Weinig interesse bij Turkse bevolking
voor bezoek van paus Johannes PaulusII
Brezjnjev geeft toe:
het gaat slecht met
Russische economie
Nog honderden rebellen in moskee
Sjah kan
spoedig New
York verlaten
Artsen en verpleegsters
verjagen postende stakers
bij Londens ziekenhuis
Beslissing
modernisering
kernwapens
uitstellen
UITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 28 NOVEMBER 1979 PAGINA 15
Kritiek Pravda op
Sovjet-spoorwegen
MOSKOU Het Russische partijblad
Prava heeft gisteren kritiek geleverd op
de gang van zaken bij de spoorwegen. Als
gevolg van diefstallen op grote schaal,
wordt de staat, volgens de Prava, ernstig
benadeeld.
De misstanden zouden te wijten zijn aan on
verschilligheid van het personeel. Vaak zou
den onderweg niet alleen onderdelen van de
treinen, maar ook goederen uit laadkisten
verdwijnen. Boendien zouden veel goederen
bederven doordat de verzendingen nodeloos
worden vertraagd, aldus de Pravda.
MOSKOU De Sovjet-Unie heeft dit jaar
een graanoogst geproduceerd van slechts 179
miljoen ton, een vierde minder dan de recor-
doogst van vorig jaar (237 miljoen ton). Dit
heeft de Russische president en partijleider
Leonid Brezjnjev gisteren bekendgemaakt.
Brezjnjew zei dat in termen van graanproductie
dit jaar „zeer moeilijk" was. Hij weet de slechte
oogst aan de „grillen van het weer, waarvan de
grote graangebieden van ons land in sommige
jaren te lijden hebben".
Westerse deskundigen in Moskou wijzen erop
dat het weer inderdaad een belangrijke rol
speelt bij de graanproductie in de Sovjet-Unie.
Zij menen echter dat het land tevens te lijden
heeft van grootscheepse mechanische manke
menten, tekorten aan onderdelen voor land-
bouwmaterialen, inefficënte oogstmethoden, te
korten aan mankracht, gebrekkige transport
mogelijkheden en opslagprocedures die zo ver
tragend werken dat de oogst vaak op het land
of op spoorwegemplacementen staat te rotten.
Het slechte oogstresultaat van dit jaar kwam
overigens niet geheel onverwacht. Russische
functionarissen hebben al eerder te kennen ge
geven dat de voorgenoemen 227 miljoen ton
niet zouden worden gehaald. Het is echter de
slechtste oogst geworden sinds 1975, een ramp
jaar toen slechts 140 miljoen ton van de velden
werd gehaald en een flink beroep moest wor
den gedaan op de Amerikaanse graanmarkt.
Brezjnjev maakte het slechte oogstresultaat be
kend in een toespraak tot het Centrale Comité
van de partij, aan de vooravond van de presen
tatie van de jaarlijkse begroting aan het parle
ment. In zijn toespraak wees hij er tevens op
dat de Russische economie op veel gebieden
spanningen vertoont, en hij liet doorschemeren
dat de economische doelstellingen voor volgend
jaar zullen moeten worden verlaagd. De econo
mische groei van dit jaar loopt al ver achter op
de plannen. De industriële produktie had vol
gens de verwachtingen in 1978 met 5,7 procent
moeten groeien, maar over de eerste drie kwar
talen van het jaar lag het feitelijke cijfer rond
de 3,5 procent. De olieproductie van de Sovjet-
Unie zal volgens Brezjnjev op 858 miljoen ton
uitkomen: 8 miljoen ton minder dan de doel
stelling en slechts 2 procent meer dan vorig
jaar. De 72-jarige leider verheelde niet dat, on
danks grote injecties van kapitaal en man
kracht, de Sovjet-economie niet de verwachte
resultaten zal boeken.
DJEDDAH Uit zeer goede bron is ven. Ze zijn goed bewapend en heb- enkele gijzelaars hebben. Alle uitgangen van de moskee wor-
in Mekka vernomen dat zich in de ben veel levensmiddelen en munitie, den nu bewaakt,
kelders van de moskee in Mekka die zij dagen voor de overval al naar In de eerste week van de bezetting Gezien het lot dat hun wacht, is het
u nog 200 moslimrebellen bevinden, en de kelders en riolen van de moskee heeft de nationale garde van Saoedi- niet waarschijnlijk dat zij zich zul-
Jniet „een handjevol" zoals de Saoedi- hebben gebracht. Arabië al 300 rebellen gedood of ge- len overgeven voordat zij hun laat-
Ische autoriteiten willen doen gelo- Het is ook mogelijk dat zij nog vangen genomen. ste mimi tie verschoten hebben.
jNederlanders
lin Teheran in
Igoede welstand
(Van een onzer
verslaggevers)
TEHERAN/DEN HAAG
De Nederlandse kolonie in
Iran, die uit 59 mannen, 42
vrouwen en vier kinderen
bestaat, verkeert in goede
welstand. Dit heeft ambas
sadeur W.S.J. Campagne
vanuit Teheran laten weten
aan het ministerie van Bui
tenlandse Zaken in Den
Haag. Van de Nederlanders
wonen er 44 in de hoofdstad,
onder wie veertien vrouwen,
die getrouwd zijn met Ira-
niërs. Naast de genoemden
vertoeven er nog meer Ne
derlanders binnen de gren
zen van Iran, namelijk be
manningen van helicopters
en baggerschepen. Hun aan
tal is niet precies bekend.
De regering voelt er niet voor
de ambassadeur uit Teheran
terug te roepen voor consulta
tie om zo te protesteren tegen
de bezetting van de Ameri
kaanse ambassade, aldus een
woordvoerder van het depar
tement. Men wijst erop dat een
dergelijke protestactie vermoe
delijk niets uit zou halen, ter
wijl de aanwezigheid van de
ambassadeur in deze moeilijke
tijd van wezenlijk belang
wordt geacht.
Vanuit de Amerikaanse
ambassade is dit een da
gelijkse aanblik: een joe
lende menigte die anti-
Amerikaanse leuzen
schreeuwt en portretten
van geestelijk leider Kho-
meiny meevoert.
Een Iraanse demonstrant
beeldt een parodie op Un
cle Sam als duivel uit
voor de Amerikaanse am-
bassado In Teheran.
Daarnaast een spotprent
van de sjah wiens uitleve
ring door de bezetters
van de ambassade wordt
geëist.
NEW YORK De medische behandeling van de sjah, de
verwijdering van een laatste galsteen, is zo goed verlopen,
dat de ex-vorst van Iran mogelijk deze week al het New
Yorkse ziekenhuis kan verlaten. De komende dagen wordt
onderzocht of er nog fragmenten van de steen zijn achterge
bleven en of er andere complicaties optreden. De bestraling
van het gezwel in de hals is vorige week al beëindigd. De
Washington Post publiceerde gisteren de uitlating van een
ziekenhuisfunctionaris die gezegd had dat de sjah vandaag
of morgen zou vertrekken.
President Carter heeft gisteren geklaagd over de behandeling
van de gijzelaars in de ambassade in Teheran. Volgens Carter
worden de gijzelaars gestraft als zij spreken en zijn ze zelfs met
pistolen bedreigd. Carter noemde de behandeling „onterend".
De gevangenen worden al 23 dagen met gebonden handen en
voeten in gijzeling gehouden. De studenten hebben explosieven
bij zich die zij tegen de gijzelaars kunnen gebruiken in geval van
een bevrijdingsactie en zij zouden de ambasade hebben onder
mijnd.
Carter maakte ook duidelijk dat de eer van zijn land op het spel
staat en dat hij niet zal buigen voor chantage, ongeacht het risico
voor de gijzelaars. Ook als de gijzelaars ongedeerd vrijkomen is
de kwestie hiermee nog niet afgelopen.
Voorlopig blijven de Verenigde Staten echter de voorkeur geven
aan tactische overwegingen: zij wachten tot het eind van de
week op een debat in de Veiligheidsraad, die gisteren na een
korte bijeenkomst werd verdaagd tot vermoedelijk zaterdag. Mi
nister Vance zal dan in de raad mogelijk zijn Iraanse collega
Bani-Sadr ontmoeten. Volgens ayatollah Khomeiny is de Veilig
heidsraad echter niet bevoegd in de zaak van de gijzelaars.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Dokters en verpleegsters van
het Charing Cross-ziekenhuis in de Lon-
dense gemeente Fulham zijn er in ge
slaagd de stakersposten, die daar sinds
vijf weken de ingangen versperren, te ver
drijven. Het medisch personeel en zelfs
enkele ongeneeslijke zieke patiënten hou
den nu zelf de wacht voor het ziekenhuis
om leveranciers van stookolie op te van
gen en er voor te zorgen, dat de onmisbare
brandstof wel degelijk geleverd wordt.
Maar de 55 technici van Charing Cross Hos
pital zijn nog niet van plan hun wilde staking
op te geven. Openbare protesten schijnen hun
niet te deren. De stakers geven zelfs geen ge
volg aan het bevel van hun vakbond om zon
der verwijl weer aan het werk te gaan.
Dit conflict werd vijf weken geleden veroor
zaakt door het ontslag van een lid van het
technische onderhoudspersoneel, dat gewei
gerd had om een nieuwe luchtfilter te plaat
sen in een van de operatiezalen.
De stakers probeerden het ziekenhuis te iso
leren. De tankwagens, die stookolie aanvoer
den, werden nog maar sporadisch doorgela
ten. Hierdoor ontstonden problemen, niet al
leen wat betreft de verwarming van het zie
kenhuis, maar ook voor de keukens, de was
serij en de sterilisators.
Het moderne Charing Crossziekenhuis werkt
nu op minder dan halve kracht. Er kunnen
geen operaties meer gedaan worden. Meer
dan de helft van de 787 bedden zijn niet in
gebruik. Acht te vroeg geboren babies wer
den elders in veiligheid gebracht.
Een protestbetoging van 250 dokters, ver
pleegsters en enkele kankerpatiënten heeft
tot gevolg gehad, dat de stakersposten de
plaat gepoetst hebben.
Nieuw abortusproces in Spanje
MADRID Een maand na- ces voor tegen 13 vrouwen, we-
dat feministische demonstra- gens onwettige abortus,
ties op grote schaal leidden De aanklagers eisen tegen een
tot de verdaging van een 50-jarige moeder van negen
groot abortus-proces in het kinderen 29 jaar gevangenis-
noorden van Spanje, bereidt straf. Zij wordt beschuldigd
de staat nu in Madrid een pro- van het uitvoeren van de
abortussen. Onder de beklaag
den bevindt zich ook een we
duwe, tegen wie drie jaar is-
geëist wegens het doorgeven
van het telefoonnummer van
de vrouw die de abortussen
uitvoerde.
KOPENHAGEN
De Deense re
gering heeft gis
teren laten we
ten, dat het de
NAVO zal voor
stellen om de be
slissing over de
modernisering
van de kernwa
pens in West-Eu
ropa een half
jaar uit te stel
len.
Volgens minister
van buitenlandse
zaken Kjeld Ole-
sen kan in die zes
maanden met de
Sovjet-Unie wor
den onderhandeld
DEENSE REGERING:
over ontwape- Oleson, bestaat er
ning. „Maar wan- geen alternatief
neer de Sovjet- meer voor de in-
Unie faalt deze stallatie van nieu-
gelegenheid aan we kernwapens in
te grijpen", aldus West-Europa.
(Van onze speciale
verslaggever Piet Tummers
ANKARA De reis van
paus Johannes Paulus II
naar Turkije, die vandaag
is begonnen verschilt dui
delijk van zijn reizen naar
Polen, Mexico, Ierland en
de Verenigde Staten. Dit
maal stromen geen pelgri
merende mensenmassa's
naar de drie grote steden
Ankara, Istanbul en Izmir,
diè door de paus worden
bezocht. Hij speelt geen
thuiswedstrijd voor eigen
volgelingen, doch bevindt
zich in een land waar offi
cieel godsdienstvrijheid
heerst, maar waar christe
nen op zijn zachtst gezegd
niet helemaal voor vol
worden genomen. Er is dan
ook nergens getimmerd
aan hoge podia met altaren
op plekken, waar plaats is
voor enorme volksmassa's.
Nergens hangt een geel-
-witte pauselijke vlag.
Het pauselijke bezoek lijkt de
massa van de Turkse bevol
king weinig of niets te inte
resseren. De chauffeur van
de taxi die ons van het vlieg
veld naar het hotel bracht,
had er zelfs nog niets over
gehoord. „Wordt dit dan het
tweede bezoek van Paulus VI
aan Turkije?", vroeg hij ons,
nadat hij zichtbaar zijn ge
heugen had gepijnigd. Dat
Paulus VI al meer dan een
jaar geleden overleden is en
aan zijn tweede opvolger toe
is, was nieuw voor hem,
maar erg onder de indruk
bleek hij er niet van te zijn.
De Turkse regering komt het
pauselijk bezoek op dit ogen
blik minder goed gelegen.
Terwijl Vaticaanse woord
voerders volhouden dat de
paus door de Turkse regering
is uitgenodigd, valt aan
Turkse zijde te vernemen,
dat het initiatief nauwelijks
twee weken geleden van het
Vaticaan is uitgegaan en dat
men in Ankara eigenlijk
voor het blok is gezet. Tur
kije, dat prijs stelt op goede
verhoudingen met het wes
ten, kon moeilijk het verzoek
om een uitnodiging afwijzen.
De belangrijkste Turkse
krant, Hurriyet, schreef gis
teren, dat de paus een ver
keerde datum voor zijn be
zoek heeft gekozen. Zoals be
kend, is bij deze keuze uitge
gaan van de feestdag van St.-
Andreas, patroon van de oos
terse kerk,- iets wat de over
grote meerderheid van de
Turken niets zegt.
Burgers van Ankara poseren met een krant die naar aanleiding van het dreigement aan de paus
de kop voert: „Gaat hij doden of wordt hij gedood".
Iedereen hoopt nu maar dat
Johannes Paulus II geen on
doordachte dingen zal doen,
zoals zijn voorganger Paulus
VI. Deze viel in 1967 bij zijn
bezoek aan de Haya Sofia
spontaan ter aarde om de
grond te kussen van wat eens
de hoofdkerk der christen
heid was. Zo'n gebaar zou nu
niet in goede aarde vallen en
zou ernstige gevolgen kun
nen hebben, nu van Iran uit
de bij sommigen latent aan
wezige anti-christelijke ge
voelens worden aangeblazen.
Turkse terroristen hebben
het dreigement laten horen,
de paus te zullen ontvoeren
tijdens zijn bezoek. Het
maakt de taak van de min
derheidsregering van Demi-
rel er niet eenvoudiger op.
De aandacht van de meeste
Turken is momenteel gericht
op andere dingen, zoals de
gebeurtenissen in het buurt-
land Iran en de heiligschen-
nende daden, die verleden
week in Mekka zijn gepleegd.
Het eigen land zorgt trou
wens ook voor de nodige op
winding. De drie grote steden
van Turkije, die de paus be
zoekt, zijn haarden van ter
roristen, waar gemiddeld vijf
doden per dag vallen. In de
straten van de grote steden
wemelt het van gewapende
militairen en politie-patrouil-
les.
Tot nu toe hebben de Turkse
massa-media weinig aan
dacht besteed aan de ontmoe
ting tussen de patriarch van
Constantinopel, Demetrius I,
en de paus van Rome. Het
aantal christenen in Turkije
wordt door de leiding van de
orthodoxe kerk geschat op
een miljoen, maar een schat
ting van 250.000 lijkt dichter
bij de waarheid te zijn. Van
hen behoren er 25.000 tot de
rooms-katholieke kerk. De
bevolking van Turkije telt te
gen de 45 miljoen zielen.
Officieel heerst er gods
dienstvrijheid, maar hetgeen
de naar Nederland gevluchte
christen-Turken hebben ver
teld wekt de indruk, dat die
vrijheid van kleine, in de di-"
aspora levende christenen te
midden van een islamitische
wereld slechts betrekkelijk
is.
Anders dan twaalf jaar gele
den toen de Turkse regering
Paulus VI zeer formeel tege
moet trad, heeft de huidige
regering met aan het hoofd
president Fahri Koroturk en
minister- president Demirel
zich ingespannen om Johan
nes Paulus II een waardig
onthaal te bieden. Rekening
houdend met de gevoelens
van de bevolking en haar
geestelijke leiders, laat men
dit onthaal niet zozeer de
paus van Rome dan wel het
hoofd van de Vaticaanse
staat ten deel vallen.
Wat dat betreft is Turkije
welwillender dan Grieken
land, waar het opperste ge
rechtshof onlangs de plannen
van premier Karamanlis
heeft gedwarsboomd, om di
plomatieke betrekkingen met
de Heilige Stoel aan te kno
pen. De beslissing zou onder
druk van de orthodoxe kerk
in Griekenland zijn genomen
en dat maakt duidelijk, dat
de weg naar een hereniging,
ondanks de vriendschapsbe
tuigingen tussen Rome en
Constantinopel deze week,
nog zeer lang kan zijn.
Aard
schokken
in Iran
WASHINGTON De Ameri
kaanse geologische dienst
heeft gemeld dat zich gisteren
een tweede zware aardschok
in het noordoosten van Iran
heeft voorgedaan. Deze had de
kracht van 7.3 op de schaal
van Richter. Het epicentrum
zou liggen op 720 km ten oos
ten van Teheran. Eerder op de
dag had het officiële Iraanse
persbureau Pars melding ge
maakt van een schok met een
kracht van 5.4 op de schaal
van Richter rondom de stad
Masjad in het noordoosten van
Iran.
Betico Croes voorzit
ter Antilliaans parle
ment
WILLEMSTAD Het parle-
ment van de Nederlandse An
tillen heeft Betico Croes giste
ren voorgedragen als haar
nieuwe voorzitter. Croes is lei
der van de Arubaanse politie
ke partij MEP.
Croes wordt de opvolger van
Frans D. Figaroa. Hoewel pre
mier Van Agt het afgelopen
vrijdag nog niet wilde bevesti
gen, is het op de Antillen een
publiek geheim, dat Figaroa
op 1 december zal worden be
noemd tot gezaghebber van
het eilandgebied Aruba.
Spaanse socialisten
willen onderzoek
Baskische gevange
nen
MADRID De Spaanse Soci
alistische Partij PSOEheeft
gisteren in het parlement
voorgesteldeenparlementaire
commissie in te stellen, die de
situatie van de Baskische ge
vangenen is Spanje moet on
derzoeken. Ook heeft de PSOE
de Spaanse regering vragen
gesteld over de gezondheids
toestand van de Baskische ge
vangenen.
Politieke waarnemers be
schouwen het voorstel van de
Spaanse Socialisten als een ge
baar van goede wil tegenover
de Baskische afscheidingsbe
weging ETA Politico-Militar,
die nu al 16 dagen het Spaanse
parlementslid Javier Ruperez
in gijzeling houdt. De ETA eist
in ruil voor zijn invrijheidstel
ling de vrijlating van zes van
haar leden die in de gevange
nis zitten.
