'De mensen kunnen
weer rechtop lopen'
hulpverlening dreigt te ontaarden in prestigeslag
Sa Kaeo
nog maar
een begin
EVA DEN HARTOG:
TENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 12 DECEMBER 1979 PAGINA 17
mK VAN DER VELDE (COMITÉ ZUIDOOST-AZIE):
3NINGEN „In Ne-
jand woedt momenteel
oorlog tussen verschil-
hulporganisaties om
zo groot mogelijk aan-
te claimen in de hulp-
ening aan de Cambod-
vluchtelingen in
injiland. Het is broodnijd,
de ruggen van de
»r he htelingen heen".
is voorzitter Henk v.d.
van het Comité Züid-
■Azië (ZOA) te Gro
in, dat al 5 jaar finan-
en materiële hulp ver-
t aan vluchtelingen-
in dit deel van de we
en o.m. ook de uitzen-
van een Nederlands
isch team onder lei
van zuster Eva den
tog naar Thailand gefi-
cierd heeft.
MP)
oteb
wel
vanjjj
istii
ioge
chtinu!
;ei
oord
vn
der Velde: „Aanleiding
'leze touwtrekkerij is het
all4
mop]
ge\
W(
•eigii
ngrij]
;egen
Dl.
rakti
ictioi
e in
keu|>j
veri
re
van
tu
enlai
gane
bekend worden van plannen
van de Nederlandse overheid
om een flinke hoop geld voor
de vluchtelingenkampen in
Thailand beschikbaar te stel
len. Iedereen probeert nu zo
gauw mogelijk in de publici
teit te komen om straks een
flink deel van de koek in de
wacht te slepen. Daarbij pro
beert men kleinere particu
liere organisaties weg te
drukken".
Een van die organisaties is
ZOA, waarin zeven protes
tants-christelijke genoot
schappen samenwerken. Het
comité heeft sinds 1 oktober
aan particuliere giften een
bedrag van ruim 2.5 mil
joen ontvangen. Voor de aan
loopkosten van het Neder
lands team in Thailand is
daarvan tweemaal 200.000,-
overgemaakt en voor een
waarde van 4,5 ton aan hulp
goederen gestuurd, variërend
vah medicijnen tot melkpoe
der. ZOA is, zo werd mij in
Bangkok bevestigd, samen
met de eveneens protestants-
christelijke organisatie Tear
Fund in Doorn al jarenlang
de voornaamste sponsor van.
de „Christian and Missionary
Alliance" (CAMA), die al 15
jaar vluchtelingenzorg be
drijft in verschillende Aziati
sche landen.
Directeur Reg Reimer van
het CAMA-hoofdkwartier in
Bangkok: „Wij zijn vanaf het
eerste uur betrokken geweest
bij het internationale overleg
inzake de aanpak van het
probleem van de Cambodja-
vluchtelingen. CAMA heeft
voor het internationale Rode
Kruis in het kamp Sa Kaeo
het hospitaal en de magazij
nen gebouwd. Het Neder
lands team van majoor Den
Hartog werkt onder onze
verantwoordelijkheid".
Terwijl in het Thais-Cam-
bodjaanse grensgebied de sa
menwerking tussen de inter
nationale hulporganisaties
uitstekend wordt genoemd,
dreigen in Nederland ZOA
en Tear Fund onder de voet
te worden gelopen. Een on
derdeel van de volop woe
dende prestigeslag is, volgens
ZOA-voorzitter Van der Vel
de, de „volstrekt afwijzende
houding" van het Nederlands
Rode Kruis om op nationaal
niveau tot enige vorm van
samenwerking te komen.'Bo
vendien voelen ZOA en Tear
Fund zich ernstig gedupeerd
door de publiciteit in een lan
delijk dagblad, dat het me
disch team van Eva den Har
tog heeft afgeschilderd als
een stelletje zendelingen, die
op de eerste plaats uit zijn op
het winnen van zieltjes onder
de stervenden in het kamp
Sa Kaeo.
„De veertig mensen die wij
hebben uitgezonden, stude
ren inderdaad op de bijbel-
school, maar daarmee zijn
het nog geen zendelingen",
^idus Henk v.d. Velde. „Het
zijn allemaal gekwalificeerde
mensen die op de eerste
plaats medische hulp verle-
Ook de Stichting Tear Fund
Nederland, die de salariskos
ten van het Nederlands team
voor een half jaar gegaran
deerd heeft (f 155.000,-) en
tot dusver voor een ton aan
medicijnen naar Thailand
heeft gestuurd, heeft veel
kritiek op de houding van
verschillende Nederlandse
organisaties. Tear Fund heeft
o.m. een bedrag van
f 250.000,- ontvangen uit de
opbrengst van de nationale
actie voor de Vietnamese
bootvluchtelingen. De NCRV
heeft aan Tear Fund en ZOA
de opbrengst van een in de
cember te houden inzame
lingsactie in het vooruitzicht
gesteld.
Voorzitter Jan van Barne-
veld (Tear Fund): „Onze
hulpverlening wordt nu ten
onrechte zwart gemaakt. Ei
genlijk zijn we blij dat onze
mensen handelen vanuit een
christelijke bewogenheid,
maar het zijn stuk voor stuk
gekwalificeerde hulpverle
ners. In Thailand heeft men
niets dan lof voor hun inzet".
Dat de hulpacties aan de
vluchtelingen in Thailand in
ons land in een prestigeslag
dreigt te ontaarden, blijkt
ook uit het voornemen van
de Evangelische Omroep om
binnenkort een viertal hulp
teams uit te zenden, aldus
Tear Fund en ZOA. Jan van
Barneveld: „Dit knijpt me de
keel dicht. De EO gaat hier
duidelijk haar boekje van
omroep te buiten. Ze profite
ren van onze publiciteit Ze
hebben totaal geen notie van
wat in Thailand nodig is. Dat
is zuiver dilettantisme dat in
een puinnoop moet ontaar
den". Volgens ZOA-voorzit
ter Van der Velde zöu de EO
deze week, zonder enige con
sultatie met de autoriteiten in
Thailand, bij de Nederlandse
regering hebben aangedron
gen op de toelating van 400
kinderen uit de Thaise
vluchtelingenkampen.
Overigens zijn de twee pro
testants-christelijke organisa
ties al volop bezig met de sa
menstelling van nieuwe me
dische Hulpteams, omdat zij
verwachten dat het vluchte
lingenprobleem in Thailand
een zaak van lange adem zal
zijn. In januari zal reeds een
gedeelte van de ploeg van
Eva den Hartog worden afge
lost. De organisaties zijn niet
van plan, hun inzet voor
Thailand tot onderwerp te
maken van discussies met
andere instanties in Neder
land.
Waarschijnlijk komt er half
december een bespreking
tussen NOVIB, Mensen in
Nood, Unicef, Rode Kruis,
Tear Fund en ZOA. Rode
Kruis en Unicef hebben
daarop aangedrongen. ZOA-
voorzitter Van der Velde:
„Wij zijn onmiddellijk bereid
tot besprekingen over meer
samenwerking, mits men ons
als gelijkwaardige partners
accepteert. Wij hebben het
sterke vermoeden dat een
aantal organisaties, die tot
dusver in Thailand niets heb
ben gedaan, nu met Neder
landse overheidsgelden ginds
hulp willen gaan verlenen.
Daar is niets op tegen. Wij
zullen het echter niet pikken,
wanneer zij ons daarbij in de
hoek willen drukken".
JAN DERIX
iet grensgebied tussen Thailand
Cambodja speelt zich momenteel
grootste vluchtenlingendrama
de menselijke geschiedenis af.
J iderdduizepden Cambodjancn,
fdzakelijk aanhangers van de
egere machthebber Pol Pot
ide Khmers), zijn op de vlucht
i lagen voor het Vietnamese „bs-
i dingsleger", dat nu praktisch
Cambodja onder de voet heeft
tpen.
nil and heeft maandenlang gepro-
deze vluchtelingen te beletten
over de grens te komen. Duizen-
zijn om het leven gekomen,
zij door het Thaise leger wer
den teruggedreven op Cambodjaans
grondgebied en daar in de Vietna
mese mijnenvelden terecht kwa
men. Half oktober is Thailand, on
der druk van de wereldopinie, be
gonnen met het inrichten van een
aantal provisorische vluchtelingen
kampen, waarvan vooral het kamp
Sa Kaeo een gruwelijke bekendheid
heeft gekregen.
Alle grote internationale hulporga
nisaties zijn er de afgelopen maand
in geslaagd, in voorbeeldige samen
werking de ergste nood onder de
hier verzamelde 35.000 Cambodjaan
se vluchtelingen min of meer onder
Nederlandse vrijwilligers een grote
rol gespeeld, zoals majoor Eva den
Hartog (Leger des Heils) en dr.
Wim van der Heyden (hoofd van
het Nederlandse Rode Kruis-team).
Onze verslaggever Jan Derix wist
in dit vluchtelingenkamp, 200 kilo
meter oostelijk van de Thaise
hoofdstad Bangkok, door te dringen
en vertelt in bijgaande reportage
wat hij daar zag en hoorde. Zijn
conclusie: Sa Kaeo is waarschijn
lijk nog maar het begin van een la
wine van menselijke ellende die
Thailand in de komende weken of
de knie te krijgen. Daarbij hebben maanden zal overspoelen.
Majoor Eva den Hartog
temidden van de zeil
tjes en planken die tiet
kamp Sa Kaeo vormen.
ojddank, het ergste is hier wel voorbij,
pensen kunnen weer rechtop lopen,
weken geleden hokten ze nog dood-
en moedeloos bij elkaar op deze ver-
ikkelijk hete vlakte, niet bij machte
mn benen te staan. Het was een en al
ide. Het lijkt een wonder dat we dit
)en klaargespeeld. Ik kan er met
verstand niet bij".
1 Ir er Birgit Martens (Carolus Borro-
J s, Den Bosch) zit naast een Rode
nei-patiënt op het gammele bamboe-
n. Hij jankt van de koorts. Onder zijn
'rde er oksel zijn twee etterende wonden
oelvitbaar. De tolk vertelt dat de man
tzoel maanden geleden op een mijn is ge-
;r acfen in het Thais-Cambodjaanse grens-
wfed. Waarschijnlijk zitten de scherven
in zijn lijf. Een spoedoperatie zal het
ten uitwijzen. Birgit, in het „Neder-
Rode Kruis-polikliniekje
-
natten en kokosbladeren, neergezet
in opeengehoopte vluchtelingenhut-
stank en drek: „We kunnen het nu
beetje bijbenen. Je werkt nog wel
ien uur per dag, maar je ziet ook
die jeteringen. Ik vergeet nooit meer,'
rijeerste nacht toen we verrast werden
een tropische wolkbreuk. Het hele
alip veranderde in een modderpoel,
hebben toen vierduizend doodzieke
sen op onze rug moeten versjouwen
hoger gelegen plekken, anders zou-
ze hopeloos verdronken zijn. Het
een nachtmerrie".
;atie
■ordt 6
as he
imidi
egen
ordel
zal
zijn
i ges
i te
'gen
wetL
n
:s"
MP)
Ihodesl
esië
iten
en vrl
'araljr
jaar
oudeidi
de Z
hting
blanl
le p
ring
ring
t toen
rebe
nog
isië vf
litmal
ininl
regei
n sta
eent
erjkelijk
,W(
|*q] Caeo, het grootste vluchtelingenkamp
it moment in Thailand. Een oord dat
wereld geschokt heeft. Er zitten 35
ibodjanen achter prikkeldraad, poli
vluchtelingen, door een Vietna-
e invasiemacht verdreven aanhan-
van Rode Khmerleider Pol Pot, die
ijn land miljoenen mensen over de
g heeft gejaagd. Buiten de omhei
patrouilleren zwaarbewapende een-
in van het Thaise leger. De zon
ïdt genadeloos op deze armetierige
oek die inderhaast met bulldozers
_?P alle begroeiing is ontdaan. Sa Kaeo
een stadje op vijftig kilometer van
Cambodjaanse grens, ligt hier een
rijden vandaan. Rondom liggen
velden, waar vrouwen bezig zijn met
•e logst. Elders trekken karbouwen een
achter zich aan -door de modder
een sawah, die al aan de nieuwe in-
toe is. Achter schamele bamboe- of
liabosjes zijn tanks in stelling ge-
:ht. Een onwerkelijk landschap,
ibeeld van oorlog en vrede tegelijk,
heeft me twee dagen gekost om in
gkok, 200 kilometer oostelijker, een
ne pas van het Supreme Command
^machtigen die mij toegang moet ge-
tot Sa Kaeo, in de wereldpers afge-
lderd als de hel op aarde. Aan de
maakt een Thaise luitenant mij
lelijk dat ik alsnog een speciaal docu-
1 or it moet afhalen bij de militaire com-
nidant in Kai Chakapong, zestig kilo-
er terug. Ik weiger. Na een uur van
aam en vooral demonstratief wach-
trek ik de aandacht van een vrouwe
staflid van de United Nations High
imission for Regufees. Zij weet me
Q lotte binnen te loodsen.
eerste indrukken zijn verpletterend,
lijkt Dachau of Auschwitz. Duizen-
grauwe wezens gapen je aan, zonder
:tie, ondervoed, met uitgebluste ogen.
ral braaksel en fecaliën, rottend in
ion. Mensen geven rochelend bloed
ilijm op. Mijn maag verdraagt het
De massa is schrikaanjagend. Je
bijna doodgedrukt. Een stervend
JWtje wordt haastig aan haar armen
bijgesleept, in de richting van een
bamboehutten, het veldhospitaal,
nand let erop. Aan de rand van en
derpias speelt een kind met een
ilgoedinjectiespuitje, het kleine kopje
er de zweren. Al die ongewassen, zie-
ichamen stinken in de hitte.
Wie de kracht daartoe heeft, helpt mee te sjouwen met de meest noodza
kelijke voorzieningen: water en timmerhout.
you give blood already?" (Hebt u al
jd gegeven?)
verpleegster houdt me aan, Canade-
k ben overrompeld door de vraag.
why?"
lereen geeft hier bloed. Komt u maar
w mee. Welke bloedgroep hebt U?"
negatief".
„Dan hoeft het niet. We moeten bloed
groep B hebben".
Gelukkig, ik ben niet zo'n held. Ik loop
twee jongelui uit Nieuw-Zeeland tegen
het lijf. Ze waren op vakantie in Bang
kok, lazen daar een advertentie waarin
vrijwilligers werden gevraagd voor
hulpverlening in Sa Kaeo. Er is een hele
bus aangekomen. Sa Kaeo wordt over
stroomd door avontuurzoekers, uit alle
werelddelen, 's Middags blijkt dat het
tweetal een vergeefse reis heeft ge
maakt. Ik vraag ze naar hun beroep.
Timmerlieden. „Ze vroegen of wij een
infuus konden aanleggen. Natuurlijk
niet. Toen konden we diarrheepatiënten
gaan wassen. Nee, dank je".
Amputaties
Een kijkje in de zes provisorische, tochti
ge hutten die samen het lazaret vormen.
Er liggen bij elkaar bijna tweeduizend
zwaarzieke patiënten. Mensen met
scherfverwondingen, lelijke fracturen,
doorliggingen („dikke kraters in hun
achterste", zegt een arts), veel open tu
berculose, uitputtingsverschijnselen. Een
orthopedisch chirurg uit Jeruzalem ver
richt amputaties aan de lopende band.
Tussendoor zet hij nog bruikbare lede
maten in het gips. Overal gesteun en ge
jammer. Een- meisje van vijf jaar is net
geholpen, op haar bedje tussen de andere
zieken in. Het kind is nog buiten be
wustzijn. Overal hangen infuusflessen te
schommelen op de tocht. Verpleegsters
hollen met injectienaalden rond, nieuw
komers worden ingewerkt.
„Denk erom, je moet ze dwingen te eten.
De meeste patiënten hebben geen eet
lust, vanwege hun ondervoeding". „Op
het bed in de hoek ligt nu een andere
vrouw, die van gisteren ligt in het lij
kenhuisje".
Schijnbaar volstrekte wanorde. In de
hoek waar de operatietafel staat, neust
een Franse regeringsdelegatie rond. De
heren beloven betere apparatuur. In een
andere hut patiënten met hersenmalaria
(,Ze komen vaak in coma binnen'), long
ontsteking, diarrhee. Een epidemie van
hersenvliesontsteking is in Sa Kaeo op
het nippertje voorkomen. Een vrouwelij
ke dokter uit Nieuw-Zeeland heeft juist
vijf gevallen van amoebendysentrie in
haar barak ontdekt. Waarschijnlijk lijdt
dertig procent van de kampbevolking
aan tbc, meer dan de helft heeft malaria,
zeker een kwart longaandoeningen.
Nederland
De internationale hulporganisaties, ze
zijn er allemaal: Mathezer Ridders, Rode
Kruis, Catholic Relief Services, World
Food Programm, Unicef, Hoge Commis
sariaat voor de vluchtelingen (Verenigde
Naties), Terre des Hommes, Food for the
Hungry, Oxfam. Alles heeft zich op Sa
Kaeo gestort. Honderden westerse hulp
krachten. Het Nederlandse Rode Kruis
heeft drie medische teams gestuurd, on
der leiding van dr. Wim v.d. Heyden,
chirurg aan het ziekenhuis in Winscho
ten. Hij staat de hele dag te opereren:
„In het begin hadden we nog gemiddeld
zestig doden per dag, nu nog tussen twee
en zes. We hebben de toestand redelijk
onder de knie. Ons grootste probleem is
vers bloed. Morgen komt er een zending
van tweehonderd liter uit Amerika. Ik
zit ook te wachten op beter röntgenappa
ratuur. Het ergste vind ik dat er nog zo
veel kinderen sterven. Een kind onder
de vier jaar heeft hier nog weinig kans
op overleving".
„Het is ongelooflijk wat hier in vier we
ken tijds gebeurd is. Ik heb nog door de
bossen gelopen, met een rugzak vol me
dicijnen, in het grensgebied bij Aranya-
prathet. Gewonden en stervenden wer
den ter plaatse geholpen. Peter Jordans
uit Swalmen heeft mij daar afgelost. Je
ligt voortdurend onder beschieting van
de Vietnamese artillerie. Het is daar de
hel".
In twee afdelingen van het veldlazaret
werkt een 35 man sterk team van de
„Christian and Missionary Alliance",
met de Nederlandse Eva den Hartog aan
het hoofd. Negen van de dertien gediplo-
Een kijkje in een van de barakken, waar zieken en stervenden in rijen lig-
gen.
meerde verpleegsters zijn Nederlandse.
Eva den Hartog: „Tweederde van het
medisch werk wordt in dit kamp door
vrijwilligersorganisaties gedaan. Ik ben
erg te spreken over de samenwerking.
Nederland geeft een geweldig voorbeeld
aan de wereld. We zijn in staat om de
zware zieken elke dag een ei, een ba
naan en een glas echte melk te geven.
We hebben uit Nederland al honderd
vijftig ton Liga gehad, voor de kinderen.
Ik heb duizenden onderleggers gekre
gen, voor de diarrheepatiënten. We heb
ben een speciale keuken kunnen inrich
ten voor de intensive care. Philips Ne
derland heeft ons onmiddellijk wasma
chines, ijskasten en strijkbouten ge
stuurd. We hebben een prachtige contai
ner gekregen, waarin de lijken tijdelijk
bewaard kunnen worden. Met aircondi
tioning. Ik heb veel ellende gezien in de
wereld. Bangladesj was verschrikkelijk',
maar dit is anders. Het heeft zoveel met
politiek te maken. Deze mensen zijn
maandenlang opgejaagd door de Vietna-
mezen. Ze hebben vijf jaar geen medi
sche verzorging gehad. Gelukkig heeft
de wereld meteen gereageerd".
vriendelijk mens. Ontwapenend, open
hartig. „Ik voel me ongelukkig met die
verhalen over mij. Bepaalde dingen heb
ik beslist niet gezegd. Maar ik kan mij
niet verdedigen'. Goed, ik ben nu een
maal een impulsieve vrouw. Anders zou
ik dit werk niet doen. Gelukkig hebben
we het hier uitgepraat. Ik hoop dat het
in Nederland geen schandaal wordt. Wat
we binnenkrijgen, wordt zoveel mogelijk
verdeeld. De Ligakoeken zijn voor alle
kinderen in het lazaret, onze instrumen
ten worden uitgeleend aan het Rode
Kruis. Straks, met Kerstmis, zet ik in
alle afdelingen een kerstboom".
Ongelukkig
Het vertrek van Eva den Hartog, majoor
van het Leger des Heils, naar Thailand
is in Nederland groot nieuws geweest.
Deze vrouw weet de publiciteit te bespe
len. De wijze waarop ze later, vanuit Sa
Kaeo, in de Nederlandse pers is geko
men, heeft links en rechts kwaad bloed
gezet. „Elke wind die ze laat wordt op
gehemeld", zegt een ambassadefunctio
naris in Bangkok. „Het staat in geen ver
houding tot het werk dat ze doet". Een
landelijk dagblad heeft haar krasse uitla
tingen aan het adres van het Internatio
nale Rode Kruis in de mond gelegd. Als
of het deze organisatie zou ontbreken
aan moed om in het grensgebied tussen
Thailand en Cambodja te opereren. Men
zegt ook dat ze een exclusief contract
heeft gesloten met de NCRV-televisie.
Eva den Hartog, in Sa Kaeo, blijkt een
Voedsel
Eva leidt me rond, door het kamp zelf.
Een afschuwelijke constellatie van be
huizingen en onderkruipsels. Verdier
lijkte mensen onder dekzeiltjes, stukken
karton, een paar planken, bladeren. Op
eengepakte horden staan in de rij voor
de voedseluitdeling. Twee visjes, een
knol, een handvol rijst, een paar koolbla
deren. UNHCR (het Hoge Commissariaat
voor de Vluchtelingen) en Rode Kruis
verzorgen in Sa Kaeo de voedselaan-
voer. Catholic Relief Services financiert
de voeding van de klinische patiënten.
Wie een paars kleurtje op zijn vingerna
gels heeft krijgt een dubbele portie.
Gedrang bij de zinken watercontainers
die in lange slaglinies tegen het prikkel
draad staan. In het hartje van het kamp
zijn diepe gaten in de grond geboord,
vrouwen halen er drabbig water uit om
hoog. Tussen de hutten hoopt het afval
zich op. Etensresten, menselijke uitwerp
sels. Er worden vuurtjes gestookt. Oudjes
liggen onbeholpen te zieltogen onder de
blote hemel. Er komt een lijk voorbij, op
een draagbaar. Veel mannen bewegen
zich voort op krukken, geamputeerde
soldaten van de Rode Khmer, maanden
geleden door het Thaise leger terugge
jaagd over de grens, de Vietnamese mij
nenvelden in.
Schandalen
Sa Kaeo heeft ook zijn schandalen. Toen
Rosalynn Carter enkele weken geleden
op bezoek kwam, stuurde de Thaise re
gering een kolonne vrachtwagens met
voedsel. Rosalynn zag hoe het met gulle
hand werd uitgedeeld. Het is bij die ene
keer gebleven. Terwijl journalisten zich
een ongeluk moeten zeulen om toegang
tot Sa Kaeo te krijgen, worden iedere
dag busladingen vol scholieren uit Bang
kok aangevoerd. Ze krijgen een dagje
schoolvrij voor deze navrante excursie,
„campseeing", om de ellende van deze
35.000 vluchtelingen uit buurland Cam
bodja in ogenschouw te kunnen nemen.
Hun aanwezigheid is voor de buiten
landse hulpverleners een gruwel. Met
een keurig zakdoekje voor de neusgaten
lopen deze netjes geklede indringers on
aangeroerd door de stinkende massa's
binnen het prikkeldraad, alsof ze rond
dwalen in een dierentuin.
Het enige excuus kan zijn dat de Thaise
regering de eigen bevolking wil confron
teren met het spookbeeld dat haar te
wachten zal staan, wanneer de Vïetna-
mezen ook Thailand onder de voet zou
den lopen. Dat gevaar is bepaald niet
denkbeeldig. In Bangkok kan men ver
nemen, aan de swimmingpool van het
Indra Regent Hotel, dat de multinatio
nals dit land nog hooguit vijf jaar vrij
heid geven. Thailand, het boeddhistische
koninkrijk van Phumibol en Sirikit, de
enige nog democratische staat van Indo-
China, bezwijkt bijna onder de vluchte
lingen. Er zitten 160.000 landvluchtelin-
gen uit Laos, verspreid over een zestal
kampen. Ze krijgen nauwelijks aandacht
van de wereldopinie. Sinds de Vietna
mese inval in Cambodja zijn er al 80.000
Rode Khmers over de grens gekomen.
Er zullen er nog een half miljoen volgen,
wanneer de 175.000 man Vietnamese
troepen werkelijk een grote schoon
maakbeurt houden in de laatste gebieden
waar Pol Pot nog standhoudt. Bovendien
zullen dan nog 100.000 Khmer Seri (anti
communistisch) de wijk naar Thailand
nemen.
Het kamp Sa Kaeo wordt, zoals ik heb
geconstateerd, ingericht als een definitief
opvangkamp. Technici leggen een hoog
spanningsleiding naar het kamp aan, er
worden enorme prefab watertorens bui
ten de omheining opgericht. Bij de
grensplaats Kaoidang maakt het Thaise
leger een kamp voor 250.000 Cambodja-
nen gereed. Indo-China staat voor een
politieke aardverschuiving. De vraag is
daarbij of Thailand onder de gigantische
druk van de vluchtelingentoeloop over
eind kan blijven. Zonder buitenlandse
hulp lijkt dat uitgesloten.
Sa Kaeo, ik heb er kokhalzend rondgelo
pen. Tussen zieken, kreupelen en hon
gerlijders. Vijfendertigduizend mensen,
niemand weet wat er met dit „uitschot"
moet gebeuren. De Belgische regering
heeft al 200 weeskinderen uit Sa Kaeo
opgenomen. Voorlopig telt alleen dat
deze vluchtelingen in leven blijven. Sa
Kaeo is allang geen wereldnieuws meer.
Hier is het ergste achter de rug. Maar de
echte apocalyptische verschrikking moet
nog komen. Sa Kaeo is nog maar het be
gin. Een waarschuwing.
Tekst en foto's:
JAN DERIX
