,s opvolgingsregeling Tito
;en duurzaam systeem?
IEGOSLAVIE IN ZORGEN
Goedé wensen voor Tito
n in New
)rk
°iiat aan hoog
joordrisico
oot
7
Soames verdedigt
aanwezigheid van
troepen Z.-Afrika
Kamerleden bij Arafat
Comité Mensenrechten
wijst boycot Olymp.
Spelen voorlopig af
NA VO en EG komen niet
tot boycot Sovjet-Unie
Inland
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 16 JANUARI 1980 PAGINA 15
lijkh
Dple
^GRADO Sinds 1948 worden
pogingen de politieke toekomst
([Joegoslavië te beoordelen door
e vragen beheerst: „Wie na Tito
Jvat na Tito?" Ruim 30 jaar la-
Jnu de 87-jarige Tito vecht tegen
^misschien wel dodelijke ziekte,
1 deze vragen nog steeds actueel.
I er ook gebeurt, geen enkele lei-
fna hem zal dezelfde enorme en
Tetwistbare autoriteit hebben die
bejaarde maarschalk heeft en
band zal waarschijnlijk zijn
maat als wereldstaatsman eve-
tn.
ïoslavische regeringsfunctionaris-
I [geven toe bevreesd te zijn vooi de
tomst, maar hopen niettemin dat
jolitieke continuïteit zal zijn onder
[systeem van collectief leiderschap
[door Tito zelf in de afgelopen acht
Igeleidelijk is ontwikkeld. Wester-
iolitieke waarnemers geloven dat
1 systeem de eerste tijd na de dood
Tito kan functioneren, maar vra-
lzich af of het op de lange duur
I in een staat met een een-partijs-
r
ikident Tito, die niet heeft willen
leden of een opvolger benoemen,
ttft voor de leiding over de regeren-
llcommunistische partij een eollec-
presidium ingesteld dat uit 24 le-
bestaat. Voor de leiding van de
kt vormde hij een soortgelijk or-
jn van negen man. Sinds 1978 kent
partijpresidium een roulerend
krzitterschap, bedoeld om een deel
fc het dagelijkse werk van Tito over
flemen, en sedert 1971 wordt ieder
andere vice-president van het
)fd gekozen, die de president moet
iKnen vervangen. Het statuut van
Communistische partij en de grond-
k bepalen dat deze „plaatsvervan-
k" Tito's functies overnemen als hij
Int te overlijden. Tito is zowel voor-
iler van de communistische partij
president van Joegoslavië,
mnneer Tito nu zou overlijden zou
partijvoorzitterschap toevallen, al-
fens voor enige maanden, aan de 60-
jrige Stevan Doronjski, een commu-
jist uit Vojvodina. Op staatsniveau
ï-president Lazar Kolisevski,
Vice-president Lazar Kolisevski zou de
plaats van Tito innemen wanneer het
Joegoslavische staatshoofd niet langer
zijn functie kan uitoefenen.
Federatie
Het door Tito ontworpen systeem is
bedoeld rekening te houden met de
diverse regionale en nationalistische
stromingen in Joegoslavië, een fede
ratie van 6 republieken en twee auto
nome provincies, die pas sinds 60 jaar
een eenheid vormt. In het partijpresi
dium wordt iedere republiek verte
genwoordigd door drie leden, en de
provincies door elk twee. President
Tito en een vertegenwoordiger van de
270.000 man sterke Joegoslavische
strijdkrachten brengen het totaal aan
tal leden op 24. In het staatspresidium,
dat onder voorzitterschap staat van
Tito, hebben de acht gebieden (de re
publieken Servië, Kroatië, Bosnië,
Herzegowina, Slowenië, Macedonië en
Montenegro en de provincies Kosovo
en Vojvodina) elk een vertegen
woordiger.
Westerse politieke waarnemers delen
de mening van vele Joegoslaven dat
het land een tijd lang een eenheid kan
blijven op grond van dit stelsel van
jaarlijks wisselend leiderschap, dat in
theorie verhindert dat één man de
macht aan zich trekt. „Het is het kli
maat van carrièremakerij en persoon
lijke strijd om de macht dat instabili
teit kan veroorzaken, maar we heb
ben de voorwaarden geschapen om
dat gevaar af te wenden", zo zei Tito
vorig jaar over het door hem ontwor
pen staatssysteem.
De enige strijdmakker uit Tito's parti-
zanentijd is de Tweede Wereldoorlog
die nog steeds een topfunctie bekleedt
is de 67-jarige Kroaat Vladimir Baka-
ric, wiens „federale" achtergrond hem
aanvaardbaar zou kunnen maken als
nationaal leider. Bakaric, die de bui
tenlandse politiek mee heeft helpen
vormen, heeft zowel in het partij- als
in het staatspresidium zitting. Ook is
hij een persoonlijke vriend van presi
dent Tito.
Zelfs binnen het raamwerk van het
systeem van collectief leiderschap
wordt hij gezien als een mogelijke
verzoeningsfiguur die een topfunctie
zou kunnen krijgen. In kringen van
de Joegoslavische communistische
partij gelooft men dat hij tot partij
voorzitter zou kunnen worden be
noemd, een functie die hem beperkte
macht verschaft, terwijl het staatspre
sidentschap dan kan gaan rouleren
tussen regionale politici. De zwakke
gezondheid van Bakaric vormt echter
wel een probleem.
Leger
Sommige westerse politieke waarne
mers menen dat het stelsel van collec
tief leiderschap ineen zal storten als
regeringsfunctionarissen zich niet
meer tot de bejaarde Tito kunnen
wenden als definitieve „scheidsrech
ter". De rol van het Joegoslavische le
ger onder leiding van de 63-jarige ge
neraal Ljubicic, die al twaalf jaar mi
nister van defensie is, zou volgens hen
een essentiële factor kunnen zijn.
Maar Joegoslavische regeringsfunctio
narissen zijn van mening dat de mili
tairen niet van doorslaggevende in
vloed zullen zijn.
Veel zal ervan afhangen hoe de poli
tieke leiders in Joegoslavië weerstand
zullen bieden aan de politieke en eco
nomische druk en ook de druk van
buitenaf, waarmee het land na de
dood van Tito kan worden geconfron
teerd.
De bejaarde Joegoslavische partijlei
der, die in 1948 met zijn land uit het
Sovjetblok stapte, heeft op unieke wij
ze aan de Joegoslaven, die zich in het
algemeen in de eerste plaats als Ser
viërs, Kroaten en Slowenen en niet
zozeer als inwoners van multinationa
le staat zien, het gevoel van een natio
nale identiteit gegeven. Tito's grote
invloed, zijn betrokkenheid bij we
reldzaken en zijn leiderschap van de
beweging van de niet gebonden lan
den hebben Joegoslavië een prestige
verschaft dat veel groter is dan ver
wacht mag worden van een Balkan-
land met slechts 22 miljoen inwoners.
BELGRADO De Chinese leider
Hua Guofeng en president Carter
van de Verenigde Staten hebben gis
teren met andere buitenlandse lei
ders aan president Tito hun beste
wensen voor een spoedig herstel ge
zonden. Premier Thatcher van En
geland antwoordde op vragen in het
Lagerhuis dat haar land alles zal
doen wat in het Britse vermogen ligt
om de handhaving van de onafhan
kelijkheid van Joegoslavië te verze
keren.
De bezorgdheid om de toestand van
Tito is gisteren niet minder gewor
den.
Na de mislukte operatie aan zijn
linkerbeen doen sterke geruchten de
ronde dat een amputatie nodig zal
zijn. als de bloedcirculatie in het
been verstoord blijft. De veiligheids
maatregelen in de hoofdstad Belgra
do zijn verscherpt, en volgens niet
bevestigde berichten zijn de strijd
krachten in verhoogde staat van pa
raatheid gebracht.
9'
YORK ongeluk aan zijn
ian van tus- eind te komen.
Ie 15 en 44 Dit is vastgesteld
in New York door een particu-
heeft men liere misdaadbes-
ir kans ver- trijdingsorganisa-
te worden tie, die haar bevin-
loor ziekte of dingen gisteren be
kend heeft ge
maakt. Is men
zwart, dan heeft
men een kans van
1 op 20 dat men
wordt vermoord,
een tweemaal zo
groot risico als een
Amerikaanse sol
daat liep in de
•tweede wereldoor
log om te sneuve
len.
Newyorkse man
nen van een ande
re dan zwarte
huidskleur lopen
een risico van 1 op
57.
In het eerste half
jaar van 1979 wer
den in New York
City meer moorden
gepleegd dan ooit
tevoren: 1.747.
inesty meldt actie Moskou
;en dissidenten
DEN Amnesty International heeft gezegd dat de Sovjet-
is begonnen met een „grote actie tegen dissidenten, die
sommige waarnemers wordt gezien als grote schoonmaak
de Olympische Spelen en die mogelijk ook is afgestemd op
jdstip van de Russische invasie in Afghanistan,
oktober zijn al meer dan 40 mensen gearresteerd of be-
wegens „niet gewelddadige acties ten behoeve van de
enrechten", zo schreef AI. Een aantal van hen heeft lange
igenisstraffen gekregen en tenminste twee zijn naar specia-
ychiatrische inrichtingen gezonden.
;erije heft oliebelasting
IERS Algerije heeft in alle stilte vanaf 1 januari een ex
isting van drie dollar per vat op ruwe olie voor de export
ven om de ontginning van nieuwe bronnen een impuls te
n. De heffing komt bovenop de officiële basisprijs van 30
r per vat.
liljoen Italianen in staking
JE In Italië hebben gisteren ongeveer 13 miljoen
nemers gehoor gegeven aan de oproep van de drie gro-
kcentrales voor een algemene staking „tegen een rege-
die niet regeert".
industrie werd de gehele dag niet gewerkt. Dit was ook
val bij het openbaar onderwijs, de theaters en op de depar-
iten. Bij het vervoer lag het werk een half uur tot twee uur
r verschenen geen kranten.
(is de christen-democratische, de socialistische en de com-
stische vakcentrale gaf in de noordelijke grote industriege
in 90 pet van de werknemers gevolg aan de stakingsoproep.
0Ine en in de steden in Zuid-Italië had de oproep minder
Daar deden de onafhankelijke vakbonden niet mee.
ïed laat huishouden aan vrouw over
•KHOLM Volgens een rapport van de officiële Zweedse
mssie voor gelijkheid laat de taakverdeling in Zweedse ge-
n. waarin zowel de man als de vrouw buitenshuis werken,
wat te wensen over. Volgens het rapport gaat het er in een
tddeld huwelijk" waarin beide partners werken als volgt
komt thuis, gaat de krant lezen, t.v. kijken en brengt
hen de kinderen naar bed. Zij komt thuis, gaat boodschap
pen, koken, het huis opruimen en wassen,
it rapport, waarvoor 7.500 vrouwen zijn geïnterviewd, komt
'tomissie tot de conclusie dat er maar weinig sprake is van
"e'd in het Zweedse huishouden.
SALISBURY De Engelse gouverneur in Rhodesië, Lord
Soames, heeft bij monde van zijn officiële woordvoerder de
aanwezigheid van Zuidafrikaanse soldaten op Rhodesisch
grondgebied verdedigd. Op de guerrillastrijders van Robert
Mugabe uitte hij kritiek.
Volgens de woordvoerder is de laatste tijd ten onrechte beweerd
dat de aanwezigheid van Zuidafrikaanse troepen aan de Rhode-
sische kant van de Breitbrug bij de grens tussen Rhodesië en
Zuid-Afrika indruist tegen de in Londen gesloten Rhodesische
wapenstilstand. Volgens de woordvoerder van Lord Soames zijn,
tegen de overeenkomstbepalingen in, een belangrijk aantal ge
wapende guerrillastrijders van Robert Mugabe uit Mozambique
naar Rhodesië gekomen.
BEIROET Een Nederlandse parlementaire delegatie on
der leiding van het VVD-kamerlid A. Ploeg is gisteravond
ontvangen door Yasser Arafat, leider van de Palestijnse Be
vrijdingsorganisatie.
Het onderhoud werd volgens het Palestijnse persbureau WAFA
bijgewoond door drie officieren van het Nederlandse Unifil-par-
lement. Gesproken werd over de huidige toestand met nadruk
op het Palestijnse vraagstuk en de situatie in het zuiden van Li
banon. Reeds eerder was de uit zes leden bestaande delegaties
ontvangen door president Elias Sarkis van Libanon.
Somoza jr. aangeklaagd
MANAGUA Anastasio
Somoza Portocarrero, een
zoon van de afgezette presi
dent van Nicaragua, is giste
ren officieel beschuldigd
van het regelen van de
moord op directeur Pedro
Chamorro van de krant La
Prensa die tegen de rege-
ring-Somoza was.
Chamorro was in Managua op
10 januari op straat doodge
schoten. Dit vormde de aanlei
ding tot het verzet en de revo
lutie in Nicaragua die leidde
tot de val van het Somoza-be-
wind.
Onder een dak van para
plu's hebben duizenden
Romeinen gisteren een
protestbijeenkomst gehou
den voor het Collosseum
ter gelegenheid van de al
gemene staking die de
vakbonden voor de eerste
keer in tien jaar hadden
uitgeroepen.
Oplich terstruc
met een sapje
GENUA De Italiaanse
politie heeft vier Egypte-
naren aangehouden die
treinreizigers hadden be
roofd na hen te hebben
versuft met sinaasappelsap
met een middeltje. Ze had
den het sap aangeboden
aan de Duits paar in de
coupé waarmee te in ge
sprek waren gekomen.
Het paar miste na afloop
zijn kostbaarheden en 3000
mark. Bij een groep Italia
nen mislukte de truc: zij
hielden de vier mannen
vast tot de politie kwam
Voorzitter
half jaar in cel
NOTTINGHAM De recht-
bank van Nottingham heeft
de 53-jarige Stuart Dryden
veroordeeld tot een gevange
nisstraf van zes maanden
wegens het plegen van frau
de in het zakenleven. Stuart
Dryden is tevens voorzitter
van de voetbalclub Notting
ham Forest, houder van de
Europese beker voor lands
kampioenen.
In de rechtszaal werd Dryden
verdedigd door de trainer van
zijn club, Peter Taylor, die
voor hij in de voetbalsport fu
rore maakte, afstudeerde in de
rechten.
Afghaanse guerrillastrijders in de buurt van de Iraanse grens maken zich op voor
de strijd tegen Russische en regeringstroepen.
Russen
bereiden
zich op
lange
campagne
voor
MOSKOU, PESHA
WAR De Sovjet-
Unie heeft gisteren de
eis veroordeeld van de
Verenigde Naties tot
terugtrekking van de
Russische troepen uit
Afghanistan. Tass liet
weten dat de resolutie
van de Algemene Ver
gadering van de VN,
waarin deze eis staat,
bedoeld is om de vei
ligheid in Afghanis
tan te ondermijnen.
Als enige land van het
Warschau-Pact heeft
Roemenië de Russische
inval in Afghanistan
bekritiseerd in een ver
klaring naar aanleiding
van zijn afwijkend
stemgedrag in de Vere
nigde Naties.
De Russische strijd
krachten in Afghanis
tan zouden op het ogen
blik versterking krij
gen. Volgens een cor
respondent van het
Britse persbureau Reu
ter die zich bevindt in
het gebied van de Khy-
berpas schijnen de Rus
sen zich daar op een
langdurige campagne
voor te bereiden. Vol
gens diplomaten in Ka
boel hebben guerrilla
eenheden uit diverse
Afghaanse stammen
Russische konvooien
aangevallen op de weg
van Kaboel naar de
Sovjet-Unie. Deze weg
is van grote strategische
betekenis in het huidige
conflict. In Peshawar
zeiden Afghaanse guer
rillaleiders dat de strijd
in het oostelijk bergge
bied de afgelopen dagen
is opgelaaid. Aan beide
kanten zouden doden
en gewonden zijn geval
len. De strijdende par
tijen zouden ook in toe
nemende mate last krij
gen van het winterse
weer.
PVDA WIL OPHELDERING
(Van onze parle
mentaire redaktie)
DEN HAAG
De PvdA-fractie
in de Tweede Ka
mer wil van pre
mier Van Agt een
nadere uitleg over
het besluit van
het kabinet van
afgelopen vrij
dag, om geen sub
sidie meer te ge
ven aan het Ne
derlands Olym
pisch Comité
(NOC). Dit in
verband met de
Russische inval
in Afghanistan
en de komende
Olympische Spe
len die dit jaar in
Moskou gehouden
zullen worden.
Tegelijk met de
vragen van de
PvdA waarin de
nadere uitleg
wordt
heeft het Comité
Olympische Spelen
en Mensenrechten,
dat onder voorzit
terschap staat van
het Tweede-Ka
merlid Van Thijn
(PvdA), verklaard
de politiek van de
dialoog met Mos
kou te willen blij
ven voeren. Alleen
bij een verslechte
ring van de inter
nationale politieke
situatie zou een
boycot van de Spe
len overwogen
kunnen worden,
aldus een verkla
ring.
In het comité zit
ten behalve PvdA-
Kamerleden ook
Kamerleden van
CDA, VVD en
D'66. In een ver-
Een anderhalf jaar oud kind ligt eterven-
de in een vluchtelingenkamp in Pesha
war. Het jongetje is vermoedelijk afkom
stig uit een Afghaanse stad die gebom
bardeerd werd door de Russen.
klaring zegt het co
mité dat de Spelen
in Moskou moeten
worden aangegre
pen om druk op de
Sovjets uit te oefe
nen, politieke ge
vangenen vrij te
laten zoals die
voorkomen op een
lijst van Amnesty
International. Het
comité stelt daarbij
dat Nederland
geen koploper mag
zijn in de internati
onale discussie
over een mogelijke
boycot van de Spe
len!. Een boycot
wordt echter niet
helemaal uitgeslo
ten, maar het co
mité laat dit afhan
gen van de verdere
internationale ont
wikkelingen.
De socialistische
kamerleden Wor
rell en Ter Beek
vragen in schrifte
lijke vragen aan
premier Van Agt
een nadere uitleg
van het Neder
landse standpunt
in deze.
Zoals bekend heeft
het ministerie van
CRM laten weten
dat het kabinets
besluit nauwelijks
invloed heeft op
uitzending van een
Nederlandse sport
ploeg. De kamerle
den willen daar nu
het fijne van we
ten.
Ook de Nederland
se Sportfederatie
en het NOC zullen
zich tot de regering
wenden om ophel
dering te krijgen
over de uitspraken
van premier Van
Agt Dit staat in
een communiqué
dat de NSF giste
ren heeft uitgege-
ALLEEN PAPIEREN VEROORDELING
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL De westerse landen, voorzo
ver verenigd in de NAVO en in de EEG,
zijn er gisteren in Brussel niet in geslaagd
gemeenschappelijke boycot-maatregelen
tegen de Sovjet-Unie overeen te komen. In
bijeenkomsten van de negen EG-ministers
van Buitenlandse Zaken en van de vijf
tien ambassadeurs bij de NAVO bleek gro
te vrees te bestaan voor economische scha
de en voor een beëindiging van de span
ning tussen Oost en West
Wel veroordeelden beide gezelschappen in
harde verklaringen het Sovjet-optreden in
Afghanistan als onaanvaardbaar (EG) en als
een „actie die niet straffeloos kan blijven"
(NAVO). Maar wat betreft de concrete maat
regelen kwam de EG niet verder dan een be
vestiging van het eerdere principebesluit dat
het Amerikaanse graanembargo tegen Rus
land niet ondermijnd zal worden door extra
leveranties vanuit de Europese Gemeen
schap. Het Engelse voorstel om ook een bo-
terboycot tegen de USSR in te stellen, stuitte
op onder meer Nederlands verzet. Er is al
leen een korte opschorting van de uitvoer af
gesproken, teneinde daarop volledig toezicht
te krijgen. Over het algemeen bleken Frank
rijk en West-Duitsland zich het meest in te
spannen voor een gematigde EG-reactie.
De NAVO-vertegenwoordigers op hun beurt
hielden het er op dat elk land afzonderlijk
geëigende stappen zal nemen en dat een
maatregel van de één niet door een ander zal
worden ontkracht. Dë komende weken zal
hierover nog nader onderling overleg volgen.
Stappen waarover tijdens het NAVO-beraad
geen overeenstemming bleek te bestaan wa
ren onder meer een boycot van de Olym
pische Spelen, vermindering van de sterkte
van de diplomatieke vertegenwoordigingen
in Moskou, economische en militaire hulp
aan de „buurlanden" Pakistan, Turkije en
Griekenland en het eerder genoemde embar
go op voedselleveranties. Over materiële
steun aan Pakistan bestond overigens wel een
grote mate van eenstemmigheid.
NAVO-secretaris-generaal Luns zei na afloop
ten aanzien van de Olympische Spelen dat
sommige lidstaten die in een ander land zou
den willen organiseren, maar dat andere
„moeilijkheden hebben met hun sportorgani
saties".
Luns verklaarde dat er een voorkeur bestond
bij de bondgenoten om met de diverse straf
maatregelen alleen de Sovjet-Unie te treffen
en niet de Warschau Pact-bondgenoten. Ook
de EG-partners spraken af dat de beperking
van de graanuitvoer speciaal tegen de Sovjet-
Unie zal zijn gericht.
In het officiële NAVO-communiqué werd
gisteren benadrukt dat het streven naar ver
dere ontspanning blijft uitgaan, maar dat ont
spanning een wereldwijde aangelegenheid is
en derhalve door de Sovjet-inval in Afgha
nistan een ernstige klap heeft gekregen.
Derde Wereld
Naar uit andere bronnen verluidde bestaat er
wel brede overeenstemming tussen de wes
terse landen om naar aanleiding van de Af
ghanistan-crisis betere betrekkingen aan te
knopen met de landen van de Derde Wereld,
niet in de laatste plaats met de moslim-lan
den'.
Men is het er over eens dat gebruik moet
worden gemaakt van het feit dat de Sovjet-
Unie blijkens ook de stemmingsuitslag in
de Verenigde Naties veel goodwill heeft
verspeeld in de arme en niet-gebonden lan
den. Zowel de economische als militaire hulp
aan Derde-Wereldlanden zou moeten worden
opgevoerd.
