Op safari
in Kenia
Daar komen
de schutters...
metdecamers's
in de aanslag
Onvoorstelbare luxe
Er is ©en uitgebreid aanbod
in vliegsafari's (twee dagen
duizend gulden);
kampsafari's bieden een
onvoorstelbare luxe met
telefoons naast de
hangmatten en koks die
kunnen wedijveren met hun
gildebroers uit vijf
sterrenhotels. Wie het
risico wil nemen, kan met
de eigen auto op safari
gaan. Maar een lekke
band, diep in de
binnenlanden, kan
drommen Masai of leden
van een andere stam naar
de plaats des onheils
lokken.
Begeerte heeft hen
aangeraakt. De mannen
willen speren verkopen,
vrouwen en kinderen veel
te dure sieraden van
kralen. In hun verkoopdrift
vormen zij een zwarte
branding van lijven,
ingesmeerd met stinkend
dierlijk vet, slierten haar,
blikkerende ogen, die
menige toerist de stuipen
op het lijf hebben gejaagd.
De naar schatting 15
miljoen inwoners van Kenia
hebben lak aan de blanke
invasie, voorzover zij er
geen cent beter van
kunnen worden.
Bitterste armoe
Rond de wildparken leven
dorpelingen in de bitterste
armoede. Vrouwen sjokken
naar hun hut met
takkebossen en zakken
houtskool op het hoofd,
mannen bewaken een
uitgemergelde kudde geiten
of trachten wat melk te
persen uit een koeie-uier.
Als zij in reservaten wonen
wordt van hen verwacht dat
zij leeuw en olifant ontzien,
zelfs als die zich vergrijpen
aan hun gewas of kudde.
Groot wild is een kostbaar
bezit geworden voor
's lands economie. Maar
als het boertje met zijn
doorsnee-gezin (vrouw en
vijf kinderen) een wildpark
wil bezoeken, kost hem dat
meer dan een
maandinkomen. Miljoenen
naar de steden gestroomde
Kenianen hebben nog nooit
een olifant of giraffe in het
wild gezien. Wie wel
profiteert van het toerisme
(opbrengst 100 miljoen
dollar per jaar) danst
gewillig de voorgeschreven
figuren en beschildert zich
in oorlogskleuren, als „een
middagje Masai" op het
programma staat.
Bedrog
In de lodges en hotels is de
bediening perfect en
overvloedig; de zonen des
lands glimlachen in hun
ondoorgrondelijke wijsheid
en noemen de dieren bij
hun namen. De meeste
safarigangers stappen
totaal onvoorbereid in het
vliegtuig. Vandaar soms de
klachten over hun
ongedisciplineerde gedrag:
te hard rijden, uitstappen
op gevaarlijke plaatsen, het
mishagen van de primitieve
stammen door ongevraagd
fotograferen enz. en een
volslagen onwetendheid. Zij
laten zich kamelen- voor
olifantstanden verkopen,
armbanden van
olifantshaar waar de giraffe
of de kunststofindustrie het
materiaal voor geleverd
heeft, imitatie-ivoor,
kunstveren. Naarmate de
spoeling dunner wordt,
neemt het bedrog toe.
Er bestaan plannen om vla
de reisorganisaties en het
horecawezen in Kenia
alsmede de verenigingen
die het wild beschermen,
meer voorlichting te gaan
geven over de naar ruwe
schatting nog anderhalf
miljoen dieren en het
verschil tussen een acacia
variatie en de
parapluboom. In de lodges
hangen al platen aan de
muur met een beeldverhaal
over flora en fauna.
Kenia wil dit lucratieve
grondgebruik tot elke prijs
laten voortduren en de
regie van een
adembenemend
schouwspel goed In de
hand houden. De Illegale
verkoop van tot poeder
vermalen rinoceroshoorns,
die de potentie aanzienlijk
zouden verhogen, wordt
zwaar gestraft.
de marmerbleke dochter
van een bankdirecteur uit
Sussex.
De nieuwe
ontdekkingsreizigers
komen uit de
middenklasse. Om hen te
behagen worden
buitensporigheden bedacht
als een safari met
heteluchtballon, met
champagne „Charles
Heidsieck" in het mandje
en na afloop een diner sur
l'herbe. Prijs per persoon
voor anderhalf uur: 300
gulden, spoedige
reservering gewenst.
Wist Prins Bernhard hoeveel volgelingen hij zou krijgen
toen hij in 1973 naar Kenia reisde om een cheque (een half
miljoen dollar) aan te bieden voor de aankoop van
wildparken? De fotosafari's vinden ook bij ons weerklank.
Vorig jaar reisden zo'n 3000 landgenoten naar het land
waar veertig volkeren dertig talen spreken. Safari's zijn
verhoudingsgewijs goedkoop. Het moet fortuinen kosten
om de lodges, hartje wildernis, te bevoorraden en te
exploiteren. Het zijn vaak schoolvoorbeelden van
aangepaste architectuur met opvallend veel luxe en comfort
en een prima keuken.
Onze grootste reisorganisatie Holland International" vliegt
wekelijks naar Kenia. Een zestiendaagse Jumbo-safari kost
bijvoorbeeld 3330-3460 gulden, vol-pension en met
overnachting in de lodges. Een driedaagse safari vanuit
Mombassa kost 346 gulden, maar daar moet wel het
minimum verblijf van negen dagen aldaar (1976 tot 2225
gulden) bijgeteld worden.
Het aantal mogelijkheden voor safari's per vliegtuig,
luchtballon, kameel, paard of pony, kano enz. vanuit de
standplaatsen Nairobi en Mombassa is zeer groot.
Sinbad werft jonge avonturiers voor een kampeersafari per
bus (23 dagen vanaf 2250 gulden, exclusief maaltijden),
Neckermann heeft een ruim aanbod, vanuit Frankfort
echter.
Gelet op de „losse" logies-en-ontbijtprijzen in de lodges (al
gauw 80 gulden per persoonis de georganiseerde
safarireis de goedkoopste oplossing.
De vrij pittige entreeprijzen voor de wildparken en (hoge)
belastingen op het toerisme zijn meestal inbegrepen. Het
verdient aanbeveling om vooraf enige studie te maken van
flora en fauna. Tal van toeristen betreuren hun gebrek aan
kennis, als zij de wildernis intrekken.
Er zijn in Kenia aardige boekjes te koop met 161
trefwoorden Swahili, de taal van het land. De
standaardgroet is „jambo". Combinatie-safari's van Kenia
naar Tanzania zijn niet meer mogelijk. Laatstgenoemd land
heeft daarvoor de grenzen gesloten omdat het zelf de
toeristische boontjes wil gaan doppen.
MOMBASSA Op de
luchthavens van Nairobi
en Mombassa ontfermen
zwarte kruiers zich over
de bagage van jagers op
groot wild. De
transportbanden werpen
hun veel extra versterkte
fotokoffers en foedralen
met de omvang van een
bazooka voor de voeten.
Dezelfde dag nog zullen
de zojuist aangekomen
Amerikanen, Japanners,
Zweden, Duitsers.
Engelsen, Nederlanders
ook, dit geschut in stelling
brengen. Safari's in Kenia
hebben de bekoring van
een avontuur dat nog
maar korte tijd beleefd zal
kunnen worden. Het wilde
gedierte valt ten prooi aan
stropers, droogte, erosie
en de oprukkende
civilisatie.
Er mag geen schot meer
gelost worden. De jacht is
definitief gesloten. In de
curioshops worden
leeuwetanden, armbanden
van olifantshaar,
flamingoveren of
krokodillelederen tasjes en
schoenen alleen nog
vanonder de toonbank
verkocht.
Maar wat er ook verboden
is, het klikken en zoemen
van alles wat de optische
industrie op de markt
brengt heeft een nieuw
tijdperk ingeluid. Het
olifantsroer is vervangen
door de telelens. De foto
safari roept jachtinstincten
wakker die te lang
gesluimerd hebben en
eindelijk bevredigd kunnen
worden. Reisorganisaties
bereiden de weg voor hun
cliënten, in het voetspoor
van Stanley en Livingstone.
Tragedie
Wat zich nu voltrekt op de
hoogvlakten, op bergen en
in dalen, zou wel eens het
laatste bedrijf van een
tragedie kunnen zijn. Een
schouwspel om nooit te
vergeten. De echte
jagersman die er één
geschoten heeft, stuit in
alle zevèntien wildparken
en reservaten van Kenia op
de engel met het vlammend
zwaard. De laatste
olifanten, neushoorns en
leeuwen fungeren als
fotomodellen. Er mag
alleen maar naar gekeken
worden.
Alle dieren zijn geteld en
ingeschreven. De tijd dat
alleen in kastelen en villa's
trofeeën getuigden van een
welgemikt schot behoort
tot het verleden. Zij
verschijnen als
luchtspiegelingen op het
scherm tussen de
schuifdeuren of worden
bijgezet in het familie
album met de
kleurenfoto's. Sarafari! In
de Kilaguni-lodge verklaart
een Amerikaan dat hij
mogelijkerwijs de nacht
heeft doorgebracht in een
eens door Ernest
Hemingway beslapen bed
in het New Stanley Hotel te
Nairobi.
Op advies van zijn
reisorganisatie heeft hij een
extra handdoek
meegebracht om
plakkerigheid van het
zitvlak op de kunstlederen
autobekleding te
voorkomen. Er wordt niets
aan het toeval overgelaten.
De standaardsafari's
worden uitgevoerd in
zevenpersoonsbusjes, met
een zwarte Pinokkio aan
het stuur. Zijn hoofd draait
als door een mechaniek
bewogen onophoudelijk
van links naar rechts, van
rechts naar links.
Nog vóór de zon het dak
van de Kilimanjaro in een
gouden schijnsel zet, wil hij
het leeuwennummer
opvoeren en een zwarte
rinoceros voorgeleiden. Er
zijn reeds struisvogels
waargenomen in hun
koddige draf, kudden
zebra's en een
onafzienbare menigte
gnoes, gehuld in
stofwolken. De Amerikaan
staat als een boordschutter
op zijn handdoek en zoemt
de reusachtige 500 mm
telelens in op een
wrattenzwijn.
In de zoeker van
verrekijkers en telelenzen
verschijnt het hoofd van
een sophisticated lady, die
met onuitsprekelijke
minachting neerziet op alles
wat beneden haar niveau
blijft. Giraffes! De
samenwerkende
begrafenisondernemers
'Hyena en De Gier' zoals
ze genoemd worden door
een Hagenaar, wiens
Bermuda op zéér laag
water hangt worden
door verrekijkers uit hun
boom getrokken of gevolgd
op de sluipwegen rondom
een wat wankel op de
benen staande impala,
's Middags om vijf uur
vormen tien
Volkswagenbusjes een
slagorde rondom een
kwartet halfvolwassen
leeuwen, duttend in de zon.
Een verveelde grijns, de
knipoog, het luie
veeggebaar van een poot,
worden zestigvoudig
vereeuwigd. Klikken en
zoemen, zoemen en klikken
gaan door tot de zon
braambossen in lichterlaaie
zet en roodgloeiende
wolkenformaties meesleept
in haar ondergang. De
neushoorn heeft zich niet
laten zien, wél het witte
reigertje dat In symbiose
leeft met een runderachtig
dier en meerijdt op diens
rug.
De nacht wordt
doorgebracht in lodges.
Zolang het licht aan de
hemel blijft, vliegen
dozijnen, in alle kleuren
schitterende vogels het
open restaurant binnen.
Hagedissen met een
safierblauwe kop schuifelen
op het muurtje, ratachtigen
van een kilo schoon aan de
haak, eekhoorns en
salamanders lopen in en
uit. Een kromsnavelige
vogel strijkt neer op het
buffet en rooft een kluitje
boter.
Verwondering
De uit hun steden en
agglomeraties aangevoerde
gasten zien om in
verwondering. Terwijl zij
het inheemse Tuskerbler
drinken en geruisloos
voorzien worden van
exotische spijzen en
vruchten, slaat de
vervreemding toe. De
overgang is te groot. Als
buiten bij de drenkplaats
de schijnwerpers branden
en een kudde olifanten
majestueus naar de poel
schrijdt, valt er een doodse
stilte.
Het gastenboek geeft
uitdrukking aan de
gevoelens. „Ik zou het best
willen, maar ik kan het niet
beschrijven. Dit is gewoon
onbeschijflijk" of „Deze
ervaringen zullen mij altijd
een boogschot afstand
van de lodge staat het
privé-vliegtuig van een
miljonair uit Texas op de
airstrip.
Het is te laat voor een
terugkeer tot de natuur. De
sleutel is gebroken, de
'junglebooks' van Rudyard
Kipling (1865-1936) zijn
vervangen door
geplastificeerde
prachtuitgaven, waaraan de
tussen glas, beton en asfalt
wonende toeristen hun
vergelijkingsmateriaal
ontlenen. Hun werkelijkheid
is de reproduktie, niet het
origineel.
Levend diorama
De Amerikaan reikt aan
alles wat hij ontgroeid is de
hoogste onderscheiding uit
met zijn opmerking: „Hier
kan Walt Disney niet
tegenop". De rechthoek die'
de veranda omlijst is voor
hem het widescreen,
waarop een fullcolourfilm in
drie dimensies wordt
vertoond. Een levend
diorama. Safari, close-ups
van vogeltjes met
fonkelende ogen, lenzen
die de flanken van Mount
Kenia en de Kilimanjaro
beklimmen, de hoogste
berg van Afrika.
Is het toeval dat de
wereldmachten die hier
eens regeerden, de meeste
afgezanten naar dit
continent zenden. Duitsers
en Engelsen eisen ieder
een kwart van het
bezoekersaantal voor zich
op. Eens werd de machtige
sneeuwtafel van de
Kilimanjaro (op het
grondgebied van Tanzania)
de Kaiser Wilhelm Spitze
genoemd. Koningin Victoria
schoof hem de berg toe als
verjaardagsgeschenk in
1886, toen de imperiums
uit statusoverwegingen
elkaar de hoogste alp
betwistten. Het afgehouwen
topje van de Kilimanjaro
lag als presse-papier op de
keizerlijke schrijftafel.
De dingen die voorbij gaan.
Wie weet nog hoe hoog dit
schrikwekkende
bergmassief is? Een
Engelsman, die zich
gedraagt of hij In een
draagstoel door Brits en
Duits Oost-Afrika wiegt en
gezag kan ontlenen aan zijn
ouderwetse knevel: 19.340
feet. De karavaan trekt
voort. Confectiesafari's
voltrekken zich in een strikt
diensttempo.
Honderden busjes
doorkruisen de wildernis,
op weg van de ene lodge
naar de andere. Het
haviksoog van de chauffeur
speurt naar uitwerpselen,
sporen, bewegingen in het
struikgewas. Het T-shirt
heeft hem de naam van een
internationale
reisorganisatie op het
zwarte lijf geschreven. Hij
draagt een zonnebril en
een krap gesneden broek.
Maar zijn jachtinstinct
houdt de neusvleugels"
voortdurend in beweging.
Hij wil niet de mindere zijn
vdn zijn broeders, als
's avonds de scores in hun
competitie worden
bijgehouden.
De begeleider die zijn
gasten het meeste wild
heeft voorgeschoteld krijgt
de grootste fooi. Waar blijft
de neushoorn, waar is hij
gebleven? Er resteren er
nog slechts 1500 van de
honderdduizenden, en wie
hem toevoegt aan de
collectie maakt een goede
beurt.
Een heel continent schijnt
in rook op te gaan als ze
uitzwermen op de pistes
met hun wasbordprofiel. Ze
racen over prairies die er
uitzien als een
cementgroeve, met een
veel grotere snelheid dan
de voorgeschreven 30
kilometer. Kolkende
stofwolken gulpen naar
binnen door het open dak
en de ramen, de haren zak
uit het boek der
Openbaringen wordt voor
de zon gehangen.
Stofplaag
De stofplaag vormt een
bedreiging voor de
kostbare camera's.
Vrouwen wikkelen zich in
doeken om neus en mond
te beschermen.
Spookachtige mini-
cycloons dansen
onafgebroken over de
prairie, dustbowls die de
Australiërs willie-willies
noemen en aantonen hoe
ver de erosie is
voortgeschreden. In de
hotsende en rammelende
voertuigen hangt het dak
als een baldakijn op de
beugel, zodat ruimte vrij
blijft om staande te
fotograferen.
Safari's geven waar voor
hun geld. De door hitte en
stof geteisterde passagiers
dromen van hun volgende
lodge. Zal er weer een
beekje dwars door eetzaal
en lounge stromen, met
waterplanten en brullende
kikvorsen? Heraldiek van
de stamverbanden,
folklore, natuurprodukten,
functioneel toegepast, zoals
een plafond vol kalebassen
met gloeilampjes; er
wachten steeds nieuwe
verrassingen.
Misschien wordt de nacht
doorgebracht in de
boomlodge, gebouwd
tussen de takken, waar
prinses Elizabeth in 1951 te
horen kreeg dat zij koningin
was geworden. Een
onheilskoerier bracht haar
de tijding dat haar vader
was overleden. In de hal
herinnert een plaquette aan
dit historische moment.
De busjes rijden voort in
eindeloze deining, een
burleske en ontluisterende
vertoning misschien voor
hen die hebben
deelgenomen aan de echte
jacht op groot wild. Zij
herinneren zich de
gedistingeerde safari's in
grote stijl, diners bij het
houtvuur, met kaarslicht en
carbidlantaarns aan de
oever van een kreek in het
gebergte. Geïmproviseerde
badkamers voor de dames,
champagne, damast,
bedienden, steppenllefde
tussen de onweerstaanbare
leider-kampioen-jager en
bijblijven". De pen stokt.
Een wildregister vertaalt
het wonder in
boekhoudkundige reeksen.
„Vandaag 20 olifanten
gezien, vijftig zebra's, drie
cheeta's, tien apen, twee
nijlpaarden, een python".
Japanners hebben hun
onleesbare merktekenen
nagelaten, die als kleine
laddertjes de pagina's
beklimmen. Het leven in de
lodge. Drinkende en
vechtende dieren op een
als vergroeid met de
natuur, en variaties op het
thema van de Masai-
bouwstijl. Maar deze
slaaphutten zijn voorzien
van alle comfort. Als de
schemering valt ontsteekt
de huisknecht een
spiraalvormig lontje ter
afschrikking van de
muskieten. Gordijnroeden
hebben de vorm van een
speer. De maan
weerspiegelt zich in een
niervormig zwembad. En op
steenworp afstand, drama's
soms van een krachtmeting
op leven en dood tussen
neushoorn en olifant.
Hyena's die een oude buffel
bespringen, niet gehinderd
door het floodlight.
De lodges met hun
verbazingwekkende
architectuur dragen bij aan
veler „onbeschrijflijke"
gevoelens van ontzag. Ze
vormen soms rotsachtige
formaties in het landschap,