weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
Ba
i
sterrenhemel
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. 43
CRYPTOGRAM
m
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 27 OKTOBER 1979 PAGINA
De prijswinnaars van puzzel 42 zijn:
Vijftien gulden:
Mevr. Waasdorp, Van De Wondestraat 32, 2361 VR Warmond.
Th. Wessendorp-de Knegt, Meerhof 9, 2321 TG Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1 Eerzaam komt zij bij de Lek aan
(7);
4 In het oog springende roman?
(7);
7 Bij hem komen de kopers voor
bier (11);
10 Deze verwijzing geldt voor Ine (7);
11 'n Trotse man met een stem als
een klok (7);
12 Zet eens een boom om het koor
op (5);
14 Reis van een onderpand (9);
1? Zonder last werd het vet bij een
stad in Zuid-Jemen afgeleverd (9);
19 Een groot aantal personen kan het
Verdragen (5);
21 Ons doel is het venster te veran
deren (7);
24 We willen niettemin een ogenblik
bij de bron blijven (7);
26 Geen aanslag heeft hem ooit uit
zijn evenwicht gebracht (11);
27 Gekke woning (7);
28 Zonder Kees en Wies is een presti
gekwestie aangenaam (7).
VERTICAAL:
1 Waar zet ik het gewicht neer? (7);
2 De geestelijke ligt op bed (5);
3 Dit is bepaald geen platvloerse
slaapgelegenheid (9);
4 In dit rijtuig kregen we onderricht
van een bazige vrouw (5);
5 Stijgende kikkerdril? (5);
6 Heeft die rakker 't niet breed? (7);
8 Wie plotseling niet liegt, komt in
het water terecht (5);
9 Spookachtige stemming (5);
13 Ernstige eenheid van energie (3);
15 Koeietong (9);
16 Pas haalden we Bert uit zijn jas (3);
17 Stop dan mete je verzet! (7);
18 Als we uit 24 komen, kunnen we
herrie maken (5);
19 Die vlerk kan geen maat houden in
haar richting (5);
20 Waar het aan ligt weet ik nfet,
maar u bent in gebreke gebleven
(7);
22 Ik zou de leraar zonder 'r verder
iets over të zeggen die munt ge
woon teruggeven (5);
23 Het is net niemandal dat ik na af
trek van de belasting hiervan over
houd (5);
25 Men wist 'n voordeel te behalen
(5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 43 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
De verleiding is voor mij te
groot om u niet nog eens een'
fragment uit Victor Mollo's
boek „Finesses van het brid
gespel" te laten zien. In ver
band met de plaatsruimte is
het verhaal iets verkort, maar
de essentie, het uitlokken van
een fout van de tegenpartij,
komt goed tot zijn recht. Mol-
lo:
De robberbridger mag mis
schien veel kunnen leren van
een parentoernooi, de toe-
rnooispeler kan nog veel meer
leren van robberbridge. Onge
twijfeld is toernooispel goed
voor de techniek. Maar het
persoonlijke element, de onbe
kende X, is in robberbridge de
hoogste heerser en daarom is
het zo goed voor de toernoois-
peler om zo nu en dan een
robber te spelen. De technicus
speelt volgens de kansreke
ning en zijn cijfers zijn solide
genoeg in de wereld van gees
ten zonder lichaam. £odra er
levëndg wezens verschijnen
wijken de werkelijke kansen af
van de mathematische. Soms
is de enige kans óp een mis
stap van de tegenpartij te ho
pen en dan is dat de „juiste
speelwijze". Een voorbeeld:
O AVB75
O H 4
B9876 5
B97
55 N A 10 4 3 2
O 10 2
W 8 6 4 3
0 B 10
7 Z O 3 i
H V
3 2
H V 8
OH9
o A V 9*6 5
'A 10 4
Oost-west pasten voortdurend,
noord opende met 1 harten -
zuid 2 ruiten - noord 3 klave
ren - zuid 4 SA - noord 5 ruiten
- zuid 6 SA.
Uitlokken
Een spel dat in de Eccentric
Club in Londen werd gespeeld
met Jeremy Flint op de zuid-
stoel. Noord, de zwakkere spe
ler aan tafel, wist in de bieding
Jeremy te overdonderen, door
hem ervan te overtuigen dat hij
minstens een aas of heer
vrouw meer had daft Vrouwe
Fortuna in werkelijkheid hem
had toebedeeld. Oost-west
waren twee minder bekende
internationals. West kwam uit
met klaverheer en toen de uit
zonderlijk onaantrekkelijke
dummy op tafel kwam, taxeer
de Flint zijn vooruitzichten. Die
waren er niet. Een gelukkig 3-3
zitsel in ruiten zou elf slagen
opleveren, maar er was geen
teken van een twaalfde, niet
voordat de tegenpartij, schop
penaas zou hebben gemaakt.
De enige hoop was een vergis
sing van de tegenpartij- en om
west aan te moedigen liet Je
remy hem klaverheer houden.
Als wests psychologie even
goed was geweest als zijn
techniek, zou hij zeer wantrou
wig zijn geweest. Hij zou zich
zeker hebben afgevraagd: als
oost klaveraas heeft, zou hij
dan niet hebben overgenomen
om klaver terug te spelen? Uit
eindelijk is nog nooit iemand
tegen 6 SA uitgekomen met
•een heer zonder de vrouw er
bij. Door nog eens goed naar
de dummy te kijken zou hij
zich vermoedelijk gerealiseerd
hebben dat Flint, zonder aan
sluiting in klaver niet zo blij
naar 6 SA zou zijn opge-
stoomd. Door tenslotte twee
en twee bijelkaar te tellen zou
,hij zich hebben gerealiseerd
waarom hij de eerste slag had
mogen houden, omdat er een
aas ontbrak. Misschien was
west niet gewend aan zulke
slechte contracten. Wat ook de
reden was, hij verplaatste zich
niet in oost of zuid en telde ze
ker niet twee en twee bij elkaar
op. Hij speelde weer klaver en
toen was alles voorbij.
Israël
Al eerder heb ik lovende woor
den gewijd aan de prestaties
van het Israëlische team. En
wel bij het Europese kam
pioenschap voor ploegen, vo
rig jaar. Daar bleek het kwar-
tet-Gendlerman goed voor de
derde plaats achter de Sowjet-
Unie en kampioen Nederland.
Onlangs speelde een Israëlisch
vijftal wedstrijden tegen Twen
te's Eerste (2x), Fivelgo en
Houdt Stand. De vijf boekten
knappe resultaten; tegen
Twente's "Eerste 91 en 7—3,
tegen Fivelgo 5—5 en tegen
Houdt Stand 6—4. Opmerke
lijkste resultaat van de vijf spe
lers Gendlerman, Palaria. Gal-
perin, Borochow en gastspeler
Binenbaum, de winst van Ge
ndlerman op drs. P. Roozen-
burg, de wereldkampioen van
1948 tot 1956.
Uit de ontmoeting tegen Twen
te's Eerste de partij Palaria-
Smeenk (zie diagram), met de
stand na wits 46. 31—26.
Smeenk staat hier moeilijk. Op
20—24 volgt eenvoudig 27—
PALARIA
22 24—29 22x11 16x7 28x39
24—29 32—28 23x32 34x14
met winst door overmaóht,
dus: 46. 29—33 47. 28x39
19—24, lijkt toereikend, voor
remise, maar: 48. 3933! 24-^-
29 49. 33x24 20x29. In plaats
van 48. 24—29 kan ook
16—21 27x16 24—30 35x24
20x27 maar dan 34—30 25x34
40x18 en wit wint 50. 3530
29—33 51. 30—24 23-^28 52.
32x23 33—38 53. 24—19 38—
BINENBAUM
43 54. 40—35 15—20 55. 19—
13 43—49 56. 13-^9 48x27 57.
94 27—49 58. 23—19 dreigt
19—14 met op 49—32 4—15
58. 20—24 59. 19x30 49—
38 60. 4—15 en Smeenk staak
te de ongelijke strijd.
Dat de marge tussen remise en
winst gering is, bewijst ook het
tweede fragment (zie diagram),
uit de partij fiinenbaum-Kuiper
(Twente's Eerste). Kuiper
meende hier op remise te kun
nen aansturen met 54.21
27 55. 22x31 19—24 en gaf het
meteen op, er volgt immers
heel geniepig 38—32! 24x22
32—27 26x37 27x9 en wit
heeft de buit binnen. Om te
onthouden.
Tenslotte de verliesparti} van
Roozenburg, geen alledaagse
gebeurtenis. We komen erin na
Roozenburgse 38. 48—43, Wat
leidde tot de cijferstand; zwart:
1,3,7,12,15,18/20,24,30,35,wit:
26/29,32,33,38,39.43/45. Ge
ndlerman zet de aanval op wits
korte vleugel door: 38 18—
23 39. 29x18 12x23 40. 44—40
41. 39x50 30—35 42. 43—39
20—25 43. 26—21 15—20 44.
21—16 23—29 45. 28—22 29—
34 46. 39x30 25x34 47. 27—21
20—25 48. 21—17 7—12 49.
17x8 3x12 50. 22—17 12x21 51.
16x27 24—30 52. 33—28 34—
40 53. 45x34 30x39 54. 28—22
35—40 55. 22—17 40—45 56.
17—12 39—33 57. 50x39 45—
50 58. 38—33 25—30 en Roo
zenburg geeft zich gewonnen,
de dreiging 30—34 is oaweer-
legbaar.
Noorse luchtvaart en kinderen
van San Marino
In Noorwegen verscheen op 5
oktober een souveniervelletje
naar aanleiding van de Interna
tionale Postzegeltentoonstel
ling „Norweg 80", die van 13
tot en met 22 juni 1980 in Oslo
gehouden zal worden. Het vel
letje bevat vier verschillende
zegels van eveneens verschil
lende waarde. De getoonde ze
gels hebben als thema: ,,De
geschiedenis van de luchtvaart
in het poolgebied". Als laagste
waarde op dit velletje een ze
gel van 125 ore met als afbeel
ding een „Dornier Wal"-water-
vliegtuig zoals dit gebruikt
werd door de poolvorsers
Amundsen en Ellsworth bij hun
Svalbardvlucht in 1925. Vervol
gens een zegel in de waarde
van 200 ore met een afbeel
ding - van het bestuurbare
luchtschip „Norge", Dit werd
in 1926 gebruikt door de pool
vorsers Amundsen, Ellsworth
en Nobile voor de vlucht Sval-
bard-Noordpool-Alaska. Op de
zegel van 280 ore komt het
amfibievliegtuig „Leiv Eiriks-
son" voor. Met deze machine
maakte Thor Solberg de vlucht
van Canada via Groenland en
IJsland naar Noorwegen van
18 juli tot 16 augustus 1935.
Tot slot een zegel van 400 ore
met een afbeelding van de DC-
7C „Reidar Viking" van de
SAS. Deze maakte de eerste
geregelde post- en passagiers-
vlucht over de Noordpool op
24 februari 1957. De route ging
van Oslo via Kopenhagen over
de Noordpool, Anchorage naar
Tokio. Het ontwerp werd ver
vaardigd door Fredrik Mathe-
son en de prijs van het velletje
bedraagt Kr. 15.-. Bij deze
prijs is een toeslag van Kr.
4.95 inbegrepen, welke be
stemd is voor de organisatie
van de „Norwex 80". Het druk
ken was in handen van Emil
Moestus A-S.
Op 6 september j.l. werd door
de dwergstaat San Marino een
reeks van zeven zegels in om
loop gebracht. Deze zegels kan
men onderverdelen in een se
rie van vijf en twee losse ze
gels. De serie van vijf zegels
wordt uitgegeven in het kader
van het „Internationaal Jaar
van het Kind". Deze zegels
hebben een waarde van 20 L„
120 L„ 170 L., 220 L., en 350
L. Als afbeelding op deze ze
gels ziet men werkstukken,
vervaardigd door de schilderes
Marina Busignani, die in meer
dere kleuren gereproduceerd
werden. Uit elk der schilderijen
die werden afgebeeld spreekt
het recht op leven dat ieder
kind heeft en de liefde die het
toekomt. De serie werd in een
oplaag van 700.000 stuks ge
drukt door Helio Courvoisier
S.A. te La Chaux-de-Fonds in
Zwitserland.
Een speciale postzegel wordt
gewijd aan het 13e tweejaar
lijkse Congres voor Weten
schappelijk Onderzoek en Me
dische Opleiding in de Stop-
matologie. Hierbij gaat het om
voorkoming en behandeling
van ontsteking van de mond
holte. Dit congxres werd van
22 tot en met 24 september j.l.
te San Marino gehouden. Als
motief op deze zegel ziet men
een reproduktie van een
houtsnede uit de 15e eeuw.
Uitgebeeld is de heilige Apollo-
nia, schutspatrones van de
tandartsen en martelares. De
zegel heeft een waarde van
170 L. en werd eveneens in
meerdere kleuren gedrukt
door Helio Courvoisiec S.A. Als
derde en laatste in deze reeks
een eveneens door Helio Cour
voisier S.A. gedrukte zegel.
Ditmaal gaat het om een zegel
gewijd aan de Europese, Afri
kaanse en Middellandse kamp
ioenschappen waterskiën.
Deze wedstrijden werden be
gin september in Castelgan-
dolfo gehouden. Als afbeelding
op deze zegel een door de Mi
lanese kunstenares Giulana
Consilvio vervaardigd ontwerp
dat een waterskiër in actie
toont. Daaronder als bijzonde
re tekst: „Campionati Europei
Sci Nautico". Deze zegel heeft
een waarde van 150 L. en als
kleuren blauw, groen en zwart.
Toernooi in Riga
De beslissing in het toernooi in
Riga is gevallen. Daar werden
de eerste drie plaatsen, die
recht geven op deelname aan
het Kandidatentoernooi, bezet
door twee Russen en de derde
plaats zal ten deel vallen aan
een Hongaar. Daar Ribli en
Adorjan samen eindigden op
de gedeelde derde en vierde
plaats, moeten zij er nog in'
een tweekamp om vechten. De
eerste plaats werd bezet doot
Talj, die met grote voorsprong
eindigde. Tweede werd Poloe-
gajefski.
Zo'n toernooi van zeventien
zware ronden kan op een ge
geven moment wel eens wat te
veel worden, en dan gunnen
een paar spelers elkaar wel
eens een rustdag door, op af
spraak, een partij als onder
staande te spelen. Deze werd
op het bord gebracht door
Adorjan,en Poloegajefski:
I.c4,c5 2.Pc3,Pc6 3.g3,g6
4.Lg2,Lg7 5.e3,e6 6.Pe2,Pe7
7.0—0, 0—0 8.d4,cd4:
9.Pd4:,d5 10.cd5:,Pd5:
II.Pd5:,Pd4: en hier besloten
de spelers tot remise.
Nu moet u niet denken dat de
spelers afbreken en beloven
dat zij eikaars zetten precies
zullen naspelen, hoor! Dat kan
niet, zoals Sam Loyd in enkele
partijtjes in een artikel heeft
aangetoond. Eén daarvan is
dan:. 1.c4.c5 2.Da4,Da5
3.Dc6,Dc3 4.Dc8:, mat!
Zo'n „zetten-naspeelpartijtje"
hoeft bepaald niet altijd vol
gens afspraak te zijn, en ook
niet steeds in remise te eindi
gen. Hiervan getuigt een partij
uit 1915 tussen pastoor Trak-
sler, (van wie ik u enige tijd te
rug heb verteld) en Sjamanek.
Daar ging het als volgt:
1.e4,e5 2.Pf3,Pc6, 3.Pc3,Pf6
4.Lb5,Lb4 5.0—.0, 0—0
I jO -
H IP
g
Aü
diagram nr. 1
6.d3,d6 7.Lc6:,Lc3: 8.Lb7:,Lb2:
9.La8:,La1: 10.Lg5,Lg4
11.Da1:,Da8: 12.Lf6:,Lf3:
13.Le5:,Le4: 14.Lg7:,Lg2:
15.Lf8:,Lf1: 16.Dg7, mat.
De uitslag van de oplossing
swedstrijd is als volgt: Er wa
ren 22 inzendingen, waarvan 8
goede met twee goede oplos
singen, daaronder werd de
prijs verloot en viel ten deel
aan de heer A. Stapel-, Hof
landstraat 7, 1613 KK in Groo
tebroek. Van de andere 14 in
zenders waren er enkele die er
met de studie niet uitkwamen,
maar liefst 11 inzenders strui
kelden over het probleem. U
weet allen uit de vorige rubriek
waar de schoen wrong. Eén
van de oplossers van het pro
bleem zag de dual 2.Kg5—f4
(of Kg5h4) en wil. die er uit
halen door een witte pion of f4
óf op h4 te plaatsen. Maar dat
gaat niet op, want dan- is er de
nevenoplossing: 1.fg5:
(hg5:),ab6: 2.g6+,fg6: 3.fg6:,
mat. Het kost wel wat meer
materiaal om dat er uit te ha
len!
En nu nog een paar
met een verhaaltje:
Studie van J. Fritz.
(Hier diagram nr. 1.)
Wit: Kh1,Lb1;piori:d4
diagram nr. 2
Zwart: Kc1,Th8;pion:h2.
Wit begint en
Deze studie won de eerste
prijs in het studietoernooi van
Revista de Sah 1973 - een ge
renommeerd Roemeens
schaakblad.
We gaan de mooie varianten
eens na: 1.La2,Kb2 2.Lf7,Kc3
3.d5,Kd4 4. d6,Kd5 5.Kf6! en
wat nu? Verrassend is, dat als
wit nu speelt: d7, 6.Le8?,... wit
dan na: 6...,Ke7 in tempod-
wang is. Maar wit heeft beter:
6.Lh5!,Ke7 7.Lg4!,„. met remi
se.
Een andere variant is niet min
der mooi: 1.La2,Kd2 2.d5,Ke3
3.d6,Kf4 4.d7,Kg3! en wat dan
nu? Wit 'vind er dit op:
5.Lg8!,Tg8: 6.d8D!,Td8: en wit
staat pat. Met een minimum
aan materiaal zo iets moois,
geen wonder dat de prijsrech-
ter aan deze studie de eerste
prijs gaf, zult u zeggen. Maar
dan komt er ineens eentje die
het nooit gelooft, en ja hoor,
het is weer eens zo laat. Men
vind in de tweede variant dan
het volgende: 1.La2,Kd2!
2.d5,Ke3 3.d6,Kf2! 4.d7,Td8!
en nu blijft er van al het moois
niets meer over, want zwart
wint op alle fronten. Deze
weerlegging sluit goed aan met
hetgeen ik u vertelde over
strijd tussen toren en loper
de vorige rubrieken.
Van A. Sarytsjev meldde il
onlangs een fraaie prijswinn
ter gelegenheid van zijn
geboortedag. In het merrx
aaltoernooi van T. B. Gorg
1977 won hij weer de eer
prijs.
A. Sarytsjev.
1e pr. Memoriaaltrn. Gorg
1977.
(Hier diagram nr. 2.)
Wit: Ka8,Da1,Pa5,Ph2;pioni
n:a2,b4,g2.
Zwart: Ka6,Dh6,Le1,Pd8,pi<
;pion:b5.
Wit begint en houdt remise.
De witte koning staat v
slechter dan de zwarte,
twee extra pionnen voor
betekenen dus niets. Nu mi
u eens opletten, hoe de ko
ponist drie fraaie patvarian
in de stand weet te vlech
voor wit: 1.De5!,D
2.a4!,Dg2:+ 3.Pf3+,Df
4 Kb8,Pc6+! Er dreigde
door ab5:+ en Pc4, daarom
fert zwart op c6 zijn paa
5.Pc6:,Lg3. Ziezo, doe d
maar eens wat aan, de w
dame is vërloren. 6.ab5:+,K
7.Ka8!,Le5: en wit staat
Na: 7..,Da3+ 8.Pa5,Le5 is
weer pat; en tenslotte
8..,Df3+ 9.PC6.D
10.Pb8,Le5: eveneens,
eerder bewerkt thema dat
ter steeds weer mooi is!
Hebt u de oplossing van
kruispenning nog gevondi
de stand was:
Wit: Kg8,Tb6,Td8;pion:g2.
Zwart: Kc3,Te3;pionnen:b2,i
En de oplossing: 1.Tc8+,1
2.Tb3+,Kd4 3.Tb4+,i
4.Tb2:,e1D 5.Td2+!,l
6.Te8+,Kf5 7.Td5+,
8.Td4+,Kg3 9.Td3!,... met
mise.
Het sterrenbeeld Walvis (Ce-
tus) was al in de oudheid be
kend. In onze ogen is een
walvis een vriendelijk, maar
wel vervolgd dier; in de ogen
van de oude Grieken was Ce-
tus een zeemonster, dat de
dochter vfen koningin Cassio
peia en koning Cepheus wil
de verslinden.
Deze dochter was Andromeda
en koningin Cassiopeia had te
gen Poseidon (Neptunus), de
god van de zee, gezegd, dat
haar dochter wat schoonheid
betreft duidelijk de meerdere
was van de Nereïden, de doch
ters van Poseidon. Poseidon
was daarover zo boos, dat hij
een zeemonster, Cetus stuur
de, om het land van Cepheus
te verwoesten. Cepheus vroeg
advies aan het Orakel van Del
phi en kreeg te horen, dat hij
zijn dochter Andromeda bij de
zee aan de rotsen moest kete
nen, om haar te laten verslin
den door Cetus. Toevallig
kwam Perseus, die net de ver
schrikkelijke Medusa met de
slangenharen verslagen had,
langs en die was weer zo vrien
delijk om Cetus, ofwel Walvis
te verslaan.
Cetus is wel groot, maar niet
niet bijzonder opvallend. Het
beeld is nogal moeilijk te vin
den. Het ligt onder de duidelij
ker sterrenbeelden van het ge
bied Andromeda. Alle genoem-^
de sterrenbeelden, Cepheus*
Cassiopeia en Andromeda, lig
gen bij elkaar. Men kan het
beste zoeken naar de zeskanti-
ge kop van de Walvis. Die ligt
recht onder Aries (Ram). Cetus
is eind oktober des avonds om
tien uur zichtbaar boven de
zuidooostelijke horizon. De
helderste ster, b-Ceti (Deneb
Caitos), is van de tweede
grootte en staat nogal geïso
leerd. De meest nabije buur is
de voornaamste ster van het
sterrenbeèld Pisces Australis,
Fomalhaut, in het zuidwesten.
De ster Menkar, a-Ceti, in de
kop is ook van de tweede
grootte en beduidend rood van
kleur.
Het interessantste object van
de Walvis is Mira (o-Ceti). Het
Is namelijk de eerst ontdekte
langperiodieke veranderlijke
ster. Tijdens het minimum is hij
van de tiende grootte, dus
voor het blote oog niet te zien.
Tijdens het maximum is hij bij
na even helder als de Poolster.
Walvis bedreigt Andromeda
Het is een rode reus met een het wel zaak u te vergewis
constante diameter, op een af- of die wel boven de horü
stand van 250 lichtjaar. Als u staat, want anders vindt u
deze ster wilt zoeken, dan is uiteraard niet.
Hoofdsterren:
Naam
a. Menkar
b. Deneb Caitos -
c. Kaffaljidhma (d)
d.
f. Baten Caitos
vis. magn.
abs. magn.afstand
(lichtja
2.82
-0.19
131
2.24
0.73
6
3.58
1.59
8
4.04
-2.96
81
3.92
0.65
14
3.60
1.01
10
3.83
1.11
11
3.75
-0.48
22
3.65
5.99
1
4.18
-0.08
23
Dubbelsterren:
Naam 1 - vis.magn. - 2 afsti
V
26 6.07 9.30
42 6.40 7.30
66 5.72 7.70 -
o. (V) var. 10.00
c. 3.70 6.40
Variabele sterren
Naam max. - vis.magn. - min.perk
(da|
T 6.60 7.70 16
12.90 -
10.10 331
13.40 23
13.00
14.60 35I
Planetaire nevels:
NGC 246 doorsnee:
240 bij 210 bgl
fotomagn. nevel:
fotomagn. ster:
afstand: 1500 licM
Melkwegstelstels:
NGC 1068doorsnee: 6 bij 5 bg'
fotomagn.:
SS 9.40
