Ieder huis zijn eigen computer:
nieuwe butler of nieuwe baas?
)teun voor
ik/4e beurs
CONOMIE
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 22 DECEMBER 1979 PAGINA 11
De Po us: SER is
geen ijskast
(Van onze sociaal-economische redactie)
DEN HAAG De Sociaal-Economische
Raad is geen ijskast, waarin regering en soci
ale partners hun moeilijkste kwesties kunnen
plaatsen om ze op de lange baan te schuiven.
SER-voorzitter dr J. W. de Pous zei dit giste
ren tijdens de laatste vergadering van de raad
in 1979. Het tegenovergesteld is het geval, zo
betoogde hij als verweer tegenover de veelge-
de t hoorde ijskast-bewering.
Dit jaar heeft de SER 224 adviezen uitge
bracht. De voorbereidingstijd was gemiddeld
drie maanden. Wanneer uitsluitend wordt ge
keken naar de 19 belangrijkste beleidsadvie
zen voor de regering, dan resulteert een ge
middelde voorbereidingstijd van 14 maanden.
Ook met de interne verdeeldheid in de SER
valt het volgens dr. De Pous wel mee: het
merendeel van de adviezen werd unaniem
uitgebracht.
UgSI
Akzo Chloor nu
zeker naar Botlek
(Van onze parlementaire redaktie)
DEN HAAG AKZO Zout Chemie gaat de
finitief uitbreiden in het Rotterdamse Botlek-
gebied. Een laatste poging van het PvdA-
Tweede Kamerlid Bonno Spieker om het
Eemsmondgebied nog een kans op deze uit
breiding te geven, is in de Tweede Kamer ge
strand. Spieker vroeg in een motie het kabi
net een nadere studie over de voor- en nade
len van de Eemsmond- en het Botlek-gebied
'als vestigingsplaats, alvorens een definitief
besluit zou worden genomen. Minister An-
driessen (die zijn zieke collega van Economi
sche Zaken Van Aardenne verving) zag hier
echter geen kans meer toe, omdat AKZO aan
contracten vastzit die uitsluitsel vragen om
trent de uitbreiding per 1 januari a.s. Komt
dat uitsluitsel er niet dan kost dit AKZO tien
tallen miljoenen guldens en zou de Eems
mond toch niet als vestigingsplaats in aan
merking komen.
Hoger winst en contant
dividend Stad Rotterdam
ROTTERDAM - Assurantieconcern Stad Rot
terdam heeft volgens voorlopige cijfers dit
jaar 57,5 min brutowinst behaald wat 12,3
pet meer is dan in 1978. Door een hogere be
lasting op de winst bedraagt de nettowinst
39,4 tegen f 36,2 min vorig jaar of 8,6 pet ho
ger. Het is de bedoeling over 1979 een divi
dend voor te stellen van f5 in contanten met
daarnaast een uitkering van 10 pet uit de agi-
oreserve (v.j. f 4,50 contant plus 10 pet agio),
zo heeft dr. L.M. van Leeuwen, president van
de Raad van Bestuur, gistermiddag meege
deeld op een personeelsbijeenkomst. In de
schadeverzekering is sprake van een verdere
verbetering van de resultaten. Dit is te dan
ken aan het eigen beleid van het concern en
aan het feit dat in de afgelopen jaren met
steun van de overheid een noodzakelijke her
structurering van premies werd doorgevoerd.
Het resultaat schadeverzekering bedraagt
over 1979f24 min of bijna 16 pet meer dan in
1978. Het premie-inkomen nam met ruim 10
pet toe tot f223 min.
Turkse pond voor
Europa gedevalueerd
ANKARA Turkije heeft voor zijn pond la
gere wisselkoersen ten opzichte van de voor
naamste Europese valuta's vastgesteld om de
koersschommelingen van de laatste tijd op de
Westeuropese wisselmarkten te corrigeren,
aldus een mededeling in het Turkse staats
blad. De koers van de dollar blijft 47,10 pond.
Het Turkse pond is het sterkst in waarde ver
minderd ten opzichte van de Oostenrijkse
schilling, namelijk 7,1 procent. De kleinste
devaluatie is ten opzichte van de Italiaanse
lire, 1 procent. De nieuwe aankoopkoersen
van de Europese valuta's zijn: Oostenrijkse
schilling, 3,7891 pond, de Westduitse mark
27,2096 pond, Belgische frank 1,6748 pond,
Franse frank 11,5724 pond, Zwitserse frank
29,4006 pond, Nederlandse gulden 24,6725
pond, Zweedse kroon 11,3057 pond, Noorse
kroon 9,4444 pond en Italiaanse lire 5,8198
pond
«STERDAM Verschil-
jnde factoren gaven de Am-
jerdamse effectenbeurs gis-
afjren een duwtje in de rug.
hï>oral de verdeeldheid on-
e ,ir de OPEC-landen en ook
nt pt vasthouden van Saoedi-
een[rabië aan een prijs van 24
bllar per vat olie werd
aio.4or de beurs als gunstig er-
^iren. Daarbij gaf Wall
[^lreet een goede stemming
e a J zien en was de dollar
Q^eer wat hoger, zodat Am-
de verdam weer over het alge-
jeen een wat vriendelijker
lemming te zien gaf.
drej
enoje internationals namen vlak
ien.bor de Kerstdagen nog wat
misieer afstand van het diepte-
negint van afgelopen woensdag,
sdeijon. Olie trok een halve gul-
ekojn aan op148,60. Akzo steeg
igsirirtig cent op 23,40 en Phi-
nbe<>s en Hoogovens gingen sa-
roef en omhoog naar een door
sle ïide gedeelde 20,60, een
ïkoi inst van twintig cent voor ie-
woi :r. Unilever steeg dertig cent
114,30 en KLM zeventig
aaifc 74,50.
>ren ei drankenfonds Heineken
'as vlak voor de feestdagen
•pers twintig cent meer
aard op 72,30.
de scheepvaartsector steeg
mbNSM 1,30 op ƒ104. Ned-
;sen,yd was vijftig cent beter op
n- f5,50, terwijl Van Ommeren
terug moest op 237.
de financiële sector was de
bestjjN weer hoger, dit keer ƒ2
i ƒ315,50. Nationale Neder-
nden kon dertig cent aan de
Ders toevoegen op ƒ114,30,
rwijl Amro veertig cent ver-
or op 65,50.
e obligatiemarkt was een tot
nee dubbeltjes beter. Vrijdag
0ond de inschrijving open op
.raa9,5 pot obligatielening van
larvlOO miljoen ten laste van de
ederlandse Investeringsbank
>or Ontwikkelingslanden. De
'angstelling werd redelijk
ïoemd.
p de lokale markt heerste
n verdeelde stemming bij
rustige handel. Schuitema
3 duurder worden op
Volker Stevin steeg 1
Ie n ƒ67 en Westland Utrecht
eneens 1 op 339. Bredero
z om ƒ3 op ƒ215. Bij de uit-
vers was Kluwer bijna 1
fy >ger op 105 en VNU een
ile 1 op 93. Vmf krabbel-
omhoog met negentig cent
/ach
m 36,70. Verder lagen goed
de markt Hollandia Kloos
Unikap.
mba zat bij de verliezers met
;tori n achteruitgang van ƒ9 op
og [171. Van der Giessen De
loord verloor ƒ2,50 op ƒ121.
MB daalde 1 op 245,50,
Zaaakhoed vijftig cent op ƒ51,30,
aldiols ƒ1,30 op ƒ64,50 en Hol-
>h 5 op ƒ367.
arisip de actieve markt waren er
dens beurstijd weinig veran-
Za iringen van betekenis. Natio-
vanale Nederlanden moest terug
t 118,90.
fgeh| PTIEBEURS
(da e Europese optiebeurs gaf
ov steren een levendiger handel
zien dan donderdag. Of-
hoon de aandelen weinig
Eijeranderd -noteerden, kon de
n o nzet hoger zijn. Om 12.00 uur
O aren 602 opties verhandeld.
e belangstelling voor Ko
of inklijke Olie was aanzienlijk,
gingen zo'n 250 contracten
om. Philips, waarin gisteren
rs oed werd gehandeld, haalde
il :n zeer geringe omzet.
?i
et
Beurzen
maandag
gesloten
2211 verband met de viering van
>ei Brstmis zijn de beurs van
^sterdam en de Europese
.>tiebeurs komende maandag
1 december de hele dag geslo-
Een boeiende serie over de
onbekende, onbegrepen,
angstaanjagende ontwikke
ling van de "chip".
Met verhalen van
Klaas Goïnga, Theo Leone,
Jef Lousberg en Henk Volmer.
Home-
Moeten we straks met zo'n apparaat een eenvoudig telefoongesprek voeren?
De elektronica-industrie schept nieuwe markten: apparatuur, cursussen, het uigeven van hobbybladen.
(Van onze sociaal-economische redac
tie)
DEN HAAG De chip besluipt ons
en we hebben het nauwelijks in de
gaten. Dagelijks dragen we ze met
ons mee, in een digitaal horloge, in
een zakrekenmachientje. Ze zitten in
onze auto en dagelijks werken velen
met apparaten die barsten van de
micro-electronica. Een radio of tele
visie zonder chips is niet meer te
koop. De wasmachine en de naaima
chine hebben een electronisch pro
gramma gekregen en de microcom
puter in de diepvries regelt het alle
maal zelf wel.
De chip is niet meer weg te denken uit
onze maatschapij zeggen de computer
bazen beslist. De eerste slag "is gewon
nen, de tweede is al begonnen. Werd de
computer aanvankelijk gezien als een
rekentuig dat alleen door grotere be
drijven bekostigd kon worden, nu is de
homecomputer, een brein in zakfor
maat, in aantocht. En de electronica-in-
dustrie zal niet rusten voordat ieder
huisje zijn eigen computertje heeft. Ze
zien ons al zitten, achter het toetsen
bord en het beeldscherm. Het „tweede
oog" in huis.
Pa drukt op de knoppen om te kijken
hoe het met de proviandvoorraad staat
en hoeveel centjes er nog zijn te beste
den. Ma laat het brein ingewikkelde
berekeningen maken voor het aangifte
biljet inkomstenbelasting en zoonlief
werkt zich in het zweet bij een schaak
partij met de electronische meester.
De computerbazen hebben al duizen
den karweitjes en spelletjes bedacht
voor de nieuwe, „alleswetende huis
vriend", de homecomputer. De produc
ten van hardware (dat is louter de elec
tronische apparatuur) en software (de
programma's, oftewel de instructies die
de computer moet krijgen om bewer
kingen uit te voeren) hebben ontdekt,
dat er een veel grotere markt ligt dan
alleen maar het bedrijfsleven.
Innovatie
Een markt die tegelijk tientallen ande
re markten opent. En dat noemt men
dan met een mooi woord innovatie.
Kijk maar in de eerste de beste boek
handel. Tientallen nieuwe hobbybladen
zijn er de afgelopen jaren op de markt
gekomen, die vol staan met onbegrijpe
lijk taal als PROMS, RAM en ROM,
BITS, BYTE en wat al niet meer. Kijk
maar in de electronicashops, die tot
voor kort alleen maar degelijke hifi-in-
stallaties aan de man brachten. „Wij
demonstreren u de home- of hobby-
computer". Kant en klaar gekocht in
tientallen uitvoeringen en diverse
prijsklassen, of als bouwpakket met
heel wat avondjes zenuwslopend knut
selwerk.
Heel wat brave Hollandse huisvaders
studeren in hun vrije tijd computer-
abacadabra en solderen chips op print
jes, net zo lang tot ze de stekker in het
stopcontact kunnen steken en aan de
weet komen of het apparaat wel of niet
werkt. Miljoenen guldentjes worden er
aan besteed.
De computerclubs vliegen als padde
stoelen de grond uit. Teleac kluistert
wekelijks tienduizenden aan de beeld
buis om de geheimen van microproces
sors te ontsluieren. Wakker geschud
door de enorme belangstelling die voor
de Teleac-lessen bestaat, hebben inmid
dels al heel wat „leergangen" compu
terwetenswaardigheden in hun pro
gramma opgenomen.
Geen benul
Uit een soort enquete die Teleac vorig
jaar hield onder de deelnemers van de
cursus Microprocessors I bleek dat een
kwart tot dertig procent in zijn beroep
geen flauw benul hoeft te hebben van
computers. Slechts eenvijfde deel komt
er uit hoofde van de professie regelma
tig mee in aanraking. Omtrent veertig
procent betaalt de cursus zelf en het
aantal cursisten dat op kosten van de
baas studeert is nauwelijks groter.
Slechts twee procent wil later een be
roep op dit terrein, ongeveer de helft
acht het nuttig voor het dagelijks werk,
maar omtrent een kwart van de cursis
ten verklaart uit louter persoonlijke be
langstelling de lessen te volgen. Waar
mee duidelijk blijkt dat „computerstu
die" niet enkel meer een beroepsmatige
noodzaak is.
Bij het Instituut voor Electronica Op
leidingen Dirksen, waar men behalve
de opleidingen voor electronici en tech
nici ook een cursus voor niet-vakmen-
sen (computeroriëntatie) is begonnen,
heeft men op soortgelijke wijze ontdekt
dat de meeste deelnemers daaraan
deelnemen om „er over mee te kunnen
praten" uit „angst om achter te blij
ven". Ook onder de technici is dat vol
gens Dirksen te bespeuren. Hoewel
geenszins vaststaat dat ze ooit iets met
microprocessors van doen zullen heb
ben, volgen ze een cursus om „op alles
voorbereid te zijn".
Er ontstaan internationale concerns,
die driftig bezig zijn nieuwe toepassin
gen te vinden, nieuwe behoeften te
scheppen. Treffend voorbeeld daarvan
is het ook in ons land opererende ETI
(Electronica Top International), begon
nen met het uitgeven van een hobby
blad (dat nu dan in het Engels, Duits en
Nederlands wordt gedrukt), daarbij de
verkoop van zelfbouw-ontwerpen aan
gepakt heeft, nu tevens tal van electro
nicashops en postorderbedrijven in Eu
ropa exploiteert en onderwijl eigen
hobbycomputers verkoopt en cursussen
geeft in computerbehandeling.
De homecomputer is duidelijk een van
die nieuwe behoeften die de electroni-
ca-industrie tracht te kweken. In ons
land heeft het apparaat het nog niet
verder geschopt dan de hobbysfeer,
hoewel de „sales representatives'zoals
de verkopers in deze branche zich noe
men, ieder het rotsvaste vertrouwen
proberen aan tè praten, dat het binnen
de kortste keren allemaal gemeengoed
zal zijn.
Stoeien
Het is beslist nog niet zo ver, dat Jan en
alleman een computertje kan kopen en
lekker met het apparaat kan stoeien.
Zonder een gedegen kennis van moder
ne electronica kan men het beter uit
z'n hoofd zetten om zelf zo'n bouwpak
ket in elkaar te knutselen, ook al wordt
de handleiding als nog zo duidelijk en
uitgebreid aangeprezen. Bovendien
kosten die zelfbouw-apparaten toch nog
zeker een dikke duizend gulden. De
kant-en-klare home-computers liggen
nog wat hoger in prijs en wil men er
werkelijk wat mee kunnen beginnen,
dan is aanschaf van allerlei toebehoren
noodzakelijk, zodat je al gauw op een
paar duizend gulden uitkomt Heeft
men dan bovendien nog geen kennis
van computertaal, zoals bijvoorbeeld
BASIC, dan zal men een kant-en
klaar-programma moeten kopen. Op
zich al een vrij kostbare zaak en boven
dien is zoiets natuurlijk niet aangepast
aan bijvoorbeeld ieders persoonlijke ad
ministratie. Het door een software-bu
reau laten ontwerpen van een pro
gramma dat „op het lijf gesneden" is,
wordt een dermate kostbare zak, dat
men beter een boekhouder in dienst
kan nemen, die alleen maar ouderwets
hoofdwerk doet.
In deze vorm heeft de homecomputer
alleen maar zin voor kleine bederijveri
die op de computer over willen gaan,
maar geen enorme investeringen kun
nen doen. Het is nog lang niet het ap
paraat waarop we door middel van een
simpele druk op de knop kunnen kij
ken hoe het met de huishoudcentjes
staat en voor allerlei spelletjes heeft de
electronica-industrie zelf al heel wat
minder dure apparaatjes op de markt
gebracht.
Ieder huisje zijn éigen computertje is er
nog lang niet bij. Het apparaat zal heel
wat eenvoudiger te bedienen moeten
zijn en bovendien heel wat goedkoper
moeten worden, wil het werkelijk een
„tweede oog in huis" worden. Afgezien
dan nog van de vraag of men zich wel
wenste te laten verleiden voor electro
nische bekoringen waarmee we onge
merkt al overspoeld worden.
Zo zeker als de televisie gemeengoed is
geworden, kan men er echter van op
aan, dat die goedkope en gemakkelijke
computertjes beslist niet lang op zich
zullen laten wachten. Een zakrekenma
chientje van een paar tientjes kan nu
veel meer dan de eerste kolossale com
puter die ontwerpen werd. Electronica-
onderdelen worden met de dag goedko
per en terwijl ze in omvang steeds klei
ner worden, krijgen ze steeds meer
functies.
In de buurt van het Amerikaanse
Phoenix wordt het dorp van de toe
komst gebouwd. In de huizen van 6500
gezinnen staat de homecomputer cen
traal. Dat is dan een apparaat waarvoor
je geen ingewikkelde handelingen
hoeft te verrichten om het te kunnen
bedienen, maar dat je bevelen kunt ge
ven, gewoon door op z'n janboerenfluit
jes te praten. Even in de handen klap
pen is voldoende om het koffiezetappa
raat in werking te zetten.
De computer regelt niet alleen de boek
houding, maar ook de verwarming en
verlichting. Als Jantje het licht laat
branden in de speelkamer, doet de
computer het wel even uit als er bin
nen vijf minuten niemand meer in de
kamer komt.
Men kan zich welgemoed onder de wol
begeven, want de homecomputer blijft
waken. Nieuwe butler of nieuwe baas
in huis?
HENK VÖLMER