litkomst
MAVO-
aad
VAV O-deskundigen
migen zich over nieuwe
Russische raket-gegevens
'Krankzinnige
kolonel kan
kernoorlog
veroorzaken'
NMB
Nieuwe gegevens ION discussie
GRONINGSE
POLEMOLOOG:
Een lucratieve spaarvorm:
De NMB-Spaarbrief aan toonder
met beursnotering.
Christen-democraten
in België akkoord met
plaatsing raketten
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 11 DECEMBER 1979 PAGINA 9
onze parlementaire redactie
SN HAAG Het is te ver-
ichten dat de deskundigen
in de NAVO de jongste tel-
ig over 207 Russische SS-20
tomraketten zullen inbren-
n in de discussie, die de mi
sters van Buitenlandse Za-
:n en van Defensie morgen
Brussel gaan voeren over
modernisering van de
rnwapens van het bondge-
nootschap in West-Europa.
Van de nieuwe Russische ra
ketten, die zich bevinden op
23 bases, kan zo'n zestig tot
tachtig procent op Westeuro-
pese landen worden gericht.
Dit getal variëert, omdat veel van de ra
ketten op plaatsen ten oosten van de Oeral
staan opgesteld, waarvandaan zij zowel
China als West-Europa kunnen bereiken.
Volgens de NAVO-deskundigen gaat het
hier om lanceerbases aan het eind van af
takkingen van de Trans-Siberische spoor
lijn. De overige bases bevinden zich in het
Verre Oosten en in het meeste westelijke
deel van de Sovjet-Unie. Ondanks zijn to
taalgewicht van 350.000 kilo (inclusief lan-
ceerinrichting) is de SS-20 mobiel, zodat
men er nooit geheel zeker van kan zijn
hoeveel er in de richting van het Westen
afgeschoten kunnen worden. Naar schat
ting produceert en installeeert de Sovjet-
Unie jaarlijks veertig a vijftig nieuwe ra
ketten van dit type en gaat zij daar mee
door tot medio 1983.
De NAVO-deskundigen, die morgen bij de
discussies over de nieuwe NAVO-atoomra-
ketten aanwezig zullen zijn, zullen de
nieuw verzamelde gegevens naar wordt
verwacht inbrengen in het overleg over
de nieuwe NAVO-atoomraketten. Zij ach
ten dit noodzakelijk, omdat uit de nieuwe
gegevens zou blijken, dat de Sovjet-Unie
blijft doorgaan met het produceren en
plaatsen van haar nieuwe raket.
omber
Dver
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
RUSSEL Defensieminister mr. Wim Schol-
n toonde zich gisteren in Brussel somber over
uitkomst van het NAVO-topoverleg deze
eek, over de invoering van nieuwe atoomra-
itten in West-Europa. „Ik wil niet zeggen dat
ijn pleidooien helemaal geen invloed hebben
ïhad, maar ik heb niet de indruk dat de grote
>orbraak is gekomen", aldus de bewindsman
afloop van de eerste vergaderdag van de Eu-
igroep (de defensieministers van alleen de Eu-
ipese NAVO-landen).
Minister Scholten van defensie in een „kernachtig tête-è-tête" met zijn Deense ambtgenoot Soogaard, vlak voor de aan
vang, gisteren in Brussel, van de vergadering van de Navo-ministers over de aanschaf van nieuwe atoomwapens.
jdens de Eurogroep-verga-
ring is nog niet uitputtend
er het vraagstuk van de
rnraketten gepraat. Dat
morgen gebeuren, als tij-
is de zogenoemde Noord-
tlantische Raad alle NA-
)-ministers dus ook de
nerikaanse van defen-
en van buitenlandse za-
in in Brussel bijeen ko
en. Wel heeft minister
holten gisteren tegenover
n Europese collega's de
Nederlandse zienswijze toe
gelicht. De bewindsman vat
te die samen als het verlan
gen om tot een „gefaseerde
besluitvorming te komen".
Hoofdlijnen van Scholtens
opstelling zullen zijn: 1. Er
kenning van de erstige be-
drijging van de Sovjet-bewa
pening; 2. Streven naar blij
vende eenheid binnen de
NAVO; 3. Het scheppen van
de best mogelijke voorwaar-»
den voor vruchtbaar wapen-
beheersingsoverleg met het
Oostblok.
Scholten zei dat Nederland
niet zonder meer met een
besluit tot modernisering
van kernraketten kan in
stemmen, en dat het aspect
van de wapenbeheersing
voor ons land essentieel is.
De minister wilde niet in
gaan op vragen in hoeverre
deze uitgangspunten in
overenstemming kunnen
worden gebracht met de
aanvaarde motie-Stemer-
dink, waarin de Tweede Ka
mer de regering verbiedt om
deze week in te stemmen
met zowel een besluit tot
aanmaak als een bereid
verklaring tot plaatsing van
Pershing-II en kruisraket
ten.
Scholten wees erop dat hij
vandaag vervroegd de ver
gadering in Brussel zal moe
ten verlaten in verband met
het beslissende kabinetsbe
raad dat om vijf uur van
middag in Den Haag zou be
ginnen. Hij zei „in de mar
ge" van de vergadering in
Brussel doorlopend afzon
derlijke gesprekken te voe
ren met collega-defensiemi
nisters, teneinde alsnog een
voor alle NAVO-lidstaten
bevredigende oplossing te
vinden.
De minister ontkende be
richten als zou een compro
mis zijn uitgewerkt, waarin
Nederland zijn aandeel van
52 Tomahawk kruisraketten
aan West-Duitsland zou
overdoen, en in ruil daar
voor een tweede Nederland
se landmachtbrigade in de
Bondsrepubliek legert. Bin
nen de NAVO is reeds over
een gekomen dat ons land
op andere wijze de reacties
nelheid van de landmacht
zal vergroten (niet door ex
tra troepen, maar door extra
materieel op de Westduitse
laagvlakte te stationeren).
De enige manier waarop een
afhaken van Nederland in
een NAVO-rakettenbesluit
kan worden voorkomen,
wordt in Brussel gezocht in
de kwaliteit van het woens
dag gelijktijdig bekend te
maken wapenbeperking-
saanbod aan de Sovjet-Unie.
Zoals gemeld zal dat aanbod
behalve de voorgenomen
ontmanteling van duizend
kernkoppen in West-Europa,
ook de terugtrekking van
13.000 Amerikaanse soldaten
bevatten, alsmede een op
roep om een speciale confe
rentie met het Oostblok te
beleggen over ontwapening
in Europa. Dit laatste voor
stel moet de onvrede in
Westeuropese NAVO-landen
wegnemen over het Ameri
kaans-Russische Salt U-ak
koord, dat vooral de veilig
heid van de twee super
machten ten goede komt en
het risico van een nucleaire,
botsing verplaatst naar Eu
ropa.
Een van de politieke kern
vragen wordt morgen in
hoeverre het NAVO-besluit
tot raketmodernisering
voorwaardelijk zal zijn, en of
de mogelijkheid aannemelijk
wordt gemaakt dat onder
handelingen op korte ter
mijn met het Warschau-Pakt
de invoering van nieuwe
kernraketten gedeeltelijk of
geheel overbodig kan ma
ken. Voor zover het NA-
V O-ontwapeningsaanbod
thans bekend is geworden,
zal het echter weinig geest
drift in Moskou teweeg
brengen. Conventionele en
kernbewapening plegen nu
eenmaal als gescheiden
grootheden in de Öost-West-
besprekingen te worden be
schouwd. Bovendien waren
de Verenigde Staten toch al
van plan om duizend kern
koppen uit West-Europa te
rug te trekken. De ultra-mo
derne Pershing II en kruis
raketten zijn als vervangen
de wapensystemen juist een
belangrijke „verbetering"
van het nucleaire NAVO-
-potentieel.
SPT f T
Een waardepapier aan toonder
dat op de Effectenbeurs verhan
delbaar is. De NMB Spaarbrief is te
verkrijgen in coupures van duizend
en vijfduizend gulden.
Gemakkelijk overdraagbaar,
ook als schenking en cadeau. Fis
caal voordelig voor hen die straks
door pensionering in een lager be
lastingtarief vallen: de rente is pas
na de datum van uitkering belast
baar.
Verkrijgbaar op alle NMB kan
toren. U kunt daar tevens, geheel
vrijblijvend uiteraard, de huidige
koers en het effectieve rendement
opvragen.
De NMB denkt met u mee
(Van onze parlementaire redactie)
GRONINGEN/DEN
HAAG De beslissing
over de inzet van de (572)
nieuwe atoomraketten, die
de NAVO in West-Europa
wil plaatsen, zal eventueel
vrijwel zeker genomen
worden door plaatselijke
Amerikaanse commandan
ten. Dit zegt de Groningse
polemoloog Hylke Tromp,
die een analyse heeft ge
maakt van de nucleaire
strategie van de Verenigde
Staten. Volgens Tromp is
dit de enige manier, waar
op er in tijd van oorlog nog
voldoende tijd is om de ra
ketten af te vuren. Tegelij
kertijd komt dat er zijns
inziens op neer, dat inder
daad een „krankzinnige ko
lonel" de mogelijkheid
heeft een nucleaire oorlog
te veroorzaken.
Een NAVO-deskundige van het
ministerie van Defensie ontkende
de bewering van Tromp. Hij ver
telde dat de NAVO-ministers in
1962 in Athene hun goedkeuring
hebben gehecht aan een aantal
richtlijnen, waarbij de uiteindelij
ke beslissingsbevoegdheid over
het op scherp stellen van NAVO-
kernwapens in handen is gelegd
van de Amerikaanse president.
Volgens de deskundige zijn de
verbindingen tussen Washington
en de nucleaire bases in Europa zo
goed en zo verschillend, dat de
president of diens waarnemer al
tijd een mogelijkheid heeft tot
communicatie.
Het op scherp stellen van een
NAVO-kernwapen geschiedt door
middel van de zogeheten „doublé
key" (dubbele sleutel). De com
mandant ter plaatse heeft een
code, maar moet er daarnaast nog
één hebben, die hem zonodig
wordt overgeseind op bevel van
de Amerikaanse president.
„Krijgt hij die niet, dan gebeurt er
dus niets," aldus de deskundige.
Tromp betwijfelt dat ten zeerste.
Hij wijst erop dat onder oorlog
somstandigheden de communica
tie tussen de plaatsen, waar de
kernwapens zich bevinden, en
Washington heel moeilijk zal zijn.
„Het is bekend dat je radioverbin
dingen voor dagen onmogelijk
kunt maken door in de stratosfeer
een kernbom tot ontploffing te
brengen". Dat voert zijns inziens
onvermijdelijk tot de conclusie
dat de beslissingsbevoegdheid ge
delegeerd is naar de commandan
ten ter plaatse. Zo niet, dan zou er
zo redeneert hij, een kans zijn
dat de wapens in kwestie als het
erom gaat spannen, in het geheel
niet gebruikt kunnen worden.
„En dat zou toch wel het laatste
zijn, wat de NAVO wil".
Hylke Tromp baseert zijn mening
mede op een redevoering, die
Henry Kissinger, oud-minister
van Buitenlandse Zakewn van de
Verenigde Staten, enige tijd gele
den in Brussel hield voor de
NAVO. Volgens Tromp plëitte
Kissinger toen voor de plaatsing
van atoomraketten in West-Euro-
f»a, die de Sovjet-Unie kunnen ha-
en, omdat Amerika er niets voor
voelt een aanval op zijn bondge
noten te moeten vergelden met
een actie, die onvermijdelijk zou
leiden tot de vernietiging van de
Verenigde Staten zelf. In die re
devoering beluistert Tromp ook
dat de beslissingsbevoegdheid
over de strategische (lange-af-
stands) raketten van de VS al is
gedelegeerd aan plaatselike com
mandanten. „Wat voor deze ra
ketten geldt, moet zeker opgaan
voor de minder belangrijke tacti
sche wapens in Europa".
In de zogeheten Atheense richtlij
nen van de NAVO, waar de des
kundige van „Defensie" op doel
de, zijn verschillende scenario's
opgenomen. Het eerste gaat uit
van een „totale" aanval door de
Sovjet-Unie op het Westen, waar
bij de Amerikaanse president
geen tijd heeft voor raadpleging
Defensie
ontkent:
president
VS beslist
over alle
Navo-wapens
van de NAVO-bondgenoten. In
dat geval neemt hij de beslissing
alleen. Is er sprake van een be
perkte Russische aanval, dat wil
zeggen gericht tegen een Europe
se lidstaat van de NAVO, dan zal
de president contact opnemen met
de regeringen van de betrokken
landen. Hiermee wordt bedoeld
de landen, die worden aangeval
len, en de landen, waar zich de af
te vuren NAVO-wapens bevin
den. Alleen in het geval van een
aanval met louter conventionele
wapens, zal de president alle
bondgenoten consulteren over de
wenselijkheid van een nucleaire
vergelding.
De NAVO-deskundige erkende
dat de bondgenoten van de Vere
nigde Staten wat dit betreft geen
vetorecht hebben. Het zou dus
kunnen gebeuren, dat de presi
dent het nodig vindt kernwapens
in te zetten tegen Nederland, als
dat bezet is door troepen van het
Warschau-pact Onder die om
standigheden moet hij dus eerst
de Nederlandse regering (in bal
lingschap) raadplegen. Deze kan
het echter niet tegenhouden dat
het eigen land vernietigd wordt.
„Anders zou de geloofwaardig
heid van de afschrikking verloren
gaan". Hierbij dient te worden be
dacht dat van de huidige zeven
duizend kernwapwens in West-
Europa de meeste de Sovjet-Unie
niet kunnen bereiken. Met andere
woorden: ze zijn eigenlijk alleen
geschikt voor gebruik tegen een
bezet Westeuropees land.
(Van onze correspondent Mare de Koninck)
BRUSSEL Het partijbureau van de Vlaamse christen-
-democratische regeringspartij CVP gaat onder bepaalde
voorwaarden akkoord met het NAVOplan tot de opstel
ling van nieuwe kernraketten in onder meer België. Het
partijbureau nam gisteren o.l.v. voorzitter Tindemans dit
definitieve standpunt in. De voorwaarden die de CVP
stelt waren echter goeddeels door de NAVO in het voor
uitzicht gesteld.
Zo moet de NAVO gelijktijdig een aantal voorstellen formuleren
met een precies tijdschema voor een evenwichtige wapen verminde
ring, en dient de Verdragsgemeenschap de politieke bereidheid te
hebben om direct te gaan onderhandelen met het Warschau Pact.
Als die onderhandelingen voldoende opschieten, moeten de ver
vaardiging en de plaatsing van de nieuwe kernwapens worden ver
daagd of herzien, aldus de CVP.
Het ziet er nu naar uit dat het aantal tegenstanders binnen de
CVP-Kamerfractie beperkt zal blijven, zodat de regering-Martens
een parlementaire meerderheid kan krijgen voor haar voornemen
om met het NAVO-plan in te stemmen. De Belgische Kamer van
Volksvertegenwoordiging stemt morgenmiddag over de rakettenk-
westie.
