li doe-het-zelver aan URN HUIS UIT,
Sietz Leeflang geeft
hoe de wereld beter
leefbaar te maken is
COMPUTER LEVERT RECEPT
OP MAAT IN KAPSALON
Eén, twee, drie... en
de sigaret heeft zijn
aan trekkingskrach t
verloren
Zevende
zintuig"
goed voor
een scherf
kristal
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 29 OKTOBER 1979 PAGINA 8
Mensen moeten
weer eens
wakker
worden geschud
Sietz Leeflang wil de doe-het-zelver
vandaag nog laten beginnen aan een
nieuwe manier van leven.
Op gevaar af dat nu ieder
een meteen gaat roepen:
„Dat weten we al lang",
moet het toch nog maar
eens gezegd worden: We
moeten aan een betere we
reld gaan werken, een we
reld die milieuvriendelijker
is, die minder stress op
roept, die warmer, vriende
lijker, menselijker is, een
wereld ook die, rekening
houdend met het feit dat
onze energiebronnen wel
degelijk eindig zijn, zuini
ger is. Dat zullen we dan
toch echt zelf moeten doen.
Van de energieleveranciers
hoeven we in dat opzicht
niet veel goeds te verwach
ten. Die verkopen liever, ge
tuige het feit bijvoorbeeld,
dat de Gelderse gasbedrij
ven onlangs naar een aan
tal grootverbruikers van
gas aanmaningen stuurden:
allemaal kregen ze een boe
te omdat ze te weinig had
den verbruikt. Dan vraag je
je in gemoede af!
echt niet alleen iemand te zijn
met twee uitgesproken rech
terhanden bijzonder in
staat is aan die wereldverbe
tering, zie boven, te gaan wer
ken. En dat wil niet zeggen
dat hij dan echt op de nostal
gische toer moet gaan en bij
kaarslicht zijn zelfgekweekte-
sojaboterhammetjes moet
gaan zitten eten, terwijl zijn
oudste dochter gezellig luit
spelend bij het open-haard
vuur. de mystieke sfeer op
roept, die naar de mening van
velen daarvoor nodig is. Niets
is minder waar. Heel nuchter
en concreet denkend is het
mogelijk om in en rond het
huis het leven heel wat aan
genamer té maken.
Misschien een van de eersten
die dat heeft begrepen is Sietz
Leeflang geweest, die alweer
jaren geleden het unieke mi
lieuproject De Kleine Aarde
stichtte, een alternatieve,
kleinschalige werkgemeen
schap, die een inspirerende
bron was van talloze milieu
vriendelijke experimenten.
Het is diezelfde Sietz Lee
flang. die op grond van deze
experimenten bijuitgeverij
Het Spectrum een boek liet
verschijnen, getiteld „Van
daag beginnen", dat bij uit
stek geschikt is voor de doe-
het-zelvers, die van goeden
wille zijn als het gaat om aan
de nieuwe manier van leven
te beginnen, die voor een be
tere toekomst vereist lijkt.
Met zeer veel genoegen zullen
we dan ook hier enkele sug
gesties uit dit boek op de ke
per gaan beschouwen.
Kwetsbaar
-Ons huis moet ons onderdak
en bescherming, geborgen
heid en gezelligheid brengen,
het moet ook een soort „zelf-
voorzienende eenheid" wor
den. Onze huizen zijn aan
merkelijk kwetsbaarder dan
we zelf denken. Als de stroom
uitvalt zijn we nergens meer.
En dat zoiets gebeurt is heus
niet zo gek. In de afgelopen
strenge winter had de stad
Parijs bijvoorbeeld zo'n
stroomstoring. Vele dagen
lang hadden de Parijse huizen
geen verwarming. En wat zou
u ervan denken als de-water
voorziening uitvalt? We kun
nen moeilijk nu nog water
putten uit rivieren, stromen
of beekjes. Een zekere dood
zou ons te wachten staan.
Kortom, de moderne mens is
al zover gekomen dat hij wel
volledig in paniek moet raken
Romeinen bedienden zich al van het zogenaamde hypocaustumsysteem voor verwarming.
als de knoppen en kranen in
zijn huis niet meer werken.
Wat daaraan te doen? Om met
die verwarming te beginnen:
er zal dus naast de centrale
verwarming een andere mo
gelijkheid tot verwarmen
aanwezig moeten zijn. Daar
gaan we ook al meer en meer
toe over. In vele huizen im
mers is de laatste tijd bijvoor
beeld een open haard aange
legd. Maar wat is dat meestal
voor een open haard. Een
stookplaats voor de "gezellig
heid, die meer dan drie-kwart
van de warmte die hij zou
kunnen produceren in huis
onmiddellijk wegblaast door
dè schoorsteen. Binnen de
Icortste keren hebben we de
energie van een heel bos in
gasvorm geloosd. Een verbe
tering vormen dan reeds sys
temen die ten minste een wat
groter gedeelte van die ener
gie benutten, doordat de war
me rookgassen nog eens benut
worden voor verwarming van
water. Andere systemen zui
gen lucht- achter de haard om
naar boven, die, verwarmd,
boven de open haard door de
kamer gaat circuleren. Weer
andere open-haardsystemen
verwarmen water dat toege
voerd wordt aan het radia
torsysteem van de centrale
verwarming. Op zich een
minder goed systeem, want,
alside elektriciteit zou uitval
len, valt ook de pomp van de
c.v. uit. zodat het water dan
nauwelijks meer kan circule-
Als bij de Romei
nen
Voor die doe-het-zelvers die
eens over deze problemen
gaan nadenken zijn er andere
oplossingen te bedenken. Of,
beter zou het zijn om te zeg
gen: oplossingen die vele eeu
wen terug al bedacht zijn nog
eens naar voren te halen. Eer
ste mogelijkheid is er in het
hypocaustumsysteem, dat al
door de Romeinen werd toe
gepast «om hun thermen
badhuizen mee te verwar
men. Het systeem berust op
het opwarmen van holle ge
metselde kanalen onder vlop-
ren of in wanden door hete
lucht. De steenmassa's begin
nen dan een aangename
warmte uit te stralen. We le
ven niet meer in de tijd van
de Romeinen, dus zullen
we een moderne oplossing
moeten zien te vinden. Die is
er, waarom zou u bijvoor
beeld. als u toch een open
haard gaat metselen, niet een
dubbelwandige muur maken,
waarin door schotten de rook
gassen gedwongen worden
een heel muuroppervlak te
verwarmen. Het is wat meer
moeite, maar het effect is er
dan ook naar.
Een tweede manier om een
nuttig rendement van een
open vuur te hebben, maar
helaas gaat dat alleen maar
als dit wordt gebouwd tussen
twee vertrekken in, is het sy
steem na te. volgen van de te
gelkachels. zoals we die in
Zwitserland, Oostenrijk, Rus
land en de Balkanlanden nog
wel vinden. Misschien hebt u
er zelf wel eens vóór in be
wondering gestaan. De tegel
zuilen tegen de wand, die zo'n
gemoedelijke warmte uitstra
len. Het principe is erg een
voudig: in het ene vertrek
wordt het vuur gestookt. De
rookgassen worden dan ge
dwongen om onder een plaat
door te gaan en dan pas op te
stijgen. Dat gebeurt dan in het
andere vertrek, achter een
muur die bedekt is met kom
vormige tegels. Die tegels
stralen dan de warmte het
vertrek in. Vaak zijn deze vu
ren gecombineerd met kook
platen, zodat de warmte ook
nog eens extra benut wordt
voor het bereiden van spijzen.
Terug naar het waterpro
bleem. De allerbeste oplossing
om nooit afhankelijk te hoe
ven zijn van een waterlei
dingbedrijf is zelf een nood
voorraad aanleggen. Helaas is
dit alleen voorbehouden aan
bezitters van tuinen. Die kun
nen namelijk een tank in hun
tuin ingraven die op de wa
terleiding is aangesloten. Die
tank moet dan wel voorzien
zijn van een zogenaamde be
luchting, die, zolang er gêen
storing in de-watervoorzie
ning optreedt, gesloten moet
blijven. Treedt zo'n storing
wel op, dan kan met een een
voudig handpompje het water
uit de tank worden opge
pompt. Normaal gebruikt men
dus het water uit de tank, dat
onmiddellijk weer wordt bij
gevuld door de waterleiding.
Over naar een „vies" onder
werp. Hebt u er wel eens oyer
nagedacht hoeveel water u
verbruikt met naar het toilet
te gaan. Elke keer dat u de
w.c. doortrekt spoelt u zo'n
tien liter water weg. Werke
lijk kostbaar water, want de
waterleidingmaatschappijen
slagen er alleen met veel
kunst- en vliegwerk en che
micaliën in ons water gezond
drinkbaar te houden. Zeker in
het westen van ons land, waar
men afhankelijk is van -de
Rijn, wordt het afleveren van
goed drinkwater steeds moei
lijker.
Sietz Leeflang zegt: „Het is
bijna stuitend om je te realise
ren, hoe dit moeizaam verkre
gen water met belachelijke
hoeveelheden wordt1 wegges
poeld in onze trek-en-vep-
geet-wc". Hij is niet de enige
die zich met het probleem
heeft beziggehouden. In En
geland is men er ook al langer
over aan het nadenken hoe
men aan de ene kant op het
toiletwatergebruik kan sparen
en aan de andere kant het
menselijk afval toch ten nutte
kan maken.
Spoei-wc vaarwel!
Carrol Hupping Stone schreef
er zelfs een boek over onder
de titel: Goodbye to the Flush
Toilet, wat in het Nederlands
vertaald zou kunnen heten:
Spoel-wc vaarwel. Zij zegt:
„Je hebt er geen idee van, hoe
gevoelig dit onderwerp ligt.
Veel mensen, zelfs de meer
milieubewuste, willen er een
voudig niet over nadenken en
technici van allerlei gemeen
tediensten vinden het bijna
een godslastering als je aan
hun heilige riolering komt".
Het gaat niet alleen om het
waterverbruik, het gaat ook
over het rioolslib, dat niet al
leen meer bestaat uit mense
lijk afval, maar ook uit- het
water van de straatgoten, dat
veel lood bevat van bénzine
en uitlaatgassen en uit het af-
walwater van kleine en mis-
chien wel grote fabrieken.
-Een Amerikaanse onderzoek
ster, Abby Rockefeller, zegt
over het rioolslib: „Er is wer
kelijk niets mee aan te van
gen. Het bedreigt het leven,
het vervuilt en vergiftigt al-
Een mogelijkheid tot energiebesparing 19 volgens Leeflang^
het zelf bouwen van zonverzamelaars. ec
les". De aanleg van steeds
meer rioleringen en zuive
ringsinstallaties beschouwt zij
dan ook als: „De wanhoopsda
den van technocraten die
geen uitweg meer zien".
Nu zijn dat boude woorden,
die mogelijkerwijs alleen
maar in die overdrijvende
vorm geplaatst zijn om een
heleboel mensen weer eens
wakker te schudden. Dat er
een zeer grote grond van
waarheid in zit is echter zeker
en dat moet ons er meteen op
brengen om er wat aan te
ga§n doen. Een paar simpele
oplossingen zijn er al heel
gauw te vinden. Het volume
van de stortbak kan worden
verkleind. De allereenvoudig
ste manier is om er een paar
bakstenen in te leggen. Daar
mee wordt de inhoud al gauw
met een paar liter verkleind
en spoelt u dus in plaats van
tien liter per keer nog maar
zes liter weg. Een- tweede mo
gelijkheid is ook om de afvoer
van fonteintje of wastafel, als
die in de buurt van het toilet
zijn, aan te sluiten op de aan
voer van de wc-spoeling, zo
dat er een tweede keer van
het water gebruik wordt ge
maakt. Een wat ingewikkel
der manier, maar ongetwij
feld de. beste als het gaat om
terugwinning van compost, is
het composttoilet. Daarbij
komt geen water meer te pas.
De afval wordt in een in, de
keldèr opgestelde tank opge
vangen en vergaat daar tot
voor de 'tuin ideale compost.
In Zweden is dit systeem
sterk gepropageerd. Het lijkt
in Nederland echter alleen
goed toe te passen in buiten
huizen enz. De warmte die
ontstaat bij de com postering
soms zo'n zestig a zeventig
graden kan weer vta een
warmtewisselaar in de' 'luch-
tafvoerpijp worden gebruikt
voor andere doeleinden bin
nenshuis.
Een mogelijkheid tot energie
besparing die ons misschien f°
wat meer aanspreekt is hete
zelf bouwen van zonnecollec-Pj
toren, letterlijk vertaald: zon-l"
verzamelaars. Twee typen P1
zijn zonder meer zelf te ma-F
ken en toe te passen, een war-Ê1
me-luchtcollector en een»
warm-watercollector. MenF
neme oude tl-buizen, hale
daar de koppen af. Verwijder
voorzichtig het witte poeder,
dat er in zit voorzichtig,
want dit mag niet in aanra-jj]
king met de huid komen en
evenmin worden ingeademd,
en verf ze dan zwart voor
een warme-luchtcollector of.,
beplak ze voor de helft in de'^
lengte met alumiumfolie voor
de warm-watercollector.'"
Daarna bedt men de buizen in,,
piepschuim. Het geheel word tl!
dan in een bak gebouwd.:
Voor de warme-luchtcollector
zo, dat de openingen van del
buizen aansluiting krijgen opr
holle, goed geïsoleerde ruim-J
ten die uitmonden op bredere
aan- en afvoerbuizen. Die1"
worden dan bijvoorbeeld in F
de muur gevoerd, in del
spouw, waardoor een muu
roppervlak van binnen^
warmte gaat uitstralen. j.
Zinniger lijkt ons de warm-L
watercollector. Daarvoorr'
moeten in het midden van def
buizen koperen leidingen)
worden aangebracht die kun-l
nen worden aangesloten opf
een boiler. De elektrische!-
energie, nodig om het boiler-'3
water te verwarrhen kan danc'
tijdens zonnedagen in elk ge-c
val worden uitgespaard.
De wereld beter leefbaar ma-p
ken. Dat is het uitgangspuntL
voor deze en nog veel anderef
ideeën, die voor de geïnteres-l
seerde doe-het-zelver werdenw
gebundeld in het boek „Van
daag beginnen" van Sietz
Leeflang, dat met goede teke-É
ningen werd geïllustreerd,
door Teo van Gerwen. Uitge-
.ver was Het Spectrum. PrijsC
25.-. -
Door met de Rotterdamse kapper Ton
Everse, de constructeur van de haara-
nalyse-computer, in zee te gaan heeft
de te Apeldoorn gevestigde haarcos-
metica-firma Goldwell zich gemengd
in de strijd die aan het internationale
kappersfront over de toepassing van
„datacolour" wordt gestreden.
Algemeen directeur van Goldwell. de
heer A. van Beek (42), noemt de uitvin
ding van Everse een wereldprimeur.
Han Lurvink (35), die bij Goldwell in
dienst is als chef van de vaktechnische
afdeling, voegt aan Van Beeks woorden
toe: „Het computer-permanent heeft de
toekomst".
De firma Datacolour, ontstaan door de
nauwe samenwerking tussen Everse en
Goldwell, gaat kappers in Nederland,
West-Duitsland en België van computers
voorzien. De coiffeurs wordt de helpen
de hand geboden bij het kleuren en het
permanenten van het haar van hun
cliënten en zelfs bij het voeren van hun
boekhouding annex administratie.
Han Lurvink: „Elke computer is natuur
lijk net zo goed als hij geprogrammeerd
wordt. Dat in het kappersvak de auto
matisering zich door de datacolour na
drukkelijk aandient, wil zeker niet zeg
gen dat de mens daardoor in een hoekje
wordt gedreven. Integendeel, die blijft
centraal staan. Wat er in feite gebeurt is,
dat er aan het kappersvak een extra di
mensie wordt toegevoegd. De computer
vormt beslist geen bedreiging voor de
i activiteit van de kappers en hun mede
werkers. De computer fungeert gewoon
als een prima hulpmiddel, vooral met
betrekking tot de bepaling van de juiste
haarkleur en het goed zetten van het
permanent".
De aanschaf van het datasysteem en mi
croprocessor, uit de Verenigde Staten ge
ïmporteerd, vergt een vrij grote investe
ring. Algemeen directeur Van Beek: „De
invoering van het systeem is de eerste
gróte ontwikkeling in de kappersbran
che sinds de introductie van de zoge
naamde crème-óxydati.e-kleuring in
1938. In tal van geledingen in onze sa
menleving valt de microprocessor niet
meer weg te denken. Binnenkort staat
hij zelfs ook bij de kaasboer op de hoek
en nu al zijn er tal van kappers in bin
nen- en buitenland die van oordeel zijn,
dat zij wat dat betreft niet achter kun-
nerl blijven".
Na maanden van ingespannen denk
werk rolde er uiteindelijk een program
ma uit. Van Beek: „De computer infor
meert naar alle bijzonderheden van het
haar en de kapper of kapster drukt op
het toetsenbord een antwoordcode in.
Het resultaat is een recept op maat. In de
praktijk is het zo, dat de computer vooral
aan één ding denkt: ik moet goed haar
overhouden. Daarom zal hij soms ook
haarkleuring afraden. Is de klant wier
(wiens) haar geverfd moet worden een
eigenwijs type, dan lepelt hij na de waar
schuwing toch braaf een recept op".
Om het para-medische uit-
zendpersoneel (20 tot 25
procent van de gehele be
middeling) op de hoogte te
houden van medische ont
wikkelingen en vooruitgan
gen, belegde het Uitzendbu
reau Man Power onlangs
een bijeenkomst in het Am
sterdamse Sonesta Hotel,
waar de aanwezigen (65 uit
zendkrachten, zeven man ei
gen personeel) kennis kon
den maken met acupunc
tuur op het gebied van ver
slaving.
Het bureau nodigde daarvoor
de Belgische arts dr. L. Si-
moens uit, die in 1970 zijn stu
die medicijnen afrondde te
Leuven en die zich in 1976 in
Amsterdam specialiseerde in
de leer van de acupunctuur.
Tijdens de demonstratie lieten
15 mensen zich behandelen
voor uiteenlopende verslavin
gen. De meest voorkomende
verslaving was roken! De
heer W. de Greéf, construc
teur, een van degenen, die
„onder de naald" gingen,
heeft naar eigen zeggen bij de
behandeling veel baat gevon
den. „Ik was «en ontzettend
zware roker. Voor mij waren
40 sigaretten per dag niets. Na
de behandeling verminderde
meteen mijn behoefte aan ni
cotine. De sigaret had gewoon
zijn aantrekkingskracht voor
mij verloren. En dat is nog
steeds zo".
Pijn heeft de behandeling vol
gens hem niet gedaan. In de
oren werden kleine ankertjes
Niet onder het mes, maar onder de naald om van het roken
af te komen...
gezet, op drie plekken die te
voren door de arts waren uit
gezocht. Ieder mens heeft be
paalde gevoelige plaatsen in
zijn lichaam. Voor het roken
schijnen die plekken zich te
bevinden in de oorschelp. De
„patiënt" moest een apparaa
tje in de hand houden dat im
pulsen overbrengt, die de
dokter de weg wezen naar de
bewuste plaatsen. Eén plek,
die op agressiviteit betrekking
heeft, eén op „vraatzucht",
één op verslaving! Het klinkt
als hocus pocus, maar de re
sultaten met acupunctuur van
de laatste jaren hebben uitge
wezen, dat deze therapie, mits
deskundig en professioneel
uitgevoerd, goede diensten
kan bewijzen.
Sonya Rykiel, de Franse
styliste die zich met haar
pret a porter collectie lente
'1980 dapper weerde met ge
breide jurken en 7/8 jassen,
heeft contact gezocht met
een „neus", om een nieuw
parfum samen te stellen.
Hiermee plaatst ze zich in
de lange rij van ontwerpers,
die zich op een gegeven mo
ment om geur bekommer
den en intussen allen al een
eigen parfum op de markt
brachten: Valentino, Monta
na, Karl Lagerfeld, Etienne
Aigner, Chloë, Balmain,
Cardin en vele anderen.
Sonya een wat onduidelij
ke figuur: doorgaans zelf ge
huld in lagenlook; in het bezit
van 22 boetieks in Frankrijk
haalt de gevaarlijke stunt
uit haar parfum in één klap
over de hele wereld te willen
lanceren. Hiermee zet zij bij
zonder veel op, het spel. De
normale gang van zaken is
immers een parfum voorzich
tig als proefballon te lanceren
in een paar landen. Mocht het
daar een flop worden, dan
kunnen de voorraden altijd
nog aan een ander land gesle
ten worden. Het is al meer
malen voorgekomen, dat een
parfum dan alsnog furore
maakt. Het succes hangt vaak
af van klimaat of landaard,
kortom van vaak niet tevoren
te bepalen factoren.
Het lanceren van een parfum
houdt echter onherroepelijk
in, dat met de produktie lot
het bittere einde moet worden
doorgegaan omdat de ingre
diënten van heinde en ver
reeds lang tevoren bij grote
hoeveelheden worden inge
kocht. Elke fabriek zit met
toeleveringsbedrijven en af
spraken. Springt dus een
Dromerige Sonya zet veel geld op het spel met haar „7e Sense".
proefballon, dan zijn op het
zelfde moment al kapitale
sommen aan investeringskos
ten verloren.
Dat Sonya Rykiels parfum,
,,7e Sense" (zevende zintuig),
het niet zal maken, lijkt on
waarschijnlijk. Een kristallen
flacon ligt als een relikwie in
een prachtig sluitend zwart
kubusvormig doosje met als
stralend middelpunt van het
deksel eèn schitterende'scherf
kristal. Niet alleen een mooi
cadeau, maar ook een welrie
kend...
„7e Sense" is er in verschil
lende uitvoeringen, niet al
leen als parfum, maar ook als
eau de parfum (minder sterk
dan parfum, maar sterker danP
een eau de toilette). Flacon enk
verpakking zijn uitgevoerd int
zwart-wit, dezelfde kleurenP
die Sonya liet aanbrengen infc
haar Parijse salon.
Wellicht een vroegtijdige Sin-|
terklaastip... De verkoop be-c
gint in Nederland op 1 no-;
vember. f