Hoofdgetuige proces Siert
Bruins is veel vergeten
Rumoer om
afscheidsbrief
Boulin
Trieste kinderen in Oost-Timor
Zwarte vakbonden
niet erkend door
bedrijven Z.-Afrika
CURIE-KARDINAAL
HEKELT THEOLOGEN
Vraag naar verandering neemt
toe na het proces in Praag
Gemeenten moeten kleine
bedrijven helpen bij uitbreiding
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 1 NOVEMBER 1979 PAGINA
PARIJS De publicatie van de brief van de door zelf
moord om het leven gekomen Franse minister van ar
beid Robert Boulin kan gevolgen hebben voor de posi
tie van degenen die Boulin in zijn brief beschuldigt.
De brief is door Boulin, vlak voordat hij zich in een
meertje bij Ramhouillet het leven benam, naar het
persbureau AFP, naar kamervoorzitter Chaban Del-
mas en twee Franse kranten gezonden.
Boulin beschuldigt op de eerste plaats de „paranoïde, leu
genachtige en perverse oplichter en afperser Tournet" die
hem een stuk grond verkocht had. Verder beschuldigt hij
de jonge onderzoeksrechter R. van Ruymbeke die met de
oplichter gemene zaak heeft vanwege „zijn misplaatste am
bitie en zijn haat jegens de gemeenschap, die verblind was
door zijn hartstocht een minister de das om te doen, en die
de rol van een ster en een Saint-Just wilde spelen". Van
Ruymbeke zou Le Monde hebben geïnspireerd tot een arti
kel waarin de financiële transacties van Boulin aan de
orde werden gesteld. Van Ruymbeke zou opzettelijk een
beroepsgeheim hebben laten uitlekken.
Vervolgens beschuldigt Boulin minister Peyrefitte (even
eens Gaullist) van justitie, omdat deze onverschillig geble
ven was tegenover het machtsvertoon van de rechter van
onderzoek „omdat hij meer begaan is met zijn carrière dan
met het behoorlijk werken van de justitie". Boulin beschul
digt het blad Le Canard Enchainé van zijn „diepe roeping
tot kwaadwillendheid" en Le Monde die zich min of meer
als spreekbuis van Van Ruymbeke heeft laten gebruiken.
De Gaullistische kamervoorzitter en persoonlijke vriend
van Boulin, Chaban Delmas, die enkele uren na het be
kend worden van de dood van de minister gesproken had
van „moord", herhaalde dit gisteren. In een radio-inter
view verklaarde hij: „De moordenaar van Robert Boulin is
degene die het dossier publiceerde".
De brief van Boulin heeft tot felle reacties geleid. Make
laar Henri Tournet zegt een tegenaanval te zullen uitvoe
ren. Hij noemt „het enorme fatsoen dat Boulin zou hebben
gehad gewoon geklets. Waarom verzekerde hij mij openlijk
van zijn vriendschap. Waarom schreef hij op 29 januari
1979 dat ik geheel te goeder trouwn ben". Tournet zegt:
„Ik heb me niet van hem bediend om bouwvergunningen
te krijgen. Hij heeft mij gevraagd hem grond te verkopen,
en hij heeft mij beloofd de afgifte van de bouwvergunnin
gen te versnellen. Ik heb me niet van hem bediend, maar
hij heeft zich van mij bediend".
Minister Peyrrefitte volstond met een nietszeggend com
muniqué. De Franse president herdacht Boulin in de kabi
netsvergadering als een „eenvoudig en rechtschapen man,
die geen weerrstand heeft kunnen bieden aan de kwellen
de campagne tegen hem". Giscard veroordeelde dergelijke
campagnes.
(Van onze correspondent Ami van
Vree)
HAGEN Eén van de belangrijkste
getuigen in het proces tegen Siert
Bruins (die ervan wordt verdacht di
rect betrokken te zijn geweest bij de
moord op de gebroeders Sleutelberg
in april 1945 bij Delfzijl) blijkt vrij
veel te zijn vergeten over de gebeur
tenissen in die laatste oorlogsjaren.
Het is Heinrich Bordeaux, thans 71
jaar, die toen hoofd van de SD in
Delfzijl was en als zodanig de meer
dere van de aangeklaagden Bruins
en Neuhauser was.
De lange, kordate man met zijn spier-
wittê haar die gisteren als getuige op
trad, kan zich allerlei namen en details
niet meer herinneren en zegt voortdu
rend tegen de rechter die de eerdere
uitspraken van Bordeaux voor zich
heeft: „Als dat allemaal in die papieren
van u staat, is het waar. Ik heb nooit
gelogen." Bordeaux is in 1949 in Neder
land tot tien jaar gevangenisstraf ver
oordeeld voor de uitvoering van vijf
doodvonnissen over Nederlandse ver
zetstrijders die hem van hogerhand wa
ren bevolen en waarbij enkele malen
ook de thans aangeklaagden waren be
trokken. Bordeaux heeft deze vonnis
sen nooit proberen te verdoezelen. La
ter is hij nog enkele keren over de
zaak-Sleutelberg ondervraagd, het
laatst in 1962.
Werkelijk nieuwe gezichtspunten zijn
er gisteren in Hagen dan ook niet aan
de dag getreden, integendeel, de oude
dossiers blijken de meeste waarde te
hebben. De 'bekentenis' van Bruins,
dat hij, naar zijn eigen zeggen, aan een
standrechtexecutie heeft deelgenomen,
is van weinig belang aangezien dit al
gemeen bekend was. Onduidelijk is ge
bleven waar het om gaat, namelijk wie
van de twee aangeklaagden de gebroe
ders Sleutelberg heeft doodgeschoten.
Van de vermoorden weet Bordeaux nu
alleen nog dat zij hem als gevangenen
waren toegeschoven en dat hij ze weer
naar de Wehrmacht had willen terug
brengen omdat hij geen enkele be
voegdheid had en ook geen mogelijkhe
den zag hen te bewaken en te voeden.
Evenals vroeger ontkent hij ten stellig
ste het bevel te hebben gegeven de ge
vangenen te doden. Dat zij vermoord
zijn, heeft Borddaux pas veel later ver
nomen. De Nederlandse getuige Kooy,
eveneens 71 jaar, die als lid van de cri
minele recherche in Groningen ver
schillende SD'ers uit Delfzijl, onder wie
Bordeaux en Neuhauser na de oorlog
heeft ondervraagd, weet uit eigen her
innering ook niet meer zoveel van wat
er toen allemaal is gezegd. Hij heeft de
dossiers erop moeten nalezen. Wel
heeft hij de indruk behouden dat Bor
deaux toendertijd een volstrekt be
trouwbare indruk heeft gemaakt.
Voor Bordeaux en Neunhauser had het
weerzien iets van een reünie. In de
pauze van het proces gingen ze, in op
geruimde stemming, samen naar de
kantine om daar te lunchen. Met
Bruins was de verhouding uiterlijk niet
zo goed. Die zocht zijn heil alleen, bij
een broodje kaas in een naburige kon-
ditorei.
Treinramp bij
Djibouti,
zestig doden
DJIBOUTI (UPI) Naar
schatting zestig treinreizigers
zijn omgekomen en tachtig ge
wond toen gisteren op 49 km
van Djibouti, hoofdstad van
het gelijknamige Oostafri-
kaanse staatje een trein is ont
spoord bij de afdaling van een
heuvel. Ónder de slachtoffers
zijn geen buitenlanders.
Voedselprijzen
in China omhoog
PEKING (UPI) De rege-
ring in Peking heeft aange
kondigd dat de prijzen
een aantal levensmiddelen
met meer dan 30 pet zullen
worden verhoogd.
Het betreft de prijzen van on
der meer vis, vlees en eieren.
Voorts is besloten dat de Chi
nezen met de laagste inko
mens gemiddeld 12,5 pet meer
zullen verdienen.
Verzwakt, ziek en hongerig hurken deze kinderen
in het voormalige, maar door Indonesië bezette,
Portugese deel van Timor bijeen. Volgens berich
ten uit Australië zouden rond de 100.000 mensen in
Oost-Timor het leven hebben gelaten als gevolg
van de guerrillagevechten en voedselgebrek.
MINISTERS IN RAPPORT:
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Nederlandse bedrijven in Zuid Afrika blij
ken de vakbonden van zwarte werknemers nauwelijks te
erkennen, hoewel zij daartoe de intentie hebben. Meestal is
de erkenning afhankelijk van een uitdrukkelijke wens van
de (zwarte) arbeiders zelf of het multi raciale karakter van
de vakbond. Dit blijkt uit een rapport van minister Van der
Klaauw (Buitenlandse Zaken) en Van Aardenne (Economi
sche Zaken) over de naleving, verleden jaar, van de EG-ge-
dragscode voor bedrijven uit lidstaten met vestigingen in
Zuid-Afrika.
Slechts zeven bedrijven volgden de in september 1977 vastge
stelde EG-richtlijnen voor de (minimum)lonen. Over het toepas
sen van het beginsel „gelijk loon voor gelijke arbeid" blijkt uit
het rapport weinig. Veertien bedrijvèn maakten melding van dit
beginsel, maar het blijft onduidelijk, of zij het verleden jaar ook
werkelijk toepasten. Slechts vier bedrijven rapporteerden speci
ale regelingen voor hun zwarte werknemers. Zeven onderne
mingen hadden, zo blijkt uit het rapport, een volledige ophefing
van de rassenscheiding doorgevoerd.
In een commentaar noemt Buitenlandse Zaken de rapporten
van de bedrijven bemoedigend. Het ministerie tekent daarbij
aan. dat niet alle bedrijfsrapporten even duidelijk zijn en soms
zelfs summier. Maar het is volgens Buitenlandse Zaken verheu
gend. dat de EG-code voor bedrijven in Zuid-Afrika een factor
van betekenis blijkt te vormen.
Geweld in El Salvador
SAN SALVADOIR Guerrillastrijders in El Salvador hebben
gisteren een ex-lid van de nationale gardé en een jong familielid
doodgeschoten en de ambassade van Guatemala in San Salvador
onder vuur genomen. De aanval op de ambassade werd met
traangas en schoten in de lucht afgeslagen.
(Van onze correspondente Piet Tummers)
ROME „Hans Küng negeert de godheid van Christus. De
dominicaan Edward Schillebeeckx trekt de aanwezigheid
van Christus in de Eucharistie in twijfel, evenals het myste
rie van de Drievuldigheid. Schoonenberg verkondigt op
nieuw de ketterijen van Arius en Nestorius. Karl Rahner,
een „voorbeeldig Jezuiet", dreigt de bovenzinnelijke christo
logie te veranderen in een zaak van het geweten.
Deze vier befaamde theologen, van wie Rahner als de grootste
ter wereld wordt beschouwd, behoren tot de meest verantwoor
delijken voor de gevaarlijke omwenteling, die niet alleen de the
ologische wetenschap bedreigt, maar ook de hele kerk van
Christus".
Dit zou volgens het Romeinse blad „Paese Sera" de curie-kardi
naal Pietro Parente hebben gezegd, voorheen professor in de
dogmatische theologie aan de stedelijke universiteit van Rome.
tijdens een aanval die hij richtte op „de vermetele progressie
ven, die de theologie hebben gereduceerd tot antropologie".
Kardinaal Parente wordt beschouwd als een der intiemste
vrienden van paus Johannes Paulus II. Het Vaticaanse blad Os-
servatore Romano wijdde onlangs een halve pagina aan het
werk van Parente.
(Van onze correspondente
Hella Piek)
PRAAG Vorige week zijn in Tje-
choslowakije zes strijders voor de
mensenrechten veroordeeld. De Wes
terse wereld was deze keer zeer eens
gezind in haar oordeel over het pro
ces. Zelfs de communistische partijen
in het Westen hebben zeer felle kri
tiek op het Tsjechische regime geuit.
Vele mensen staken niet onder stoe
len of banken dat ze zich bedrogen
voelden.
Maar in Oost-Europa is er slechts zij
delings melding gemaakt van het pro
ces. In landen waar de media onder
strenge controle van de overheid
staan, spreekt de stilte vaak voor
zich. Toch lijdt het weinig twijfel dat
vele kameraden in het Warschau-blok
uiterst ongelukkig zijn met de gebeur
tenissen in Praag.
Sommige landen zoals Oost-Duitsland en
Roemenië lijken zich vooral druk te ma
ken over de ongelukkige aanpak van de
Tsjechische regering. Het proces, en
daarmee het onderdrukkingsbeleid,
heeft de maximale aandacht van de we
reld getrokken. Maar andere landen
zoals Polen en Hongarije lijken nu van
mening te zijn dat men de druk tot ver
andering niet langer volledig kan nege-
Op dit moment is Hongarije het meest
aangehaalde en het meest bewonder
de voorbeeld van een Oostblokland
dat geleidelijk aan een soepeler en men
selijker socialisme wil invoeren. De Hon
gaarse partijleider, Janos Kadar, heeft de
les van de Ópstand van 1956 ter harte ge
nomen en probeert betere levensomstan
digheden te creëren, zodat de bevolking
niet in verleiding wordt gebracht om te
gen het bestaande gezag in opstand te
komen.
In tegenstelling tot het Tsjechische regi
me heeft Hongarije niet een hele genera
tie beroepskrachten en academici ge
dwongen tot een „ballingschap in eigen
land". In Hongarije mogen de mensen
zelf die baan kiezen waar ze menen hun
kennis het best in praktijk te kunnen
brengen. De Hongaarse partijleiding laat
in beperkte mate toe dat er meningen
worden geuit die afwijken van de offi
ciële lijn. Bovendien luistert het Hon
gaarse regime naar de adviezen van eco
nomische en politieke experts; soms
wordt zelfs gehoor gegeven aan de wen
sen van de bevolking. Als gevolg hier
van is het economisch beleid aanzienlijk
gewijzigd. Het klimaat is liberaler dan in
de meeste andere Oost-bloklanden en
maar weinig Hongaren voelen de onvre
de van de Tsjechen.
Er zullen ongetwijfeld veel mensen zijn
die vinden dat de veranderingen niet
ver genoeg zijn gegaan. Maar voorzover
bekend zijn er geen politieke gevange
nen in Hongarije en slechts een handje
vol mensen beschouwt zichzelf als dissi
dent.
In Polen ligt de situatie anders. Het
Poolse regime onder leiding van Gierek
heeft, in tegenstelling tot Hongarije, nog
geen radicale veranderingen op econo
misch en politiek gebied kunnen door
voeren. Maar aan de andere kant doet de
Poolse partijleiding weinig om de toene
mende kritiek op het beleid de kop in te
drukken.
Dissidenten worden nauwlettend in de
gaten gehouden en van tijd tot tijd wor
den ze voor korte tijd opgepakt, maar
over het algemeen neemt de Poolse rege
ring een soepele houding in. De gevallen
die bekend zijn, trekken gelijk veel aan
dacht in het Westen. Zo ook de onhandi
ge behandeling van een Poolse priester
die onlangs veroordeeld werd tot een
hoge boete omdat hij zonder vergunning
een kerk bouwde.
Hoe betreurenswaardig dit soort geval
len ook is, de werkelijkheid is dat er in
Polen zoveel dissidenten zijn dat de
Poolse regering het onmogelijk allemaal
bij kan houden. De verschillende politie
ke overtuigingen worden tot op zekere
hoogte getolereerd. Dit blijkt wel uit het
feit dat de ondergrondse beweging Sa-
misdat een uitgebreide pers heeft. Samis-
dat opereert kennelijk met medeweten
van de regering, want ze zou nooit zo
veel materiaal kunnen laten rouleren als
ze niet papier zou krijgen van de staat.
Binnenkort worden er 5000 kopiën ge
produceerd van een rapport van een
groepje dissidenten onder de titel „Ver
slag van de Toestand in de Republiek en
Manieren om tot Verandering te ko
men". In het verslag wordt de corruptie
van het huidige regime aan de kaak ge
steld. De veranderingen die de samen
stellers voorstaan, komen dichtbij de op
richting van een sociale democratie met
de communistische partij als „de toon
aangevende macht".
Het rapport is grotendeels geschreven
door oudere Polen en niet door dissiden
ten; velen van hen bekleden een officië
le functie en sommigen zijn zelfs lid van
de partij. Hun namen zijn bekend. Hun
vernietigende analyse van de huidige si
tuatie in Polen kwam in juli van dit jaar
aan het licht. De opstellers van het rap
port zijn misschien wel gewaarschuwd,
maar er zijn geen ontslagen gevallen en
men heeft hen geen spreekverbod opge-
Oost-Duitsland is een goed voorbeeld
van een Oostblokland waar zelfs een be
trekkelijke vrijheid van meningsuiting
niet is toegestaan. De situatie is nog ver
ergerd toen er aan het begin van dit jaar
werd meegedeeld dat Oost-Duitsers ver
volgd kunnen worden als ze informatie
geven aan buitenlandse journalisten die
schadelijk wordt geacht voor het land.
Ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan
van Oost-Duitsland zijn enkele duizen
den politieke gevangenen vrijgelaten.
Velen zaten alleen maar gevangen om
dat ze getracht hadden uit Oost-Duits
land te ontsnappen. De vrijlating is na
tuurlijk toe te juichen, maar de grote
aantallen zeggen voldoende over de aard
van het regime. Men verwacht dat de
gevangenissen spoedig weer even vol
zullen zitten als in de voorafgaande ja-
Het begint langzamerhand toch wel tot
de Oost-Duitsers door te dringen dat ze
hun afwijkende mening maar beter voor
zich kunnen houden, daar ze anders een
gevangenisstraf gevolgd door balling
schap riskeren. Schrijvers als Stefan
Heym en Robert Haveman die voor hun
mening willen uitkomen en tegelijkertijd
in Oost-Duitsland willen blijven wonen,
staan nu voortdurend onder huisarrest
en kunnen nauwelijks contact onderhou
den met de buitenwereld.
Maar dit is misschien nog wel beter dan
het lot van de Tsjechische dissidenten
die een aanbod om het land te verlaten
moedig van de hand sloegen, maar nu
wel zijn veroordeeld tot zeer lange ge
vangenisstraffen. Hun enige hoop moet
nog zijn dat het Tsjechische regime, net
als het Oostduitse regime, hun aanwezig
heid, zelfs in de gevangenis, te pijnlijk
acht en dat ze op transport worden ge
steld naar het buitenland. De grote vraag
is echter: zullen ze erin toestemmen om
te vertrekken?
(Copyright The Guardian)
SCHEVENINGEN „Ge
meenten in de Randstad
moeten meer service gaan
bieden aan kleinere, zich uit
breidende bedrijven. Als
overheidsmaatregelen be
lemmerend inwerken op de
ontplooiingskansen van be
drijven, zijn gemeentebestu
ren daartoe verplicht". Dat
zei voorzitter E.B. van den
Biggelaar van de Regionale
Vereniging Noord- en Zuid-
Holland van het Nederlands
Christelijk Werkgeversver-
Hij voegde hieraan toe, dat
grotere bedrijven met een
sterk beslag op ruimte en mi
lieu voor nieuwe vestigingen
en belangrijke uitbreidingen
beter naar economisch zwakke
regio's kunnen worden ver
plaatst. Daar kunnen zij reke
nen op meer onbelemmerde
groeimogelijkheden. In de
Randstad zou het accent ster
ker op de kleine en middelgro
te ondernemingen moeten ko
men te vallen.
Van den Biggelaar uitte als
grote klacht van ondernemin
gen in zijn regio, dat de pro-
duktie wordt belemmerd door
tekort aan mensen: „De con
clusie dient getrokken te wor
den dat het kabinet moet stop
pen met het creëren van goed
betaald, zelfs overmatig geho
noreerde banen in de kwartai-
re sector, die het bedrijfsleven
regelrecht concurrentie aan
DE BILT - Achter een regen
zone, die woensdag over ons
land trok, is met een zuidwest
elijke wind vochtige lucht bin
nengedrongen. Inmiddels
breidt een hogedrukgebied
van de Atlantische Oceaan
zich in onze richting uit. De
wind neemt hierdoor af, zodat
er voor vrijdag rustig her-
sftweer verwacht wordt met
grote kans mist. De eerder ge
noemde neerslagzone strekte
zich donderdagmorgen uit van
Midden-Frankrijk en Zuid- en
Oost-Duitsland tot Skandina-
vie, waarbij in Zweden de re
gen was overgegaan in
sneeuw. Boven Noord-Rusland
handhaafde zich een krachtig
hogedrukgebied. In die stre
ken vroor het overdag 5 tot 10
graden.
Vooruitzichten voor
Opklaringen, later weer regen
en middagtemperaturen onge
veer 12 graden.
Weersvooruitzichten in cijfers
voor zaterdag:
Aantal uren zon: 0 tot 5.
Min. temp.: omstreeks 6 gra
den.
Max. temp.: omstreeks 13 gra
den.
Tsjechen
beschuldigen
Nederland van
inmenging
RIJSWIJK De Tsjechi-
sche regering heeft deze
week de Nederlandse am
bassadeur in Praag laten
weten de afkeuring door
onder meer Nederland van
het proces tegen aanhan
gers van Charta '77 als een
inmenging in de binnen
landse aangelegenheden
van Tsjechoslowakije te
beschouwen.
Een vertegenwoordiger van de
ambassade heeft deze beschul
diging resoluut van de hand
gewezen en nog eens herhaald
dat de processen in Praag een
schending van de akkoorden
van Helsinki en van de men
senrechten betekenen.
Minister Van der Klaauw (bui
tenlandse zaken) noemde de
gewraakte processen in de
Tsjechische hoofdstad gistera
vond
schandaal,
De VVD-bewindsman sprak
op een bijeenkomst van de Li
berale Jongeren Organisatie
JOVD in Rijswijk.
Schmidt en
Thatcher zijn
het eens
BONN (DPA) De Britse
premier Margaret Thatcher
en de Westduitse bondskan
selier Helmut Schmidt heb
ben gisteren op alle belang
rijke punten overeenstem
ming bereikt.
Hoofdonderwerp van het ge
sprek was de Engelse bijdrage
aan de Europese Gemeen
schappen. Tijdens een perscon
ferentie na afloop van de be
sprekingen zei bondskanselier
Schmidt, dat hij kennis had
genomen van de wens van En
geland om zijn bijdrage te ver
lagen. Schmidt is van mening,
dat dit niet bilateraal, maar
wel binnen het kader van de
EG geregeld moet worden.
Mijnramp in
Polen: 20 man
opgesloten
WARSCHAU (REUTER/D-
PA) Twee mijnwerkers zijn
om het leven gekomen en
twintig zitten nog opgesloten
onder de grond in de kolen
mijn Silesia bij de Poolse stad
Katowice. Het is het derde
mijnongeluk in Polen in één
maand tijds.
Volgens het Poolse persbureau
PAP was door onbekende oor
zaak brand uitgebroken rond
een transportband in de mijn.
Vrijspraak in
naziproces
DUSSELDORF (DPA) Het
proces tegen de 71-jarige Wil
helm Westerheide, die in de
laatste oorlog Duits commissa
ris is geweest in het gebied
van Vladimir-Wolynsk (Oe
kraïne) en diens voormalige
secretaresse Johanne Zelle (60)
is gisteren in Bielefeld geëin
digd met vrijspraak voor bei
den. Hun was ten laste gelegd
dat zij in de jaren 1942-1943
hadden deelgenomen aan de
moord op 9000 joden.
