Marianne Faithfull
De revalidatie van
Top Tien
Concert-
agenda
KLASSIEK
PLATEN
Alle 43 lilaviertrio9s van papa Hay dn
LEIDSE COURANT
screaming so they didn't
believe she was in
labor, later i went to covent
school, later
i rode in leather, later i took
some sleeping
pills, i needed to lose...
Marianne Faithfull.
(uit de
gedich tenbundel
„Babel"
van Patti Smith)
*fT> .i
In het midden van de jaren zes
tig stond ze bekend als het trut
tige meisje uit gegoede kringen,
dat in het decadente popwe
reldje ten onder dreigde te
gaan. Altijd in de buurt van de
Stones, scoorde ze met de Jag
ger-Richard compositie „As
Tears Go By" een klassieke hit.
Kort daarop bezorgde een mis
lukt huwelijk en een roem
ruchte liefdesaffaire met Mick
Jagger haar een identiteitscri
sis, waarin slechts verdovende
middelen een troost boden. Een
donker verleden waardoor ze
lijkt gebrandmerkt en dat haar
een image gaf die ze nu ver
woed van zich af probeert te
schudden. Marianne Faithfull
is weer overeind gekrabbeld en
met haar elpee „Broken Eng
lish" maakt ze een verplette
rende come-back.
Ze is klein van stuk en draagt een te groot
paars vest op een lange paarse rok met split,
het haar nog altijd slordig opgestoken. Ze praat
geaffecteerd, ietwat overdreven, alsof ze in een
aflevering van de Forsyte-sage speelt. Op de
tafel liggen gedichtenbundels van Engelse
dichters: Keats, Byron, Shelley. Als je wat aan
haar vraagt, lijkt ze eerst geanimeerd, maar
halverwege haar antwoord zegt ze „wacht es"
en slaat haar ogen neer om diep na te denken.
Dan blijft het een tijdje stil en als je denkt dat
ze het antwoord heeft gevonden, kijkt ze je
aan en lacht verlegen.
Broken English
„Het gaat goed met mij, weet je. Voor het eerst
heb ik in de studio alle vrijheid gekregen om
precies te doen wat ik zelf wou. „Broken Eng
lish was een hele gok. Het lag eerst in de be
doeling het titelnummer samen met „The Bal
lad of Lucy Jordan" heel voorzichtig op single
via een ondergronds-label uit te brengen. Maar
iedereen die we de opnamen lieten horen,
vond dat we maar meteen een elpee moesten
maken. Nummers als „Working Class Hero"
en „The Ballad of Lucy Jordan" vertolken,
geeft een enorm risico. „Working Class Hero"
van John Lennon is natuurlijk de definitieve
versie, daar kan je niets meer aan toe voegen.
Toch kan ik me zo vereenzelvigen met die
songs, dat ik ze per se wou doen. Bovendien
wist Stevie Winwood de nummers op de plaat
van prachtige synthesizer-arrangementen te
Het titelnummer „Broken English" is geba
seerd op het boek „Hitiers Children" en han
delt over de strijd van de Duitse BaaderMein-
hofgroep. Marianne: „Ik heb het nummer ge
schreven ter nagedachtenis aan Ulrike Mein-
hof. Ik voelde veel sympathie voor haar en wil
haar optreden niet veroordelen, maar wel be
kritiseren. Ik vind de strijd van de Baader
Meinhofgroep een geweldige verspilling van
energie en mensenlevens. Ik verwerp het ge
bruik van geweld onder welke omstandigheid
dan ook".
Ik probeer een vergelijking te trekken naar de
revolutie van de jeugd in de jaren zestig, de
hang naar vrijheid, de sfeer van flower-power.
Een tijd waar Marianne nauw bij betrokken
was. „Dat was een spelletje, meer niet", fluis
tert ze, maar haar gedachten lijken elders.
Faithless
Voor een Duits muziekblad vult ze een lijstje
in met haar favoriete singles en elpees, Same
Dave, Otis Redding, The Ronettes. „Nee,
Lou Reed heb ik pas twee jaar geleden ont
dekt. Eigenlijk zou ik „Rock 'n' roll Suicide"
van David Bowie moeten opschrijven", lacht
ze. „Iedereen denkt dat ik na die Stones-affai-
re niets meer gedaan heb, maar dat is niet zo.
Het country-rock album „Faithless" met The
Grease Band is niet geworden wat het had
moeten zijn. Maar het belangrijkste was dat
mijn stem veranderde. Ik klonk zwaarder,
vrouwelijker en meer... oprecht". Ze wacht en
zegt dan: „Die verandering kwam eigenlijk ge
woon omdat ik ouder werd, meer rookte en
dronk".
Hoe kijkt Marianne nu terug op die Stones-pe-
riode, die haar een image bezorgde, waar ze nu
uit alle macht onder uit probeert te komen.
„Het was een fantastische tijd. Veel mensen
vragen me of toen niet alles voor me tegelijk
kwam. Of ik wel rijp was voor het succesIk
leefde toen alleen met mijn moeder en we had
den het niet breed thuis. Ik pakte wat ik pak
ken kon".
MICHAEL PETERSON
Rond de kerst maken we
balans op van dit muzikale
jaar. Wat waren volgens jou
de tien beste elpees? Schrijf
ze op een briefkaart en stuur
die naar Dagblad „Het Bin
nenhof", Postbus 9 in Den
Haag, t.a.v. de muziekredak-
tie. Onder de inzenders zal
zo'n moderne elpee worden
verloot. Stuur in, want mis
schien ben je wel de enige
en dan is die schijf sowieso
voor jou. Op de muziekpagi
na voor de kerst hopen we
de Top-Tien van '79, samen
gesteld door de lezers, te pu
bliceren.
1 december - Squeeze, Para
diso in Amsterdam.
4 december - The Nits,
Kijkhuis in Den Haag.
6 december - The Records,
Paard van Troje in Den
Haag. The Shirts, Exit in
Rotterdam.
7 december - The Records,
Paradiso in Amsterdam.
8 december The Records,
Exit in Rotterdam. Gallag
her Lyle, Sonestakoepel
in Amsterdam. Folk festival
met o.a. Gay Terry
Woods, John Martyn en
Martin Carthy, Kunstmin
in Dordrecht.
12 december XTC, Paard
van Troje in Den Haag.
Marianne Faithfull
„i was born in hampstead, my
mother wasn 'f
Gerritsen (onder) en Van Dijk (boven).
delijk hoe vervreemdend deze moderne tijd
werkt en het enige nummer van Johnny Fin
gers is daar ook debet aan. Zoals voorheen
weten The Rats alles met de nodige humor te
relativeren, maar het gelach aan het eind van
kant I klinkt geforceerd en zeker niet vrolijk.
Geldof, wiens stem het midden houdt tussen
David Bowie en Steve Harley, is iemand die,
behalve zijn veelzijdige muzikale talent, ook
zijn hersens gebruikt. Hij is een belangrijke
figuur voor de ontwikkeling van de heden
daagse popmuziek.
(Mercury 6310960) M.P.
Tom Petty The Heartbreakers Tom
Petty is er nog steeds niet in geslaagd het suc
ces van zijn debuutelpee te evenaren. Twee
jaar geleden kondigde hij zich aan als een
welkome verfrissing op het terrein van de
Amerikaanse west-coast rock. Zijn sfeervolle
melodieën riepen vooral door Petty's nasale
stemgeluid en zijn spel op een Rickenbecker-
gitaar, herinneringen op aan de legendarische
Byrds. Petty's tweede plaat „You're Gonna
Get It" bleek, behalve enkele uitschieters,
een risicoloze poging het succes te continue
ren. Hij veranderde hierna van platenmaat
schappij en trok voor zijn onlangs verschenen
„Damn The Torpedo's" de gerenommeerde j(\
producer Jimmy Iovine (P. Smith, B. Spring
steen, Earring) aan. Maar opnieuw is de oogst
mager. Drie songs, („Refugee", „Here Comes "J
My Girl" en „You Tell Me") steken mijlenver
boven de andere middelmatige rockers uit. 'r^
Petty heeft bewezen een knappe song te kun
nen schrijven, maar hij kan voortaan maar
beter wachten tot hij er tien van op een rijtje
heeft.
(MCA 062-63391) M.P.
Gerritsen/Van Dijk De solo-pogingen
van Earring-leden George Kooymans („Jojo")
en Barry Hay („Only Parrots, Froggs and
Angels") hebben in het verleden nooit opge
bracht wat er aanvankelijk van werd ver
wacht. Earring-bassist Rinus Gerritsen, die
vroeger minstens de helft van het Earring-re-
pertoire-oude stijl bij elkaar schreef, (wie
herinnert zich nog het prachtige „The Grand
Piano" van zijn hand?) maakte geen haast
met een dergelijk project. Maar toen afgelo
pen zomer de Earring vakantie hield, bleek
hij toch genoeg materiaal in de kast te heb
ben liggen om de lang verbeide solo-stap te
wagen. Het enige probleem bestond uit het
vinden van een goede zanger, die zijn muziek
van een goede tekst kon voorzien. Een tele
foontje naar vriend Michel van Dijk bleek de
ideale oplossing. Michel (ex-Les Baroques, ex-
Ekseption, ex-Alquin) beschikt immers over
een meeslepende stem en hij heeft met tekst-
dichten aanmerkelijk minder moeite. Maar
de hooggespannen verwachtingen van deze
samenwerking, aangewakkerd door het rui
me voorschot dat het duo van de Amerikaan
se platenmaatschappij Atlantic mocht touche
ren, worden op de elpee „G. V.D.slechts ge
deeltelijk ingelost. Rinus en Michel brengen
een degelijk roek-geluid ten gehore, waarbij
de basgitaar hoe kan het ook anders
sterk op de voorgrond is gemixt. Rinus heeft
zich maar moeilijk van het Earringgeluid
kunnen losmaken („Hard Bargainen de
medewerking van Eelco Gelling (ex-Earring)
op slide-gitaar is daar mede oorzaak van. Bo
vendien zijn de uitstapjes richting southern-
rock (Mental Madness) veel te voorzichtig.
Michel lijkt door wanhoop gedreven en zingt
af en toe met fraaie dictie, maar maakt zich
zelf niet duidelijk genoeg en wordt al snel
zeurderig. Natuurlijk is bij deze steunpilaren
van de vaderlandse rock genoeg kwaliteit
aanwezig om van een volwassen produkt te
spreken, waaraan echter alle verrassing ont
breekt.
(Atlantic 50679) M.P.
Boomtown Rats The Boom town Rats zijn
zonder meer te kwalificeren als één van de
belangrijkste exponenten van de new wave.
Ofschoon duidelijk meegevloeid met de
punkgolf ligt de inspiratie van Bob Geldof
c.s. toch eerder bij oudere rhythm en blues-
groepen als Dr. Feelgood en Eddie The Ho
trods, hetgeen hun debuut-album duidelijk
liet horen. Al direct met de tweede elpee „A
Tonic For The Troops" wisten The Rats door
eigen inventiviteit zich van hun invloeden
los te maken en zich onder de avant-garde in
de popmuziek te scharen. Muziek voor de ja
ren tachtig, zonder elektronisch gekunstel,
maar doordacht, behendig en vooral geestig.
Op dat moment hadden slechts weinigen in
Nederland de Ierse groep in de gaten. Daar
was een geraffineerd promotiefilmpje voor
nodig, dat hun hit „I Don't Like Mondays"
extra allure gaf. Met de nieuwe elpee „The
Fine Art of Surfacing" is Bob Geldof behalve
in de voornoemde hit op alle fronten een
stapje verder gegaan. De energieke popsongs
zijn scherper geworden, bevatten cynische
humor in amusante tekstvondsten, maar ze
dienen niet uitsluitend tot vermaak. In o.a.
When The Night Comes" maakt Geldof dui-
kaal Europa, en ook voor zijn klavier
trio's was er toen best een afzetgebied.
Nog geen generatie later echter begon
de onderschatting. Lees Schumann er
maar op na. De romantiek begon ver
goelijkend te praten over papa Haydn
en dat is lang volgehouden, door ve
len tot aan de Tweede Wereldoorlog.
Nu slaan de Haydn-trio's gelukkig
weer aan. Op het Franse label Valois
begonnen al tegen het eind van de ja
ren zestig platen te verschijnen met
uitvoeringen op instrumenten uit
Haydns eigen tijd. De zestien trio's die
ik ken in de vertolkingen van Hugu-
ette Dreyfus op een Hammerfliigel,
Eduard Mei kus op viool en Elisabeth
Vogt op cello waren destijds een hele
belevenis. Het Beaux Arts Trio kon
voor de nu voltooide complete plaat
opname de kritische editie van de
Haydn-kenner Robbins Landon vol
gen en dat is ook al worden moder
ne instrumenten gebruikt weer een
ander voordeel. In elk geval stoort het
niet dat Menahem Pressler op een
moderne vleugel de leiding heeft en
violist Isodore Chohen en cellist Ber
nard Greenhouse zich moeten aan
sluiten. Dat je ook in een onbelangrij
ke partij kunt triomferen, bewijst
laatstgenoemde overduidelijk.
Moet dat nu, al die 43 trio's op veer
tien platen? Die draai je toch niet alle
maal achter elkaar.' Neen, dat zou on
zinnig zijn. Maar wie echt van Haydn
houdt, houdt ook van deze trio's en
dan niet alleen van het overbekende
in G met het rondo all'ongarese. Dit
beroemdste van de trio's verscheen
met twee andere in 1795 in Londen.
Haydn droeg de trits op aan Rebecca
Schroeter, de temperamentrijke we
duwe, die tijdens Haydns eersfe ver
blijf in Londen bij de componist kla-
vierlessen kwam nemen. Hun brief
wisseling wijst op een meer dan harte
lijke verhouding!
Inderdaad zijn niet alle trio's even
sterk. Natuurlijk halen de vroegere
niet het gemiddelde niveau van die,
welke voor of in Londen zijn geschre
ven. Wie ze evenwel in de juiste dose
ring tot zich neemt, komt telkens voor
aangename verrassingen te staan, al
zijn dat niet altijd de complete compo
sities dan toch in elk geval magnifie
ke onderdelen ervan. En die ontdek je
alleen met deze gouden doos!
Wie desondanks veertien elpees te
veel en te duur vindt, kan ook losse
platen, zoals die eerder zijn versche
nen, kopen of bijvoorbeeld de cassette
met vier platen waarop de eerste
veertien trio's van het Beaux Arts
Trio zijn vastgelegd. Op de een of an
dere manier is het echt de moeite en
de kosten waard!
JOHN KASANDER
Dertig jaar geleden verscheen
de Haydn-biografie van dr.
Hans Leerink. Ik heb het boek
toen met plezier gelezen. De
schrijver droeg het op aan col
lega Hanekroot met wie hij zo
veel quatre-mains had ge
speeld. Als zo vaak typeerde
de opdracht het boek. Het was
geen musicologische verhande
ling, maar een betoog van een
enthousiast muziekliefhebber.
Ondanks mijn sympathie
daarvoor heb ik het in dertig
jaar nooit meer ingekeken.
Niet lang daarna begon de
stroom opzienbarende Haydn-
publicaties en Leerink werd
onevenredig vlug door nieuwe
feiten achterhaald.
Twee weken geleden was er onver
wacht reden eens te gaan zoeken of ik
Leerinks Haydn nog had. Het was mij
altijd bijgebleven dat hij herhaaldelijk
schreef over de „schromelijke veron
achtzaming van de trio's". Ik geloof
dat hij dacht dat er voor klavier, viool
en cello zo'n dertig bestonden. Dat ge
tal wordt zelfs nog vermeld in boeken
die tien, twaalf jaar later uitkwamen.
Maar nu stuurt Philips een heel voor
name, goudkleurige, puur typogra
fisch uitgevoerde doos met 14 elpees,
waarop 43 klaviertrio's, stuk voor
stuk prachtig gespeeld door het Beaux
Arts Trio. Dat zijn ze dus allemaal
voor deze bezetting, behalve de twee
die als verloren worden beschouwd.
Leerink had het niet voor mogelijk
gehouden, zoals hij het niet voor mo
gelijk hield dat nog ooit de missen en
de opera's (door de grammofoon) een
nieuwe faire kans zouden krijgen.
Leerink wist heel goed waarom zijn
geliefde trio's door de beroepsmusici
vroeger stelselmatig werden gene
geerd. Het was volgens hem Haydns
eigen schuld. Hij had nooit, als Mozart
en Beethoven, geprobeerd klaviertri
o's te componeren met een onafhan
kelijke cellopartij. Zoals Bachs tweede
zoon Carl Philipp Emanuel nog in
1775 sonates publiceerde die op kla
vier konden worden uitgevoerd en al
dan niet door viool en cello konden
worden begeleid, zo ging het ook bij
Haydn in de eerste plaats om de kla
vierpartij. Die was aanvankelijk na
tuurlijk gedacht voor clavecimbel
de eerste vijf verschenen in 1767 bij
Hummel in Amsterdam maar voor
de stukken die veel later in Londen
werden gecomponeerd, zal de compo
li ay dn in hat hof uniform van da vorsten Ester hazy die hij van 1761 tot 1790
heeft gediend. Het portret is ongedateerd en van onbekende hand. In elk ge
val stelt het de componist voor in de laatste fase van zijn leven.
nist wel de Broadwood-piano's op het
oog hebben gehad. In de talloze gees
tige vondsten en de interessante door
werkingen met het hardnekkig uit
spinnen van de thematische gegevens
heeft het klavier bijna altijd de lei
ding. In de oudste stukken volgt de
viool, die gaandeweg wat zelfstandi
ger wordt, maar de cello komt zelden
veel verder dan een versterking van
de bassen in het klavier.
Toch is dit niet, zoals Leerink blijk
baar meende, de enige reden geweest
dat Haydns klaviertrio's langer dan
een eeuw zelden aan bod kwamen. In
1802 circuleerden nog talloze afschrif
ten en arrangementen van Haydns in
strumentale muziek door heel muzi
