Laatste woord over
parti eipa tie-heleid
nog niet gesproken
w
iEnergiebesparingsactie bij
andbouwhogeschool succes
GROENTE FRfnT
EMEN BjN I FINI
:risis in fruitteelt leidt tot bezinning
Kerstveiling: lust voor het oog (1)
KERSTVEILING: LUST VOOR HET OOG (2)
Flinke slok bestrijdingsmiddelen
IND EN TUINBOUW
LEIDSE COURANT
MAANDAG 24 DECEMBER 1979 PAGINA 7
lEN HAAG De crisis in
e Nederlandse fruitteelt is
anleiding tot een ernstige
ezinning binnen de gele-
ingen van de fruittelers,
len ziet het eerlijk gezegd
iet meer zitten. In de eer-
te helft van het seizoen
rordt men zwaar beconcur-
eerd door de Franse telers
n in de tweede helft van
et seizoen door de impor-
en uit het zuidelijk gebied,
n de beginjaren '70 lag het
andeel van de Nederland-
e appelen in de totale ap-
elconsumptie in Neder-
and op 85%. Dit is gedaald
ot 64%. Bij grote super
markten komt het Neder-
andse aandeel nog nauwe-
ijks boven de 50% uit.
Us glastuinder heb je met
leze betreurenswaardige
'ang van zaken, zo op het
erste gezicht, weinig te ma
len. Bij nader inzien zou
men echter weieens tot een
[eheel andere conclusie kun-
len komen. Zoals de Hol-
mdse fruittelers door EG-
irtner Frankrijk van de Ne-
lerlandse markt worden
•eggedrukt, zo zouden de
ollandse glastuinders
morm veel terrein kunnen
erliezen op de Westduitse
narkt aan de Spaanse en
}riekse telers. Net zo min als
le fruittelers de Franse appe-
fÜ en kunnen weren, kunnen
>ver enige jaren bijvoorbeeld
le Griekse en Spaanse toma-
en „buiten" gehouden wor-
len. Een somber toekoms-
1 Prijsverschil
In fruitteeltkringen heerst
algemeen de mening: er moet
wat gebeuren. Een nieuw
H rassensortiment opbouwen, is
niet zo een-twee-drie voor el-
"■Vj kaar. Wel is men het er over
[''«eens dat de Golden Delicious,
het grootste ras, niet optimaal
gedijt in het Nederlandse kli
maat. Alle acties met het doel
buitenlands fruit te weren,
vestigen de aandacht op de
goede kwaliteit van het bui
tenlandse produkt (smaak!).
De Franse Golden Delicious
kosten bij de groenteman ge
middeld een gulden per kilo
duurder. De consument heeft
dat er blijkbaar voor over.
Het prijsverschil tussen de
appel van het zuidelijk half-
gebied (Granny Smith) en de
Nederlandse appel is nog
veel groter. Wordt er in Ne
derland dan geen kwali-
teitsfruit geteeld? Jawel!
Twee seizoenen achter elkaar
heeft men geprobeerd dit
fruit door middel van een be
tere verpakking (eenmalige)
Middellandse zeelanden leveren een aantrekkelijk sortiment
eruit te laten springen. Het
werd twee keer een totale
mislukking. In het vorige sei
zoen deugde de doos niet.
Toen het Centraal Bureau
Tuinbouwveilingen voor het
huidige seizoen zelfs het Pro-
duktschap zo ver had gekre
gen, de eenmalige verpak
king te verplichten, bleken
er niet voldoende kratjes
aangemaakt te kunnen wor
den. De hardwerkende fruit
teler heeft daardoor veel ver
trouwen in zijn organisaties
verloren.
Het is bekend, dat het Cen
traal Bureau Tuinbouwvei
lingen financieel deelneemt
in twaalf handelsbedrijven.
Deze ondernemingen zijn ge
noodzaakt, net zoals hun
vrije collega's, eén compleet
sortiment aan te bieden. Vrij
wel iedere exporteur werkt
daarom niet alleen met Ne
derlandse produkten, maar
ook met importprodukten.
De investeringen in vakkun
dige medewerkers, gebou
wen, machines, en transport
middelen zijn zo groot, dat
het bedrijf jaarrond optimaal
moet kunnen functioneren.
Het importprodukt vervult
daarbij een belangrijke funk-
tie.
Natuurlijk vind je als fruitte
ler of tuinder concurrerende
import een slechte zaak.
Mede dankzij de extra finan
ciële injektie van het CBT
zijn echter de zogenoemde
participanten in staat hun
handelsvolume en activitei
ten te vergroten. Omdat het
CBT in alle gevallen minder
dan de helft van de aandelen
bezit, kan de directie van de
geparticipeerde handelson
derneming naar eigen inzicht
handelen. Het pakket kan
uitgebreid worden met Hol
landse produkten, buiten
landse produkten of met bei
de. Het beeld wordt moeilij
ker te overzien naarmate de
participant met een of meer
dochterondernemingen
werkt en zeker als daar bui
tenlandse dochters bij zijn.
Daar komt nog bij, dat een
participant niets in de weg
wordt gelegd een teeltbedrijf
De consu
ment vindt
het land van
herkomst
niet zo be
langrijk
in Italië of Portugal op te zet
ten.
Het is overdreven te stellen,
dat de geparticipeerde bedrij
ven juist dankzij het geld van
de Nederlandse tuinders hun
importen kunnen opvoeren.
Het blijft echter een bijzon
der vreemde zaak dat de Ne
derlandse teler zijn geld laat
investeren in handelsonder
nemingen die concurrerende
produkten voeren. En wat is
trouwens het rendement?
Vragen
Uit fruitteeltkringen zijn
ernstige bedenkingen tegen
het participatiebeleid van het
CBT gekomen. De eerste kri
tische vragen uit de glastuin
bouw zijn inmiddels even
eens aan de Javastraat gede
poneerd. In het hier weerge
geven beeld ontbreekt een
belangrijk facet. Het CBT
stelt dat de participanten niet
„voorgetrokken" worden.
Welnu, de vrije handel ge
looft dat eenvoudig niet. Het
is problematisch concreet uit
te zoeken wie hier nu gelijk
heeft. Eén ding is echter ze
ker: het CBT heeft veel wan
trouwen bij de vrije handel
opgeroepen vanwege zijn se
lectief participatie-beleid.
Een Haagse grossier zei het
onlangs zo: Als ik op de vei-
'ing koop, spek ik automa
tisch de concurrent.
Het ziet er naar uit dat het
laatste woord over het CBT-
participatie-beleid nog niet
gesproken is. Alle handelsbe
drijven dienen zich in de zich
vergrotende EG zo flexibel
mogelijk op te stellen. Het is
een kwestie van voortdurend
de markt blijven volgen.
Daarom kan men zich de
vraag stellen of de indertijd
ingeslagen participatie-weg
wel zo'n gelukkige keuze
was. Het geld had ook heel
anders besteed kunnen wor
den. Bijvoorbeeld aan: mark
tonderzoek, reklame, teeltga
ranties nieuwe produkten,
subsidiëring teeltonderzoek,
eenmalige verpakking fruit
teelt, voorlichting, heffing
verlaging...
hei L
k' WAGENINGEN
w energiebesparingsactie, die
aan het begin van 1979 bij
de Landbouwhogeschool op
gang is gebracht, lijkt suc
cesvol te worden. In het
derde kwartaal van dit
jaar lag het gasverbruik
van de grootverbruikers
(kassen, grote gebouwen
e.d.) 32 procent lager dan
in het vergelijkbare kwar
taal van 1978.
Het elektriciteitsverbruik
van de grootverbruikers
daalde in dezelfde periode
eveneens en wel met 12.9
'procent. Bij deze berekening
werd geen rekening gehou-
|den met weersinvloeden, zo
dat deze cijfers mogelijk ge
flatteerd zijn. Ook de ver
bruikscijfers van elektriciteit
over een periode van 12
maanden (eind '78 tot nu) ge
ven een daling te zien, name-
och
lijk ruim vijf procent, maar
het gasverbruik steeg in die
tijd met ruim 10 procent.
Ondanks de nogal forse da
ling van het energieverbruik
in kilowatts en kubieke me
ters gas, is de hogeschool er
financieel nog niet beter van
geworden. Dat komt doordat
de energieprijzen zijn geste-,
gen en doordat de LH van
wege verminderde afname
van gas en elektra in hogere
tarieven is gaan vallen. Zo
heeft de spectaculaire daling
in het derde kwartaal van dit
jaar toch een kostenstijging
van ruim drie procent opge
leverd. De vijf procent daling
van het electriciteitsverbruik
over 12 maanden leverde wel
een kostendaling op, name
lijk van ruim drie procent.
De teruggang in het energie
verbruik is bereikt door be
paalde ingrepen zoals een
verlaging van het gecontrac
teerde vermogen per gebouw,
het omlaag brengen van ge
lijktijdige belasting van het
elektriciteitsnet per gebouw,
het verwijderen van lampen,
maar vooral doordat het per
soneel attenter met energie
omgaat.
Er liggen bij de LH plannen
om door middel van investe
ringen voor isolatie, tochtwe-
ring en dergelijke het ener
gieverbruik nog verder om
laag te brengen. De budget
ten hiervoor moeten nog
goedgekeurd worden. Ze ma
ken deel^uit van een vijfja
renplan.
Het college van bestuur van
de LH vindt de prijsontwik
keling van de energie (de
gasprijs steeg in één jaar met
23,1 procent) zorgwekkend,
en het meent ook dat er een
grens is waar beneden bezui
nigingen op energie niet
meer mogelijk zijn, omdat de
onderzoek- en onderwijspro
gramma's ongestoord voort
gang moeten vinden.
De daling van het gasver
bruik was ook in kubieke
meters uitgedrukt indruk
wekkend: in het derde kwar
taal van 1978 vergde het
grootverbruik 504.126 m3, in
hetzelfde kwartaal van 1979
was het teruggelopen tot
342.852 m3. In dezelfde perio
de daalde het stroomverbruik
van 4.817.885 kwh tot
4.197.223 kwh. Het verbruik
van gas over 12 maanden ge
rekend (eind 1978 tot nu)
steeg van 4.552.017 tot
4.993.711 kubieke meter,
maar het stroomverbruik
daalde in die periode van
22.456.781 kwh. tot 21.313.388
kwh.
In de week voor de Kerst zijn er in de
fruitteeltgebieden weer de jaarlijkse
Kerstveilingen gehouden. Op deze veilin
gen worden grote partijen hard fruit, zoals
appels en peren aangevoerd van een uit
stekende kwaliteit. Een bezoek aan zo'n
veiling is zeker de moeite waard. Al wat
men ziet is een lust voor het oog en men
zou als gevolg daarvan zelfs de problemen
in deze sector vergeten. En de problemen
zijn niet gering. Er zal duidelijk het een
en ander moeten gebeuren om hier verbe
tering in te brengen. In Geldermalsen
maakte de voorzitter van het Produkt-
schap, ir. Spithoven enkele belangrijke
opmerkingen. Het is nodig om tot een
drastische vernieuwing van het boom
gaardenbestand te komen. Er zal bij de
keuze van de soorten gelet moeten wor
den die een uitstekende kwaliteit leveren.
Verder zal er een verdere concentratie
van het aanbod moeten komen. Een ster
ke spreiding van het aanbod over een
groot gebied lijkt in de toekomst niet ver
antwoord. Verder zal er zorg gedragen
moeten worden voor een góede presenta
tie. Op het ogenblik moet het Nederlandse
fruit voor het overgrote deel op de bin
nenlandse markt afgezet worden. Er is
nauwelijks sprake van prijsconcurrentie
met het buitenlandse fruit, er is eerder
sprake van kwaliteitsconcurrentie. Er is
in het verleden vooral naar gestreefd, om
een zo groot mogelijke produktie te beha
len, de kwaliteit is er als gevolg daarvan
Verbruik van Hollandse appelen wordt
jaarlijks kleiner
nogal eens bij ingeschoten. Daarbij komt
dat een veel geteeld ras als Golden Delici
ous erg gevoelig is voor slechte weersom
standigheden.
Export en Import
De export is de laatste jaren steeds toege
nomen, de import van fruit echter ook. Er
worden veel Franse Golden Delicious in
gevoerd. Zo werd er bijv. op 13 december
in Rotterdam 20.000 kilo Franse Golden
ingevoerd tegen een groothandelsprijs van
1.12 per kilo. Het is vooral deze Franse
Golden Delicious die de Hollandse appel
markt in de wielen rijdt. De Franse Gol
den brengt daarnaast hogere gemiddelde
prijzen op als de Hollandse. Als belang
rijkste oorzaken hiervoor zijn aan te wij
zen; de betere verpakking en een betere
kwaliteit. Het is wel een teken aan de
wand dat het binnenlandse verbruik van
Hollandse appelen jaarlijks kleiner wordt.
Citrus import
Het Hollandse fruit ondervindt ook wel
enige concurrentie van de citrusimport, te
weten sinaasappelen en mandarijnen. De
citrusproducerende landen vergroten hun
export jaarlijks. De belangrijkste produ
centen rond het Middellands Zeegebied
zijn; Spanje, Israël, Marokko, Egypte,
Griekenland en Italië. Spanje voorziet
voor 60% in de Hollandse behoefte. Israël
komt op de tweede plaats met 20%. In de
zomermaanden importeert Nederland uit
Zuid-Afrika en uit de Verenigde Staten.
Voor de Spaanse sinaasappelen wordt er
op het ogenblik een groothandelsprijs be
taald die tussen de 1.25 en 1.50 per
kilo ligt. Mandarijnen uit Marokko bren
gen 1.55 per kilo op (Clementine). De
Spaanse Clementines brengen 2.- per
kilo op.
RO^
De strakke lijn waarlangs het hele jaar
vele miljoenen guldens en produkten door
de bloemenveilingen glijden wordt slechts
éénmaal in de laatste maand van het jaar
onderbroken door een aparte groep met
eigen kleur en sfeer: de kerstveiling. Ei
genlijk een veilingvreemde gebeurtenis
met eigen karakter en zonder binding met
het vaste veilinggebeuren. Met bovendien
een beperkt contact tussen kwekers en
handelaren een contact, dat altijd heel
nauw is middels de produkten.
Maar de kerstveilingen horen er per tra
ditie bij, zoals de nieuwjaarstoespraak
door veilingvoorzitter en handelaren. De
kerstveilingen vormen een stukje binding
met het kerstgebeuren, zonder dat het
geld de belangrijkste rol speelt, zoals dat
het hele jaar wél het geval is. En voor de
bloemenwinkelier is Kerstmis de gelegen
heid bij uitstek om zijn vakkennis te to
nen.
De kerstveilingen nemen een eigen plaats
in. Na afloop van de gewone ochtendvei
ling van bloemen en planten verandert
het hele veilingbedrijf plotseling. Dan rol
len de verkooptafels beladen met alles
wat in winkels en huizen kerstssfeer moet
maken voor de speciaal daarvoor bestem
de veilingklok. In de Honselersdijkse
CCWS., die kerstveilingen bij uitstek
heeft, betekent het zoiets van honderd
kerst roltafels per dag. Het is een wat uit
zonderlijke gang van zaken in deze vei
ling. Goed, de kwekers spelen er een be
langrijke, zoal niet belangrijkste rol in
doch het merkwaardige is, dat voor een
groot deel de handel hier de handel be
dient. Dat wil zeggen, de produkten ko
men veel van heinde en ver en worden
dan hier door de handelaar-importeur
verkocht aan de Nederlandse handelaar.
Dat brengt het artikel nu eenmaal mee.
De grote kracht van de Westlandse kwe
ker ligt in de chrysanten, anjers, gerbera
en vele andere bloemsoorten plus met toe
nemende mate in de potplanten. Daarbij
neemt in kersttijd de poinsettia een eerste
plaats in. Maar verder ziet men plostseling
boomstronken, palmblad, vijgen, IJslands
mos, kerstbomen uit Sauerland, Deense
douglas, wilgen-katjes, artikelen uit de
Scandinavische-en Schotse hooglanden.
En verder natuurlijk sparappels, ligus-
trumbessen, bonte hulst, Helleborus, nobi-
lus groen, ook droogbloemen en allerlei
soorten aardewerk. Inderdaad, de kerst
veilingen zijn iets aparts in de jaarrond
bloemenveilingen.
Adjunct-bedrijfsleider van de CCWS. A.
van Marrewijk zegt er over: „Er zit wel
*oor veertig procent buitenlands goed bij,
vooral uit Zweden, Denemarken en Israël.
Het loopt allemaal goed en er is dit jaar
een wat ruimer aanvoer dan verleden jaar
en wordt toch vlot verkocht tegen redelij
ke prijzen."
Tot en met maandag 24 december houdt
de CCWS de extra kerstveiling des mor
gens om half tien. Er is wel een aantal
kwekers die zelf kerststukjes maken,
Kerstveiling bij de CCWS.
maar dat gebeurt meestal in de trant van
huisvlijt en voor de aardigheid. Het zijn
voornamelijk de bloemenhandelaren zelf
die zich kunnen uitleven in het vervaar
digen van de kerststukjes. Een ook meni
ge huismoeder beoefent in deze tijd ge
noemde huisvlijt.!
Daarvan zegt het vakorgaan van de bloe
menhandelaren „Bloem en Blad": „Zelden
is de gelegenheid om de aandacht op ons
bedrijf te vestigen zo groot als in de we
ken voor kerstmis. Dat zijn de meest
drukke weken van het jaar. Geef het per
soneel volop gelegenheid om zich uit te le
ven. Wees niet benauwd voor een experi
ment, uw klanten zullen het waarderen!
De laatste maand van het jaar biedt de ge
legenheid om iets extra te doen. Die omzet
vergroting is ook in de bloemendetailhan-
del hard nodig, zelfs al is de groei dit jaar
gelukkig iets groter dan de gemiddelde
groei in het totale midden-en kleinbedrijf
met nauwelijks vier procent. Benut dus de
gelegenheid met Kerstmis door te laten
zien wat u kunt in de bloemenhandel, „al
dus vakblad.
En dat er ook van die zijde iets aan dat
kerstgebeuren gedaan wordt bewijst de
speciale kerstshow welke door de Bloe
mist-Winkeliersvereniging Oost-Neder
land in het motel te Delden is gehouden
en niet minder de kerstshow door dezelf
de winkeliers in het Gooi tot en met 26
december in het Singer-museum inge
richt. Hetgeen er allemaal op wijst welke
een eigen plaats bloemversiering inneemt
niet alleen in het veilingwezen maar ook
in de bloemenhandel.
Terug naar de Honselersdijkse veiling,
alle zoals gezegd wel een eerste plaats in
neemt, vooral wat betreft de handel in de
kerstplant bij uitnemendheid: de poinset
tia of deftig genoemd de „Euphoribia pul-
cherrima" en in het algemeen: de kerst
ster.
Daarvan werden er vorig jaar ruim an
derhalf miljoen bij de CCWS aangevoerd,
méér dan bij enige andere veiling in ons
land, omdat Aalsmeer het tot 800.000
bracht. Van Marrewijk verwacht dat de
kerststerren in Honselersdijk dit jaar de
twee miljoen zullen naderen. Op de derde
plaats staat Berkel met rond de 600.000.
De helft van genoemd aantal wordt bij de
CCWS in december aangevoerd, trouw
aan het kerstfeest dus. Terwijl die teelt in
Aalsmeer verminderde is deze in het
Westland toegenomen omdat veel groen
tekwekers de poinsettia een keer in hun
teeltplan opnemen.
De poinsettia wordt wel in de gewone
bloemenveiling aangevoerd en meren
deels via bemiddelingverkocht. Zij vor
men dus wel een apart stukje in de handel
met daarnaast de kerststukjes, waarvan
naar schatting dit jaar tegen de tachtigdui
zend stuks aan de CCWS verkocht wor
den. En wanneer dat allemaal op 26 de
cember voorbij is, wordt het lijntje aan de
bloemenveilingen weer strak getrokken
en vervolgen de miljoenen in soorten tot
eind volgend jaar zonder afwijkingen hun
weg.
Het bloembollenvak gebruikt een ferme
slok bestrijdingsmiddelen. Het lozen is een
zaak die terecht steeds meer aan banden
wordt gelegd en de mogelijkheid op een
algeheel verbod om dat spul te lozen, kan
in de toekomst dan ook wel worden ver
wacht. Deze zaak is in de politieke sfeer
getrokken, nu blijkt dat politici een heilig
ontzag hebben voor de grote mond die
sommige milieugroepen kunnen opzetten.
Op het Laboratorium voor Bloembolle-
nonderzoek te Lisse is men met man,
macht en geestdrift bezig om dit probleem
aan een oplossing te helpen. Want het zou
een regelrechte ramp voor het bloembol
lenvak zijn als men het gebruik van be
paalde middelen zou gaan verbieden als
er geen alternatief is. Als de kwekers bijv.
hun tulpen- en gladiolenplantgoed niet
meer zouden mogen ontsmetten, dan zaagt
men het complete fundament onder de
bloembollencultuur weg. Dan kan men er
beter meteen mee ophouden. Daarom
wordt er achter het onderzoek veel vaart
gezet. Momenteel wordt er in het bollen-
vak gedompeld en gespoten. Bij dompel
baden komen flinke hoeveelheden ont
smettingsmiddelen vrij. Daarom is enige
jaren geleden op het laboratorium al een
eenvoudige dompelmachine ontworpen
die veel minder vloeistof gebruikt. Dat
was al een stap vooruit. Bij bepaalde vor
men van spuiten komt nog minder vloei
stof in het milieu en vorig jaar is men al
begonnen met het ontsmetten op de plant-
machine. Met andere woorden ontsmetten
en planten in één bedrijfsgang. Hierbij
komt nog veel minder vloeistof vrij en is
er ook een arbeidsbesparend element.
Maar aan de technische uitvoering man
keerde wel het een en ander. Niet alleen
de bloembollen, maar ook het bedienend
personeel op de plantmachine werd ont
smet. Dat kon zo niet doorgaan.
Daarom is in de grote hal van het Labora
torium voor Bloembollenonderzoek te Lis-
se nu een proefopstelling gemaakt van
een ontsmettingsapparaatje dat men sim
pel in de plantmachine kan inbouwen.
De voordelen zijn: een uitstekende be
vochtiging van de bloembollen, de lekver
liezen worden sterk beperkt en er worden
in verhouding met de thans gebruikte me
thoden, veel minder chemische middelen
gebruikt. Lozen behoeft men vrijwel niets
De heer R. Bijl die door het IMAG uit
Wageningen in Lisse is gestationneerd
heeft deze proefopstelling gebouwd in sa
menwerking met zijn collega H. Meijers
van het Consumentschap voor de tuin
bouw in Lisse. Vinden zij dit het ideaal?
Neen! Ze willen nog verder gaan en de
mogelijkheden onderzoeken of men kan
komen tot een plantmachine met inge
bouwd dompelapparaat. Dan zou men in
derdaad het ideaal zeer dicht kunnen be
naderen omdat dan vrijwel helemaal geen
vloeistof in het milieu komt. Men wfi
trouwens ook nog proberen het ontsmet
tingsmiddel een schuim vorm te geven,
waardoor het effect nog beter kan wor
den. Technisch gezien behoort een plant
machine met ingebouwd dompelapparaat
zeker tot de mogelijkheden. Er is dan ook
een subsidie aangevraagd om een prototy
pe van deze machine te kunnen ontwer
pen. Als de gelden snel binnenkomen kan
het prototype voor het plantseizoen van
de tulpen in september dus gereed
zijn.
De overheid en de milieugroepen kunnen
gerust zijn. Het bollenvak spant alle zeilen
in de mast om de problemen aan een doel
treffende oplossing te helpen, al kan men
vandaag niet de garantie geven dat men
binnen de gestelde termijn van twee jaar
alles rond zal hebben. Mocht dat inder
daad niet het geval zijn, dan mag met
recht van de overheid worden gevraagd
nog wat soulaas te geven. Want met het
mes op de keel is het heel moeilijk wer
ken!
