Siert Bruins: „Ik heb me
altijd Duitser gevoeld"
V S-ambassadeur
uit Praag
teruggeroepen
Staat van beleg" in
Voerstreek verzacht
Kastelen van
voor spotprijs naar Unicef
Straks geen geld
voor
garantieprijzen
EG-landbouw
Kreisky
voorspelt
spoedige
algemene
erkenning
PLO
Diplomatiek reddingswerk
op Londense conferentie
lUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 30 OKTOBER 1979 PAGINA 11
Jee
hit
(Van onzer correspondent Ami van Vree)
HAGEN Hij kijkt de man die ervoor
gezorgd heeft dat hij 34 jaar na het gebeu
ren in de verdachtenbank zit, de „Nazi-ja
ger" Simon Wiesenthal, die zich onder de
toehoorders bevindt, geen enkele keer aan.
wat er in het hoofd van Siert Bruins om
gaat is echter niet moeilijk te raden. De
aanklacht die de officier van justitie voor
leest is kort, maar kan tot levenslange ge
vangenisstraf leiden - als namelijk bewe
zen kan worden dat Bruins en zijn mede-
aangeklaagde Neuhauser schuldig zijn
aan moord op de Joodse gebroeders Sleu-
telberg in april 1945 iiwde buurt van Delf
zijl.
Men kan de 58-jarige Groninger zijn boerse
afkomst aanzien. Hij heeft het stugge van de
Noorderling en ook in zijn Duits klinkt nog
het dialect van zijn geboortestreek door. Maar
zijn vaderland wil Siert Bruins niks meer
weten. „Duits" antwoordt hij ferm als rechter
Kremer hem naar zijn nationaliteit vraagt en
hij legt ook uit waarom. „Dat wordt nog on
derzocht," weert de rechter af.
Dat Bruins echter altijd zeer op de oosterbu
ren georiënteerd is geweest, valt niet te ont
kennen. Met zijn 16e bij een Duitse boer in
dienst, lid van de Hitler-jugend, later van de
NSB (hoewel hij liever in de NSDAP was ge
gaan). In 1941 aanmelding voor het leger en
met de SS-divisie Wiking (de zogenaamde
„Germaanse SS") naar het Oostfront. Na zijn
ontslag bij de SS wegens zijn gezondheid naar
de grenspolitie van de Sichterheitsdienst (SD)
in Groningen.
„Ik heb me altijd Duitser gevoeld omdat ik er
altijd gewoond heb en omdat mijn vrienden
er waren," herhaalt Siert Bruins nog eerts. En
waarom hij zijn Nederlanderschap heeft afge
legd? „Ze hebben mijn vader doodgeslagen",
zegt Bruins over zijn landgenoten.
De moord op de gebroeders Sleutelberg -
waar de aangeklaagden vooralsnog niet over
willen spreken - komt pas aan de orde wan
neer procureur-generaal Weissing van de
Centrale Justitie dienst voor de opsporing
van oorlogsmisdadigers over het verhoor ver
telt dat hij beide SD-collega's in eerste instan
tie heeft afgenomen. De Joodse gevangenen
moesten eerst hun eigen graf graven, alvo
rens zij werden doodgesthoten. Volgens
Bruins is Neuhauser verantwoordelijk. Die
had gezegd: ze moeten worden neergescho
ten. Hijzelf, Bruins, was wel (gedwongen)
aanwezig geweest bij het graven, maar niet
bij de moord zelf; hij hoorde de schoten op
een afstand. Neuhauser, die wel in Nederland
heeft terecht gestaan en toen tot 16 jaar werd
veroordeeld (waarvan hij er 14 heeft uitgeze
ten) heeft altijd alle schuld in de schoenen
van Bruins geschoven en vertelt het onge-
keerde verhaal.
Van belang is in dit verband welke opdracht
het toenmalige hoofd van de SD in-Delfzijl,
Henrich Bordeaux, aan de t\Vee aangeklaag
den heeft gegeven en of hij heeft
reerd de gevangen „dpor het gat (in de Vrij
heid) te sluizen" (Het grootstfe deel van Ne
derland was namelijk al bevrijd en de geal-
liëerden waren vlak in de buurt). Bordeaux
zal in dit proces nog getuigen.
Wiesenthal raakt duidelijk geëmotioneerd als
Bruins' Advocaat Ritzenhoff met Weissing
over procedurele kwesties langdurig in de
clinch gaat. Hij beschouwt dit kennelijk als
tijdverlies en boos legt hij later aan journalis
ten uit waarom voor hem de zaak zo simpel
ligt. „Ze namen met hun tweeën de Sleutel-
bergs mee en ze kwamen samen weer terug.
Hebben ze dan onderweg niet met elkaar ge
sproken? En waarom vraagt niemand maar de
schoppen die ze bij zich hadden? Waarom na
men ze die mee? Je gaat toch geen graf met je
handen graven! En dit alles in april ,1945! Het
is toch duidelijk dat hier van opzettelijke
moord sprake is. Ze wilden gewoon helden
bij winkelsluiting zijn," aldus Wiesenthal.
Lnti ETA-
taking in
Baskenland
iLBAO Vier dagen na
goedkeuring van plannen
ior autonomie was Spaans
askenland gisteren volle-
g verlamd door een alge-
ene staking tegen het sepa-
tistische ETA geweld,
iholen en fabrieken waren
sloten en het openbaar
rvoer kwam tot stilstand.
staking, van 24 uur, was
tgeroepen door de twee
DOtste vakbonden van Span-
nadat een „autonome com-
ido-eenheid" zich verant-
rdelijk had gesteld vvoor
moord, afgelopen zaterdag,
een lid van de socialistische
rtij. De Spaanse politie ge-
jft dat de commando-een-
id op de een of andere wijze
verbinding staat met de
iskische afscheidingsbewe-
ng ETA. De politiek-militai-
-|t3k van de ETA heeft over-
>ns krachtig tegengesproken
Oide moord op het socialisti-
u he partijlid betrokken te zijn
weest.
ruguay ontkent
el artelingen
PAZ Uruguay heeft gis-
.n tijdens een debat over de
ijl ;nsenrechten verklaard dat
het slachtoffer was van
samenzwering en gedreigd
het uit de organisatie van
nerikaanse staten (OAS) zou
ppen. De delegatie van
uguay liep weg uit een ver-
V dering van de mensenrech-
icommissie, waarin de
hendingen van de mensen-
chten en de marteling van
vangenen in dit land, in Pa-
;uay en Chili werden ver-
rdeeld.
Dinosaurus
afdruk op
Spitsbergen
ENINCRAD Op de
:ust van de bocht van Isf-
">rd op Spitsbergen hebben
lussische geologen de reu
en-voetafdruk van een di-
osaurus gevonden en een
(gietsel overgebracht naar
en museum in Leningrad,
is het persbureau
s de voetafdruk een
\eter lang is en maakte de
inosaurus. die ongeveer
20 miljoen jaar geleden op
pitsbergen leefde, stappen
an vier meter lengte,
pitsbergen had in voorhis-
)rische tijd een subtropisch
limaat.
LUXEMBURG Als de
Europese landbouwminis
ters niet snel maatregelen
treffen om de agrarische
overschotproduktie aan ban
den te leggen, zal er binnen
kort geen geld meer zijn om
de garantieprijzen in Euro
pa te betalen. Dat is de feite
lijk inhoud van becijferin
gen die de Europese land
bouwcommissaris Finn
ölav Gundelach de minis
ters gisteren in Luxemburg
heeft voorgelegd.
Gundelach stelde, dat zelfs als
de landbouwprijzen in dè ko
mende jaren niet stijgen, al
leen al op grond van verwach
te produktiestijgingen in 1981
een bedrag van 34,07 miljard
gulden nodig zal zijn om de
Europese landbouw te kunnen
betalen.
Zoals bekend wordt een groot
deel van het Europees garan
tiefonds voor de landbouw op
geslokt door de zuivelsector.
Gundelach is dan ook vail me
ning dat èr in de zuivelsector
ofwel een prijsvermindering
doorgevoerd moet worden of
wel dat de „strafheffing" op de
'levering van melk (nu 0,5 pro
cent) drastisch omhoog moet.
Snelle vrijspraak abortusproces
LISSABON Een 2-2-jarige vrouw, Conceicao Massano, is giste
ren verrassend snel vrijgesproken van het plegen van abortus
wegens gebrek aan bewijs. In juridische kringen is vernomen
dat dit proces een test was voor de abortuswetgeving in het
overwegend katholieke Portugal. Het proces duurde slechts vier
uur.
Voordat de rechtszaak begon dreef de politie eén demonstratie
uiteen voor het gerechtsgebouw, van voornamelijk vrouwen,
Vier van hen moesten in een ziekenhuis wórden behandeld.
Giscard in
Berlijn
De Franse president Val-
ler7 Giscard D'Estaing
drinkt, op.de eerste dag
van zijn bezoek aan
West-Berlijn, samen met
een brouwersmeester
een grote pils. Bondskan
selier Schmidt (midden
met pet) kijkt toe.
Half miljoen
Amerikanen
verslaafd
aan heroïne
WASHINGTON De alge
mene rekenkamer van de
Verenigde Staten heeft
maandag in leen rapport aan
het Congres bekend ge
maakt, dat bijna een half
miljoen Amerikanen
(453.000) dagelijks, heroïne
gebruiken, bijna 10 miljoen
ooit cocaïne hebben gebruikt
en 43 miljoen weieens mari
huana hebben geprobeerd.
De handel in de verdovende
middelen in de VS kent jaar
lijks een omzet van tussen de
70 en 102 miljard gulden. De
meeste drugs worden vanuit
Zuid-Amerika, met name Me
xico, de VS ingevoerd. Vol
gens de Amerikaanse reken
kamer zorgt de handel in
drugs voor een onberekenbaar
verlies aan belastinginkomsten
en vloeien de meeste winsten
weg naar het buitenland.
WASHINGTON De Amerikaanse ambassadeur in Praag,
Frank Meehan, wordt voor overleg teruggeroepen uit pro
test tegen de schending van de mensenrechten in Tsjecho-
Slowakije. Dit is gisteren in regeringskringen in Washing
ton meegedeeld. Een bezoek aan Praag van de Amerikaanse
onderminister van buitenlandse zaken Robert Barry, dat in
november had moeten plaatsvinden, is al afgelast.
In Wenen zei de vroegere Tsjechoslowaakse politicus Jiri Peli-
kan die in ballingschap leeft, dat de veroordeling van de zes dis
sidenten slechts het topje is van een ijsberg en dat de autoritei
ten in Praag allen die kritiek op het regiem hebben tot zwijgen
zullen brengen. Volgens Pelikan dragen de processen de goed
keuring van de Sovjet-Uriie. Men wil voor de Olympische Spe
len van 1980 en voor de vervolgconferentie in Madrid óp de Eu
ropese veiligheidsconferentie .alle dissidentengroepen elimine
ren.
De eveneens in ballingschap levende vroegere secretaris van.de
Tsjechoslowaaksë communistische partij Zdenek Mlynar, deed
een beroep op 'westerse politici Tsjecho-Slowakije niet te bezoe
ken zolang de zes veroordeelden niet zijn vrijgelaten.
Hua Guofeng
op de thee
bij Tatcher
De Chinese premier Hua
Guofeng glimlacht, wan
neer de Britse premier
Tatcher de antenne van
(een auto, die het beeld
van een fotograaf ver
stoorde, wil inschuiven.
Hua is zondag in jonden
aangekomen, na bezoe
ken aan Frankrijk en
West-Duitsland.
(Van onze correspondent Mare de Koninck)
VOEREN De uitzonderingstoestand, die
sinds enkele weken in de Belgische Voer
streek van kracht was, is gisteren belang
rijk verzacht. Alleen optochten, vergaderin
gen en demonstraties blijven nog verboden,
terwijl de cafe's in het gebied om 12 uur
's nachts moeten sluiten. Tot nog toe gold
een samenscholingsverbod van meer dan 5
personen en moesten de openbare gelegenhe
den om 8 uur 's avonds (de laatste twee we
ken om 10 uur) dicht zijn.
Deze maatregelen legden het openbare- en ver
enigingsleven goeddeels lam. Als er zes mensen
aan een café-tafel zaten,' greep de politie in, en
voetbalelftallen moesten uitwijken naar. buiten
de Voer-gemeenten. De versoepeling komt
ruim een week na de hevige rellen tussen
Vlaamse betogers en de Rijkswacht in de Voer
streek. De spanningen zijn nu enigszins afgeno
men na vredesvoorstellen van zowel de Fran
stalige als de Vlaamsgezinde actiegroep.
Zo zal de Francofone Action Fouronnaise geen
aansluiting meer bij Luik nastreven, maar ge
noegen nemen met invoering Van officiële
twee-taligheid in Voeren. Een overigens kans
loos voorstel, als gevolg van'de volstrekte on
aanvaardbaarheid ervan voor de Vlamingen,
die geen wijziging in de taalgrens zullen toe
staan.
Demonstratie
in
Wall Street
Tegenstanders van
kernenergie in de Vere
nigde Staten hebben
gisteren, op de vijftigste
verjaardag van de be
urskrach van 1929, een
vreedzame demonstratie
gehouden voor de effec
tenbeurs van New York
aan Wall Street. De de
monstranten gingep
midden op straat zitten
zingen en wachtten, tot
dat zij door de politie
werden weggehaald. In
totaal 600 demonstran
ten werden aangehou-
NEW YORK De Oosten
rijkse kanselier Bruno
Kreisky heeft gisteren, in
een toespraak tot de algeme
ne vergadering van de Vere
nigde Naties, zijn plannen
voor rechtstreekse onder
handelingen tussen Israël en
de PLO verduidelijkt. „Al
leen onderhandelingen en
akkoorden op basis van hun
wederzijdse erkenning zul
len tot resultaat leiden", al
dus Kreisky, die tevens
voorspelde, dat de PLO
spoedig algemeen zal wor
den erkend.
De Israëlische ambassadeur bij
de VN reageerde lauw op de
voorstellen van Kreisky. PLO-
waarnemer Labib Terzi was
varr mening, dat het plan de
moeite van het bestuderen
waard was Faroek Kaddoumi,
de naaste medewerker van
PLO-leider Arafat, verklaarde
gisteren in een interview met
de Koeweitse pers echter, dat
„de PLO Israël niet zal erken
nen, zelfs als er een Palestijnse
staat is opgericht".
In Israël zelf heeft premier
Begin gisteren de geruchten
'tegengesproken, als zou hij. af
treden wanneer er geen oplos
sing wordt gevonden v» or de
problemen rond de joodse ne
derzettingen op de westoever
Van de Jordaan. Overigens is
premier Begin er nog niet in
geslaagd, een opvolger te vin
den voor de afgetrede minister
van buitenlandse zaken Dajan.
Vice-premier Jadin, die voor
Buitenlandse Zaken was ge
vraagd, weigerde dit omdat hij
zich „niet kan verenigen met
de harde lijn, die de regering
volgt ten aanzien van de jood-
se nederzettingen".
(Van onze correspondent
Jan Drummen)
PARIJS Een Franse za
kenman heeft al de onroe
rende goederen die ex-keizer
Bokassa in Frankrijk bezat
voor een spotprijs opgekocht
om ze ter beschikking te stel
len van de Unicef (het fonds
van de Verenigde Naties
voor hulp aan de kindsheid).
Bernard Tapies (38), direc
teur van een drukkerijbe
drijf, heeft driemaal een be
zoek aan Bokassa gebracht in
diens verbanningsoord Abid
jan waar de globale koop op 9
oktober beklonken werd. Ta
pies slaagde er in de vier his
torische kastelen, drie land
goederen, een kapitale villa
aan de Rivièra en elf grote
boerderijen (allen volledig
gemeubileerd uitgerust en in
uitstekende staat van onder
houd) voor vijftien procent
van hun waarde te kopen.
Bokassa had ruime tijd geaar
zeld, maar toen hem duide
lijk gemaakt was dat al zijn
bezittingen verbeurd ver
klaard konden worden, ver
koos hij althans nog iets van
de waarde te redden.
Tapies heeft daarop de geza
menlijke bezittingen aan de
Unicef in New York aange
boden die ze na enige aarze
ling (onder andere om na te
gaan of er generlei verplich
tingen aan verbonden waren)
aanvaard zou hebben. Tapies
had de Unicef gekozen, om
dat hij ervan overtuigd was
dat dit orgaan de fondsen on
der de behoeftigen zou ver
delen. In Parijs heeft men
echter de indruk dat Tapies
van de operatie profijt wil
trekken door deze als spring
plank te gebruiken naar een
politieke loopbaan.
Russen
ontkennen
kernexplosie
MOSKOU De Sovjet-Unie
heeft ontkend dat zij iets te
maken zou hebben met een
kernexplosie die zich vorige
maand bij Zuid-Afrika moét
hebben voorgedaan. Er waren
verscheidene theorieën ont
wikkeld, zoals een ongeluk
met een Sovjetrussische ker
nonderzeeër of met een Russi
sche atoomraket.
Het persbureau Tass zei giste
ren dat Zuidafrikaanse
nieuwsmedia probeerden de
internationale opinie te mislei
den.
(Van onze correspondent Bert van Velzen)
LONDEN A9hter de schermen van de
Londense Rhodesië-conferentie wordt druk
gewerkt om een compromis tot stand te
brengen voor de overgangsperiode naar
nieuwe verkiezingen. Tussen de opvattingen
van Lord Carrington en de guerrillaleiders
Robert Mugabe en Joshua Nkomo ligt mo
menteel een brede kloof. Aan het roer van
de reddingsoperatie staat Michael Manley,
de premier van Jamaica, die ook een van de
sleutelfiguren was bij het bereiken van een
Rhodesië-akkoord op de conferentie van Lu
saka in augustus. Maqley besprak zijn di
plomatiek reddingswerk gisteren met pre
mier Margareth Thatcher.
Behalve Manley proberen ook anderen een
brug te slaan tussen Carrington en het Patriot
tisch Front. De secretaris-generaal van de Com
monwealth, Shridath Ramphal, en vertegen
woordigers van de Afrikaanse Frontlijnstaten
probeerden aan het begin van de achtste week
van de conferentie in Lancasterhouse formules
te bedenken om de conferentie drijvende te
houden.
Binnen de Commonwealth wordt niet bestre
den, dat Groot-Brittannië, op de conferentie
van Lusaka een mandaat heeft gèkregen om
Rhodesië tijdens de overgangsperiode naar
nieuwe verkiezingen voor een legale regering,
te bestüren. Bij sommige partners in het Geme
nebest bestaat echter wel enige onrust over de
Britse voorstellen om de bestaande structuren
in de bureaucratie, het leger en de politie onge
wijzigd te laten tijdens de overgangsperiode.
