ijWNHUSUT
Achter de
schermen
woedt een
oorlogje
over
wasmachines
wasmiddelen
Witwas
hoeft
niet
per se
te
koken
Boze en
^goede
geesten
dwalen
«*weer
rond
Besparing
energie,
water en
zeep
zeer wel
mogelijk
Het kan heel wat
zuiniger als de
temperatuur niet boven
de 60 graden uitgaat.
En dat beslist niet
alleen voor de
bontwa8, maar ook
voor hot witgoed...
toegevoegd. Bovendien
heeft men hier reke
ning te houden met al
lergieën, die sommige
zeepsoorten kunnen
veroorzaken, zodat het
aantal spoelingen zou
moeten worden ver
hoogd om alle zeepres
ten voldoende te ver
wijderen.
Binnenkort komen er
wasautomaten op de
markt die hun naam
camber j.l. door TINY FRANCIS EN GERARD CRONé
>nderzo^Knaa^
üuinige wasmachine
(Van onze parlementaire redactie)
]>EN HAAG De Technische Hogeschool Twente heeft J
kan minister Ginjaar (Volksgezondheid en Milieuhygiëne)/
en bedrag van f 237.500,* gekregen voor een onderzoek naarl
let milieubewust ontwerpen van apparaten. Het onderzoek!
'al zich in eerste instantie richten op verbeteringen aan het}
•ntwerp van wasmachines. Doel van het onderzoek, dat inl
|982 klaar moet zijn, is bij het ontwerp een optimaal ge-7
>ruik te maken van grondstoffen en energie en een minima*
e milieubelasting, zo heeft het ministerie meegedeeld.
3elangrijk punt in het onderzoek zal het verlengen van de le
vensduur van de apparaten zijn, door hogere betrouwbaarheid
en betere reparatiemogelijkheden. Ook zal aandacht worden ge
geven aan mogelijkheden voor hergebruik. Wanneer daar al in
de ontwerpfase rekening mee wordt gehouden kunnen de doel
stellingen (minder grondstoffengebruik, energieverbruik en
ninder afval) ber^-Wworden. Aan het onderzoek wordt ook
\Economische Zaken meebetaalt
volledig eer aandoen.
Ze krijgen een automa
tische begrenzing tot 60
graden, hoewel er een
mogelijkheid tot opvoe
ren (90 graden) aanwe
zig is. Alleen moet de
huisvrouw dan op een
aparte knop drukken.
Een omgekeerd proces
dus in vergelijking met
het werken met de E-
toets, aanwezig op de
merken: AEG, Bau-
knecht, Bosch, Candy,
Electrolux, Erres, Ma-
rijnen, Miele, Philips,
Ruton, Siemens, Zanker
en Zanussi.
Onlangs echter heeft
Philips bij een onder
zoek een interessante
ontdekking gedaan.
Men vroeg 180 Franse
huisvrouwen naar de
resultaten van voor- en
hoofdwas bij 60 graden
met een verlengd was
programma en een aan
gepast wasmiddel ook
voor het witte goed. De
acceptatiegraad bij de
huisvrouw (dat ze er
mee tevreden was) be
droeg 95 procent. Ook
in Duitsland, België en
Nederland verschijnen
60 graden witwasmid
delen op de markt. In
Nederland echter
schijnt men er in de re
clame op te wijzen dat
het om de zogenaamde
„bontwasmiddelen"
gaat, waaruit automa
tisch de conclusie valt
te trekken dat ze het bij
„witwas" alleen bij de
voorwas, maar bij de
hoofdwas niet zo braaf
In Frankrijk en België
echter is al een jaar het
milieuvriendelijke
„Skip" te koop van
Unilever, dat in Duits
land „Apollo" heet. Bij
onze oosterburen is ver
der het wasmiddel
„Mustang" in de han
del, van ongeveer de
zelfde samenstelling,
gemaakt door Henkei.
In Zwitserland heet een
dergelijk produkt „Be
lla Plus".
In het sterkst milieube
wuste land van Europa,
Heiland, is „Skip" met
grondstof Daet nog niet
in de handel (wel jaren
geleden geweest), on
danks de goede resulta
ten in andere landen.
Uniiever belooft echter
het „over drie jaar" te
lanceren, een nogal lan
ge termijn voor intro
ductie omdat juist
„Skip" met het 60 gra
den systeem in het be
lang van zijn energiebe
sparing goede diensten
kan bewijzen. Er be
staat echter goede hoop
dat het sneller komt.
De firma Proctor
Gambler Benelux, die
Dreft, Ariel en Dash op
de markt brengt bena
drukt dat deze merken
speciaal zijn afgestemd
op lagere temperaturen.
Maar alweer: de ver
pakking meldt niet dat
ze ook goed zijn voor
witgoed zonder kook
hitte. Henkei maakt in
Duitsland reclame met
60 graden „Mustang"
voor witwas èn bont-
was, maar het is in Ne
derland niet te krijgen.
Wat voor Duitsland
goed is, schijnt Henkei
hier niet te importeren.
Mogelijk is de reden dat
„Mustang" meer fosfa
ten bevat, welk feit in
Nederland gevoeliger
ligt dan bij onze ooster
buren. Of heeft Unile
ver met „Skip" de for
mule gevonden voor
Holland en Henkei
(nog) niet?
De (geheime) slag tus
sen de fabrikanten blijft
voorlopig een onopge
loste zaak. Intussen dui-
ked energiebesparende
programma's op voor
energievreters als vaat-
wasmachines. Rappor
ten uit Duitsland ma
ken melding van nieu
we Bosch- en Mielema-
chines die aanmerkelijk
minder elektriciteit en
water zouden verbrui
ken. Om dit aan te to
nen zou diepgaande re
search nodig zijn met
inschakeling van bij
voorbeeld TNO. Dit on
derzoek staat voor de
deur. Het is mede ge
richt op de wijze waar
op de huisvrouw(man)
met de vaatwasser om
springt, onder meer of
zij (hij) er afwasmiddel
in gebruikt, ook als dit
niet nodig is. Afwas
middel is alleen een
noodzaak bij sterk ver
ontreinigde vaat (pan
nen etc.); voor het
schoonspoelen van gla
zen, borden en schalen
na een feestje is het vol
strekt overbodig.
Tips voor milieuvrien
delijk wassen
Was zoveel mogelijk
met een volle trommel;
Gebruik de voorwas
alleen bij zeer vuil was
goed;
Minder vuile was
wordt ook schoon bij 60
graden;
Voorkom overdose
ring van wasmiddelen;
Was zoveel mogelijk
met fosfaatarme midde
len.
Knijproller
Verfrollers zijn produkten die steeds voor verbetering vatbaar blijken. Zo
brengt Boersma Plastics uit Leeuwarden nu de Kotomatic verfroller op de
markt, een nieuwe spatvrije verfroller zonder opvangbakje. De fabrikant zegt
dat die vervelende verfspatten ontstaan, doordat na het indopen van de ge
bruikelijke kwast of roller, de verdeling van de verf door middel van de be
kende heen-en-weergaande (slinger-) beweging, veel te lang duurt. Dat uitrol
len of uitstrijken vergt de meeste tijd van het verfwerk en is bovendien, voor
al op een plafond of een zuigende ondergrond, niet gemakkelijk.
De oplossing voor die twee problemen zou de Kotomatic moeten brengen, om
dat de verf van binnenuit uit de roller komt. Het handvat is namelijk een af-
schroefbare plastic fles die wordt gevuld met sterk verdunde verf; af en toe
even in de fles knijpen en er ontstaat een lichte onderdruk waarbij de speciale
polyester/jersey roller, door capillaire zuiging, zorgt voor een gelijkmatige
toevoer en ideale verfverdeling. We hebben het nog niet geprobeerd.
Daarna de glasmat over
de natte ondergrond ge
rold en al tamponerend
benatten met de hars.
Bewerk zo het gehele
oppervlak en tampo
neer nog eens extra als
u een luchtbelletje ont
dekt. De bewerkte plaat
moet daarna 24 uur na-
harden alvorens deze te
gaan gebruiken voor
een decoratieve toepas
sing.
Toepassingen genoeg!
Van wanddecoratie tot
lampen, placemats, af
scheidingen in tuinen
en douchewanden toe.
MAANDAG 31 DECEMBER 1979 PAGINA 17
5INNENLAND
LEIDSE COURANT
LIJK!
Achter de schermen
van dit complexe was-
wereldje speelt zich
echter het een en ander
kendi af, waarover verspil
lingshater Gerard de
Lange, die zelf wasma
chines verkoopt, zich
1980.
Avond aan avond wordt de huisvrouw(man)
VEG2^vla de televisie doorgezaagd over allerhande
wasmiddelen en machines die het beste resul
taat moeten geven. Elke reclameboodschap
roemt daarbij natuurlijk het eigen merk van
de fabrikant. Dat er overeenstemming moet
s'l^.zijn tussen het wasmiddel en het apparaat,
waarin dat wordt gebruikt, is duidelijk. Maar
de huisvrouwmanziet door de bomen het bos
niet meer. Men wordt met informatie over
stelpt.
male wasmiddelen een
redelijk resultaat werd
geboekt. Bij de overige
40 procent bleek „geld
als water" nutteloos
verloren te gaan. Niet
alle machines voldoen
aan de huidige eisen; er
wordt te weinig gebruik
gemaakt van nieuwe
mogelijkheden. Een al
gemeen geldend modifi
catieprogramma zou
misschien geen overbo
dige luxe zijn. Althans
voor de toekomst.
Reeds een jaar zijn er
wasmachines op de
markt met een zoge
naamde E-toets. Wan
neer de huisvrouw-
(man) die indrukt
wordt de temperatuur
van het water automa
tisch begrensd tot 60
graden C. Een waspro-
ces waarbij vroeger een
temperatuur van 95
graden C werd inge
schakeld wordt daar
door wel van 10 minu
ten tot 20 minuten ver
lengd. De toets werkt
echter zo energiebespa
rend dat die 10 minuten
verschil niet mogen
meetellen.
Volgens TNO boekt
„bont" en „wit" ergert.
Hij staat op goede voet
met het TNO, dat tests
voor hem uitvoert, met
SE" de Stiftung Warentest
(Duitse consumenten
bond) en de Nederland
se Vereniging van
Zeepfabrikanten. In
!3 Blindere mate met
vrouwenorganisaties
die naar zijn mening
onvoldoende eisen
[®^"stellen ten aanzien van
de doelmatigheid der
produkten en de hechte
band die er moet zijn
tussen machine en zeep.
Aan de hand van elf
der meest verkochte
modellen wasautomaten
werd in Nederland in
een onderzoek
aangevraagd naar een
i eventuele besparing
van elektriciteit, water
en wasmiddel. De con
clusie was uiteindelijk
dat bij 60 procent van
de apparaten met nor
men met
wasmiddel bij een lage
re temperatuur dezelfde
resultaten als bij hogere
temperaturen die bo
vendien verschillende
textielsoorten aantasten.
Ook als het om witwas
gaat, die naar het eer
tijds heette, moet wor
den „gekookt".
Het instituut voor tex-
tielreiniging van het
TNO meldt: „Voor de
witwasprogramma's be
droeg het waterver
bruik 103 tot 197 liter
water per wassing. Bij
twee wasautomaten kon
het aantal spoelingen
niet worden vermin
derd; bij de overige be
droeg de mogelijke wa
terbesparing 7 tot 36
procent. Overeenkom
stig de gebruiksaanwij
zing waren de machines
beladep met 4 tot 5 kilo
wasgoed. De twee be
doelde machines had
den (bovengenoemde)
spaarknop E, die werd
gebruikt voor ladingen
van 2 tot 2,5 kilp. Het
waterverbruik bedroeg
dan 88 resp. 136 liter
per wassing; de mogelij
ke besparingen waren
17 of 18 procent als er
dus minder goed in de
machine ging.
De programma's voor
kreukherstellende tex
tiel verbruikten 81 tot
179 liter. Bij één wasau
tomaat kon het aantal
spoelingen niet worden
verminderd, bij de ove
rige kon men komen tot
een waterbesparing van
27 tot 55 procent. De
machines waren bela
den met één tot twee
kilo kreukherstellende
textiel in overeenstem
ming met de gebruik
saanwijzingen.
Voor de witwas bedroeg
het elektriciteitsver
bruik 2.3 tot 2.9 kWh
per wassing. Voor de
kreukherstellende tex
tiel 1.0 tot 1.7 kWh. In
alle programma's be
droeg de besparing in
elektriciteit door ver
mindering van het aan
tal spoelingen gemid
deld 1 tot 3 procent. Al
leen bij één machine
bedroeg de besparing in
het programma kreuk
herstellende textiel on
geveer 15 procent. Er is
dus wel het een en an
der te regelen wat ener
gieverbruik betreft. De
huisvrouw(man) kan
hieraan een positieve
bijdrage leveren door
minder energie te ver
bruiken tijdens het was-
proces, wat ook in haar
(zijn) eigen belang is,
gezien de belangrijke j
tariefsverhogingen in
1980.
Nu hebben we het nog
niet gehad over het
zeepgebruik ten opzich
te van de temperatuur
van het water. In de
huisgezinnen gebruikt
men steeds meer textiel
dat geen 95 graden ver
draagt: kleurige weef
sels. of mengelingen,
terwijl beddegoed, over
hemden en lingerie niet
meer van zuiver katoen
hoeven te zijn. Over
eenkomstig groeit de
belangstelling van het
publiek naar wasmidde
len die bij 60 graden
hoofdwas goed reinigen.
Op dit moment hebben
deze middelen een
marktaandeel van 25
procent maar er valt
een stijgende lijn te be
speuren.
Twaalf gezinnen droe
gen in de zomer van
1978 maandenlang witte
jeans en T-shirts,
bruikten hoofdkussens,
ruwe handdoeken en
overhemden van de
„Stichting Warentest"
en leverden zodoende
de voor de proeven no
dige vuile was. Na af
sluiting van de research
bleek dat de in de recla
me getoonde proeven
niet steekhoudend ge
noeg waren, aldus het
tijdschrift „Test" van
januari 1979. De vlek-
verwijdering die de
consument door middel
van tv-spots krijgt voor
geschoteld met een bij
zonder sterk hoofdwas
middel tot 60 graden, is
niet meer, eerder iets
minder dan met een
volledig wasmiddel
werd bereikt, dat ver
gelijkenderwijs in de
test was opgenomen.
Dosering speelt hierbij
een rol van betekenis.
De wasgang wordt
goedkoper als men zich
aan de aanwijzingen op
de wasmiddelverpak
king houdt en er niet
naar eigen goeddunken
bij 60 graden maar een
eetlepel zeep aan wordt
Schrootjes
zorg
Bewonderend hebben
de buren opgekeken
tegen uw mooi, licht
grenen schrootjespla
fond. Maar na een
paar maanden zegt er
een voorzichtig: „Zeg,
verbeeld ik het me nu
of wordt jouw pla
fond inderdaad zo
donker?" Het blijft
een zorg, een houten
plafond. Al heb je het
nog zo zorgvuldig ge
lakt, nare verschijnse
len als verdonkering,
vergeling, tintver-
schillen, houtnerf niet
mooi zichtbaar, te
glanzend of te dof, ko
men toch voor.
Sadolin en Holmblad,
Deense verffabrikanten
met o.a. een vestiging in
Hengelo, zeggen dit eu
vel te hebben opgelost
door Sadolin schrootje
slak. Het is een mat,
niet vergelend produkt
op basis van acryl voor
de afwerking van lichte
houtsoorten, zoals be
rken, essen, limba,
hemlock, ramin en uit
eraard vuren en gre
nen.
Sadolin schrootjeslak
zou een onzichtbare
film op het hout vor
men waardoor de na
tuurlijke kleur, de
structuur en de nerf-
werking volledig be
houden blijven.
Twee „goede" Klause uit
Urnasch. Vergis u niet: ook
het meisje blijkt een jongen
te zijn...'
Bladdecoratie naar
eigen ontwerp...
ig 191
'NDEL
De carnavalstijd ligt weer in het verschiet. Ieder-
in verstopt zijn persoonlijkheid dan weer achter
in masker of steekt zich in een kostuum waarin
lij of zij onherkenbaar is. Men kruipt in de huid
'an „een ander", wat een heerlijk bevrijdend ge-
'oel kan geven. Dat is ook het geval in het Zwit-
•erse Urnasch, waar op oudejaarsavond de won-
ierlijkste dingen worden uitgehaald. In de kleine
lorpen dwalen dan zogenaamde „Klause" rond,
lie een goede en een slechte functie hebben. Met
ndere woorden: het zijn boze en goede geesten
lie, zoals men in onheuglijke tijden dacht, door
Ie bergen dwaalden om mensen te plagen, te
traffen of ze juist diensten te bewijzen.
)e goede Klause dragen soms een hele, uit hout
esneden „boerderij" op het hoofd. Een werkje
'aarmee men maanden zoet is geweest... De
dragen maskers waarin op de plaats van
de mond een spleet is opengelaten, die erg nuttig
is. Bij de rondgang door de dorpen wordt name
lijk bij vrijwel elk huis of café halt gehouden om
een slokje te nemen. En dank zij een rietje door
de spleet gaat dit slokje vlot naar binnen. Als het
's nachts twaalf uur is, wankelen sommige Klau
se dan ook meer dan ze lopen. Maar een kniesoor
die daarop let.
De slechtaards zijn griezelig om te zien. Ze heb
ben hun hele lichaam volgehangen met dorre
bladeren en bewegen zich ritselend voort. Som
migen beplakken hun gezicht met stukjes denne-
appel, zodat ze niets menselijks meer hebben. An
dere geinmakers dragen grote koebellen om de
nek en lopen al bengelend en klingelend langs de
weg.
Natuur in
plastic
Haal de natuur in
huis. Velen hebben
aan die uitnodiging
gevolg gegeven en zijn
bijvoorbeeld met boe
ketjes droogbloemen
decoratief aan het
werk getogen. Leuk,
maar daarmee vang je
de tere herfsttinten
niet en evenmin be
reik je een groot deco
ratief effect. Daarvoor
zou je herfstbladeren
op een grote plaat
moeten plakken en
dan liefst weer be
schermen met het een
of ander doorzichtig
laagje.
Welnu, dat kan met de
niebwe „Natuur-deco-
ratieplaat" die door
Polyservice in Arkel en
Amsterdam in de han
del wordt gebracht. In
setvorm koopt u een
polyester basisplaat,
glasmat, polyesterhars
en verharder, een
kwast en een reiniging
smiddel. De prijs van
die sets varieert van
51,85 voor het maken
van een natuurdecora-
tie van 125 x 50 cm tot
357,05 voor een op
pervlakte van 125 x 600
cm.
Dan gaat u aan het
werk. De bij de set ho
rende polyesterplaat
wordt de basis, op de
ruwe glasvezelzijde
wordt de natuurdecora-
tie aangebracht. De
bladdecoratie wordt
van te voren een week-
...ala het allemaal lukt een onzichtbare film op
het hout.
Na het werk kunnen
kwasten en gereedschap
gemakkelijk worden
schoongemaakt in zeep
water en nagespoeld in
schoon water. Per liter
kan ongeveer twaalf tot
veertien vierkante me
ter worden behandeld.
Er is trouwens ook Sa-
dotopp kleurloos voor
donkere houtsoorten.
Het geeft een zijdeglans
afwerking. Speciaal in
vochtige ruimten zoals
keukens en badkamers
biedt Spadotopp kleur
loos de zo noodzakelijke
bescherming van al het
houtwerk.
je gedroogd bijvoor
beeld in een telefoon
boek. De polyesterhars
moet intensief met het
flesje verharder worden
vermengd. Hierna blijft
de hars nog ongeveer
dertig minuten vloei
baar. Met de polyester
hars wordt de glasvezel
plaat bestreken en
daarna stuk voor stuk
de achterkanten van de
gekozen bladeren. Die
moeten daarna in de
natte ondergrond wor
den gedrukt en bestre
ken of overgoten met
nog wat hars.
