Het wordt je
geel,
groen, paars
en wit
voor
de ogen...
BETEKENT
EEN
MARTELGANG
VAN MEER DAN
21 UUR
-ITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 27 DECEMBER 1979 PAGINA 9
herstelwerk ogend als een jonge bloem,
bij NBC; de eerder genoemde Phil Dona
hue bij CBS. ABC begint al met de eerste
kwis. Phil Donahue heeft een programma
over de werkende moeders. Hij heeft een
plezierige Willem Ruys-achtige manier van
werken, het onderwerp komt best aardig
uit de verf. Om tien uur volgen de plaatse
lijke praatshows, NBC gooit er een kwis
tegenaan. Om half elf is het overal kwissen
geblazen, waarbij al ras blijkt, dat vrijwel
elke kwis op de Nederlandse tv een min of
meer getrouwe kopie is van wat er in de
Verenigde Staten op dat gebied gebeurt.
Er wordt voortdurend enorm hard ge
schreeuwd door kwismasters, deelnemers
en publiek. Het zijn die zeldzame momen
ten waarop de reclame-onderbreking een
verademing is.
Tot half twaalf blijven spelletjes het beeld
beheersen, alleen afgewisseld door de po
pulaire serie „Laverne and Shirley" op
ABC. „Laverne and Shirley" is een zoge
naamde situatiecomedie (hier kortweg sit
com genoemd) waarvan de Amerikaanse
tv wemelt. Het kan toevallig een slechte
aflevering geweest zijn, maar het wereldre
cord „oubolligheid" wordt volgens mijn
waarneming heel dicht benaderd. Laverne
en Shirley zijn twee vrijgezelle jonge mei
den. Ze krijgen in deze aflevering bezoek
van twee FBI-agenten, die vanuit hun ap
partement de overzijde in de gaten moe
ten houden, dag en nacht. Laverne: „Je
kunt mijn pyjama wel aan". FBI-agent (olij
ke blik): „Ik draag nooit pyjama's". De
meiden verstijven. Het „ingeblikte" pu
bliek ligt op de knieën.
Aan de „soap"
Twaalf uur: ABC heeft een half uur nieuws,
NBC zit nog in de spelletjes en CBS is al
een half uur bezig met een van de eerste
(er was er al een om half tien) soap-ope
ra's. Dit zijn Peyton Place-achtige dra
ma's, die tussen twaalf en vier uur miljoe
nen huisvrouwen aan de buis kluisteren.
Ze heten zo, omdat ze meestal gespon
sord worden door fabrikanten van schoon
maakmiddelen. Na nog een spelletje hier
en een nieuwsuitzending daar, is er om
half twee geen vlucht meer mogelijk, alle
drie de grote „networks" zijn aan de
„soap".
„As the world turns" en „Guiding light"
(let op de onvergankelijke titels) zijn twee
van de oudste soap-opera's. Ze draaien al
meer dan twintig jaar. Ik volg ze op CBS
beide het volle uur. De eerste neiging om
„hellup" te ro,epen welt op. Er is geen
touw aan vast te knopen. Als Ik net een
man en een vrouw tevreden als echtpaar
heb geplaatst, blijkt de man het onecht
kind van de geheimzinnig verdwenen
broer van de moeder van een vriendin van
de vrouw en is de vrouw de derde echtge
note van een broer van een vriend van de
man, die ernstig gewond in het ziekenhuis
ligt, nadat hij de onechte vader van zijn
aan kanker overleden tweede vrouw uit
een brandend huis heeft gered. De soap-
-opera's zitten uitermate geraffineerd in
elkaar en worden ondersteund door mu
ziekjes, die door een computer zijn aange
wezen als de beste stemmingmakers bij
een bepaalde gebeurtenis. Als een van de
series abrupt eindigt als een vrouw, die
haar echtgenoot tracht te behoeden om
met een koffer in de hand huis en haard te
verlaten, van de trap valt, kom ik tot de
schokkende ontdekking dat mijn eerste
gedachte is: morgen toch even kijken hoe
dat afloopt. Zo geraffineerd zit dat in el
kaar.
Legpuzzel als film
16.00 uur: bij ABC begint een film, „Jig
saw" (Legpuzzel), een misdaadwerkje uit
1968. Er worden 's middags nogal eens
aardige films vertoond, dus ik ga er maar
eens goed voor zitten. Mis, de titel blijkt
juist, na 12 uur kijken is mijn puzzel nog
steeds niet opgelost. Dat kan te maken
hebben met het feit, dat ik op dat moment
al bijna twaalf uur voor de buis zit, maar ik
betwijfel dat toch ten sterkste.
Om half zes is het overal nieuws, eerst de
plaatselijke nieuwsshows, met nog eens
een keer of zeven de hoogtepunten van de
Redskins, daarna de landelijke nieuwspro
gramma's.
19.00 uur: op NBC voor de verandering
een kwis, de „Newlywed Game" (ofwel
Avro's Weekendkwis), ABC geeft „live"
een basketballwedstrijd (tussen twee col
legeteams) en CBS gaat nog een half uur
tje door met nieuws, ditmaal gepresen
teerd door Walter Conkrite, de „grijze
eminentie" van het Amerikaanse
tv-nieuws, een man die volgens velen er
meer toe zou hebben bijgedragen om Sa-
dat en Begin in eikaars armen te krijgen
dan president Carter. Senator Edward
Kennedy krijgt er bij CBS ongewoon uit
voerig van langs voor zijn plotselinge aan
val op de sjah. In het programma ook een
opvallend lang „item" over de honger in
de wereld.
Om half acht heeft NBC weer een andere
kwis „opgezet", wordt bij ABC nog steeds
gebasketbald en heeft CBS een speels
programma rond... de Redskins. De hoog
tepunten uit het football-duel kan ik nu
dromen. De reclame ondergaat inmiddels
een verandering: meer auto's, meer bier
en andere dranken, veel parfums. De
graad van stompzinnigheid van de meeste
reclames blijft onveranderd hoog.
Onderbroekenreclame: een man staat in
een rij wachtenden voor de kassa van een
theater, een spiksplinternieuwe onder
broek aan zijn vrouw te tonen. Rekt als
een gek, stevig kruisje, plakt niet. Bij de
kassa aangekomen schuift hij per abuis de
onderbroek in plaats van het geld in het
loket. Steeds sterker bekruipt me het ge
voel met een soort „Dagboek van een
gek" bezig te zijn.
20.00 uur: „Prime time", ofwel tot elf uur
de duurste tv-tijd van de dag. Tussen de
zestig en honderd miljoen Amerikanen zit
ten nu aan de buis gekluisterd. Een recla
meboodschap van tien seconden komt nu
al gauw op minstens dertig mille.
CBS heeft een nieuwe serie, „The White
Shadow", over het basketballteam van
een middelbare school. De serie heeft zich
al een flinke populariteit verworven. De af
levering is redelijk onderhoudend. Bij ABC
wordt nog steeds „echt" gebasketbald en
NBC heeft in verband met de naderende
Kerst een serie tekenfilmpjes over kerst
verhalen.
Om negen uur is het bij CBS tijd voor
Mash, ABC begint aan de wekelijkse
maandagavond-footballwedstrijd. Ik be
sluit op NBC naar een interessant lijkende
tv-film te kijken. „Vriendschap, geheimen
en leugens" is zo kakelvers, dat er niet
eens voorbeschouwingen aan zijn gewijd.
De film is geheel vervaardigd door vrou
wen, zowel voor als achter de camera. In
een huis, dat twintig jaar geleden het do
mein was van een meisjesstudentenclub,
wordt het skelet van een baby gevonden.
De zes vrouwen, die het huis toen be
woonden, blijken allemaal nog dicht bij el
kaar te wonen; een van hen is de moeder,
ziedaar het zich ontvouwende drama. Het
grootste drama blijkt echter de film zelf te
zijn. Veertig minuten lang vraag ik me af
wat er mis is aan de film, het blijkt alles te
zijn. Ik schakel over naar de football-wed-
strijd tussen de Oakland Raiders en de
New Orleans Kardinals (niet de prelaten,
maar de rode Amerikaanse vogeltjes). Het
rugby-achtige football is uiterst spectacu
lair en zeer televisie-geniek. Het is boven
dien zo afgestemd op tv, dat reclame
boodschappen er gemakkelijk in verweven
kunnen worden. In het stadion wordt ge
woon een muziekje gespeeld om aan te
geven, dat de tv nog bezig is met geld ver
dienen en dat er dus nog even gewacht
moet worden met de volgende actie.
Erbarmelijke kleuren
Even iets over de beeldkwaliteit, die aan
zienlijk slechter is dan die in Nederland.
De kleuren zijn doorgaans erbarmelijk. Als
je net goed hebt ingesteld, loop je de kans
bij onderbreking voor een reclame-uitzen
ding ineens allemaal gele kleuren te zien.
Weer bijstellen. De volgende reclame blijkt
dan weer groenig. Zeker als je al zo'n dik
ke zestien uur voor de buis zit, laat je het
op een gegeven ogenblik maar lopen,
maar dat betekent wel een bonte stoet
van gele, groene, paarse en witte gezich
ten.
Ik ga even terug naar de „vrouwenfilm".
De hel blijkt daar losgebarsten. Het is
ineens volop drama. Het uitermate trage
tempo van de eerste veertig minuten is
omgeslagen in een tomeloze vaart, waarin
abortus, vrouwenmishandeling, vrouwen
onderdrukking en alles wat nog meer in
verband kan worden gebracht met vrou
wenemancipatie is opgehoopt tot een vol
strekt ondoorzichtige massa. Gelukkig
hoor ik later dat ook veel vrouwen de film
onbehoorlijk slecht hebben gevonden.
23.00 uur: Nieuws. Een half uur nieuws bij
alle drie de „net- works", zij het dat ABC
pas ruim een half uur later invalt, omdat
de voetbalwedstrijd dan pas is afgelopen.
ABC en NBC hebben na de normale
nieuwsuitzending^nog een „special report"
over Iran, waarin alle gebeurtenissen rond
dit ingrijpende drama nog eens op eert rij
tje worden gezet. Door de voetbalwed
strijd en de extra nieuwsuitzendingen ligt
de rest van het nachtprogramma nogal in
de war, zodat ik met toch al geteisterde
ogen veelvuldig de tv-guide (een gidsje op
Mikro-gids-formaat, dat met meer dan 30
miljoen abonnees de grootste periodiek In
de wereld is) moet raadplegen.
Olijk geratel en „sneeuw"
NBC heeft natuurlijk Johnny Carson, al 20
jaar de bekendste „praatshow". Alleen
heeft Johnny vanavond toevallig een
avondje vrij en laat hij het olijk geratel
over aan Bill Cosby. Bij ABC is de journa
list Tom Snyder het middelpunt van een
interessant programma, dat het midden
houdt tussen een praat- en een nieuws
show. CBS gooit er nog maar eens een
honderd minuten durende aflevering van
de misdaadserie „McMillan and wife" te
genaan. Als waardig besluit laat ik het oog
vallen op een oude John Wayne-film
(„Santa Fe Stampede" uit 1938), die om
zes minuten over half twee bij ABC een
aanvang neemt. Het laatste wat ik me kan
herinneren is een wilde achtervolging te
paard. Als ik rond vier uur wakker wordt,
„sneeuwt" het ook op de Amerikaanse tv.
„Neerslag" van betekenis zal het echter
niet worden. Over anderhalf uur beginnen
ze weer van voren af aan.
DICK TOET
HlNGTON Waar-
jnlijk nergens in de we-
speelt de televisie zo'n
ingrijke rol als in de Ver-
ide Staten. De grote
merciële omroepbedrij-
zijn gigantische onder-
lingen met miljardenom
en; politieke carrières
=ajden erdoor gemaakt en
roken, de tv heeft vol-
i velen een grote invloed
de hoge Amerikaanse
daadcijfers en is voor
belangrijk deel verant-
jrdelijk voor de ontrege-
van het Amerikaanse ge
leven. Maar ook buiten
landsgrenzen is de in-
jened van de Amerikaanse tv
ienlijk. Tv-produkties
allerlei aard worden in
te getale over de gehele
eld geëxporteerd. Archie
iker, Radar, Starsky and
ch en Charlie's Angels
vertrouwde figuren van
uw-Zeeland tot Japan en
de Filippijnen tot Egypte.
De grote
regiekamer in een
van de studio's
van NBC.
Cameralieden van NBC, een van de drie grote Amerikaanse omroepen, in actie tijdens de
opnames voor een praatshow.
k op de Amerikaanse tv heeft dan
vel eens het karakter van zelfkritiek
e kritiek is merendeels gerechtvaar-
Het winstoogmerk leidt tot een
durende jacht op de grootste geme-
3ler, die voor niemand echt bevredi-
blijkt te zijn. Op een enkele uitschie-
a overheersen onbenulligheid en op-
akkigheid. Glad amusement voert de
toon.
n gemiddeld Amerikaans gezin staat
dagelijks bijna 22 uur aan. Er is de
Ie jaren een licht dalende tendens
baar, maar het blijft onvoorstelbaar
Het monster barst dan ook al rond
es in de ochtend los en brult tot diep
nacht door.
in die gemiddeld 21 tot 22 uur ge-
heb ik op een dag, een doodgewo-
laandag, van a tot z gevolgd. Het is
martelgang geworden. Vele malen
Ie ik de neiging opkomen uitbundig
up" te roepen. Afgezien van geteister-
jen, enkele nachtmerries en wat lichte
wtrekjes, die volgens een bevriende
ia verloop van tijd waarschijnlijk ver
en, heb ik de hersenspoeling zonder
scheuren doorstaan.
lart...
hakel om half zes 's ochtends nog
ferdwaasd in. Van "de drie grote com-
iële omroepen ABC, CBS en NBC
n de beide eerste nog niet op, even-
in aantal kleinere onafhankelijke om-
in en de enige niet-commerciële om-
Maar NBC start om half zes met het
'amma „Knowledge" („Kennis"), ken-
gebaseerd op de verkeerde veron-
elling, dat als je op dat uur nog niet
bed bent, kennis ook niet aan je is
ied. De te vergaren kennis behelst de
edlng van kinderen. De gastheer, een
g onderwijzerstype in driedelig pak,
Phil Donahue, de populaire presenta-
an een zogenaamde „praatshow", die
genodigd met een zaal vol middelbare
ieren over dit probleem van gedach-
wisselen.
irste vraag hakt er al meteen diep in.
zou u het vinden als uw zoon van
in thuis zou komen met de medede-
dat zijn vriendin zwanger is?", vraagt
iloedserieus kijkend meisje. De mees-
agen gaan trouwens over de reactie
Donahue op ernstige problemen bij
van zijn zes kinderen. De sfeer is op-
id serieus, de scholieren lachen nau-
:s. Donahue geeft best aardige ant-
den, maakt zich er niet gemakkelijk
if. Hij blijkt later, als ik hem in zijn ei-
ihow zie, trouwens een van de aardig-
ersoonlijkheden van de Amerikaanse
Igenlijk wel een aardig programma
Voor de goede orde: het programma
irder op een gezonder tijdstip
inomen.
uur: alle drie de „networks" draaien
blijf nog even bij NBC, waar nu een
ramma begint over reuma. Een gast-
j een gastvrouw en drie doktoren zit-
itatlg rond een bloembak. Ik schakel
naar CBS, waar de countryzanger
Guthrie aan de tand wordt gevoeld
een prachtig grijze dominee en een
dame. Aan hun voortdurend naar bo-
leigende oogopslag is snel te merken
het over gaat. Guthrie is een van de
Amerikanen, die de laatste tijd in
eus opzicht zijn „wedergeboren". In
hoekje van het beeld wordt het ge
sprek voor slechthorenden weergegeven
in gebarentaal.
Er is nog geen commerciële reclame. De
programma's worden alleen onderbroken-
voor aankondigingen van programma's la
ter op de dag en voor voorlichtingsspotjes
op het gebied van veiligheid, gezondheid
en milieu.
Om half zeven beginnen zowel bij CBS als
bij ABC praatprogramma's in het Spaans,
vanwege het sterk groeiende aantal
Spaanssprekenden in de Verenigde Sta
ten. NBC heeft een praatprogramma waar
in de gastheer een gesprek heeft met een
dame, die in de Verenigde Staten de be
langen van de Aziatische vluchtelingen be
hartigt. De eerste reclameboodschapppen
verschijnen (voor het lenen van geld en het
verwijderen van ouderdomsvlekken) en
zullen snel een frequentie van om de zes a
tien minuten bereiken.
Twee uur nieuws
Zeven uur: tijd voor het nieuws. NBC en
ABC beginnen aan een twee uur durend
nieuwsprogramma, dat bij NBC „Today"
en bij ABC „Good Morning America" heet.
Beide programma's hebben dezelfde op
bouw. Elk half uur begint met een nieuws
uitzending, daarna zijn er achtergronden,
meestal in de vorm van studiogesprekken
en tot besluit volgt een plaatselijke
nieuwsuitzending. De nieuwsuitzendingen
zijn professioneel, maar oppervlakkig. De
gebeurtenissen in Iran beheersen het
nieuws. Overal zijn correspondenten ter
plaatse, maar de gelegenheid om verslag,
te doen is een kwestie van seconden. Een
nieuwsitem van meer dan twee minuten
komt nauwelijks voor. De presentatie is
vakkundig en ontspannen. Er wordt veel
gelachen.
De reclame wordt steeds opdringeriger.
Twee dames poetsen als bezetenen aan
een smoezelige afzuigkap. Bij de een vliegt
„het" eraf, bij de ander dus niet.
Een man en een vrouw willen elkaar kus
sen, deinzen vol afgrijzen terug, zetten de
fles met mondspoeling aan de mond en
storten zich vervolgens diepgelukkig in el-
kaars armen.
Via een interview met een als krent verkle
de figuur wordt gepoogd belangstelling te
wekken voor een bepaald soort overheer
lijke krent. Alles gaat op schreeuwerige,
agressieve toon.
Ik ben getuige van wat waarschijnlijk een
ramp voor de wereld gaat worden. Er
wordt reclame gemaakt voor een draadlo
ze microfoon waarmee je mits een ra
dio bij de hand overal de mensheid op
hoge toon kunt toespreken. Een van de
voorbeelden: vanuit een rijdende auto, ge
vuld met bronstige jongelui wordt een op
de stoep wandelende jonge vrouw per mi
crofoon gewezen op haar in het oog sprin
gend uiterlijk.
Aan het eind van de twee uur (alleen CBS
heeft een uur, gevolgd door een uur Kapi
tein Kangoeroe, een populair kinderpro
gramma) is de situatie in Iran flitsend,
maar niettemin nogal oppervlakkig belicht
en heb ik onder meer de hoogtepunten uit
de wedstrijd van de Redskins, de populai
re Washingtonse footballclub, die de dag
tevoren een belangrijke wedstrijd heeft
gewonnen, minstens zeven keer gezien.
Praten en kwissen
Negen uur: de praatshows. Dina Shore, in
middels 64 jaar oud ma^r dank zij veel
Ethel en Archie
Bunker, de
hoofdrolspelers
in een van de -
ook in ons land
- bekendste en
meest bekeken
Amerikaanse
televisieseries.