Veiligheidsraad: Iran moet
eerst gijzelaars vrijlaten
Thatcher zet strijd tegen Britse EG-bijdrage voort
Anti-
Iraanse
betogingen
in Amerika
Enkele gijzelaars naar elders overgebracht
Kaddafi pleit voor
vrijlating gijzelaars
Amerikaanse
ambassade
in Tripoli
beschadigd
Lage opkomst
bij referendum
Sjah blijft
zoeken
naar
nieuw gastland
MINISTER CARRINGTON MOET OVERIGE LIDSTATEN BEWERKEN
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 3 DECEMBER 1979 PAGINA 9
MOGELIJK TOCH IRAANSE AFGEVAARDIGE NAAR NEW YORK
NEW YORK In een bijna twee uur du
rende zitting van de Veiligheidsraad, van
nacht, hebben alle sprekers aangedrongen
op de vrijlating van de gijzelaars in de
Amerikaanse ambassade in Teheran.
„Langs alle wegen moeten we zoeken naar
een vreedzame oplossing van de crisis", al
dus vatte de vertegenwoordiger van Ja
maica de woorden van alle sprekers sa
men. Een resolutie waarin op de directe
vrijlating van de gijzelaars wordt aange
drongen, is nog niet ingediend. Volgens se
cretaris-generaal Kurt waldheim zal dit
echter op korte termijn gebeuren.
Waldheim zei verder, dat de kans bestaat, dat
de komende zittingen van de Veiligheidsraad
worden bijgewoond door een vertegenwoord
iger van de Iraanse minister van buitenland
se zaken Gotbzadeh. Volgens Waldheim heeft
Gotbzadeh in een telefoongesprek verklaard.
De bezetters van de Amerikaanse ambassade
in Teheran hadden, voor het referendum over
de nieuwe Iraanse grondwet, een eigen
stembureau gekregen.
TEHERAN De volkstemming in Iran
over de nieuwe grondwet met overheer
sende bevoegdheden voor Khomeiny ver
loopt niet zo gunstig voor de nieuwe
machthebbers.
Naar verluidt zouden de autoriteiten zich zor
gen maken over de geringe opkomst en de
moeilijkheden in onder meer de koerdenpro
vincie Azarbeidzjan en de provincie Baluchis
tan, waar het bureau van de gouveneur werd
.bestormd, de gouveneur zelf werd gegijzeld
en stembiljetten en ander materiaal werd in
brand gestoken. In deze provincie zijn stam
men in woede ontstoken door een clausule in
de nieuwe grondwet die bepaalt dat de staats-
dat hij van plan is een afgezant naar New
York te sturen. Minister Gotbzadeh verklaar
de gisteravond echter, dat hij alleen iemand
naar New York stuurt om de VN-vertegen-
woordiging te leiden en dat deze afgevaardig
de niet zal onderhandelen of deelnemen aan
de zittingen van de Veiligheidsraad.
In de eerste zitting van de Veiligheidsraad,
zondagnacht Nederlandse tijd, sprak de Ame
rikaanse vertegenwoordiger Donald F.
Mchenry dreigend over „de kokende woede
die de Amerikanen terecht voelen, als zij da
gelijks getuige zijn van nieuwe dreigementen
en schandelijke handelingen tegen hun
medeburgers". Hij zei, dat de Verenigde Sta
ten blijven streven naar een vreedzame op
lossing en bereid zijn om, wanneer de gijze
laars eenmaal zijn vrijgelaten, met de Iraanse
regering te praten over de geschillen en „te
trachten een plossing te vinden". De Sovjet
godsdienst die van de Sji-ieten is. De meeste
inwoners van de provincie zijn soennieten.
Zeer laag zou de opkomst zijn in de buitenge
westen, slechts matig in Teheran. Massaal
was de opkomst alleen in de heilige stad
Qom, waar ayatollah Khomeiny werd om
stuwd door aanhangers, toen hij zijn stem
ging uitbrengen.
De lage opkomst zou een succes betekenen
voor de oppositie-partijen, die de bevolking
hebben opgeroepen tot een boycot van het re-
Unie noemde de gijzeling in Teheran een
„daad die ingaat tegen het internationaal
recht" en Engeland en Frankrijk zeiden wel
begrip te hebben voor de emoties van het
Iraanse volk, maar dat dit nog geen recht
vaardiging was voor de bezetting van een
ambassade. De Nederlandse afgevaardigde
Hugo Scheltema sloot zich bij de andere spre
kers aan met een dringende oproep „tot spoe
dige vrijlating van de gijzelaars".
Aan het eind van het debat pleitten verschei
dene sprekers voor de instelling van een in
ternationale instantie, die de Iraanse klachten
tegen de Sjah moet onderzoeken. VS-afge-
vaardigde Mchenry verklaarde geen bezwa
ren tegen een dergelijke instantie te hebben,
maar dat „de instelling ervan geen voorwaar
de kan zijn voor de vrijalting van de gijze
laars". Vanavond om tien uur (Nederlandse
tijd) praat de Veiligheidsraad verder over de
gijzeling in Teheran.
lerenmdum, omdat de nieuwe grondwet in
hun ogen geen enkele ruimte overlaat voor
activiteiten van andere partijen dan de streng
religieuze partijen.
De Iraanse staatsradio drong er gisteren en
vanmorgen herhaaldelijk sterk op aan het re
ferendum niet te vergeten en koppelde dit
duidelijk aan de anti-Amerikaanse campagne,
die in Iran woedt. De uitslag van de volks
stemming wordt pas zaterdag aanstaande ver
wacht.
Vergezeld door zijn zoon Ahmad, verscheen
de Iraanse geestelijke leider ayatollah Kho
meini gisteren, tijdens het referendum over de
nieuwe grondwet, in het stembureau.
WASHINTON In de Verenigde Staten zijn
ook tijdens het afgelopen weekeinde tal van
demonstraties gehouden in verband met de
gijzeling van vijftig Amerikanen in de am
bassade te Teheran. Daarbij werd vrijwel
steeds de Iraanse vlag of een pop van de
Iraanse leider Khomeiny verbrand.
Vice-predident Walter Mondale heeft gezegd
dat dit soort betogingen aantonen dat de Ver
enigde Staten nog steeds als één man achter
een gemeenschappelijke zaak kunnen staan.
De VS heeft overigens de eerste Iraanse stu
dent het land uitgezet krachtens de begin vo
rige maand afgekondigde bepalingen betref
fende legaal en illegaal verblijf in de VS. De
jongeman is via Frankfurt naar Iran terugge
keerd. Iraanse studenten in de VIS moeten
een geldig visum hebben, over bestaans mid
delen beschikken en kunnen aantonen dat zij
ook daadwerkelijk studeren.
TEHERAN/LOS ANGELES Enkele
Amerikaanse gijzelaars van de bezette
Amerikaanse ambassade in Teheran zijn
overgebracht naar het hoofdkwartier van
de revolutionaire garde, zo is gisteren in
Teheran vernomen. Enkele van hen zijn
gezien in de kazerne van de garde in een
buitenwijk van de Iraanse hoofdstad. An-v
dere gijzelaars zijn ondergebracht in par
ticuliere huizen in Teheran, onder toezicht
van de revolutionaire garde.
GRAPJE
De Iraanse nieuwe minister van buitenlandse
zaken Sadeq Qotbzadeh zou vrijdag een gra-
pje gemaakt hebben toen hij zei dat de Ame
rikaanse zaakgelastigde Bruce Laingen en
twee andere Amerikanen, die in het ministe
rie van buitenlandse zaken in Teheran vast
zitten, vrij waren te vertrekken. Qotbzadeh
zei vrijdag tot verslaggevers: „Ik heb gehoord
dat zij willen blijven, maar zij zijn vrij te ver
trekken wanneer zij dat willen". Uitleg van
een woordvoerder zaterdag: „De heer Qotbza
deh maakte een grapje toen hij die opmer
king maakte. Het is alsof je zegt dat je een
man een heleboel geld zal geven als hij erin
toestemt zelfmoord te plegen. Als u naar de
bandopnmae van Qotbzadeh luistert, zult u
merken dat hij lachte toen hij het zei".
BEWIJSMATERIAAL
De Iraanse studenten die een spionageproces
tegen de gijzelaars voorbereiden hebben za
terdag bewijsmateriaal geproduceerd dat be
doeld was om aan te tonen dat zeker twee
van hun gevangenen functionarissen van de
Amerikaanse centrale inlichtingendienst CIA
waren die onder dekmantel van diplomatie
werkten. Westelijke diplomatie zeiden dat het
weinig twijfel liet dat het document echt was.
BANDJE
Inmiddels is in Los Angeles een bandje aan
gekomen met daarop een mededeling van
een van de 50 gegijzelde Amerikanen. Een
Amerikaanse radioman had het in Teheran
gekregen van een der lieden die de ambassa
de bezetten. De mededeling is afkomstig van
Jerry Plotin uit Los Angeles, geen lid van het
ambassadepersoneel, maar een bezoeker, toen
de overval kwam op 4 november. „In de
naam van de goede God, stuur de sjah terug
en bevrijd de gegijzelden", aldus de stem van
Piotkin, rustig en vast. „Lttat de wereld we
ten dat geen tiran of dictator ooit in de VS
een veilig onderdak kan verwachten". Dan
hoort men het geluid van papieren, als las
Piotkin een tekst voor. Zijn boodschap, zei
hij, was gericht tot zijn familie „en aan alle
mensen in de VS". „Ik maak het geestelijk en
lichamelijk goed. Wij worden menselijk beje
gend. De studenten behandelen ons vriende
lijk en met respect. De kwaliteit van het
voedsel is goed, wij krijgen drie maaltijden
per dag". Het verblijf waar de gegijzelden
worden vastgehouden was schoon en ieder
beschikte over een matras, een deken, een
stoel en een tafel, aldus Piotkin.
MILAANDe Libische leider kolo
nel Kaddafi probeert de Iraanse au
toriteiten te bewegen de Amerikaan-
ser gijzelaars vrij te laten, omdat er
gevaar bestaat voor een derde we
reldoorlog. Hij heeft dit gezegd in
een vraaggesprek met een verslagge
ver van een Italiaanse krant.
In hetzelfde interview heeft hij ook gezegd
dat Libië niet neutraal zal blijven als er iets
met Iran gebeurt. „De Iraniërs zijn onze
broerders. En wij, kleine broers, kunnen een
zeer groot front tegen Amerika vormen".
Kaddafi noemde de Sowjet-Unie een vriend
van Libië en verklaarde dat als de situatie in
de wereld zodanig wordt dat de Amerikanen
een kritiek punt bewerkstellingen en er een
ondraaglijke situatie ontstaat, Libië zou over
wegen zich aan te sluiten bij het Pact van
Warschau.
PLO
Ook de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
(PLO) heeft verklaard de Iraanse revolutio
naire leider Khomeiny te steunen in de strijd
tegen de VS. De tweede man de van de PLO,
Salach Chalaf, zei tijdens een bijeenkomst in
Beiroet onder meer: „Khomeiny heeft ge
toond dat Amerika geen superstaat is, zelfs
geen staat maar een bende, en dan nog maar
een kleine".
SADAT
De Egyptische president Sadat heeft zaterdag
gezegd bereid te zijn in de Iraans-Ameri-
kaanse crisis een bemiddelingsrol te spelen.
De moeilijkheid daarbij is echter dat er geen
diplomatieke Betrekkingen bestaan tussen
Iran en Egypte. Zij werden door Iran verbro
ken toen de sjah zich in januari, na te zijn af
gezet, in eerste instantie naar Egypte had be
geven op uitnodiging van zijn oude vriend
Sadat.
PERES
De vroegere Israëlische minister van defensie
en de leider van de grootste oppositie-partij,
Sjimon Peres, heeft verklaard van oordeel te
zijn dat Israël de Verenigde Staten militair
zal steunen wanneer het tot een gewapend
treffen komt tussen de VS en Iran.
OPEC
De Iraanse minister van oliezaken Ali Akbar
Moinfar gaat de mede-leden van de Opec (de
organisatie van olie-uitvoerende landen) vra
gen de oliewinning terug te draaien „en Iran.
te helpen bij zijn strijd tegen het imperialis-
De Britse luchtvaartmaatschappij British Airways heeft gisteren alle vluchten van het Londense
vliegveld Heathrow naar Teheran afgelast, vanwege de toestand in Iran. Iran Air is nu nog de
enige maatschappij, die vanaf Heathrow naar Teheran vliegt.
me", aldus is gisteren door de Iraanse radio
bekend gemaakt. De VS kopen geen Iraanse
olie meer maar als dat land elders de grond
stof gaat bestellen en men houdt daar de pro-
duktie op het oude peil, aldus de minister,
dan krijgt Amerika toch wat het wil. Minister
Moinfair zal een en ander aan de orde stellen
tijdens de conferentie van ministers van
Opec-landen die binnenkort in Riaad (Saoe-
di-Arabië) wordt gehouden.
NEW DELHI
Meer dan 100 Iraanse studenten hebben za
terdag voor de zwaar bewaakte Amerikaanse
ambassade in New Delhi geprotesteerd tegen
de aanwezigheid van de Amerikaanse vloot
in de Perzische Golf en tegen het verblijf van
de afgezette sjah in de VS. Men eiste een vol-
ledige breuk tussen de VS en Iran.
BRITISH AIRWAYS
De luchtvaartmaatschappij British Airways
heeft de vluchten op Iran gestaakt met het
oog op de politieke toestand in dat land. „Ira-
nair" is nu nog de enige luchtvaartmaat
schappij die tussen Londen en Teheran
vliegt.
SCHERP PROTEST VS BIJ
LIBISCHE REGERING
WASHINGTON/TRIPOLI De Amerikaanse rege
ring heeft scherp bij de regering van Libië geprotes
teerd tegen de aanval, gisteren, op de Amerikaanse
ambassade in de Libische hoofdstad Tripoli. Volgens
de laatste berichten zou het gebouw door demonstre-
rendp studenten zwaar zijn beschadigd, nadere bijzon
derheden zijn echter nog niet bekend. Vast staat wel,
dat het personeel ongedeerd is gebleven. Eerdere be
richten, als zou de ambassade totaal zijn geplunderd
en vernield, zijn gisteren van Amerikaanse zijde tegen
gesproken.
De aanval op de ambassade zou zijn uitgevoerd tijdens een
demonstratie van studenten uit solidariteit met de studen
ten in de Amerikaanse ambassade in Teheran. Volgens een
Amerikaanse regeringsfunctionaris zou de Libische politie
niet tijdig hebben ingegerepen. Toen de betogers de ambas
sade probeerden binnen te dringen werd de beveiliging
sapparatuur, die traangas verspreidt, in werking gesteld.
Deze apparatuur was geïnstalleerd, nadat de Libische rege
ring bezwaren had gemaakt tegen de bewaking van de am
bassade door Amerikaanse mariniers.
Commandant Mike Terrill van de luchtmachtbasis in San
Antonio in Texas deelde wachtende journalisten mee, dat
het vliegveld werd gesloten voor het publiek. Enkele uren
later zou het vliegtuig, waarmee de Sjah van New York naar
Texas vloog, op de hermetisch afgesloten luchtmachtbasis
landen.
De sjah
NEW YORK (AP/RTR/UPI) De voormalige sjah
van Iran, die gisteren is overgebracht naar het hospi
taal Wilford Hall van de Amerikaanse luchtmacht, in
San Antonio in Texas, blijft naarstig speuren naar een
nieuw gastland waar hij zich blijvend kan vestigen.
De bedoeling is dat hij in San Antonio verder herstelt van
de operaties die hij in het New Yorkse medisch centrum
Cornell heeft ondergaan in verband met lymphe-kanker
en galstenen. Witte Huis-woord voerder Jody Powell zei
gisteren: „De sjah heeft laten weten van plan te zijn ons
land te verlaten, wanneer de medisch behandeling is vol
tooid. Op zijn verzoek helpen wij hem daarbij". De moge
lijkheden die de afgezette monarch heeft om zich elders te
vestigen, lijken nog steeds erg beperkt. Zijn aanvankelijke
plan naar Mexico terug te keren is door de regering van dit
land, van de hand gewezen. Zwitserland (waar de sjah in
St. Moritz over een villa beschikt) is ook ai eens als nieuw
gastland genoemd. In een reactie hierop heeft de Zwitserse
regering laten weten de veiligheid van de vorst niet te
kunnen garanderen. Brazilië heeft gezegd een verzoek van
de sjah om te worden toegelaten „nooit te zullen inwilli
gen' De kans dat Zuid-Afrika hem gastvrijheid zal verle
nen lijkt ook niet bijster groot. De Zuidafrikaanse minister
van buitenlandse zaken Foerie zei enkele dagen geleden
dit idee „belachelijk" te vinden. President Anwar Sadat
van Egypte heeft herhaald dat de afgezette monarch in dit
land wél welkom is. Maar Egypte wordt door Amerika niet
als een geschikte uitwijkmogelijkheid gezien. Gevreesd
wordt dat Sadat, die als een groot bondgenoot van de V.S.
kan worden beschouwd, nog meer in moeilijkheden zou
komen dan hij toch al is. De dissidente Libanese majoor
Saad Haddad, die de scepter zwaait in een Zuidlibanese en
clave heeft laten weten dat de sjah hier ook welkom is.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
^LONDEN De Britse premier That
cher is van plan haar vinnige strijd
voor een forse verlaging van Groot-
Brittannië's bijdrage aan de Europese
jGemeenschapskas voort te zetten met
een diplomatiek offensief, waarvan ze
niet krijgt, houdt premier Thatcher
reeks represaillemaatregelen in petto.
de leiding heeft toevertrouwd aan haar
minister van buitenandse zaken. Lord
Carrington. In de weken voor de vol
gende Europese Topconferentie, februa
ri 1980, zal Carrington zijn ambtgeno- Tussen Groot-Brittannië
ten van de andere lidstaten proberen te
overtuigen van de rechtmatigheid van
de Britse eis.
Voor het geval ze ook in februari haar zin deel is, saboteren. Brussel zal het gewaar ten gebeuren. De linkse ex-minister 1
partners zal dan een periode van ijzige
koelte beginnen. De Britten zullen iedere
Europese maatregel, die niet in hun voor-
worden, dat Margaret Thatcher de EG
even hard kan hinderen als wijlën Char
les de Gaulle in zijn tijd.
zijn Europese Premier Thatcher blijft erbij, dat het niet
j. jn kaar broeiing ligt een einde te maken
aan het Britse lidmaatschap. Volgens de
oppositie (Labour) zou dit nochtans moe
energie, Tonny Benn, heeft tijdens het
weekeinde gezegd, dat zeven jaar lidmaat
schap van de EG Groot-Brittannië enorm
veel schade heeft toegebracht
Britse parlement van de financiële ver
plichtingen moet afzien, die de EG heeft
opgelegd aan Groot-Brittannië. Volgens
Shore is de negatieve uitslag van de Euro
pese Top van Dublin niet alleen een sma
delijke nederlaag geweest voor premier
Thatcher, maar ook een zware belediging
voor het gehele Britse volk.