uitgebreidere
studie van het missionair karakter van de
kerk. Men achtte dit nodig om met groter
kans op succes de problemen bij de wortel
aan te pakken.
Het communiqué van de Vaticaanse pers
dienst maakt niet duidelijk welke opmer
kingen van welke bisschoppen kwamen.
Uit de zeer algemeen gehouden en soms
onduidelijke tekst blijkt echter wel, dat in
de besprekingen de onderlinge verdeeld
heid van de bisschoppen voorop staat.
De aandrang op prof. Lescrauwaet om het
missionair karakter van de kerk verder
uit te werken werd volgens het Vaticaan
se communiqué ingegeven door de over
tuiging, dat deze zendingsdimensie van de
kerk voor het begrip communio of ge
meenschap wezenlijk is. Krachtens het
begrip gemeenschap zijn namelijk de bis
schoppen met de priesters voortdurend
geroepen tot dialoog met de leken, omdat
die in leven en werk midden in de wereld
staan.
Bij het verzoek aan Lescrauwaet was te
vens de opmerking gevoegd, dat hij ook
de band tussen communio als geestelijk
feit en haar institutionele vormgeving
moest aangeven. In verband hiermee
werd geconstateerd, dat de mensen door
hun moeilijkheden met die institutionele
vormgeving het zicht op de geestelijke ge
meenschap verliezen.
Als concrete moeilijkheden werden in
deze samenhang genoemd de secularisatie
en de menswetenschappen. Ook de Ne
derlandse karaktertrek van het individua
lisme, samen met het gebrek aan geloof,
werden aangeduid als oorzaken van de
gemeenschapsproblemen.
In het slot van het communiqué wordt er
nog op gewezen, dat de synode heeft on
derstreept, dat het herstel en de beleving
van de gemeenschap grote offers vragen
en dat de polarisatie moet worden over
wonnen.
Het presidium en
secretariaat van
de Nederlandse
bisschoppensy
node. Van rechts
naar links: de
Nederlandse sy
node-secretaris
prof. dr. J. Les
crauwaet, vice-
voorzitter mgr. G.
Danneels, voor
zitter paus Jo
hannes Paulus II,
vice-voorzitter
kardinaal J. Wil-
lebrands, alge
meen secretaris
mgr. J. Tomko en
de Belgische pro
fessor dr. A. Des-
camps, voorzitter
van de pauselijke
bijbelcommissie,
die gisteren als
tweede secretaris
is toegevoegd.
Bij het begin van de bijzondere synode van
de Nederlandse bisschoppen betreedt paus
Johannes Paulus II de vergaderzaal, op de
voet gevolgd door kardinaal J. Willebrands.
(Van een onzer verslaggevers)
Kardinaal Alfrink betreurt het dat de bisschoppensynode in Rome nodig is.
Wanneer in de geloofgemeenschap van Nederland het algemeen vertrouwen
niet zo geschokt was en men niet zo was terecht gekomen in een gepolariseer
de situatie, had men ook wel met de eigen gemeenschap zelf een goede weg
kunnen vinden om uit de moeilijkheden te raken. Hij zei dit gisteravond in
een uitzending van de actualiteitenrubriek „Brandpunt" van de KRO.
Toch is kardinaal Alfrink wel blij met de synode, omdat dit naar zijn gevoel inder
daad een weg kan zijn om tot een oplossing te komen, al gelooft hij niet, dat met een
synode van veertien dagen alle problemen kunnen worden opgelost. „Men kan
hoogstens wegen aanwijzen naar een betere gemeenschap en samenwerking."
Het heeft kardinaal Alfrink verrast, dat de paus in een brief aan Nederland aan de
vooravond van de synode zijn naam heeft genoemd en een aantal van zijn uitspra
ken, gedaan op de vierde vergadering van het Pastoraal Concilie in 1969, met in
stemming heeft geciteerd. Voor zover hij wist is het geen gebruik, dat pausen in ker
kelijke documenten nog levende mensen citeren. Wel de Schrift, kerkvaders en an
dere kerkelijke documenten.
„De paus haalt mij niet alleen aan, maar maakt gebruik van mijn woorden, mijn vi
sie, toen geuit over het gezag en de gezagsuitoefening door bisschoppen. En omdat
die visie nog al eens aangevochten wordt in de katholieke gemeenschap van Neder
land, heb ik toch de idee, dat de paus het niet helemaal zonder opzet heeft gedaan".
Gevraagd of hier sprake zou kunnen zijn van een soort eerherstel na alles wat er
tussen kardinaal Alfrink in zijn tijd als aartsbisschop van Utrecht en Rome is ge
beurd, antwoordde de kardinaal: „Ik heb mezelf nooit erg gevoeld als gekrenkt in
mijn eer. Maar als de paus heeft willen duidelijk maken dat we ergens op eenzelfde
lijn zitten en dat hij mij niet zoals hier en daar wel eens gebeurt als een halve
ontrouwe bisschop ziet, dan doet mij dat inderdaad heel veel plezier".
(Van onze speciale verslaggever
Frans Wijnands)
ROME - De bijzondere bisschoppensy
node in Rome heeft het eerste besluit
genomen: de woordvoerder van de Ne
derlandse kerkprovincie, Henk Kou-
wenhoven, mag alle synodevergaderin
gen bijwonen en daarover verslag doen
aan de pers.
Paus Johannes Paulus II zei bij aanvang
van de synode al geen bezwaar te hebben
tegen de aanwezigheid van een dergelijke
gekwalificeerde voorlichter en het nut
van een goede informatie naar buiten vol
ledig in te zien. Hij heeft tijdens een maal
tijd, daags voor de synode, met de beide
gedelegeerde synodevoorzitters, kardinaal
Willebrands en de aartsbisschop van Brus
sel, mgr. Danneels, zelf dit onderwerp
aangesneden. Op de vraag van de paus of
de kwestie omtrent de externe voorlich
ting geregeld was, moest kardinaal Wille
brands het antwoord schuldig blijven. De
paus had daarop geantwoord, dat hij vond
dat het dan alsnog en snel in orde moest
komen.
Desondanks ontstond maandag in Rome
grote verwarring, omdat de algemeen se
cretaris van de bisschoppensynode, mgr.
Tomko, aan de heer Kouwenhoven telefo
nisch meedeelde, dat negatief beslist was
omtrent zijn aanwezigheid en zijn direct
voorlichtende rol.
Omdat ook de Nederlandse bisschoppen
daardoor ernstig teleurgesteld waren,
werd de kwestie op de eerste synodezit
ting ter sprake gebracht. Om evenwel
geen van de deelnemers een mogelijkheid
tot openhartige en vrije discussie te ontne
men, werd bepaald, dat mgr. Tomko alle
deelnemers aan de synode persoonlijk zou
consulteren of zij de aanwezigheid van
een dergelijke functionaris bezwaarlijk
zouden vinden. Niemand tekende be
zwaar aan.
Er is een voor de voorlichting verant
woordelijke synodecommissie ingesteld,
waarin zitting hebben mgr. Möller, mgr.
Tomko, prof. Lescrauwaet, pater Pancero-
li, de officiële woordvoerder van het Vati-
caan, en Henk Kouwenhoven. Via deze
commissie zullen de dagelijkse communi-
qué's worden verstrekt.
De voorzitters van de synode hebben be
sloten dat er in de dagelijkse berichtge
ving geen namen van synodeleden zullen
worden genoemd. Dat betekent dat de sa
menvattingen aan de pers „anoniem" zul
len zijn. Er zal dus niet vermeld worden
wie wat gezegd heeft tijdens de discussies.
an een onzer verslaggeefsters)
IAAG Als men het onveilige
r werkelijk wil aanpakken, dan
i alleen rigoureuze maatregelen
sorteren. Een andere aanpak is
n, want voorlichtingscampagnes
mensen tot een ander en beter
in het verkeer te krijgen, hei
iet zoals is gebleken. Gordels
i niet gedragen, men drinkt alco-
er nog gereden moet worden en
lumsnelheden worden genegeerd,
volg is dat het aantal vcrkeers-
iffers nog steeds stijgt. De opvat-
in de overheid dat de doelstel-
in het beleid is om het verkeer
r te maken en niet om het parti-
verkeer te beperken is niet
)it betoogt drs. G. A. Westerterp,
die als wetenschappelijk medewerker
verbonden is aan de vakgroep sociale
en organisatiepsychologie van de
Rijksuniversiteit in Leiden, in het blad
TNO-project van deze maand.
Volgens de heer Westerterp is het noodza
kelijk het^gebruik en de snelheid van par
ticuliere gemotoriseerde vervoersmidde
len- te beperken evenals de onderlinge
verschillen in snelheid tussen de diverse
soorten verkeer (auto's, brommers, fiet
sen, voetgangers). Het gevolg daarvan zal
zijn dat het aantal ongelukken afneemt en
dat de gevolgen van de ongevallen min
der ernstig zullen zijn.
Om te beginnen mogen snelheden van
meer dan 20 km per uur niet meer voor
komen in woonwijken. Die maximums
nelheid van 20 km moet door de vormge
ving van de straten worden afgedwongen:
geen mooie, brede straten die tot snelheid
nopen, maar wegen met „hindernissen",
waardoor de automobilist zal gaan rijden
alsof de wegen glad zijn.
VERDWIJNEN
Voorrangsregels ten gunste van het gemo
toriseerde verkeer moeten verdwijnen.
Ook voorrangswegen en -kruisingen moe
ten in de woonwijken verdwijnen om de
rechten en verplichtingen van de ver
schillende verkeersdeelnemers gelijk
waardiger te maken. Met deze maatrege
len, die al bestaan in de zogenaamde woo
nerven, zou men „woondorpen" en
„woonsteden" kunnen creëren. In dorpen
lijkt dit heel wel te verwezenlijken. In
steden zullen echter toch op beperkte
schaal verkeersaders moeten blijven be
staan die de vlotte doorstroming van het
particulier en openbaar vervoer mogelijk
maken.
Verder dient binnen de bebouwde kom de
nadering van zebra's alleen met geringe
snelheid mogelijk te zijn. Zoals het nu is,
zijn de zebra's onlogische onderbrekingen
van het rijgedrag. Ze vormen een gevaar
voor de voetganger door hun schijnveilig
heid. De zebra's lokken levensgevaarlijke
situaties uit, aldus drs. Westerterp.
Ook op de autosnelwegen moet de maxi
mumsnelheid worden gehandhaafd om te
grote verschillen in snelheden tegen te
gaan (hoe gelijker de snelheid, hoe minder
kans op ongevallen). „Wat de invloed van
maximumsnelheden is op de verkeersvei
ligheid, valt op grond van wetenschappe
lijk onderzoek niet of nauwelijks te zeg
gen. Dat is dan geen reden om ze maar af
te schaffen, maar juist om die te handha
ven totdat meer onderzoek is verricht".
SAMENSPEL
Voorts is de heer Westerterp van mening
dat er voor gebruik op de openbare weg
geen auto's meer geproduceerd mogen
worden die sneller kunnen rijden dan 120
km per uur. De auto moet uit de sfeer van
snelheid en sportiviteit worden gehaald.
„Met sportiviteit worden dan meestal de
individuele rijprestaties bedoeld en niet
een verantwoord samenspel tussen de
verkeersdeelnemers. Hierbij moet de re
clame een rol gaan spelen door op te hou
den met het aanprijzen van de auto op
grond van snelheids- en acceleratievermo
gens.
Het accent moet meer komen te liggen op
eerlijke voorlichting omtrent aspecten als
veiligheid, zuinigheid en beperking van
de luchtvervuiling. Er mag geen enkele
onduidelijkheid blijven bestaan over het
feit dat de zogenaamde sportieve rijder
een energieverspillend wezen is dat bo
vendien vaak een gevaar is voor zichzelf
en anderen".
Volgens de heer Westerterp is de huidige
methode, waarbij men gebruik maakt van
voorlichtingscampagnes e.d. niet effectief
omdat de mens nu eenmaal een wezen is
dat vaak met harde middelen afgehouden
moet worden van overtreding van allerlei
regels.
ionale
d voor
ieubeheer:
ERDAM De regionale
oor het milieubeheer is ern-
ttorgd over de dalende kwa-
van de lucht in het Rijn
gebied. Dit schrijft de raad,
orgaan van het Openbaar
Rijnmond, aan minister
u v*n volks&ezondheid en
hygiëne. De raad dringt aan
snel nemen van maatrege-
onale raad noemt het algeme-
d van de luchtkwaliteit „niet
send Metingen wijzen uit dat
ontreiniging van zwaveldioxy-
koolmonoxyde toeneemt. De
ervvacht dat het gemotoriseerd
r een nog sterkere luchtver-
met name door lood en be-
zal veroorzaken.
an alle uitgestoten stoffen is.
duidelijk in hoeverre zij de gezond
heid beïnvloeden. Een medisch on
derzoek naar aandoeningen van de
luchtwegen cara-onderzoek
toont aan dat vooral in het Rijn
mondgebied de gezondheid onder de
luchtverontreniging lijdt. Dit cara-
onderzoek, dat onder meer in Vlaar-
dingen is uitgevoerd, is al gaande
sinds 1965. Eind vorig jaar is de vier
de fase afgesloten.
De regionale raad vindt dat lagere
overheden over een te klein eigen in
strumentarium beschikken om lucht
verontreiniging tot een aanvaardbare
hoogte terug te brengen. Volgens de
raad moet de centrale overheid dan
ook optreden en regeringen van an
dere landen hierbij betrekken.
Energiebeperkingen kunnen volgens
de raad belangrijk bijdragen aan ver
betering van de luchtkwaliteit. Ook
wil de raad het ontzwavelen van
stookolie laten onderzoeken. Een la
ger benzeengehalte in benzine, een
verlaagd loodgehalte en voorrang
voor elektriciteitscentrales in het
Rijnmondgebied ziet de raad als an
dere mogelijkheden.
In de regionale raad voor het milieu
beheer zitten vertegenwoordigers
van overheid, bedrijfsleven en burge
rij. In een brief aan de vaste Kamer
commissie voor milieuhygiëne
schrijft het Openbaar Lichaam Rijn
mond dat het SO 2-beleidskaderplan
van minister Ginjaar van volksge
zondheid en milieuhygiëne „eenzij
dig" te vinden. Volgens Rijnmond is
de aandacht van het beleidskader
plan teveel gericht op de zwaveldi-
oxyde-problematiek. Het plan zou
ook de uitworp van andere fossiele
brandstoffen in zijn overwegingen
moeten betrekken.
In het plan van minister Ginjaar
speelt de luchtkwaliteit volgens Rijn
mond „een afgeleide rol". Het geeft
voorrang aan de beperking van de
zwaveldioxyde—uitworp tot 500 mil
joen kilo per jaar.
In het plan wordt gestreefd naar deze
maximale uitworp in 1985. Dit is mo
gelijk indien er sprake is van een be
perkte economische groei en een
daaraan gepaard gaande beperking
van het energiegebruik.
Rijnmond wil echter de bestrijding
van de luchtverontreiniging aanpas
sen aan de verwachte uitworp. Het
Openbaar Lichaam denkt aan een
lichte bestrijding als de situatie gun
stig is, en een zwaardere naarmate de
situatie verslechtert.
Volgens Rijnmond bevat de nota van
minister Ginjaar geen feitelijke be
leidsmaatregelen. Er bestaat in de
Rijnmond direct behoefte aan een
aantal maatregelen. De werkelijkheid
toont volgens het Openbaar Lichaam
aan, dat het eerste bestrijdingspro
gramma voor de jaren tachtig tot
tweeëntachtig niet gereed is. Dit
leidt, aldus Rijnmond in zijn com
mentaar aan de vaste Kamercommis
sie, tot vertraging bij het uitvoeren
van concrete maatregelen.
De vaste Kamercommissie had onder
meer aan het Openbaar Lichaam om
commentaar gevraagd op het beleids
kaderplan van de minister om het
miniteriële plan degelijk te kunnen
beoordelen.
AMSTERDAM De Leeuwarder journalist H. Algra, van
1935 tot 1977 hoofdredacteur van het Friesch Dagblad, krijgt
ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de VU in Am
sterdam, het eredoctoraat in de sociale wetenschappen.
De Vrije Universiteit verleent nog acht andere eredecotoraten.
Onder anderen aan de Haagse tandarts drs. F. de Maar die ere
doctor wordt in de geneeskunde en aan de Nijmeegse oud-hoog
leraar Van Melsen, in de wiskunde en natuurwetenschappen.
Prof. Frielink, buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van
Amsterdam wordt eredoctor in de economie.
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG Het Neder
lands Comité voor de Rech
ten van de Mens vindt dat
bij de komende behandeling
in de Tweede Kamer van
het wetsontwerp Bijzondere
Opnemingen Psychiatrische
Ziekenhuizen een verbod op
LSD-behandeling genomen
dient te worden. Tot die con
clusie komt het comité in
haar rapport over het ge
bruik van LSD bij de behan
deling van psychiatrische
patiënten. Volgens dat rap
port zijn de medische toe
passingen van de stof 'LSD
minimaal en overheersen de
schadelijke nevenwerkingen
ervan verreweg de therapeu
tische werking.
LSD kan onder andere psy
chosen, moord, zelfmoord,
acute leukemie en chromo
soombeschadigingen (de erfe
lijkheidsdragers) veroorzaken.
De werking van LSD is tevo
ren nooit te voorspellen en
men heeft er derhalve geen
controle op, zo luidt een van
de conclusies. Het staat vol
gens het rapport ook vast dat
LSD-behandeling voor psy
chisch labiele personen veel
gevaarlijker is dan voor gezon
de personen.
Het comité stelt vast dat het
onaanvaardbaar is dat LSD in
Nederland nog steeds gebruikt
wordt, onder andere door pro
fessor Bastiaans, directeur van
de Jelgersmakliniek in Oegst-
geest. „Nadat door het Rijksin
stituut voor de Volksgezond
heid (RIV) was vastgesteld,
hoogstwaarschijnlijk bij pa
tiënten van Bastiaans zelf, dat
LSD in therapeutische doses
chromosoombeschadigingen
veroorzaakt, gaat de therapie
gewoon door", aldus het Comi
té voor de Rechten van de
Mens.
