Weinig begrip
n Westduitse
>ers voor
Nederland
Afwijzing door Nederland
pijnlijk, niet desastreus
Waalse socialisten vallen hun minister Simonet af
Jnieraad CHU laakt houding dissidenten
[EGERINGSCRISIS IN BRUSSEL NIET UITGESLOTEN
Massale betoging tegen kernwapens in centrum Brussel
i^an Agt: Amerika
vegripvol over
>ositie Nederland
ERLOUW: SPLITSING IN CDA NODIG
INN EN LAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 10 DECEMBER 1979 PAGINA 5
dan
Vaar
geen
bij-
n de
ank'
dan
wei 'd'
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
'USSEL De rakettenkwestie
rdt in België toch nog een politieke
[•aan-nck race, die het leven van het
inet-Martens op het spel zet. De
jijraad van de Waalse socialisten
;B), een regeringspartij, sprak zich
slopen zaterdag bijna unaniem uit
:n het NAVOplan tot invoering
nieuwe atoomraketten in West-Eu-
a (onder meer in België).
PSB meent dat de NAVO-beslissing
zes maanden dient te worden uitge-
dat in die tijd de bereidheid moet
worden onderzocht van het Warschau-
-Pact te onderhandelen over verminde
ring van de in het oosten' opgestelde SS-20
raketten. Dit verrassend eensgezinde
standpunt van de Waalse socialisten bete
kent een geweldige nederlaag voor hun
partijgenoot, minister van Buitenlandse
Zaken Henri Simonet. Diens positie is
praktisch onhoudbaar geworden, want af
gelopen week verdedigde hij in het Belgi
sche parlement vurig het NAVO-plan om
allereerst tot produktie en plaatsing van
het nieuwe atoommaterieel te besluiten.
Nu kreeg Simonet van zijn eigen achter
ban de opdracht om het thans officiële
PSB-partijstandpunt binnen het Belgisch
kabinet te gaan verdedigen. Simonet leg
de zich bij die opdracht neer, maar toonde
zich geenszins van mening veranderd.
„Democratie is ook het recht om zich te
vergissen", aldus de minister over het be
sluit van zijn partijraad.
Zoals bekend hadden de Vlaamse socialis
ten van de BSP (eveneens regeringspartij)
als eerste stelling genomen tegen het
voornemen van het kabinet-Martens om
met het NAVO-plan in te stemmen. Bij de
tegenstanders hebben zich ook de taaipar
tijen Vlaamse Volksunie en Rassemble-
ment Wallon aangesloten. Samen met de
communisten zijn daarmee al zo'n 80 van
de 212 kamerzetels door tegenstanders
van de NAVO-plannen bezet (indien al
thans de PSB-fractieleden hun partijraad
gehoorzamen).
Evenals in Nederland het geval was, gaat
het er nu om of zoveel van de in totaal 82
christen-democratische parlementsleden
de socialisten willen volgen, dat een meer
derheid van 107 kamerzetels bereikt
wordt. Een vijftal CVP-ers heeft dit al in
het vooruitzicht gesteld. De meningsvor
ming in België ontwikkelde zich de laatste
dagen zo snel vooral als gevolg van de
gebeurtenissen in Nederland dat het
aantal confessionele tegenstanders nog
flink kan groeien.
Woensdagmiddag zullen in de Belgische
Kamer de stemmingen plaatshebben over
de ingediende „rakettenmoties". Daarvóór
moet het kabinet-Martens zijn definitieve
houding bepaald hebben, ook al omdat de
NAVO-ministerraad in Brussel woensdag
avond tot een beslissing wil komen.
Vanavond probeert de CVP-partijtop on
der leiding van ex-premier Tindemans
een eindoordeel over de kernwapenmo
dernisering te vormen. De uitkomst van
dat beraad zal van grote invloed zijn op de
stemmingsuitslag woensdag in de kamer.
Het kabinet-Martens loopt door de
PSB-opstelling van afgelopen zaterdag ei
genlijk een dubbele kans om te struikelen
over de rakettenkwestie. Want ook al zou
het kabinet een meerderheid van de Ka
mer meekrijgen voor het NAVO-plan,
dan ligt er nog het scherpe geschil tussen
minister Simonet en zijn partij.
Er zijn echter nog veel onzekerheden in
het spel. Zo staat lang niet vast dat een
Kamermeerderheid aan een botsing met
het kabinet ook de consequentie van een
regeringscrisis durft te verbinden. Verder
zou het uiteindelijke NAVO-besluit nog zo
genuanceerd kunnen uitvallen mede
als gevolg van de politieke onrust in Ne
derland en België dat het achteraf
meer steun van de volksvertegen- woordi-
ging krijgt dan zich nu laat aanzien.
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
)NN Het afwijzende besluit van
Tweede Kamer in Den Haag was
t belangrijkste thema in vrijwel
c zaterdagse edities van de West-
itse pers. In de meeste commenta-
i klonk echter weinig begrip door
or het Nederlandse standpunt, wat
:t zo verbazend is aangezien de
«ste burgerlijke kranten achter de
IVO-bewapening staan. Het meest
jemoet komend is de links-liberale
ankfurter Rundschau die schrijft
men helemaal geen neuroticus,
mkop of Sovjet-vriendje hoeft te
n als iemand het koude zweet uit-
:ekt bij de gedachte aan een nieuwe
ljarden verslindende bewapening-
edloop.
Süddeutsche Zeitung (liberaal) ge-
ft dat ondanks alle druk uit Bonn en
ishington op Nederland men het de
ering-Van Agt het overleven toch
t onmogelijk wil maken. Erger zou
.zijn als ook België in een regerings-
isii zou raken. De Frankfurter Alge-
lene Zeitung (conservatief) schrijft:
'J felangrijke beslissingen zoals op de de-
ei mberbijeenkomsten zullen vallen, ver-
ngen de toestemming van alle part-
rs. Wie zich eraan onttrekt, isoleert
et alleen zichzelf, hij bedreigt ook de
AVO met splijting. De Nederlanders
hebben zich niet alleen tegen de eigen
regering uitgesproken: ze hebben tegen
het bondgenootschap gestemd en daar
mee een tweedracht geschapen die een
druk op de bijeenkomst legt. Want de
„voortrekkersrol" die Nederland heeft
ingenomen, zal invloed hebben op het
gedrag van de Belgen, de Noren en de
Denen".
Het uiterst rechtse blad Die Welt trekt
steviger van leer tegen de „zonder-ons-
-fanatici" in Den Haag: „Wat daar ten
tonele gebracht wordt, heeft met politiek
vernuft en realistische beoordeling van
de onderhandelingskansen niets meer
van doen. Erger nog: het parlement in
Den Haag heeft zijn „neen" bewust en
rücksichtlos ten koste van het bondge
nootschap uitgesproken; alsof het denk
baar zou zijn onder bescherming van de
gemeenschap te leven zonder de risico's
mee te dragen". De Bonner General An-
zeige gelooft dat het Nederlandse besluit
tot verlammingsverschijnselen binnen
de NAVO kan voeren.
Het Springer boulevardblad „Bild am
Sonntag" weet wel hoe het allemaal
komt: „Tot in de diepste wortels is het
land (Holland) door een religieus calvi
nistische grondhouding gestempeld die
reeds op aarde het Rijk Gods wil realise
ren... Veel Nederlanders beschouwen
zich gewoon progressiever en beter dan
die „achterlijke" mensen die zich met
atoomwapens willen verdedigen".
(Van onze correspondent Mare de Koninck)
BRUSSEL Het centrum van een regenachtig Brussel
was gisteren het decor voor een massale internationale
betoging tegen het NAVO-plan om 572 nieuwe kernra
ketten in West-Europa op te stellen. Volgens de organi
satoren waren er 50 tot 70.000 demonstranten. De Belgi
sche rijkswacht hield het op 20.000. In Kopenhagen de
monstreerden enkele duizenden tegen de kernwapen
plannen.
Van de talloze deelnemende buitenlanders waren de
meesten afkomstig uit Nederland en West-Duitsland.
Maar uit vrijwel alle Europese landen en zelfs uit de
V.S. waren er betogers. De stoet werd voorafgegaan
door Belgische politici die zich in het parlement hebben
verzet tegen het voornemen van de regering-Martens
om in te stemmen met het NAVO-plan. Ook enkele ka
merleden van de christen-democratische CVP liepen
mee in de demonstratie. Na afloop deed voorzitter Van
Miert van de Vlaamse socialisten een beroep op de hele
CVP om „kleur te bekennen in de kwestie van de kern
bewapening."
Het was de grootste betoging die sinds jaren in Brussel is
gehouden. Incidenten deden zich niet voor. Wel was er
een kleine rechtse tegenbetoging, die beperkt bleef tot
scheldwoorden tegen de deelnemende Belgische politici.
Voorts weigerde op het Rogierplein een geluidsinstalla
tie dienst, zodat toespraken achterwege moesten blijven.
art onze parlementaire redactie)
HIPHOL Bij aankomst op Schiphol zaterdag bevestig-
premier Van Agt dat hij de situatie nog lang niet hope-
is acht. Daarvoor zal echter „vindingrijkheid nodig zijn
het besef dat een zo ernstige zaak moet worden opgelost
or middel van overleg en solidariteit met de bondgeno-
i". Van Agt zei dat de NAVO belangrijker is dan het
ortbestaan van het kabinetmaar voegde daar onmiddel-
k aan toe, dat het twijfelachtig is of de zaak zo moet wor-
n bezien. „De situatie is knap moeilijk, maar ik zie toch
1 mogelijkheden om iets uit te richten",
bezoek aan het Witte Huis was daarvoor kennelijk van nut
«eest. „Ik kom niet als een geslagen man uit Washington te-
Zowel president Carter als minister Vance (Buitenlandse
c$n) en veiligheidsadviseur Brzezinski zouden veel begrip
bben getoond voor de moeilijke positie van de Nederlandse
[ering. „Dit begrip komt voort uit de grote vriendschap van
iqrika voor Nederland," aldus Van Agt. Zijn reis langs Brus-
Rome, Londen en vooral Washington zou hem de indruk
ben gegeven dat de NAVO-partners wel zullen berusten in
Standpunt, dat Nederland woensdag in Brussel zal innemen.
(Van onze correspondent
Dick Toet)
WASHINGTON De bezwaren
van Nederland, Noorwegen en De
nemarken tegen de plannen om
atoomwapens voor middellange
afstand op Westeuropees grondge
bied te installeren, hebben niets
veranderd aan de sterke Ameri
kaanse wens om deze week in
Brussel een NAVO-beslissing over
deze kwestie te bewerkstelligen.
„Er is een hoge mate van overeen
stemming. We zijn vastbesloten
hoe dan ook door te gaan met de
moderniseringsplannen", aldus
Amerikaanse regeringswoordvoer
ders het afgelopen weekeinde.
In feite is de enige concessie, die pre
sident Carter vrijdag bij bliksembe
zoeken van de regeringsleiders van
Nederland en Noorwegen en de
Deense minister van Buitenlandse
Zaken heeft gedaan, het uitspreken
van de meer logische dan opmerkelij
ke bereidheid om minder dan de ge
plande 572 nieuwe kernraketten te
installeren als de Russen instemmen
met vermindering van hun arsenaal.
President Carter heeft bovendien
toegezegd onderhandelingen met de
Russen zo snel mogelijk te willen be
ginnen. Dergelijke onderhandelingen
in het kader van een SALT-3-ak-
koord zullen niet kunnen plaats vin
den voordat SALT-2 door de Ameri
kaanse Senaat is goedgekeurd. De
toekomst van SALT-2 is echter zeer
onzeker. Het debat in de Senaat zal
pas op zijn vroegst eind januari star
ten, op het moment dat de campagnes
voor de presidentsverkiezingen in de
Verenigde Staten pas goed losbarsten.
Aanvaarding van SALT-2 door de
Senaat wordt in die sfeer uiterst
moeilijk geacht. Waarnemers menen
dat de Amerikaanse vastberadenheid
om deze week een beslissing over het
moderniseringsplan te nemen direct
te malcen heeft met de politieke in
vloed die daarvan uit kan gaan op de
beslissing van de Senaat. Anderzijds
is een afronding van SALT-2 voor de
meèste Europese landen een voor
waarde geweest om hun modernise-
ringsbesluit te kunnen nemen.
Niettemin lijken er buiten de bezwa
ren van Nederland, Noorwegen en
Denemarken op dit moment geen be
letsels te zijn om deze week tot een
besluit te komen. In de uitvoerige
aandacht die Amerikaanse kranten
aan de kwestie besteden, wordt meer
de „tottevredenheid stemmende
mate van overeenstemming" bena
drukt dan de bezwaren van de drie
kleine NAVO-landen. De negatieve
inbreng van Noorwegen en Dene
marken wordt niet van grote invloed
geacht, omdat beide landen toch al
geen atoomwapens op hun grondge
bied toelaten. Bovendien wordt in de
Amerikaanse kranten aangenomen,
dat beide landen alsnog akkoord zul
len gaan. Nederland wordt daarom
beschouwd als „de enige onzekere
factor".
In de meeste Amerikaanse kranten
wordt er uitdrukkelijk op gewezen
dat de afwijzende motie van het Ne
derlandse parlement voor de rege
ring niet bindend js. Anderzijds
wordt er steeds bij vermeld, dat een
val van het Nederlandse kabinet
over deze kwestie niet is uitgesloten.
Een Nederlandse weigering wordt
over het algemeen beschouwd als
„pijnlijk, maar niet desastreus". De
officiële woordvoerder van het Ame
rikaans ministerie van buitenlandse
zaken, Hodding Carter, gaf zelfs al
een soort scenario aan voor de afron
ding van de besprekingen deze week
in Brussel.
„De NAVO-regeringen, die het plan
steunen zullen een slotcommuniqué
tekenen. Omdat er geen officiële
stemming zal zijn, kunnen de landen
die tegen het plan zijn, eenvoudigweg
volstaan met de verklaring niet te te
kenen", aldus Hodding Carter. Overi
gens werd gisteren nog in de zonda
geditie van de Washington Star ge-
meld dat Nederland uiteindelijk toch
wel akkoord zal gaan. Volgens de
Washington Post en de New York Ti
mes is Nederland nog een vraagte
ken, maar staat van Noorwegen en
Denemarken vrijwel vast, dat ze ak
koord zullen gaan.
Over het algemeen wordt gesteld dat
de drie landen weinig of niets zijn
opgeschoten met hun bezoek aan de
V.S. „Carter legt bezwaren naast zich
neer", meldde de Washington Post
zaterdag. Volgens een belangrijke
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken is het belangrijk
ste wat de drie landen hebben be
reikt, dat de V.S. met nog grotere
vastberadenheid zullen trachten deze
week een beslissing te krijgen.
arv onze parlementaire redactie)
ItTERDAM De Unieraad
n de CHU heeft zaterdag in Rot-
"dam vrijwel unaniem een motie
ogenomen, waarin wordt ge-
sld dat het kabinet zich in het
unende NAVO-overleg in Brus-
moet b *jven inzetten voor de
•^-vertrekpunten ten aanzien
o de kernwapenmodernisering.
kt sprak de Unieraad zijn teleur-
jng uit over het afgelopen don-
ag gebleken gebrek aan een-
indheid in de Tweede Kamer-
ictie van het CDA.
dè Unieraad klonken nogal vijan-
'ejgeluiden tegen de tien CDA-dis-
lertten. Kenmerkend daarvoor was
foorstel van één der aanwezigen
per resolutie het stemgedrag van
tien te veroordelen en uit te spre-
Mat de tien een bedreiging voor
CDA vormen. De Unieraad vond
echter te ver gaan.
Kritische geluiden, met name in de
richting van de ARP waren evenwel
volop te beluisteren. De voorzitter
van de CHU-jongerenorganisatie A.
de Jonge noemde het stemgedrag van
„de tien" onverteerbaar en sprak in
dit verband zelfs van „kwade trouw".
CHU-voorzitter dr. L. van Leeuwen
deed met nadruk een beroep op de
ARP om met CHU en KVP „nog
meer dan tot nu toe gezamenlijk als
CDA-ers te opereren". Drs. G. van
Leijenhorst, tweede vice-voorzitter
van de CDA-fractie stelde dat het
CDA beslist géén ARP mag worden
en ook prof. dr. J. W. van Hulst,
voorzitter van de CDA-fractie in de
Eerste Kamer liet zich in negatieve
zin uit over „eigen mensen die de po
ten onder het kabinet doorzagen". E-
venals Van Leeuwen wees Van Hulst
op de eigen verantwoordelijkheid
van het kabinet inzake de kernwa
penkwestie. „De regering mag geen
boodschappenjongen van de Tweede
Kamer zijn", aldus Van Hulst.
CDA-fractielid Fred Borgman, een
van de tien CDA-ers die de donder
dag de oppositiemotie steunden, zei
zaterdagmiddag voor de VARA-mi-
crofoon, dat hij het volste vertrou
wen heeft in de opstelling van het
kabinet ten aanzien van het NAVO-
overleg. Hij zei te verwachten, dat
het kabinet de Kameruitspraak tegen
produktie en plaatsing zeer zwaar zal
laten meewegen. Hij stelde dat het
vertrouwen van „de tien" in fractie
leider Lubbers nog steeds erg groot
is. Hij wees erop, dat een Kamerlid
behalve een verantwoordelijkheid
binnen de fractie ook nog een eigen
verantwoordelijkheid heeft. „Als de
CHU vindt, dat de produktie van
kernwapens kan plaatsvinden, kan ik
dat respecteren, maar ik wil dezelfde
ruimte naar de andere kant hebben".
Overigens ziet Borgman voorlopig
nog geen kabinetscrisis rond de kern
wapenkwestie ontstaan. Ook Lubbers
zei zondagmiddag in een radio-inter
view dat hij niet in een crisis gelooft.
D'66-fractieleider Jan Terlouw voor
spelde zaterdag wel een crisis. Vol
gens hem kunnen de VVD-fractie, de
CDA-dissidenten en het kabinet geen
kant meer uit. Hij vond ook dat het
CDA zich in een conservatieve en
een progressieve partij op moet split
sen. Nu worden in die partij onver
zoenlijke zaken met elkaar verenigd,
aldus Terlouw, zich baserend op het
kernwapendebat van afgelopen week
in de Tweede Kamer. Mocht de ARP
niet meegaan in de fusie van het
CDA dan zou die partij met PvdA en
D'66 een gematigd progressief meer
derheidskabinet kunnen vormen, al
dus Terlouw. Dit kabinet zou op 80
zetels in de Kamer kunnen steunen,
volgens de D'66 leider, die er daarbij
vanuit ging dat de ARP als zij zelf
standig de verkiezingen in zou gaan,
ongeveer vijftien zetels zou halen.
Het partijbestuur van de PSP stelde
zaterdag op een vergadering in Am
sterdam vast, dat het kabinet onmid
dellijk moet aftreden en nieuwe ver
kiezingen moet uitschrijven.
PvdA-voorzitter Max van den Berg
heeft zaterdagmiddag in het radio
programma „In de Rooie Haan" ge
zegd, dat de PvdA, als zij in een vol
gend kabinet komt, niet zal instem
men met produktie en opstelling van
kernwapens. Dat geldt ook als dit ka
binet de rit zou uitzitten en er in 1981
verkiezingen zouden worden gehou
den.
Tevens zal de PvdA ervoor zor
gen dat alle sociale kortingsmaatrege
len worden teruggedraaid. Van den
Berg wil ook, dat de sluiting van de
kerncentrales in Dodewaard en Bors-
sele in het PvdA-verkiezingsprogram
wordt opgenomen, „maar daarover
zal het congres moeten beslissen".
Aanhoudend zacht
DE BILT - (KNMI) Er komt
nog geen einde aan het te
zachte en onbestendige weer.
De temperatuur blijft overdag
rond een graad of negen en
ook in de nacht daalt het kwik
niet onder het vriespunt. Er
zijn delen van Europa waar
het wel vriest. De vorstgrens
strekte zich maandagmorgen
uit van Zuid-Noorwegen, via
Noord-Denemarken naar de
Pools-Russische grens. De
laagste minimumtemperatuur
werd gemeten in het bergge
bied ten noorden van Oslo.
Daar vroor het in de nacht
van zondag op maandag bijna
dertig graden. Die tempera
tuur werd bereikt boven een
dertig centimeter dikke
sneeuwlaag. De kans dat die
kou zich de komende dagen
naar ons land uftbreidt is niet
groot. Boven de oceaan hand
haaft zich een zuidwestelijke
stroming, die zachte lucht snel
naar West-Europa voert. Een
dergelijke stroming houdt ech
ter ook in, dat het weer onbe
stendig blijft. Naast opklarin
gen moet er dinsdag dan ook
op enkele buien gerekend
worden.
Vooruitzichten voor woensdag.
Aanhoudend onbestendig en
weinig verandering in tempe
ratuur.
Weersvooruitzichten in cijfers
voor woensdag:
Aantal uren zon: 0 tot 3 uur.
Min. temp.: omstreeks 4 gra--
den.
Max. temp.: omstreeks 8 gra
den.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 60 pro
cent
Kans op een geheel droog et
maal: 30 procent
Weersgesteldheid van gisteren
Den Helder
Luchth. R'dam
Vllsslngen
geh bew. 11
Bordeaux
