KLASSIEK
Zoveelste Weihnachtsoratorium
toch weer van harte welkom
r PLATEN
Concertagenda
Mijn
leven
als
ach tergrond
zangeres
L
Als Thomascantor moest Bach
ambtshalve hele jaargangen kerk-
cantates componeren, die verbon
den waren aan de Lutherse liturgie
voor bepaalde zon- en feestdagen.
Zo'n tweehonderd van die kerkcan-
tates bleven bewaard, maar er zul
len er wel meer verloren zijn ge
gaan. Bewaard bleven in elk geval
ook de zes cantates die Bach nodig
had voor de diensten van Eerste
Kerstdag 1734 tot Driekoningen
1735.
Hoewel die zes cantates voor afzon
derlijke diensten bestemd waren en er
in Bachs tijd waarschijnlijk nooit een
paar, laat staan allemaal, na elkaar
werden uitgevoerd, vormt de reeks
wel een duidelijke eenheid. De com
ponist maakte dat duidelijk door ze in
één manuscript te bundelen en daar
„Oratorium Tempore Nativitatis
Christi" op te schrijven en ook een ge
zamenlijk tekstboekje te maken met
de aanduiding: „Oratorium, Welches
Die heilige Weyhnacht über In bey-
den HauptjrKirchen zu Leipzig musici-
ret wüfdé".
Wat beoogde Bach daar nu mee? Wil
de hij na dé Johannes-, de Matthaus-,
de Markus-Passion en de zogenaamde
Hohe Messe een serie oratoria maken
over het leven van Christus? Het
Paas-, het Hemelvaart- en tenslotte
het populair geworden Kerstorato
rium zouden in die richting kunnen
wijzen. Eigenlijke oratoria zijn het
echter geen van drieën, ze hebben
geen episch-dramatisch karakter en
beelden gebeurtenissen noch personen
uit. Alleen in de oudste versie van
Bachs Paasoratorium is daar nog
enigszins sprake van, in het Weih
nachtsoratorium is er nooit sprake
van geweest. De evangelist volgt hier
het Lucas-evangelie over Jezus' ge
boorte, de verkondiging van de enge
len. de aanbidding van de herders, de
besnijdenis en de naamgeving Daarna
gaat de evangelist over op het Mat-
theus-evangelie voor het bezoek van
de wijzen uit het Oosten aan Heródes
en hun aansluitende reis naar Bethle
hem. Alles wat in dit van de ene can
tate naar de andere doorlopende ver
haal tot theatrale uitbeeldingen had
kunnen leiden, zoals de vlucht naar
Egypte of de moord op' de onnozele
kinderen, bleef kennelijk met opzet
achterwege. Bachs „Weihnachtsorato
rium" biedt alleen vrolijke, innig blije,
vredig pastorale of verstild meditatie
ve muziek.
Hoewel dus. die zes cantates niet ach
ter elkaar werden uitgevoerd, demon
streren ze hun inhoudelijke samen
hang wel heel duidelijk. Niet alleen in
het doorlopende verhaal en de telkens
terugkerende koraalmelodieen bij ge
wijzigde teksten maar ook door het
onmiskenbare verband van toonsoor
ten en instrumentatie. De eerste, mid
delste en laatste cantate staan in D
groot en hebben met feestelijke trom
petten en pauken de grootste bezet
ting. De tweede cantate met als enige
een sinfonia met instrumentale enge
len- en herderszang, staat in G groot
en is pastoraal van sfeer. De vierde en
vijfde cantate, van rustig beschouwe
lijke aard, staan achtereenvolgens in
F en A groot en beperken zich tot
strijkers, twee hoorns en twee hobo's.
Dat Bach voor 13 van de 64 nummers
van zijn Kerstoratorium muziek ont
leende. niet alleen aan zijn verloren
gegane Markus Passion maar ook aan
kort tevoren gemaakte wereldlijke
cantates (en nog wel over de wellust!/
heeft veel bevreemding gewekt en
doet dat nog altijd. In Bachs tijd wa
ren tekstverwisselingen echter heel
gewoon en beslist niet alleen voor ko
raalmelodieën. Afgezien van het feit
dat geen psychologische karakteristie
ken in klank worden nagestreefd en
dat het meer ging om de muzikale uit
beelding van algemeen menselijke ge
voelens, had de muzikale taal destijds
een andere symbolische betekenis dan
nu. Hoewel bij de aanpassing van de
ontleningen wel eens details over het
hoofd werden gezien, gebeurden die
aanpassingen doorgaans toch heel
zorgvuldig, zeker bij Bach.
Behalve deze formele en inhoudelijke
problemen van het „Weihnachtsorato
rium" stelt de nieuwe, intrigerende,
vaak beeldschone opname van DGG-
Archiv (nr. 2723 057, op mini-cassette
nr. 3376 016ook de kwestie van de
authentieke uitvoeringspraktijk aan
de orde. Voor de vocale stemmen
heeft dirigent Hanns-Martin Schneidt
zich, als in Bachs tijd, beperkt tot de
jongens en de mannen van de Regens-
burger Domspatzen in aantallen en
stemverhoudingen zoals die zijn over
geleverd. Het instrumentale Colle
gium St. Emmeran waarin de Hage
naar Albert Koster naast zijn leer
meester Hermann Baumann de na
tuurhoorn bespeelt) gebruikt uitslui
tend historische instrumenten of co-
pieën daarvan. Darmsnaren, oude
mensuur, lage stemming zijn vanzelf
sprekend en veroorzaken uiteraard
een heel ander klankbeeld dan bij
voorbeeld op de veel geprezen Phi-
lips-opname met ensembles van de
Beierse Omroep onder Jochum maar
óók anders dan op de indertijd zo op
zienbarende Telefunken-opname van
Harnoncourt met de Wiener Sanger-
knaben, het Chorus Viennensis en
Concentus Musicus. In het algemeen
klinken de Regensburger Domspatzen
helder en soepel en mengen de oude
instrumenten goed. Enkele hachelijke
ogenblikken zijn bij oude instrumen
ten niet te voorkomen en de jongens
stemmen doen soms wel eens wat iel
of schraal aan. Niettemin zijn de soli
va/1 de jongenssopraan Hubertus Bau
mann en de jongensalt Michael Hoff
mann meestal van een onbeschrijflij
ke puurheid. Ook de tenor Heiner
Hopfner (voornamelijk als evangelist)
en de bas Nikolaus Hillebrand onder
scheiden zich door een grote vocale
natuurlijkheid en een indringende ex
pressie. JOHN KASANDER
w ^.e9ensburger Domspatzen (35 jongenssopranen en alten en 13 tenoren en bassen) kunnen te-
f oen op een lange traditie.
Phil Lynott
In 1976 was er al
sprake van, dat
Thin Lizzy's-
frontman en
bassist Phil Ly
nott een solo-al
bum zou uit
brengen. De
lang beloofde el
pee staat nu op
springen en zal
waarschijnlijk in
februari of
maart van het
nieuwe jaar in
de winkel lig-
gen. De titel is
in ieder geval
'Solo In Soho'.
De musici, die
meespelen, heb-
ben allemaal in
Thin Lizzy geze
ten.
Lynott is mo
menteel ook in
de studio om de
laatste hand te
leggen aan de
nieuwe Thin
Lizzy-langspe-
ler, die ongeveer
op het zelfde
tijdstip zal wor
den uitgebracht,
als Phil's solo-el
pee.
or'D<
The Records
Gitarist Huw
Gower heeft de
Engelse band
The Records
verlaten, vlak
oordat het
Irietal de studio
n zou gaan voor
opnemen
een tweede
elpee, die door
Craig Leon ge
produceerd zou
worden. Reden
z'n vertrek
de bekende
'andere muzika-
2 'e opvattingen
groep, die
vooral in Ameri-
2 geslagen, bestaat
®re ïu nog uit Will
3irch en John
Wicks. Deze zijn
s ïu op zoek naar
'en nieuwe gita-
°e -ist.
Patrik Fitzge-
raid Wie
Ql^mocht denken,
dat Patrik Fitz
gerald de
muziekindustrie
heeft verlaten,
heef het mis. De
reden waarom
hij de laatste tijd
niet in het
dJnieuws is ge-
j jjweesf, heeft te
g^maken met pla-
7 ten maatschappij
Polydor, waar
lij onder con
tact stond. Pa
trik heeft het la-
inmiddels
verlaten en is
van plan begin
J5 volgend jaar een
"hj eigen maat
schappij op te
richten. Op zijn
eigen label moe-
je ten dan twee
e.p's verschij
nen, die hij zelf
jjfj produceert en
<ar later in het
I nieuwe jaar door
middel van een
tournee onder
'JJc/e aandacht wil
brengen. Ook
zal er een nieuw
boek van zijn
hand verschij
nen.
THE JAM De 21-jarige zanger-gitarist Paul Weller van
de Engelse new wave-band The Jam is een voortreffelijk
componist en tekstdichter, luister maar naar de elpee 'All
mod cons'. Op 'Setting sons', de vierde in de reeks, komt
zijn schrijftalent nog duidelijker naar voren. De nieuwe
plaat belicht Engeland, zijn bewoners en de relaties, die die
mensen opbouwen en weer afbreken. Zijn teksten zijn vaak
depressief, maar daarom niet minder luisterbaar. Het enige
bezwaar is, dat hij de problemen wel belicht, maar er geen
oplossing voor geeft. Zijn teksten als kleine scenario 's wor
den ondersteund met uitstekende muziek. Het Who-stem-
pel, dat The Jam bij het verschijnen van de eerste elpees
kreeg opgeplakt Paul zei zelf, dat The Who's Pete Town-
send zijn grote voorbeeld was is volledig verdwenen. De
goede, uitgebalanceerde rock roll spreekt voor zich. Het
zijn lekkere melodieën, die naar 'middle of the road' nei
gen. Er zijn agressieve vocalen op 'Thick as thieves' en de
drum van Rick Buckler en de bas van Bruce Foxton leve
ren de passende achtergrond op 'Private heil'.
Er zijn twee nummers, die niet direct in de structuur van
de plaat passen. Het zijn de met zeer fraaie viool-partijen,
door het Jam Philharmonic Orchestra gespeelde 'Smithers-
Jones' over een man, die zijn baan verliest en het door Hol-
land-Dozier-Holland geschreven 'Heat Wave'. (Polydor
5028). H.P.
Frank Zappa Joe's Garage acts II III
Frank Zappa heeft een druk jaar achter de rug. Is zijn nor
male platenproductie almzeer hoog en constant, dit jaar ver-
rastte de goede man ons met twee dubbele/pees en twee en
kele platen. „Sleep Dirt" en „Sheik Yerbouti" verschenen
in de eerste maanden van dit jaar, na de zomer verscheen
het lijvige verhaal over muzikant Joe en zijn vriendjes, ver
deeld over drie platen Joe's garage, acts I, II III.
Het eerste gedeelte (Act I) van het overigens vrij onbenulli
ge verhaal liet Zappa in zeer sterke en korte popsongs ui
terst hitgevoeligJoe's music"introduceren. De teksten wa
ren als vanouds vindingrijk (soms zelfs schunnig) en de mu
zikale omlijsting bijzonder „trendy" (veel funk, disco en
reggae) maar duidelijk Zappiaans. Frank leek de weg naar
het echte grote publiek gevonden te hebben, zonder de kri
tische bewonderaar van het excentrieke fenomeen teleur te
moeten stellen. Maar nu lijkt hij dat te hebben verbruid-
met deel II en III van het verhaal over de verboden mu
ziekgroep van Joe. De nummers zijn te lang, gitaarsoli zon
der einde en het machinale gefluister van „the Central
Scrutinizer" de verteller van het verhaal wordt op
den duur stomvervelend. De rolverdeling en muzikanten
zijn overigens, net als de hoes, nagenoeg hetzelfde gebleven.
Om kort te gaan: Had Zappa Joe's garage acts II III ge
bundeld en op één elpee uitgebracht als deel 2, dan hadden
de resulaten aanmerkelijk beter geweest dan nu het geval
is, want de pn voorspel ba re veteraan maakt het je op zijn
nieuwe elpee op twee kanten (kant 2 en 3) veel te lastig om
geboeid te blijven luisteren.
(CBS 88475) AvdM.
15 december The Cure in Eksit te Rotterdam.
16 december UK in het Congresgebouw in Den Haag.
21 december Sweet d'Buster in het Paard van Troje te
Den Haag.
22 december Oshama in het Paard van Troje te Den
Haag.
24 december The Buddy Odor Stop in het Paard van
Troje te Den Haag.
27 december Magriet Eshuys in het Haagse Paard van
Troje.
28 december Phoney ana the Hardcore in het Haagse
Paard van Troje.
29 december The Train in het Paard van Troje te Den
Haag.
1 januari Golden Earring en New Adventures in de
Jaap Edenhal in Amsterdam.
Syreeta Wright, een naam, die nog al
tijd in verband wordt gebracht met Ste-
vie Wonder. Hij was het tenslotte, die
haar in 1968 ontdekte, toen ze als typis
te bij het platenlabel Motown werkte.
Later trouwden ze, maar gingen, na een
aantal jaren, als de beste vrienden uit
elkaar. Het werd stil rond Syreeta, een
stilte, die nu gelukkig wordt verbroken
door de single 'It will come in time' die
ze samen met Billy Preston zingt en
die langzaam zijn weg naar de top van
de hitlijsten zoekt.
Achtergrondzang
Syreeta's leven heeft zich voor een
groot deel in de studio afgespeeld. Met
succesvolle elpees als 'Syreeta' en 'Ste-
vie Wonder presents Syreeta' waren er
tournees, maar verdwenen deze weer
uit de hitlijsten en nam de vraag voor
concerten af, dan nam Syreeta met veel
plezier haar plaats in als sessie-muzi-
kante. „Het zingen in achtergrondkoor
tjes is nog altijd een goede oefening.
Soms moet je moeilijke, of vreemde pai -
tijen zingen. Maar daardoor gaat wer
ken in de studio juist niet vervelen. Het
kan bijvoorbeeld zijn, dat het inzingen
van jouw deel op het eerste gehoor heel
gemakkelijk lijkt. Als je het zingt, blijkt
het moeilijk te zijn. Maar daar leer je
juist van en die kennis kan ik weer
voor mijn eigen elpees gebruiken
nog regelmatig zanglessen om niet na de
eerste week van een tournee zonder
stem te zitten. „Ik heb van kinds af aan
goed kunnen zingen, maar óm mijn
stem uit te bouwen, ben ik les gaan ne-
imen. Je moet alleen niet te veel oefe
nen, want dan raakt je stem geforceerd.
Daarom neem ik ook genoeg rust".
Syreeta schrikt voor niets terug. Als ze
wordt opgebeld, wat jazz te komen zin
gen, doet ze dat net zo lief als het leve
ren van achtergrondzang bij pop, blues
of rock. Ze is een veelzijdig talent. Op
haar nieuwe elpee, die begin 1980 ver
schijnt, staan echter alleen pop en rock
nummers en ballades. „Dat ligt niet di
rect aan mij" zegt ze. „Maar als je jazz
wil zingen, moet je met een producer
werken, die dat kan opnemen. Richard
Perry is daar niet zo geschikt voor.
Hierdoor zing ik af en toe wel jazzy,
maar kom ik niet verder dan de basis.
Hopelijk kan ik me op een volgende
langspeler, wat meer als een muzikale
kameleon uitleven. Het liefst zou ik zo'n
elpee zelf produceren, maar dat is niet
gemakkelijk. De moeilijkheid is de ver
schillende onderdelen van een nummer
te onderscheiden en in de juiste verhou
dingen te brengen. Maar er zijn gewoon
dingen, die ik niet hoor. Je zult zeggen,
maar je hebt toch met Stevie Wonder
gewerkt en die heeft je toch wel het een
en ander geleerd? Dat heeft hij niet ge
daan. Hij werkt zo snel, dat hij niet de
moeite neemt om dingen uit te leggen.
De laatste jaren is hij wat rustiger ge
worden. Misschien heeft hij nu wel tijd
om de verschillende facetten uit te leg
gen. Als dat zo is, hoop ik degene te zijn
aan wie het wordt verteld. Een van de
wensen voor de jaren tachtig is namelijk
die muziek op de plaat te zetten, die
door mijn hoofd speelt".
HANS PIET
Ze is samen met Billy Preston even
naar Nederland gekomen voor wat tele
visie (Veronica, Toppop) en een besloten
optreden op een label-managers-confe-
rentie. Hel was voor Syreeta dé gele
genheid om haar gezicht weer eens te
laten zien. Ze zegt: „Het zal ongeveer
vier jaar geleden zijn geweest, dat er
ook in Nederland belangstelling voor
me bestond. Ik ben inmiddels opnieuw
getrouwd en heb twee schatten van kin
deren
Syreeta heeft een oude draad opgepikt
en is weer aan het schrijven geslagen.
De rest van de tijd heeft ze als achter
grondzangeres gewerkt met mensen als
Quincy Jones, Donald Bird. Stevie
Wonder en Billy Preston. „Met Billy
heb ik de filmmuziek van 'Fast Break'
geschreven en gezongen. Momenteel
werk ik met Richard Perry aan mijn
vierde solo-elpee, waarvan wat probeer
sels op de band staan. Ik kan er nu nog
weinig over zeggen. Alleen dat ik onge
veer een derde van de nummers heb ge
schreven. We nemen er waarschijnlijk
wat meer op, dan op het album kunnen,
om zo een voorraadje op te bouwen.
Mocht er dan een single nodig zijn, dan
ligt die vast klaar".
zang toevoegen.
Het is dan moeilijk om de juiste toon te
pakken te krijgen, waardoor het inzin
gen erg lastig wordt. Stevie Wonder
bijvoorbeeld. Hij nam eens een nummer
op en bedacht zich op het laatste mo
ment, dat het wel aardig zou zijn, als ik
wat achtergrondvocalen zou leveren dus
belde hij me op. Al snel bleek het num
mer in een te hoge toonsoort te zijn op
genomen, waardoor het voor mij heel
moeilijk werd om het te zingen
„Ik heb mijn stem namelijk in drie
toonaarden onderverdeeld. Hoog zingen
doe ik alleen in langzame ballades. Met
mijn normale stem zing ik het swingen
de werk en met een lage stem breng ik
pop-nummers. Het is een formule, die
voor mij het beste werkt".
Zangles
Syreeta, die getrouwd is met een sessie
muzikant, houdt van zingen. Ze neemt
Stevie Wonder
„De normale gang van zaken in de stu
dio is, dat je eerst de juiste toon te pak
ken moet krijgen. Dan leer je het num
mer zingen en zet het op de band, ter
wijl je de basisband met drums, gitaar
en bas in je koptelefoon hoort. Er zijn
echter artiesten, die het hele nummer
opnemen en als laatste de achtergrond-
Syreeta en Billy Preston beklimmen na een lange afwezigheid weer de Nederlandse
hitlijsten met 'It will come in time'.
Syreeta in
het nieu
we jaar
weer in
de schijn
werpers
met een
nieuwe el
pee.
