Leidse Courant | 1979 | 17 december 1979 | pagina 3

Politieke partij en waarderen
pnti- apartheidsbeleid Leiden

ponen in
gevaarlijk

Leeuwenhoek is
voor gezondheid

Binnenkort wellicht Leidse Federatie

sociaal-cultureel werk

;eu

Onderzoek van
gemeente Leiden
universiteit en

ziekenhuis afgerond

GI16TAD/REGI0

LEIDSE COURANT

MAANDAG 17 DECEMBER 1979 PAGINA 3

Een scene uit de Bolhoedmannen" van „Perspekt'

Een scene uit „Slau" van „Splien".

Slau

Theatergroep Splien uit Zoetermeer voert donderdag
20 december haar nieuwe programma „Slau" ten tonele
in de Leidse Schouwburg. Splien behandelt in „Slau"
het leven en werk van de Nederlandse dichter en
schrijver Jan Jacob Slauerhoff op een manier die „dis-
co-poëzie" genoemd zou kunnen worden. Splien grijpt
in ieder geval alle theatermiddelen aan om Slauerhoff
in beeld te brengen, muziek treedt daarbij op de voor
grond. De voorstelling begint om kwart over acht.

Pasolini bij K O

K&O Leiden draait morgen in haar gebouw de film
Medea uit 1969 van Pier Paolo Pasolini. Medea, gespeeld
door Maria Callas, is de dochter van de koning van Col
chis. Dit land wordt bedreigd en Medea trekt zich terug om
tot de goden te bidden. Zij ontmoet Jason en vat een grote
liefde voor hem op, die haar geheel doet breken met haar
land en familie. De filmvoorstelling begint om acht uur.
Kaartverkoop is op het bureau van de volksuniversiteit,
Oude Vest 45 in Leiden. Op de avond van de filmvoorstel
ling is de kassa vanaf half acht open.

Kinderfilm

Voor de kinderen wordt woensdag 19 december om
half drie in het K&O-gebouw aan de Oude Vest 45
weer een aantal leuke kinderfilms vertoond. Er wordt
een greep gedaan uit een aantal tekenfilms, waarin
striphelden zoals Porgy Pig, Tweety, Sniffels en ande
re stripfiguren. In de pauze zal gratis ranja worden ge
schonken. Na de pauze komt de hoofdfilm „Het zal je
gebeuren", waarin zeven kinderen allerlei komische
avonturen beleven. Informatie bij bureau K&O, tel.
141141. De toegangsprijs is drie gulden.

Vrouwenfilm

Het Leidse Volkshuis houdt, in samenwerking met Femke,
woensdag 19 december een filmochtend voor vrouwen.
Vertoond wordt de film „100 beledigingen per dag". De
film gaat over de vrouw en haar uiterlijk en de rol van de
reclame hierin. Vanaf half tien is er gegelegenheid om in
Femke, aan de Haarlemmerstraat 73b een kopje kofie te
drinken. Na de film kan er worden nagepraat De kosten
bedragen een gulden per persoon.

Kerstconcert

Het Gewestelijk Orkest zet ook dit jaar de goede tradi
tie voort met het houden van een aantal kerstconcer
ten. In Leiden komt het Gewestelijk Orkest vrijdag 21
december en geeft een concert in de Hooglandse Kerk
aan de Hooglandsekerkgracht. Het programma bevat
drie onderdelen, maar het orkestrale hoogtepunt zal
ongetwijfeld de Symfonie Concertante voor viool, alt
viool en orkest kv 364 van Wolfgang Amadeus Mozart
zijn, dat zal worden uitgevoerd door de twee solisten
George Hamza met viool en Ludwina Lang op altvi
ool. De zang- en oratoriumvereniging Cantarella ver
leent haar medewerking in het „Oratorio de Noël" van
Camille Saint-Sacns, voor orkest, koor en orgel. Het
concert wordt geopend met de Ouverture voor Blazers
van Francois Devienne. De uitvoering begint om
kwart over acht.

De Bolhoedmannen

Theatergroep Perspekt brengt vrijdag 21 december de
voorstelling „De Bolhoedmannen"in de Leidse Schouw
burg. Perspekt heeft als basis voor deze voorstelling projec
tie- en schim technieken gebruikt die volledig passen bij
het optisch surrealisme en de silhouetwerking van Mar-
gritte's schilderijen. De Bolhoedmannen zijn uit de wereld
van Margritte's schilderij gestapt en zijn terechtgekomen
in een dynamisch stadsbeeld, met als middelpunt het Paleis
van Schone Kunsten en Wetenschappen. De voorstelling
begint om kwart over acht.

ie

;.7C JIDEN Unaniem heeft het merendeel
n de in Leiden actieve politieke groepe-
igen zich zaterdag in het Waaggebouw uit-
ian sPr?ken tegen de apartheid in Zuid-Afri-
z(j Tijdens de politieke manifestatie, die in
kader van de actie 'Leiden tegen apart-
id' plaats had, werd een resolutie aan de
ie gesteld, die door de aanwezige politie-
partijen was opgesteld. De politieke par-
t I vei"klaarden waardering te hebben
c^e[>0r besluit van de gemeenteraad, om
«nduizend gulden uit te trekken voor een

post 'Internationale solidariteit', in welk
kader de Leidse actie deze maand wordt ge
voerd.

'Straatnamen, die herinneren aan vroegere
Zuidafrikaanse machthebbers moeten vervan
gen worden door straatnamen, die de hoop op
bevrijding ondersteunen', aldus een conclusie
van de politieke partijen. Door middel van de
resolutie verklaarden de politieke partiien
CDA, PvdA, D'66, PPR, PSP, CPN, ANC en'de
SP en de organisator van het geheel, de BOA,

dat in Zuidelijk Afrika een beleid wordt ge
voerd, dat er op is gericht de vrijheidsrechten
van de zwarte bevolking te ontnemen en dat
net niet voldoet aan de sociale, culturele en eco
nomische grondrechten. Er moeten fundamen
tele veranderingen doorgevoerd worden om
een escalatie van geweld te voorkomen, aldus
de verklaring van de aanwezige groeperingen
in de Waag. Voorts dringen de deelnemers aan
de politieke manifestatie er bij de Leidse instel
lingen en bedrijven op aan alle contacten met
Zuid-Afrika, die het apartheidsregiem onder

steunen te verbreken en te vervangen door
contacten die juist steun betekenen voor de
vrijheidsstrijd in Zuidelijk Afrika.

In de resolutie bij alle politieke partijen op aan
gedrongen hun invloed aan te wenden om we
zenlijke veranderingen in Zuid-Afrika te be
werkstelligen. Tenslotte verklaren de onderte
kenaars van de resolutie zich solidair met. de
vrijheidsbeweging in Zuidelijk Afrika en aan
degenen, die een eind trachten te maken aan de
apartheidspolitiek.

BUURT- EN CLUBHUIZEN
MAKEN VUIST TEGEN GEMEENTE

LEIDEN 'Krachtig en als eenheid tegen
de gemeente optreden is een eerste vereis
te voor het Leidse sociaal-cultureel werk.
Dit om te voorkomen, dat de eerste de
beste hindernis onoverbrugbaar blijkt te
zijn. Om een dergelijk sterke positie te
kunnen innemen, is het wenselijk, dat het
Leidse sociaal-culturele werk in de toe
komst in de vorm van een federatie gaat
opereren.': tijdens het bespreken van de
gevolgen van de Rijksbijdrageregeling
voor het sociaal-cultureel werk in Leiden
waren de vertegenwoordigers van de di
verse instanties ongeveer alle club- en
buurthuizen waren vertegenwoordigd
er zaterdag unaniem van overtuigd, dat
een dergelijke maatregel spoedig genomen
moet worden. Tevens werden de mini
mumvoorwaarden bepaald, waaraan het
sociaal-cultureel werk moet voldoen. De

gemeente krijgt binnenkort een petitie
aangeboden, waarin de noodzaak van het
'miniraumpakket' aan de kaak wordt ge
steld.

Als de achterban van de instellingen die ver
tegenwoordigd waren een eensluidende visie
op de zaak heeft en dat is zeer waarschijn
lijk wordt er binnen afzienbare tijd een
Leidse Federatie Sociaal-Cultureel werk in
het leven geroepen. Vast staat wel, dat er
deze week een werkgroep van vertegenwoor
digers van club- en buurthuizen en de Bond
van speeltuinen wordt gevormd, die zich over
de totstandkoming van de federatie gaat bui
gen. De Leidse Jeugd Actie, die wellicht bin
nenkort gaat verdwijnen, heeft toegezegd
mankracht en know-how beschikbaar te stel
len.

Minimumvoorwaarden

Behalve dat met de invoering van de Rijks
bijdrageregeling, waardoor de middelen door
de gemeente worden herverdeeld, de in
spraak in het gedrang zal komen, werden ook
de minimumvoorwaarden besproken. Om
aan dit probleem daadwerkelijk iets te kun
nen doen, wil het Comité Sociaal-Cultureel
Werk een eigen inbreng in de planning. Het
comité wenst met de gemeente de verant
woordelijkheid omtrent de planning te dra
gen.

Het minimumpakket voor een club- of buurt
huis ziet er als volgt uit: drie sociaal-cultureel
werkers en één conciërge. „Van de buurtsitu-
atie hangt het af of één van de drie zich met
peuters gaat bezighouden en de andere twee
met bijvoorbeeld volwassenen. Ook is het
zeer belangrijk, dat de reële kostenstijging

bijgehouden wordt en dat de achterstand
wordt ingelopen", aldus Wim Kuin, de voor
zitter tijdens de bijeenkomst.

Voorts waren de aanwezigen van mening, dat
er mensen beschikbaar moeten worden ge
steld voor het nieuwe vrouwenwerk en dat
er op binnenstadsniveau tevens iets gedaan
moet worden; het Leids Vrijetijdscentrum,
het Volkshuis en 't Breehuys moeten de be
schikking krijgen over drie sociaal-cultureel
werkers, één maatschappelijk werker en een
beheerder. Tenslotte acht men het noodzake
lijk, dat voor de tweede generatie van buiten
landse werknemers een culturele tolk aanwe
zig moet zijn en dat er aandacht moet worden
geschonken aan jongeren, die niet gebonden
zijn aan een bepaald huis. Voor deze zoge
naamde zwerfgroepen is ook de inzet van één
persoon noodzakelijk.

iwsin i

ded,ooi

SP

IIDEN Toekomstige bewoners
de geplande Leidse woonwijk de
uwenhoek tussen en rond de labo-
jjtoria van de RUL en het AZL zullen
t staan aan verschillende gezond-
lidsrisico's. Dit concludeert de
i VIV, die zoveel mogelijk heeft ge-
icht de gevaren die er in de Leeu
wenhoek aanwezig zijn in kaart te
Sfengen. Wat de gemeente en andere
langhebbenden met die informatie
illen doen is een kwestie waar het
3 Iderzoeksteam geen uitspraak over
t. Er worden nauwelijks of geen
ibevelingen in de studie gedaan.
I oogstens wordt aangegeven waar de
perkingen van de verschafte kennis
;gen en waar, wil men tot werkelij-
inzichten komen, nog onderzoek
ar gedaan zal moeten worden. Dat
51 atste zal naar de mening van het ad-
esbureau zeker moeten gebeuren.

3^ het ergste geval zijn er risico's die blijvende
Validiteit kunnen veroorzaken, andere heb-
i de dood tot gevolg. Hoe groot de kans is dat

Iooit zal gebeuren wordt in de analyse niet
[endgemaakt. De onderzoekers geven slechts
beeld van de gevaren die er zijn. Deze kun-
i uiteenlopen van simpele brandjes tot aan
totale vernietiging van een laboratorium en
halve ondergang van een woonwijk. Specia-
aandacht wordt gevraagd voor de LPG-op-
igtank aan de Plesmanlaan. Als dat ding ooit
rin [elkaar zou klappen, dan zouden de gevolgen
or de stad en haar bewoners niet meer te
Hij erzien zijn.
iuc

l"L alamiteiten

stgf

duidelijk te maken in welke mate ongeluk-
n en calamiteiten zich openbaren en risico's

voor de bevolking inhouden, is door de AVIV
een inventarisatie gemaakt van het gebruik
van en het onderzoek naar de immense hoe
veelheid stoffen die in de laboratoria en afval—
depots voorkomen. Het gaat hierbij om een
groot scala van onderzoekingen en experimen
ten: van simpel biologisch tot aan radioactief
onderzoek. Er worui gewerkt met onschuldige
stoffen, maar ook met stoffen, die kanker kun
nen verwekken. Gassen die bij inademing de
dood veroorzaken, gascylinders die kunnen ex
ploderen en een keten van reacties teweeg
kunnen brengen. Waarbij onbekende coctails
worden gevormd met ongekende gevolgen. Die
stoffen zijn in de Leeuwenhoek met tienduizen
den liters voorradig.

De AVIV heeft zich een bepaalde voorstelling
gemaakt van dingen die in de Leeuwenhoek
kunnen gebeuren. Daarvoor zijn bepaalde sce
nario's opgesteld. Er wordt hierin een beschrij
ving gegeven van de belangrijkste gevaren
voor de gezondheid door incidenten of calami
teiten in en rond de laboratoria. Tevens wordt
er een beeld gegeven van de permanente mi
lieubelasting, bijvoorbeeld de dagelijkse uitstoot
van bepaalde gassen, die in sommige gevallen
zwaar giftig zijn. Voor een analyse van gevaren
is uitgegaan van een zogenaamde MMO-filoso-
fie. Wat een analyse betekent van het ernstigst
denkbare ongeval. Bijvoorbeeld: wat kan er ge
beuren als er een helicopter (in de Leeuwen
hoek is een heli-haven bij het AZL) in de wijk
neerstort of als een vrachtwagen met een ex
plosieve lading chemische stoffen de bocht uit
vliegt, of als het LPG-station uitelkaar knalt?
Die gevaren kunnen natuurlijk overal voorko
men, maar in de Leeuwenhoek met al zijn
kwetsbare laboratoria zullen ze stellig de groot
ste gevolgen hebben.

Onvoldoende kennis

Iedere leek kan in feite bedenken wat er alle
maal wel niet zou kunnen gebeuren, indien
zich een bepaalde ramp voordoet. De gevaren-
studie van de AVIV maakt het alleen maar wat

concreter. Belangrijker is wat de AVIV denkt
over de beperkingen van zijn eigen informatie
en over de leemten die men aantoont in de
kennis over risico's en gevaren, doordat er
nooit onderzoek naar is gedaan. Dat gaat om
nogal wat punten. Zo bestaat er twijfel over de
omvang en aanwezigheid van risico's doordat
verschillende deskundigen er afwijkende me
ningen op na houden. Zo is er tot dusverre wei
nig bekend over de lange termijn-effecten, die
kanker kunnen veroorzaken. Er bestaat nog
maar weinig kennis van vergiften en andere
gevaarlijke stoffen. Men is onvoldoende op de
hoogte met de gevaren die deze stoffen op den
lange duur kunnen hebben op de gezondheid
van mensen. Kwetsbare of gevoelige personen
(zwangere vrouwen, asthma-patiënten) staan in
de Leeuwenhoek aan extra verhoogde risico's
bloot.

Risico's wat betreft het DN A-onderzoek (met
levensgevaarlijke virussen en bacteriën) zijn
.moeilijk in te schatten. De veiligheidsmaatrege
len ten aanzien van verschillend onderzoek
schieten tekort, zeker als er woningbouw in de
Leeuwenhoek komt. Ongelukken met ziekte
verwekkende stoffen zijn niet uit te sluiten,
concludeert het onderszoeksteam: ze kunnen
altijd voorkomen.

AVIV stelt: „Dat een risico niet in getalcijfers is
uit te drukken wil niet zeggen dat daarom de
ernst minder zou zijn. Veelal is het gebrek aan
voldoende wetenschappelijke kennis en inzicht
in de risico's reden waarom niet of onvoldoen
de kwantitatieve gegevens over de ernst ver
schaft kunnen worden." Geconstateerd kan
worden dat de wetenschappelijke kennis over
de sociaal psychologische beleving van de risi
co's door de toekomstige Leeuwenhoekers na
genoeg in de A VI V-rapportage ontbreekt.
„Daarom is het voorlopig niet mogelijk om voor
de Leeuwenhoek op wetenschappelijke sociale-
of sociaal-psychologische theorieën gefundeer
de uitspraken te doen." De situatie voor dit ge
bied leent zich aldus de AVIV voor zinvol on
derzoek en een kritische opstelling.

Vandalisme

„Wat nu schijnbaar als risico wordt geaccep
teerd, omdat er geen bezwaren of protesten
naar voren worden gebracht, hoeft in de toe
komst niet het geval te zijn. Activiteiten die
voor een bepaalde groep voordelen biedt maar
voor een ander alleen risico's zullen naar onze
verwachting steeds minder als aanvaardbaar
worden gezien door de risicolopende groep." De
AVIV denkt hierbij onder meer aan protesten
tegen chemische industriën en tegen kernbewa
pening en nu dus ook tegen toekomstige woon
wijken. De gevarenstudie waarschuwt met na
druk voor de gevolgen van vandalisme in de
Leeuwenhoek. „Indien een woningbouwwijk
tussen de laboratoria in de Leeuwenhoek gesi
tueerd zou worden, dan zou de noodzakelijke
beveiliging van de laboratoria mogelijk op on
voldoende wijze kunnen plaatsvinden. Een her
metische of zelfs gedeeltelijke afsluiting van de
laboratoria zal namelijk op grote praktische
problemen stuiten. Ook hier kan een potentieel
concflict liggen tusen woningwijkbewoners en
universiteit."

Kinderen

„Indien de woningwijk gerealiseerd zou wor
den, kan men met het volgende probleem ge
confronteerd worden: Door de moeilijk af te
sluiten laboratoria, opslagplaatsen voor chemi
caliën (afval), laad- en losperrons zijn deze
makkelijk toegankelijk voor kinderen. Kinde
ren zullen de neiging hebben om ook de omge
ving van de laboratoria of de laboratoria zelf
tot een „speelterrein" te rekenen. Dit kan in de
eerste plaats tot gevaarlijke situaties leiden en
mogelijk kunnen hierdoor ook gevaarlijkje situ
aties voor laboratoriumwerkers en de omgeving
ontstaan". Aldus de AVIV, die aan de inventa
risatie dan wel geen conclusies verbindt, maar
wel tot bovenvermelde uitspraken komt.

LEIDEN De gemeente Leiden, de Rijksuniversiteit en
het Academisch Ziekenhuis hebben dit jaar onderzoek la
ten plegen naar de risico-aspecten voor de gezondheid bij
bewoning tussen en rond het laboratoriumcomplex op het
zogeheten Leeuwenhoek-terrein, een lap grond die aan de
noord- en oostzijde grenst aan de laboratoria van de RUL
en het AZL. Dit gevarenonderzoek een soort risico-analy-
K se) is thans afgerond. Het Enschedese adviesbureau A VIV
(Adviseurs voor industriële veiligheid) is de auteur van
deze omvangrijke studie. Het doel van de studie is primair
inzicht te verschaffen in de gevaren die voor de volksge
zondheid aanwezig zijn bij bewoning van de Leeuwenhoek.
De bewustwording van eventuele gevaren, hoe beperkt de
kennis daarvan uiteindelijk ook moge zijn, moet de door
slag geven bij de keuze wél of niet bouwen van circa 2500
woningen op de 40 ha grond in het westen van de stad. De
Leeuwenhoek is nog een van de laatste overgebleven grote
terreinen waar de gemeente Leiden in de toekomst wo
ningbouw kan realiseren. Nadeel van de Leeuwenhoek is
echter, dat deze locatie voor een aanzienlijk deel vergeven
is van laboratoria, waar allerlei experimenteel onderzoek
wordt verricht, dat zonder meer gevaren inhoudt voor de
toekomstige bewoners. De studie van de A VIV stelt een en
ander onomstotelijk vast.

Uit de L.C. van 10 februari.