Sovjet-Unie aast
op Iraanse olie
CEBEMO in tien jaar steeds sterker betrokken
bij financiering van ontwikkelingsprojecten
BIJZONDER
AANBODVAN
PANDER.
SPD zegt „ja mits
tegen kernenergie
buitenland
ENERGIECRISIS BEDREIGT WARSCHAU-PAKT
Pander
SPD-dagblad verdwijnt definitief
Onverwacht grote belangstelling
voor Berlijnse katholiekendag
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 7 DECEMBER 1979 PAGINA 11
(Van onze correspondent)
GENEVE De Sovjet-
Unie staat aan de voora
vond van een grote ener
giecrisis die haar betrek
kingen met de Oost-Euro-
pese bondgenoten zal
aantasten en haar reeds
wankelende economie
nog verder in gevaar zal
brengen; binnen drie jaar
zal de Sovjet-Unie haar
olie voor een groot deel
importeren. Dit is al
thans de mening van Dr.
Zawadynski, uitgever
van het maandelijks bul
letin van Petroconsul-
tants, een in Genève ge
vestigd bureau van olie
deskundigen.
Dr. Laurent Zawadynski verklaarde
dat in een artikel in het laatste num
mer een nieuwe poging werd gedaan
om een einde te maken aan het me
ningsverschil tussen de CIA en een
Zweedse firma over de omvang van
c'.e Russische olievoorraden en de on
middellijke energievooruitzichten van
-het Kremlin.
Het behoeft geen nader betoog dat de
resultaten van deze discussie gevolgen
kunnen hebben voor de huidige crisis
in Iran. Als Dr. Zawadynski gelijk
heeft en de Russen inderdaad afsteve
nen op een „zeer ernstige energiecri
sis". dan bestaat de kans dat de Sov
jet-Unie ingrijpt in Iran. Hoewel het
niet waarschijnlijk is dat de Sovjet-
Unie tot overhaaste actie zal overgaan
ook al zijn veel Russische troepen
gesignaleerd in het Iraanse buurland
Afghanistan toch hebben verschei
dene commentatoren reeds geconclu
deerd dat de Sovjetregering de Iraan
se studenten stilzwijgend aanmoedigt,
in de hoop de crisis tot een escalatie te
laten komen en de vervanging van
Khomeiny door een pro-Moskou regi-
te bespoedigen.
De revolutie in Iran is niet onmerk-
iar voorbijgegaan in de Sovjet-Unie.
ie toevoer van aardgas vanuit de
raans olievelden naar de zuidelijke
II republieken rond het Kaukasus-gebe-
I rgte sinds 1971 12 miljard kubieke
meter per jaar is sterk teruggelo
pen.
In januari van dit jaar, tijdens de
strengste Russische winter sinds men
senheugenis, werd de toevoer zelfs
helemaal stopgezet. Op dit moment le
vert Iran weer gas, maar slechts 6
miljard kubieke meter per jaar.
Hier komt nog bij dat de ayatollah
Khomeiny een omvangrijk verdrag
met drie belanghebbenden heeft opge-
i zegd. Volgens'dit verdrag zou Iran per
jaar 17 miljard kubieke meter gas via
de Sovjet-Unie aan West-Europa gaan
leveren. De ontwerpen voor de pij
pleidingen lagen reeds klaar. In het
verdrag was vastgelegd dat de Russen
3.5 miljard hiervan zelf mochten hou
den.
De Russen die werkzaam zijn bij de oliewinning in Siberië, verrichten hun dagelijkse werkzaamheden
onder barre weersomstandigheden.
Dit verlies staat in geen verhouding
tot de binnenlandse aardgasproduktie
van de Sovjet-Unie die dit jaar 404
miljard kubieke meter bedroeg. Maar
volgens Dr. Zawadynski is het toch
een zware tegenslag. Enerzijds wordt
hierdoor het volgende Vijfjarenplan,
dat in 1981 van start moet gaan, on
dermijnd en anderzijds wordt de toe
voer naar de zuidelijke Russische re
publieken in gevaar gebracht.
Levering aan het Westen
Ook zou 'het verdrag glans hebben
verleend aan de Russische export van
aardgas naar het Westen. Men ver
wacht dat de uitvoer bij het huidige
produktieniveau in 1980 ongeveer 23
miljard kubieke meter zal bedragen.
Berekeningen hebben uitgewezen dat
het Westen minstens 40 miljard ku
bieke meter gas moet kopen om de
aanleg van pijpleidingen naar het
Westen rendabel te maken.
De grootste belemmering op dit mo
ment is dat de Sovjet-Unie de produk-
tie van aardgas opvoertom haar eigen
teruglopende olievoorraden aan te
vullen.
In 1977 gaf de CIA een rapport vrij
waaruit bleek dat de dagelijkse pro-
dukfie van de Sovjet-Unie nu nog
11.4 miljoen vaten in 1985 zou zijn
teruggelopen tot 10 of zelfs 8 miljoen
vaten per dag. De jaarlijkse groei in
energievoorziening zou van 3 pet. op
dit moment teruglopen tot minder
dan 1 pet. In het rapport stelde de
CIA dat de Soyjet-Unie niet meer dan
30 tot 40 miljard vaten in voorraad
had, ongeveer evenveel als de Vere
nigde Staten.
Deze voorspellingen werden onlangs
bestreden door het Zweedse bureau
Petrostudies. Volgens dit bureau heeft
de Sovjet-Unie 150 miljard vaten in
voorraad; in 1985 zouden de Russen
voor meer dan 25 pet. in de energiebe
hoeften van het Westen voorzien.
Stagnatie
Dr. Zawadynski die vroeger mede
werker was bij de Shell, sluit zich on
voorwaardelijk aan bij het gezichts
punt van de CIA. Hij wijst erop dat de
olieproduktie van de Sovjet-Unie nu
reeds zo'n 10 miljoen ton per jaar ach
terblijft bij het gestelde doel. Hoewel
de Russen geen duidelijke informatie
vrijgeven, valt, volgens Dr. Zawady
nski, uit allerlei redevoeringen en ar
tikelen af te leiden dat de produktie
in alle grote olievelden op West-Sibe-
rië na stagneert of afneemt.
„Er bevinden zich grote olievelden
ten noorden van de Kaspische Zee die
ideaal zijn gelegen vanwege het zach
te weer; de grote consumentencentra
bevindén zich vlakbij en de velden
zijn goed toegangelijk voor transport",
aldus Dr. Zawadynski.
Maar, zo voegt hij eraan toe, de voor
raden bevinden zich op een diepte
van 3000 tot 5000 meter en de kwali
teit van het boormateriaal is zo slecht
de Russen beschikken slechts over
3 moderne bewegelijke boorplatforms
dat ze vier jaar nodig hebben om
olie vanonder de 2500 meter te win
nen. Het Westen doet hier minder
dan een jaar over.
Als gevolg hiervan concentreren de
Russen zich op de ondieper gelegen
voorraden van West-Siberië, maar
deze velden staan in de zomer blank,
zijn in de winter bevroren en liggen
duizenden kilometers van de consu
mentencentra verwijderd.
Dr. Zawadynski verwacht dat het nog
verscheidene jaren zal duren voordat
de Russen de Kaspische voorraden
kunnen exploiteren. Tegen die tijd
zullen ze reeds voor onaangename
keuzes zijn gesteld. In de eerste plaats
zou de Sovjet-Unie de export naar het
Westen kunnen stopzetten. Maar deze
export levert 40 pet. van de buiten
landse valuta op die van levensbelang
zijn voor de aankoop van machine
rieën en voedsel na slechte oogsten.
De Sovjet-Unie zou ook de subsidie op
olieleveranties aan andere Oost-Euro-
pese landen kunnen stopzetten. Op
Roemenië na produceert geen van de
Oostbloklanden olie van betekenis.
Vanaf 1977 is de Russisch olieprijs ver
dubbeld. In een redevoering voor
Tsjechische mijnwerkers op 31 augus
tus, verklaarde de Tsjechische pre
mier, Lubomir Strougal, botweg dat
zijn land drie knelpunten kende op
het gebied van de energievoorziening.
Die betroffen het falen van de Sovjet-
Unie om aan de vraag te voldoen, de
slechte vooruitzichten met betrekking
tot gasleveranties uit Iran en de diep
te van de kolenvoorraden in Tsjecho-
slovakije. Er restte geen andere keus
dan kernenergie, hoewel dit „in alle
opzichten hoge eisen stelt".
Verwijdering
Waarnemers menen dat de Sovjet-
Unie een verwijdering van zijn poli
tieke bondgenoten riskeert en hen
nog meer binnen de kapitalistische in
vloedssfeer drijft, als ze niet langer in
hun energiebehoeften blijft voorzien.
Een derde mogelijkheid voor de Sov
jet-Unie zou zijn om de binnenlandse
consumptie terug te schroeven om zo
de export te waarborgen. Maar vol
gens het CIA-rapport zou een derge
lijke maatregel een rampzalige in
vloed hebben op de economie en lei
den tot stagnatie in de levensstan
daard.
Zelfs de zeer voor de hand liggende
oplossing om meer gebruik te maken
van Westerse kennis lijkt veiligheids
risico's met zich mee te dragen.
Dr. Zawadynski is het eens met het
CIA-rapport dat het onmogelijk is om
te voorspellen welke maatregelen de
Russen zullen treffen. In ieder geval
hebben de Russen geen ander alterna
tief dan te gaan kopen op de wereldo-
liemarkt.
Hij weigert nadrukkelijk om zich uit
te laten over de mogelijkheid dat de
energiecrisis aanleiding is voor de
Sovjet-Unie om haar invloedssfeer in
de olierijke staten in het Midden-Oos
ten, te beginnen bij Iran, uit te brei
den.
(Copyright The Guardian)
ADVERTENTIE
Voor mensen die van
boeken houden en
bergruimte nodig
hebben heeft Pander
een beperkte serie eike
houten, warmbruin
getinte boekenkasten.
Royaal genoeg
want de vijf robuuste
legplanken en de
bodem samen bieden
plaats aan ruim
5'/j meter boeken.
De afmetingen zijn:
200x90x30 cm.
Naast elkaar
geplaatst vormen de
kasten een fraaie
boekenwand.
De speciale prijs voor
dit pracht meubel is
f795,-. Let wel: zolang
de voorraad strekt.
Leiden; Breestraat D6/Botermarkt 21-22
Cruiseraket
verongelukt
LOS ANGELES Gisteren
is op 80 kilometer ten noord
westen van Los Angeles in
Californië een cruiseraket
verongelukt, die door een
bommenwerper van het type
B-52 was gelanceerd.
Er ontstond een kleine bos
brand, zo deelde een woord
voerder van de Amerikaanse
luchtmacht mee. Tijdens proe
ven zijn vijf keer eerder crui
seraketten verongelukt, maar
een woordvoerder noemde dit
niet buitengewoon, omdat zij
werden beproefd tot op de
grens van hun vermogen.
Roemeense tanker
voor
Istanbul ontploft
ISTANBUL - Vanmorgen
vroeg heeft zich een ontplof
fing voorgedaan aan boord
van een verlaten Roemeense
tankboot ter hoogte van Is
tanbul. De vlammen die na
de ontploffing hoog de lucht
inschoten deden brandende
wrakstukken op de oever te
rechtkomen.
De 88.000 ton metende tank
boot „Independenta" had sinds
drie weken gebrand, sinds een
aanvaring met een Grieks
vrachtschip, die aan minstens
40 Roemeense zeelieden het
leven kostte. Na de aanvaring
deden zich al ontploffingen
voor op het schip. De ontplof
fing van vandaag was de eer
ste grote sinds die tijd.
(Van onze correspondent)
BERLIJN - Het bestuur van de Westduitse
regeringspartij SPD heeft ook in het tweede
overheersende en omstreden thema van het
partijcongres in Berlijn een meerderheid
van de gedelegeerden achter zich gekregen.
Nadat woensdag het beleid inzake atoom
wapens was goedgekeurd, zei gisternacht na
urenlange debatten circa 60 van de afge
vaardigden „ja" tegen een motie waarin
voorzien wordt in een begrensde uitbouw
van de kernenergie. Daarin spreekt het
SPD-bestuur als zijn mening uit dat bespa
ring van energie en aanwending van bin
nenlandse kolenvoorraden voor de opwek
king van stroom de absolute voorrang heb
ben, maar dat voor de resterende behoefte
aan energie de toepassing van kernenergie
onmisbaar is. Nieuwe atoomreactors mogen
echter pas worden gebouwd, wanneer de vei
ligheid ervan voldoende is gegarandeerd en
wanneer er een acceptabele oplossing is ge
vonden voor het vraagstuk van de opslag
van het radio-actieve afval.
De tegenstanders van het voorstel daarentegen
zijn de mening toegedaan dat het gebruik van
kernenergie geleidelijk moet worden uitgeban
nen en dat er zeker geen nieuwe kerncentrales
mogen worden gebouwd. Deze minderheid
vindt ook niet dat zogenaamde „tussentijdse op
slagdepots" voor radio-actief afval zoals on
der andere is gepland in Ahaus aan de Neder
landse grens bij Enschede een voldoende
waarborg zijn voor een definitieve en veilige
regeling van de afvalproblemen.
Deze tegenstanders, die in het algemeen tot de
linkervleugel van de SPD worden gerekend en
waaronder ook mensen zijn die zelfs de be
staande kerncentrales willen sluiten, vrezen dat
de stemming ten gunste van de kernenergie als
een teken voor zeer veel jongeren en alterna
tieve milieu-groeperingen zal gelden om bij de
komende Bondsdagverkiezingen volgend jaar
hun stem aan de „Groenen" te geven. Waar
schijnlijk mede tegen de achtergrond van een
dergelijk verlies aan aanhangers is gisteren ook
een motie aangenomen waarin wordt gepleit
voor een allesomvattende studie over de sa
menhang tussen ecologie (het evenwicht in de
natuur) en economie.
(Van onze correspondent Ami van Vree) zetting van het blad wilden verzekeren, zijn in
BERLIJN Het enige dagblad dat nog in de nacht van woensdag op donderdag definitief
het bezit is van de SPD, het boulevardblad mislukt. De SPD kan niet waarborgen dat de
„Hamburger Morgenpost" zal definitief ver-
;d wijnen, tenzij er een wonder gebeurt.
Onderhandelingen met een groep van (onbe
kend gebleven) belangstellenden, die een voort-
•produktie tot het voorjaar van 1980 wordt
voortgezet en dat de partij alle oude schulden
over zou nemen.
De centrale katholieke or
ganisatie in Nederland
voor ontwikkelingssamen
werking, CEBEMO, viert
deze week haar tweede lus
trum. In die tien jaar is de
centrale voortgekomen
uit het Centraal Missie
Commissariaat gewor
den tot een belangrijke or
ganisatie, die met gelden
van de Nederlandse over
heid projecten in ontwik
kelingslanden financiert
en begeleidt.
Aanvankelijk had CEBEMO
een echt bemiddelende func
tie bij de Nederlandse over
heid ten behoeve van de aan
vragers overzee. Geleidelijk
echter kan op grond van een
beleid, dat wordt gevormd
vooral op inzichten die er in
de derde wereld leven, CE
BEMO steeds meer zelf oor
delen en beslissen over de
aanvragen om steun. Naar
verwachting kan deze ont
wikkeling leiden tot de in
voering van een nieuw mo
del van programma-financie
ring, waarover op dit mo
ment met minister De Ko
ning wordt gesproken.
CEBEMO is betrokken bij
ongeveer vijfhonderd ont
wikkelingsprojecten. Dit jaar
is daar ongeveer negentig
miljoen gulden mee gemoeid,
verspreid over rond negentig
landen in de derde wereld.
Bij bijna de helft van alle.
projecten gaat het om een
stap op de weg van de ge
meenschapsvorming. Er is
een toeneming van klein
schalige projecten die veelal
de plaatselijke initiatieven
passend kunnen ondersteu
nen.
Behalve met de problematiek
op het platteland in de derde
wereld houdt CEBEMO zich
bezig met het ondersteunen
van de organisatievorming
van de industrie-arbeiders en
de krottenwijkbewoners in
de miljoenensteden. Dit om
hun bestaansvoorwaarden te
verbeteren.
CEBEMO is ook betrokken
bij de uitvoering van het
voedselhulpprogramma van
de Europese Gemeenschap,
dat zich in de afgelopen jaren
steeds meer heeft ontwikkeld
van een incidenteel over
schotprogramma tot een pro
fessioneel voedselhulppro
gramma. Volgend jaar zal
een congres worden georga
niseerd bij gelegenheid van
het tweede lustrum van CE
BEMO, die als doelstelling
heeft: „vanuit de Nederland
se katholieke geloofsgemeen
schap en geinspireerd door
het evangelie meewerken
aan activiteiten die betrek
king hebben op de ontwikke
ling van de bevolking in de
derde wereld".
Er komt geen officiëel di
ner na afloop van de uitrei
king van de Nobelprijzen
voor 1979 in Oslo. Moeder
Teresa, die de prijs voor de
vrede heeft gekregen voor
haar werk on.der de armen,
had het Noorse Nobelcomi-
te gevraagd het geld, dat
aan het diner zou zijn be
steed, ten goede te laten ko
men aan de armen in de
wereld. In plaats van het
diner zal er een informele
ontvangst zijn. Moeder Te
resa, die morgen in Oslo
aankomt, zal op 10 decem
ber de onderscheidingen in
ontvangst nemen. Het aan
de prijs verbonden geld zal
zij besteden aan het inrich
ten van meer tehuizen voor
gezinnen van lijders aan le
pra en andere behoeftigen.
„Uw koninkrijk kome" is het
thema van de internationale
week van gebed voor de een
heid, die wordt gehouden
van 18 tot 25 januari. Tevens
is dit thema het centrale on-
Korte metten
derwerp op de zendingscon
ferentie van de Wereldraad
van Kerken in mei in Mel
bourne. De Raad van Kerken
in Nederland heeft voor de
gebedsweek een brochure
uitgegeven met daarin een
inleiding over het doel van
de week en over de wereld-
zendingsconferentie. Voor de
samenkomsten in januari zijn
drie gebedsdiensten opgeno
men en een korte dienst voor
elke dag van de gebedsweek.
Ook bevat de brochure, die
vierentwintig bladzijden telt,
de vorig jaar door de wereld
raad ingevoerde oecumeni
sche gebedskalender. Zij is
verkrijgbaar bij het Aposto
laat van het Gebed, postbus
418, 6500 AK Nijmegen.
Voor de derde keer achter
een bieden de Salesianen
van Don Bosco, die zich
vooral richten op het werk
onder jeugd en jongeren,
met Kerstmis een moge
lijkheid voor jongeren van
17 tot 25 jaar om elkaar te
ontmoeten in bezinning.
Hun centrum „Jongeren-
op-weg" organiseert daar
toe, samen met een groepje
jongeren, een bezinning in
de Kerstnacht; „De nacht
van de stilte". De bedoeling
is jongeren de kans te ge
ven elkaar rond een an-
derssoortige viering van
het kerstgebeuren bijeen te
brengen dan zij in eigen
omgeving kunnen vinden..
Er wordt gewerkt met mu
ziek, beelden, bezinning,
stilte en gebed. Deze nacht
wordt doorgebracht in de
kampschuur van Mariahoe-
ve te Assel, tien kilometer
ten westen van Apeldoorn.
Het programma begint
maandag 24 december om
16.00 uur en eindigt in de
Kerstnacht om ongeveer
drie uur. Men kan dan ook
in de schuur overnachten.
Inlichtingen bij Harrie
Kanters en Kees van Luyn,
Pomphulweg 106, 7346 AN
Hoog Soeren.
Ruim 170 priesters, predikan
ten en katecheten uit Zee
land en West-Brabant heb
ben een oproep gedaan aan
CDA-ministers en Kamerle
den om te bevorderen dat
Nederland de produktie van
kernwapens en de plaatsing
ervan in Europa zal afwijzen.
De oproep richt zich tot poli
tici van het CDA, omdat de
ondertekenaars menen, dat
hun stem doorslaggevend
kan zijn. Zij wijzen erop, dat
er mogelijkheden bestaan tot,
een gesprek met het War
schaupact. „Zelfs als die mo
gelijkheden er niet waren
ligt er zeker voor christenen
een taak initiatieven te ont
plooien in plaats van een bij
drage te leveren tot een nieu
we ronde in de bewapening
swedloop".
Meer dan 33.000 deelnemers
hebben zich nu al gemeld
voor de 86ste Duitse Katho
liekendag, die van 4 tot 8
juni volgend jaar in Ber
lijn zal worden gehouden.
De organisatoren spreken
van een onverwacht grote
belangstelling, die hen met
name bij het onderbrengen
van de tienduizenden voor
grote moeilijkheden zal
stellen'
De reden voor de zwellende
stroom van aanmeldingen,
waarin de jongeren een groot
aandeel hebben, zoekt men
vooral in de groeiende inte
resse voor katholiekendagen
op zich, die de deelnemers de
ervaring geven van een kerk
die leeft. Maar ook zal de
aantrekkingskracht van Ber
lijn een rol spelen.
Op het programma staan on
der meer veertig tot vijftig
discussiebijeenkomsten en
werkbijeenkomsten rond de
bijbel, waaraan 250 personen
hun deskundige medewer
king zullen verlenen. Behal
ve de Westduitse bisschoppen
behoren daartoe talrijke be
kende theologen en andere
wetenschapsmensen, politici
en deskundigen op sociaal en
cultureel gebied, alsmede af
gevaardigden van andere
christelijke kerken, zoals de
bekende protestantse theo
loog Heinz Zahrnt. Bij de ka
tholieke deelnemende theolo
gen bevinden zich de profes
soren Kasper, Forster, Leh-
mann en Greinacher. Prof.
Johann B. Metz uit Münster
houdt zijn medewerking nog
in beraad. Prof. Hans Küng
is niet uitgenodigd.
Een nieuw element bij de
Berlijnse Katholiekendag, die
als thema heeft „De liefde
van Christus is sterker", is de
medewerking van bijna alle
Duitse domkoren, die in
overweldigende mate op een
uitnodiging tot deelneming
hebben gereageerd.
Behalve de 33.000 deelne
mers, die zich voor de gehele
manifestatie hebben gemeld,
verwacht men ook nog eens
een incidentele komst van
50.000 tot 60.000 jongeren.
Voor hen zal onder meer een
„Stiltecentrum" worden in
gericht, dat behalve voor rust
en meditatie ook beschikbaar
zal zijn om gesprekken te
voeren en te musiceren.
Ook zal er een „Katholieken
dag van onderop" zijn, waar
toe talrijke kerkelijke basis
groepen zich hebben aaneen
gesloten. Ruim veertig afge
vaardigden van dit soort
groepen, waaronder de Be
nsberger Kreis, studenten-
groepen van verscheidene
universiteiten en priester-so-
lidariteitsgroepen hebben
zich beraden over een voorr
lopig programma, waarbij
men denkt aan een „litur
gisch feest", een politiek fo
rum en een serie voordrach
ten. Men wil zoveel mogelijk
mensen uit de maatschappe
lijke randgroepen erbij be
trekken.
