Op safari in Kenia Daar komen de schutters... metdecamers's in de aanslag Onvoorstelbare luxe Er is ©en uitgebreid aanbod in vliegsafari's (twee dagen duizend gulden); kampsafari's bieden een onvoorstelbare luxe met telefoons naast de hangmatten en koks die kunnen wedijveren met hun gildebroers uit vijf sterrenhotels. Wie het risico wil nemen, kan met de eigen auto op safari gaan. Maar een lekke band, diep in de binnenlanden, kan drommen Masai of leden van een andere stam naar de plaats des onheils lokken. Begeerte heeft hen aangeraakt. De mannen willen speren verkopen, vrouwen en kinderen veel te dure sieraden van kralen. In hun verkoopdrift vormen zij een zwarte branding van lijven, ingesmeerd met stinkend dierlijk vet, slierten haar, blikkerende ogen, die menige toerist de stuipen op het lijf hebben gejaagd. De naar schatting 15 miljoen inwoners van Kenia hebben lak aan de blanke invasie, voorzover zij er geen cent beter van kunnen worden. Bitterste armoe Rond de wildparken leven dorpelingen in de bitterste armoede. Vrouwen sjokken naar hun hut met takkebossen en zakken houtskool op het hoofd, mannen bewaken een uitgemergelde kudde geiten of trachten wat melk te persen uit een koeie-uier. Als zij in reservaten wonen wordt van hen verwacht dat zij leeuw en olifant ontzien, zelfs als die zich vergrijpen aan hun gewas of kudde. Groot wild is een kostbaar bezit geworden voor 's lands economie. Maar als het boertje met zijn doorsnee-gezin (vrouw en vijf kinderen) een wildpark wil bezoeken, kost hem dat meer dan een maandinkomen. Miljoenen naar de steden gestroomde Kenianen hebben nog nooit een olifant of giraffe in het wild gezien. Wie wel profiteert van het toerisme (opbrengst 100 miljoen dollar per jaar) danst gewillig de voorgeschreven figuren en beschildert zich in oorlogskleuren, als „een middagje Masai" op het programma staat. Bedrog In de lodges en hotels is de bediening perfect en overvloedig; de zonen des lands glimlachen in hun ondoorgrondelijke wijsheid en noemen de dieren bij hun namen. De meeste safarigangers stappen totaal onvoorbereid in het vliegtuig. Vandaar soms de klachten over hun ongedisciplineerde gedrag: te hard rijden, uitstappen op gevaarlijke plaatsen, het mishagen van de primitieve stammen door ongevraagd fotograferen enz. en een volslagen onwetendheid. Zij laten zich kamelen- voor olifantstanden verkopen, armbanden van olifantshaar waar de giraffe of de kunststofindustrie het materiaal voor geleverd heeft, imitatie-ivoor, kunstveren. Naarmate de spoeling dunner wordt, neemt het bedrog toe. Er bestaan plannen om vla de reisorganisaties en het horecawezen in Kenia alsmede de verenigingen die het wild beschermen, meer voorlichting te gaan geven over de naar ruwe schatting nog anderhalf miljoen dieren en het verschil tussen een acacia variatie en de parapluboom. In de lodges hangen al platen aan de muur met een beeldverhaal over flora en fauna. Kenia wil dit lucratieve grondgebruik tot elke prijs laten voortduren en de regie van een adembenemend schouwspel goed In de hand houden. De Illegale verkoop van tot poeder vermalen rinoceroshoorns, die de potentie aanzienlijk zouden verhogen, wordt zwaar gestraft. de marmerbleke dochter van een bankdirecteur uit Sussex. De nieuwe ontdekkingsreizigers komen uit de middenklasse. Om hen te behagen worden buitensporigheden bedacht als een safari met heteluchtballon, met champagne „Charles Heidsieck" in het mandje en na afloop een diner sur l'herbe. Prijs per persoon voor anderhalf uur: 300 gulden, spoedige reservering gewenst. Wist Prins Bernhard hoeveel volgelingen hij zou krijgen toen hij in 1973 naar Kenia reisde om een cheque (een half miljoen dollar) aan te bieden voor de aankoop van wildparken? De fotosafari's vinden ook bij ons weerklank. Vorig jaar reisden zo'n 3000 landgenoten naar het land waar veertig volkeren dertig talen spreken. Safari's zijn verhoudingsgewijs goedkoop. Het moet fortuinen kosten om de lodges, hartje wildernis, te bevoorraden en te exploiteren. Het zijn vaak schoolvoorbeelden van aangepaste architectuur met opvallend veel luxe en comfort en een prima keuken. Onze grootste reisorganisatie Holland International" vliegt wekelijks naar Kenia. Een zestiendaagse Jumbo-safari kost bijvoorbeeld 3330-3460 gulden, vol-pension en met overnachting in de lodges. Een driedaagse safari vanuit Mombassa kost 346 gulden, maar daar moet wel het minimum verblijf van negen dagen aldaar (1976 tot 2225 gulden) bijgeteld worden. Het aantal mogelijkheden voor safari's per vliegtuig, luchtballon, kameel, paard of pony, kano enz. vanuit de standplaatsen Nairobi en Mombassa is zeer groot. Sinbad werft jonge avonturiers voor een kampeersafari per bus (23 dagen vanaf 2250 gulden, exclusief maaltijden), Neckermann heeft een ruim aanbod, vanuit Frankfort echter. Gelet op de „losse" logies-en-ontbijtprijzen in de lodges (al gauw 80 gulden per persoonis de georganiseerde safarireis de goedkoopste oplossing. De vrij pittige entreeprijzen voor de wildparken en (hoge) belastingen op het toerisme zijn meestal inbegrepen. Het verdient aanbeveling om vooraf enige studie te maken van flora en fauna. Tal van toeristen betreuren hun gebrek aan kennis, als zij de wildernis intrekken. Er zijn in Kenia aardige boekjes te koop met 161 trefwoorden Swahili, de taal van het land. De standaardgroet is „jambo". Combinatie-safari's van Kenia naar Tanzania zijn niet meer mogelijk. Laatstgenoemd land heeft daarvoor de grenzen gesloten omdat het zelf de toeristische boontjes wil gaan doppen. MOMBASSA Op de luchthavens van Nairobi en Mombassa ontfermen zwarte kruiers zich over de bagage van jagers op groot wild. De transportbanden werpen hun veel extra versterkte fotokoffers en foedralen met de omvang van een bazooka voor de voeten. Dezelfde dag nog zullen de zojuist aangekomen Amerikanen, Japanners, Zweden, Duitsers. Engelsen, Nederlanders ook, dit geschut in stelling brengen. Safari's in Kenia hebben de bekoring van een avontuur dat nog maar korte tijd beleefd zal kunnen worden. Het wilde gedierte valt ten prooi aan stropers, droogte, erosie en de oprukkende civilisatie. Er mag geen schot meer gelost worden. De jacht is definitief gesloten. In de curioshops worden leeuwetanden, armbanden van olifantshaar, flamingoveren of krokodillelederen tasjes en schoenen alleen nog vanonder de toonbank verkocht. Maar wat er ook verboden is, het klikken en zoemen van alles wat de optische industrie op de markt brengt heeft een nieuw tijdperk ingeluid. Het olifantsroer is vervangen door de telelens. De foto safari roept jachtinstincten wakker die te lang gesluimerd hebben en eindelijk bevredigd kunnen worden. Reisorganisaties bereiden de weg voor hun cliënten, in het voetspoor van Stanley en Livingstone. Tragedie Wat zich nu voltrekt op de hoogvlakten, op bergen en in dalen, zou wel eens het laatste bedrijf van een tragedie kunnen zijn. Een schouwspel om nooit te vergeten. De echte jagersman die er één geschoten heeft, stuit in alle zevèntien wildparken en reservaten van Kenia op de engel met het vlammend zwaard. De laatste olifanten, neushoorns en leeuwen fungeren als fotomodellen. Er mag alleen maar naar gekeken worden. Alle dieren zijn geteld en ingeschreven. De tijd dat alleen in kastelen en villa's trofeeën getuigden van een welgemikt schot behoort tot het verleden. Zij verschijnen als luchtspiegelingen op het scherm tussen de schuifdeuren of worden bijgezet in het familie album met de kleurenfoto's. Sarafari! In de Kilaguni-lodge verklaart een Amerikaan dat hij mogelijkerwijs de nacht heeft doorgebracht in een eens door Ernest Hemingway beslapen bed in het New Stanley Hotel te Nairobi. Op advies van zijn reisorganisatie heeft hij een extra handdoek meegebracht om plakkerigheid van het zitvlak op de kunstlederen autobekleding te voorkomen. Er wordt niets aan het toeval overgelaten. De standaardsafari's worden uitgevoerd in zevenpersoonsbusjes, met een zwarte Pinokkio aan het stuur. Zijn hoofd draait als door een mechaniek bewogen onophoudelijk van links naar rechts, van rechts naar links. Nog vóór de zon het dak van de Kilimanjaro in een gouden schijnsel zet, wil hij het leeuwennummer opvoeren en een zwarte rinoceros voorgeleiden. Er zijn reeds struisvogels waargenomen in hun koddige draf, kudden zebra's en een onafzienbare menigte gnoes, gehuld in stofwolken. De Amerikaan staat als een boordschutter op zijn handdoek en zoemt de reusachtige 500 mm telelens in op een wrattenzwijn. In de zoeker van verrekijkers en telelenzen verschijnt het hoofd van een sophisticated lady, die met onuitsprekelijke minachting neerziet op alles wat beneden haar niveau blijft. Giraffes! De samenwerkende begrafenisondernemers 'Hyena en De Gier' zoals ze genoemd worden door een Hagenaar, wiens Bermuda op zéér laag water hangt worden door verrekijkers uit hun boom getrokken of gevolgd op de sluipwegen rondom een wat wankel op de benen staande impala, 's Middags om vijf uur vormen tien Volkswagenbusjes een slagorde rondom een kwartet halfvolwassen leeuwen, duttend in de zon. Een verveelde grijns, de knipoog, het luie veeggebaar van een poot, worden zestigvoudig vereeuwigd. Klikken en zoemen, zoemen en klikken gaan door tot de zon braambossen in lichterlaaie zet en roodgloeiende wolkenformaties meesleept in haar ondergang. De neushoorn heeft zich niet laten zien, wél het witte reigertje dat In symbiose leeft met een runderachtig dier en meerijdt op diens rug. De nacht wordt doorgebracht in lodges. Zolang het licht aan de hemel blijft, vliegen dozijnen, in alle kleuren schitterende vogels het open restaurant binnen. Hagedissen met een safierblauwe kop schuifelen op het muurtje, ratachtigen van een kilo schoon aan de haak, eekhoorns en salamanders lopen in en uit. Een kromsnavelige vogel strijkt neer op het buffet en rooft een kluitje boter. Verwondering De uit hun steden en agglomeraties aangevoerde gasten zien om in verwondering. Terwijl zij het inheemse Tuskerbler drinken en geruisloos voorzien worden van exotische spijzen en vruchten, slaat de vervreemding toe. De overgang is te groot. Als buiten bij de drenkplaats de schijnwerpers branden en een kudde olifanten majestueus naar de poel schrijdt, valt er een doodse stilte. Het gastenboek geeft uitdrukking aan de gevoelens. „Ik zou het best willen, maar ik kan het niet beschrijven. Dit is gewoon onbeschijflijk" of „Deze ervaringen zullen mij altijd een boogschot afstand van de lodge staat het privé-vliegtuig van een miljonair uit Texas op de airstrip. Het is te laat voor een terugkeer tot de natuur. De sleutel is gebroken, de 'junglebooks' van Rudyard Kipling (1865-1936) zijn vervangen door geplastificeerde prachtuitgaven, waaraan de tussen glas, beton en asfalt wonende toeristen hun vergelijkingsmateriaal ontlenen. Hun werkelijkheid is de reproduktie, niet het origineel. Levend diorama De Amerikaan reikt aan alles wat hij ontgroeid is de hoogste onderscheiding uit met zijn opmerking: „Hier kan Walt Disney niet tegenop". De rechthoek die' de veranda omlijst is voor hem het widescreen, waarop een fullcolourfilm in drie dimensies wordt vertoond. Een levend diorama. Safari, close-ups van vogeltjes met fonkelende ogen, lenzen die de flanken van Mount Kenia en de Kilimanjaro beklimmen, de hoogste berg van Afrika. Is het toeval dat de wereldmachten die hier eens regeerden, de meeste afgezanten naar dit continent zenden. Duitsers en Engelsen eisen ieder een kwart van het bezoekersaantal voor zich op. Eens werd de machtige sneeuwtafel van de Kilimanjaro (op het grondgebied van Tanzania) de Kaiser Wilhelm Spitze genoemd. Koningin Victoria schoof hem de berg toe als verjaardagsgeschenk in 1886, toen de imperiums uit statusoverwegingen elkaar de hoogste alp betwistten. Het afgehouwen topje van de Kilimanjaro lag als presse-papier op de keizerlijke schrijftafel. De dingen die voorbij gaan. Wie weet nog hoe hoog dit schrikwekkende bergmassief is? Een Engelsman, die zich gedraagt of hij In een draagstoel door Brits en Duits Oost-Afrika wiegt en gezag kan ontlenen aan zijn ouderwetse knevel: 19.340 feet. De karavaan trekt voort. Confectiesafari's voltrekken zich in een strikt diensttempo. Honderden busjes doorkruisen de wildernis, op weg van de ene lodge naar de andere. Het haviksoog van de chauffeur speurt naar uitwerpselen, sporen, bewegingen in het struikgewas. Het T-shirt heeft hem de naam van een internationale reisorganisatie op het zwarte lijf geschreven. Hij draagt een zonnebril en een krap gesneden broek. Maar zijn jachtinstinct houdt de neusvleugels" voortdurend in beweging. Hij wil niet de mindere zijn vdn zijn broeders, als 's avonds de scores in hun competitie worden bijgehouden. De begeleider die zijn gasten het meeste wild heeft voorgeschoteld krijgt de grootste fooi. Waar blijft de neushoorn, waar is hij gebleven? Er resteren er nog slechts 1500 van de honderdduizenden, en wie hem toevoegt aan de collectie maakt een goede beurt. Een heel continent schijnt in rook op te gaan als ze uitzwermen op de pistes met hun wasbordprofiel. Ze racen over prairies die er uitzien als een cementgroeve, met een veel grotere snelheid dan de voorgeschreven 30 kilometer. Kolkende stofwolken gulpen naar binnen door het open dak en de ramen, de haren zak uit het boek der Openbaringen wordt voor de zon gehangen. Stofplaag De stofplaag vormt een bedreiging voor de kostbare camera's. Vrouwen wikkelen zich in doeken om neus en mond te beschermen. Spookachtige mini- cycloons dansen onafgebroken over de prairie, dustbowls die de Australiërs willie-willies noemen en aantonen hoe ver de erosie is voortgeschreden. In de hotsende en rammelende voertuigen hangt het dak als een baldakijn op de beugel, zodat ruimte vrij blijft om staande te fotograferen. Safari's geven waar voor hun geld. De door hitte en stof geteisterde passagiers dromen van hun volgende lodge. Zal er weer een beekje dwars door eetzaal en lounge stromen, met waterplanten en brullende kikvorsen? Heraldiek van de stamverbanden, folklore, natuurprodukten, functioneel toegepast, zoals een plafond vol kalebassen met gloeilampjes; er wachten steeds nieuwe verrassingen. Misschien wordt de nacht doorgebracht in de boomlodge, gebouwd tussen de takken, waar prinses Elizabeth in 1951 te horen kreeg dat zij koningin was geworden. Een onheilskoerier bracht haar de tijding dat haar vader was overleden. In de hal herinnert een plaquette aan dit historische moment. De busjes rijden voort in eindeloze deining, een burleske en ontluisterende vertoning misschien voor hen die hebben deelgenomen aan de echte jacht op groot wild. Zij herinneren zich de gedistingeerde safari's in grote stijl, diners bij het houtvuur, met kaarslicht en carbidlantaarns aan de oever van een kreek in het gebergte. Geïmproviseerde badkamers voor de dames, champagne, damast, bedienden, steppenllefde tussen de onweerstaanbare leider-kampioen-jager en bijblijven". De pen stokt. Een wildregister vertaalt het wonder in boekhoudkundige reeksen. „Vandaag 20 olifanten gezien, vijftig zebra's, drie cheeta's, tien apen, twee nijlpaarden, een python". Japanners hebben hun onleesbare merktekenen nagelaten, die als kleine laddertjes de pagina's beklimmen. Het leven in de lodge. Drinkende en vechtende dieren op een als vergroeid met de natuur, en variaties op het thema van de Masai- bouwstijl. Maar deze slaaphutten zijn voorzien van alle comfort. Als de schemering valt ontsteekt de huisknecht een spiraalvormig lontje ter afschrikking van de muskieten. Gordijnroeden hebben de vorm van een speer. De maan weerspiegelt zich in een niervormig zwembad. En op steenworp afstand, drama's soms van een krachtmeting op leven en dood tussen neushoorn en olifant. Hyena's die een oude buffel bespringen, niet gehinderd door het floodlight. De lodges met hun verbazingwekkende architectuur dragen bij aan veler „onbeschrijflijke" gevoelens van ontzag. Ze vormen soms rotsachtige formaties in het landschap,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 25