Bart Smit
vestigt
speelgoed
imperium op
kolossale
puinhoop
even leuk, en dan: hup, op zolder of bij het
grof vuil. Rages komen vaak overwaaien
uit de vakantielanden. We houden de
ontwikkelingen daar heus wel in de gaten.
We hebben spionnen op de Spaanse en
Italiaanse stranden. Maar als we een rage
bespeuren, gaan we altijd achterop zitten.
We lopen nooit vooruit. We zijn in dat
opzicht conservatief. We zeggen ook
tegen de klant waarom we het artikel niet
voeren. We zeggen waarom we er niet
achter staan. We zijn niet bang om nee te
verkopen".
Nee verkopen hoort er in de
speelgoedpaleizen van Bart Smit bij. We
komen over de omstreden
computerspellen te spreken. „Ik vind ze
prima", zegt hij, „zolang de mensen er
niet door vereenzamen. Het moeten
gezelschapsspellen blijven. Er is wel
beweerd dèt die elektronische spellen de
creativiteit van de mens in de weg staan
en dat ze daarom uit den boze zijn. Nou,
op die mening keert men met rasse
schreden terug. Computerspellen hebben
de toekomst. Maar voor een kind dat op
z'n eentje in een hoekje met zo'n
elektronisch spel gaat zitten is het
natuurlijk een ramp. O ja, dat soort spellen
bestaat bij de vleet. Maar wij hebben ze
tot nu toe niet in ons assortiment
opgenomen. Neem het speelgoed waarin
een zendertje is ingebouwd dat op
stemgeluid reageert. Je kunt tegen een
auto of een hond roepen: naar links, en
dan gaat hij naar links. Een regelrechte
flop, ondanks het vele geld dat In de
ontwikkeling Is gestoken. Niet functioneel.
Wat heeft een kind nou aan speelgoed
waar hij alleen maar tegen kan
schreeuwen? Waanzin".
Gekke ouders
Standpunt van Bart Smit: „Elektronische
spellen mogen geen vervanger zijn van het
traditionele spel; hoogstens een aanvulling
erop. En zo zijn ze ook ontwikkeld; voor
andere groepen, oudere groepen. Of ze
toch in te jonge handen kunnen vallen?
Luister: ik neem aan dat ouders die een
spel van 139 gulden kopen, hun verstand
gebruiken. Bovendien verschaffen wij in
onze winkels duidelijke informatie. Maar
ja, het gevaar dat ze in te jonge handen
vallen, blijft natuurlijk bestaan. Je hebt'
gekke ouders".
Hetgeen Bart Smit tot een uitspraak
verleidt die hij, zijn zakelijk instinct
gehoorzamend, liever binnen het bolwerk
zijner tanden zou houden, maar die hij als
wijze Sinterklaas toch wel over de baard
kan krijgen. Luister. „Elk nieuw stuk
speelgoed moet door de ouders bij het
kind geïntroduceerd worden. Dat is een
eerste vereiste en daar ontbreekt het
nogal eens aan. Wanneer je het
allermooiste speelgoed koopt, maar je
leert je kind niet hoe het ermee moet
spelen, kun je het wel vergeten. Een kind
moet even op gang gebracht worden, een
stootje krijgen, hoe eenvoudig of
ingewikkeld een stuk speelgoed ook Is.
Het moderne speelgoed is prima.
Uitgedokterd door knappe koppen.
Mankeert niets aan. Maar wat erin zit,
moet eruit worden gehaald en dat dienen
de ouders hun kinderen te leren, al Is het
één keer, één ochtend. En daar kunnen of
willen ouders geen tijd voor vrij maken".
PIET SNOEREN
is voor kinderen
veel méér dan een
plezierige
jdspassering. Spelen
bet stap voor stap
hanteren van die
gevaarlijke grote
lensenwereld. Goed
elgoed kan daarbij
enorme stimulans
Hoe verlangend,
niet te zeggen
I verlekkerd, kinderen
I naar die stimulansen
1 kunnen uitzien, mag
blijken uit
nevenstaande foto-
1 reportage, die Milan
Konvalinka dezer
[dagen maakte in een
speelgoed-
speciaalzaak. Voor
^Volendammer Bart
Smit zijn de
bouwdozen, de de
autootjes en de
treintjes niet zozeer
stimulans tot als wel
et van het spel. Hoe
Noordhollandse
zakenman de grote
mensenwereld
9rt. legde hij uit
i verslaggever Piet
Snoeren.
DE VOLENDAMMER
EN ZIJN HANDKAR...
Foto's: Milan Konvalinka
n gi
iag
aanc OLENDAM De speelgoedbranche
an. I in vandaag en morgen vertoont
3 vo nterklazerige trekjes. Kostte een
irenommeerd stuk als de Fisher Price
irkeergarage vorig jaar nog 89 gulden
l, nu betaalt men er slechts 59 gulden
)har I voor. De minstens even vermaarde
:rsu ethrity Centres zijn gezakt van 49
ft, s tlden 50 naar 27 gulden 50.
in p< Ijsdalingen van tientallen procenten
erd gelijk blijken aan de orde van de dag.
eg et wel", zegt Bart Smit, „het gaat niet
:ten Nis om aanbiedingen..., lokkertjes. Ik
le l< m een hele reeks speelgoedartikelen
tot i oemen die aardig onder druk staan en
eve rtgene mij zal de ontwikkeling van
arbij ikkende prijzen doorzetten",
dit
>paï irt Smit. Placht In Volendam en
itsel instreken rond te gaan met een handkar
htpl >1 grutterswaren plus wat koppen en
no< ihotels of een stukje speelgoed. „Dat
ifwij «ed je erbij, anders kon je de zaak niet
is i raaiende houden". Nam in 1967 de
spo King van zijn ouders over en besloot al
nie |n kaarten op speelgoed te zetten. „De
;n I ieelgoedbranche was toen een kolossale
linhoop. Nogal wat zaken verkochten
teelgoed, maar het gebeurde
rschrlkkelljk amateuristisch. Ze brachten
Ni bijeengeraapt zootje, zo van: de
uut isnsen nemen het toch wel af, want er
- lai |n altijd jarige kinderen en Sinterklaas
..'s &mt altijd terug".
nde In in een succesverhaal van Amerikaanse
Het luro? Hier volgt het. Dat eerste jaar
t va lalde Volendammer Bart Smit een omzet
en I in 100.000 gulden. Nu, anno 1979, hoopt
P'l Ij over de 32 miljoen gulden-heen te
oo chieten. Het winkeltje in het palingdorp
5 Pr ld precies twaalfëneenhalf jaar nodig om
RAI te flroe'en tot een keten van 21 filialen,
tlrspreld over heel het land. Bart Smit
lag het Mohammed Ali nazeggen: „Ik ben
grootste". En nog verder wil hij
stoten. Hij aast op nieuwe
Igingspunten: „Mits ik er een
tarandeerde omzet van een miljoen per
kan verwachten, want anders heb je
de speelgoedbranche geen zakelijke
:is. Dan moet je pa en ma en de hele
lilie achter de toonbank zetten"
|)p volle toeren
I assortiment van Bart Smit beloopt
|5.000 tot 18.000 speelgoedartikelen,
lor de opslag is 4000 vierkante meter
izijnruimte nodig. Het formaat
I van een vlakgummetje tot een
biljard of een schommel van twee
iter vijftig. Goedkoopste artikel: een
I van 5 cent. Duurste: de Adolf Berm
i modelschip met radiografische
kturlng van 2500 gulden.
I speelgoed-imperium draalt deze
anden op volle toeren. Bart Smit:
[Alleen In november al moeten we een
:et van 6,5 tot 7 miljoen halen. Met
ember erbij moet dat 11 miljoen zijn.
jet is een krachttoer de 21 winkels te
orraden. We hebben er elke nacht
r gigantische trucks voor rijden,
naai werken we met 250 man
oneel. nu met meer dan 325. Het is
i en nog eens pezen geblazen",
formule, het geheim van het succes:
heb verteld wat een kolossale,
teuristische puinhoop de
peelgoedbranche was toen ik begon,
•ou, wij hebben het gewoon anders
Ingepakt. Een keurige, overzichtelijke
presentatie. Een zo volledig mogelijk
assortiment. En het belangrijkste
vakkundig personeel dat wist waarover het
praatte, dat in staat was goede adviezen
te geven. Zoiets bestond in 1967 helemaal
niet. Noem het een groot gat in de markt.
Dat hebben we gepakt en daarmee zijn we
de grootste van Nederland geworden. Ik
durf zeggen dat wij de stoot hebben
gegeven tot het volwassen worden van de
speelgoedbranche, want de concurrentie
ging ons natuurlijk nadoen. Maar het geldt
ook in ander opzicht, die volwassenheid.
Letterlijk. Na de geboortegolf die
Nederland gekend heeft, liep het kindertal
enorm achteruit. Wij hebben toen als
eerste ingezien: wil de branche overeind
blijven, dan moet je ook speelgoed aan de
jeugd in de puberteit en zelfs aan
volwassenen zien te verkopen. Je mag je
niet vastklitten aan kinderen, want die
groep wordt steeds kleiner. Je dient
andere, grotere groepen te benaderen".
Omgekeerde wereld
Waarmee het succesverhaal van de
Volendammer en zijn handkar allerminst
eindigt. Integendeel: een volgend stadium
van het gesprek legt bloot waarom de
prijzen van speelgoed zo'n spectaculaire
daling vertonen. Het blijkt een beetje het
verhaal van de omgekeerde wereld.
Bart Smit: „We moesten wel een gedurfde
en geforceerde groei doormaken om bij
de bron te kunnen komen. Nu is dat
voorbij en kunnen we het desgewenst
kalmer aan doen. Nu zijn we vanwege
onze omvang interessant voor iedere
fabrikant, waar ook ter wereld. We hebben
geen dure tussenschakels meer nodig.
Maar toen we begonnen was het anders.
Toen moest je bij grossiers aankloppen,
want voor rechtstreeks contact met de
fabrikant was je te klein; die zag je niet
zitten. Ik heb gezegd: en toch accepteer ik
geen tussenkanalen; ik wil kopen bij de
bron. Dus moet ik een hoge omzet zien te
halen. Mijn drang om groot te worden is
eigenlijk Ingegeven door mijn besluit om
alle kanalen tussen fabrikant en
consument uit te schakelen".
In wezen een oud verhaal. Drankenhallen,
meubelpaleizen, weidewinkels..., ze
berusten op hetzelfde principe en ze staan
er al lang. De speelgoedbranche kwam
achteraan hollen. Dat is voorbij. Bart Smit
en de zijnen kunnen hun artikelen bij
duizenden, tienduizenden stuks tegelijk
Inkopen. Daardoor ook kon het prijspeil
van speelgoed vorig jaar al stabiel blijven
en dit jaar aanzienlijk zakken.
Prijsafbraak
„Het blijft zo", voorspelt Bart Smit. „De
prijsafbraak in de speelgoedbranche gaat
door. De consument zal dit heel duidelijk
In zijn portemonnee merken". Want er is
meer. Er bestaat ook nog zoiets als wat in
de vaktaal „een grijze markt" heet.
Daaronder verstaat men allerlei niet-
gespecialiseerde zaken (supermarkten zijn
er sterk in), die speelgoed in hun
assortiment opnemen wanneer het hun
uitkomt. Ze hoeven op dat speelgoed niet
de bruto winst te maken die een
speciaalzaak nodig heeft om te kunnen
draaien, en gaan onder de prijs hangen.
„Het gevolg is dat er in de
speelgoedbranche gewonden en doden
zullen vallen", voorspelt Bart Smit. „Alleen
de sterksten zullen overleven. En die gaan
dan weer in de concurrentieslag met
elkaar".
Steeds goedkoper speelgoed, monkelt
Sinterklaas ih zijn baard en laat de
tabberd gul wapperen. Want ook dat ziet
Bart Smit gebeuren. „Ik ben niet bang
voor de geluiden van versobering die je
allerwegen hoort. Goed speelgoed tegen
een goede prijs blijft in". Hoe gaat dat
eigenlijk bij hem thuis, waar hij, de
speelgoedkeizer, Sinterklaas mag spelen
voor een zoon van tien en een dochter van
negen? Hij blijkt het niet te weten. „Ik
weet niet wat ik de kinderen geef. Dat laat
ik over aan mijn vrouw". Hij pakt de
telefoon om te informeren. De surprise van
vorig jaar, aldus het antwoord, heeft voor
de zoon uit een aanvulling van zijn
technisch lego en voor de dochter uit een
pop met kleren bestaan. „Het is bij ons
echt niet zo", zegt Bart Smit, „dat we
maar uit het magazijn nemen omdat het er
toch voor het pakken staat. O nee. Mijn
vrouw gaat zelf naar de winkel en daar
betaalt ze zelf. Ik hoop alleen dat het een
winkel van Bart Smit Is. Dan krijgt ze de
korting die voor ieder personeelslid
gebruikelijk is".
Zwarte Piet
Rage-artikelen vormen de Zwarte Piet van
Neerlands grootste Sinterklaas. Hij
koestert er een bang ontzag voor. „Je
moet er uiterst achterdochtig mee
omspringen. Neem de hoelahoep van
vandaag. Tienduizenden worden ervan
verkocht. Maar het kan van de ene dag op
de andere afgelopen zijn en gooi dan je
voorraad maar in het water, want je raakt
hem aan de straatstenen niet meer kwijt.
Ach, kinderen doe je met zo'n
eendagsvlieg toch ook geen plezier? Het is
