ïardhandig begin van
>roces tegen Lischka
„Noordzee volgend jaar
gelukkig nog niet dood'
KAMERDEBAT IN BELGIE IN TEKEN
VAN RELLEN IN VOERSTREEK
Nederland bang
/oor Spaanse
Ltomaten en
gastarbeiders
Forse straf voor
schrijver Havel
JITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 24 OKTOBER 1979
onze correspondent Ami van
ILEN Na een handgemeen
en politie en enkele honderden
gcrs waarbij rake klappen vie-
is gisteren met twee uur vertra-
in Keulen eindelijk het proces
nnen tegen de voormalige SS'ers
üka, Hagen en Heinrichsohn die
olgens de meer dan 200 pagina's
nde aanklacht van beschuldigd
dat zij tijdens de oorlog in
ïkrijk betrokken zijn geweest
de deportatie van tenminste
0 Franse joden naar Auschwitz,
tumult ontstond toen circa 250
ie nabestaanden van de slachtof-
en concentratiekamp-overleven-
uit Frankrijk naar Keulen waren
men om het proces bij te wonen,
en hadden zich ook een groot aan-
Duitse belangstellenden gevoegd,
echtszaal was echter veel te klein
jlaats te bieden aan deze stroom
izoekers waarbij ook de vele bin-
en buitenlandse journalisten kwa-
(de grootste zittingszaal werd niet
jgeven).
in de procesruimte, waar uiteinde-
irca zeventig bezoekers waren toe-
pi, kwam het tot emotionele reac-
/ariërend van handgeklap en toe-
ingen tot afkeurende kreten. En-
personen werden na herhaaldelijk
•ingen van rechter Fassbender uit
aal verwijderd, maar in het alge-
-«tihoEi-Vvvs
strek ü«7.5 L V1
wurde
SS-Hann
teinnehsc'
n Frank».i
ymlöde
Een vroegere gevangene van een nazi-concentratiekamp (r) staat temidden van
250 Franse betogers bij het gerechtshof in Keulen waar voormalige SS'ers terecht
staan.
meen trad deze zeer coulant op tegen- De aangeklaagden deden of het hun ai
over het roerige publiek van wie enke- les niets aanging. Lischka, bruinge
len de jodenster droegen. Fassbender brand, beriep zich op zijn gezondheid
had de leiding van het proces zeer goed stoestand om gisteren niet te worden
in de hand. verhoord (hij heeft zich daartoe wel
principieel bereid verklaard). De ande
re twee vertelden hun levensloop die
schijnbaar in niets van andere Duitsers
heeft verschild. Voor het overige ver
liep de eerste dag van het proces voor
namelijk met procedurekwesties waar
bij de advocaten van de verdachten (in
totaal zeven) de bij zulke gelegenheden
gebruikelijke bezwaren tegen alles en
nog wat inbrachten.
Inmiddels stonden buiten betogers met
borden en spandoeken waarop ze uiting
gaven aan hun ongenoegen over het
feit dat de berechting van de vermoe
delijke oorlogsmisdadigers zo lang op
zich heeft laten wachten en waarmee
ze opriepen om het proces niet zo lang
te laten duren als dat van Majdanek,
dat volgende maand zijn vierde jaar in
gaat. De kans dat dit laatste in Keulen
het geval is, lijkt niet erg waarschijn
lijk. In principe zijn circa dertig ver-
handelingsdagen uitgetrokken (wat
neerkomt op ongeveer drie maanden)
waarbij het betrekkelijk geringe aantal
van twaalf getuigen zal worden ge
hoord, maar waarbij vooral het over
stelpende bewijsmateriaal, afkomstig
van het Franse echtpaar Serge en Bea
te Klarsfeld op zijn waarde zal worden
getoetst. Insiders zijn van mening dat
het inderdaad niet al te moeilijk zal
vallen om te bewijzen dat de beklaag
den wisten waar de joodse transporten
tussen 1942 en '44 heengingen en wat
de afloop ervan zou zijn.
ADRID - Wat
n minister-pre
ien t op offi-
ïel bezoek in
buitenland
ijwel nooit
'erkomt, heeft
emier Van Agt
Spanje moeten
eemaken. Toen
gisterochtend
ikwam bij het
leis van de ko-
j, dat vijftien
lometer buiten
drid, in Zar-
'la, is gelegen,
•st hij weige
ld zeven minu-
wachten. De
'\ild wacht wil-
eerst alle pa-
>ren zien en
deze vervolgens
door middel van
een telefoonge
sprek controle
ren. Daarbij
stoorde hij zich
niet aan het feit,
dat er een com
plete stoet offi
ciële auto's voor
de poort stond,
met gemotori
seerde politiea
genten voorop,
die driftig ge
bruik maakten
van hun zwaai
lichten, en met
de chef-protocol
van het ministe
rie van buiten
landse zaken in
de voorste auto.
Voor Van Agt
mocht dit de pret
overigens niet
drukken. Hij
vertelde later dat
hij een goed ge
sprek gevoerd
had met koning
Juan Carlos.
„Met een mini
mum aan plicht
plegingen
Daarbij had de
koning de pre
mier met nadruk
bedankt voor de
inspanningen die
Nederland zich
getroost had om
eraan bij te dra
gen dat Spanje
een democratie
kon worden.
or Spanje is
ze kwestie van
oot'belang, om-
het land zeer
1 werklozen
ft. Officiéél
dat er 1 mil-
i, maar in
irkelijkheid
na het dubbe-
ofwel ruim 17
ocent van de
roepsbevol-
ng. Het ook in
geval onmid-
llijk in laten
van het
verkeer
werkne-
irs, zoals dat in
EG bestaat,
naar algeme-
verwachting
n ware uittocht
Spaanse
irknemers tot
volg hebben,
ar onder meer
tderland. Ge-
Koning Juan Carlos
Van Agt.
zien de niet zo
florissante econo
mische situatie in
eigen land, is de
Nederlandse re
gering daar niet
zo happig op.
Datzelfde geldt
voor de toelating
van bepaalde
Spaanse land-
bou wprodukten
met name toma
ten. De West-
landse tuinders
zijn bang voor
concurrentie op
de EG-markt
van hun Spaanse
collega's, die veel
goedkoper kun
nen produceren.
Dat zou, zo
vreest men,
vooral de Neder
landse export
naar West-Duits-
land kunnen
schaden. Daar
staat echter te
genover, dat de
Nederlandse in
dustrie, met uit
zondering van de
textiel- en schoe
nen-sector, ge
baat is bij een zo
kort mogelijke
overgangsperio
de, omdat de
Spaanse invoer
rechten voor de
meeste produk-
ten aanzienlijk
begroet premier
hoger zijn dan
die van de Euro
pese Gemeen
schap.
Vandaar dat
staatssecretaris
Van der Mei bij
zijn Spaanse col
lega het voorstel
deponeerde om
verschillende
overgangsperio
den te gaan han
teren voor de di
verse sectoren.
Spanje houdt
vooralsnog vast
aan één periode
voor alle secto
ren, die zo'n vijf
jaar zou moeten
duren. Hoe lang
het uiteindelijk
gaat worden is
uiteraard nog
niet bekend, om
dat de EG-lan-
den van dit mo
ment het daar
nog met elkaar
over eens moeten
worden. Volgens
premier Van Agt
zal het ergens
•tussen de drie en
tien jaar uitko
men, zo zei hij
dinsdagavond op
een bijeenkomst
met Nederlandse
zakenlieden, die
in Spanje wonen
en werken.
Keizerin Farah Diba (I) en de Iraanse prinses Ashraf (m)
verlaten het New Yorkse ziekenhuis, waar zij een be
zoek hebben gebracht aan de daar opgenomen sjah.
Iran stuurt toezichthouder
naar sjah
TEHERAN (UPI) De Iraanse regering beschikt over in
lichtingen dat de afgezette sjah aan kanker en aan galste
nen lijdt en zelfs in het laatste stadium van deze ziekte ver
keert, zo heeft het ministerie van buitenlandse zaken in Te
heran dinsdag gemeld.
Woordvoerder Ibrahim Mokalla vertelde dat binnenkort
een Iraanse arts naar New York vertrekt, die voor de
machthebbers in Teheran toezicht moet houden op de be
handeling van de verjaagde vorst.
DEN HAAG - Eeuwenlang
verkeerde de mens in de
veronderstelling, dat de na
tuurlijke taak van het wa
ter geen andere was, dan
het opnemen van afvalwa
ter. Niemand die eraan
dacht, dat de zeeën niet
voor eeuwig het vuil zou
den kunnen opnemen. Tot
aan de Industriële Revolu
tie (midden 19e eeuw) wer
den vrijwel alleen fecaliën
en wat huishoudelijk vuil
door het water afgevoerd.
Veel ernstiger werd het,
toen industrieën de rivie
ren gingen gebruiken voor
de lozing van hun afvalwa
ter. In korte tijd werden ri
vieren, zeeën en oceanen
vervuild. Het bekendste
voorbeeld hiervan in West
Europa is de Rijn één
van de smerigste rivieren
ter wereld.
De schadelijke stoffen, die
dagelijks door dit „grootste
riool van Europa" worden
geloosd, vormen niet alleen
een bedreiging voor het mi
lieu van de Noordzee, maar
ook voor de internationaal
als natuurreservaat bekend
staande Oosterschelde, Dol-
lard en Waddenzee. Maar, zo
stelt voorzitter A. de Jong
van de Werkgroep Noordzee,
ondanks de regelmatig terug
kerende, alarmerende be
richten over de Noordzee is
het nog niet te laat. „We
moeten", zegt hij, „de zaak
niet overdrijven. Het is ge
lukkig niet zo dat de Noord
zee volgend jaar dood en leeg
is. Maar wij moeten aan be
paalde ontwikkelingen wel
een halt toeroepen. Het is zo,
dat zeeën en oceanen veel
kunnen hebben, maar dat is
wel veel minder dan nu van
ze wordt gevergd".
Hoeveel van de zeeën kan
worden gevraagd, bleek ver
leden jaar, toen olie uit de su
pertanker Amoco Cadiz de
zee voor en de kust van Bre-
tagne bevuilde. Een zelfde
ramp kan zich ook voor de
Nederlandse kust voordoen.
In dat geval, zo is de stellige
overtuiging van De Jong,
wordt een zodanige schade
aan het milieu aangericht,
dat het zeker tien jaar zal du
ren voor de gevolgen van de
ramp enigszins zijn overwon
nen, onder meer doordat het
bestfijdingsapparaat in de
Noordzeelanden nog veel te
wensen overlaat.
De grootste bedreiging voor
het milieu van de Noordzee
is, zoals gezegd, de niet-afla
tende stroom afval die door
de rivieren, met name de
Rijn, wordt aangevoerd. De
heer De Jong is er echter van
overtuigd, dat deze aanvoer
van afval nooit helemaal zal
kunnen worden bedwongen.
„Maar", zo zegt hij, „we hoe
ven niet naar nul terug. We
leven nu eenmaal in een ook
technisch ontwikkelde maat
schappij en de vervuilende
stoffen raak je nooit hele
maal kwijt".
Waar volgens ir. De Jong ze
ker op korte termijn veran
dering in moet worden ge
bracht, is het Noordzeebeleid
van de Westeuropese landen.
„De verschillende nationale
wetgevingen sluiten niet op'
elkaar aan. Er zijn er in de
afgelopen jaren veel verdra
gen gesloten, maar die zijn
nog lang niet allemaal in alle
landen in werking". De op
lossing voor deze moeilijkhe
den is mogelijk te vinden in
het onder internationaal be
heer brengen van de Noord
zee. Volgens ir. De Jong zal
zo'n organisatie er wel moe
ten komen. „De EEG is geen
oplossing. Noorwegen en
Zweden zijn daar geen lid
van. Je zou steeds, net als nu,
in een impasse komen. Zo'n
algemeen orgaan, dat boven
de partijen staat, zou ook
strafbevoegdheden moeten
krijgen. Ja, een een internati
onaal bestuur over de Noord
zee is in alle opzichten gun
stig."
Ondanks alle sombere gelui
den is de strijd voor het be
houd van het milieu en het
biologisch evenwicht in de
Noordzee voor ir. De Jong
geen gebed zonder einde: „Ik
zie nog niet direkt een oplos
sing. Over tien jaar zullen we
nog wel steeds bezig zijn.
Maar het is heel waarschijn
lijk dat we dan een heel stuk
vooruit, een heel stuk op de
goede weg zijn."
SEMINAR OVER
NOORDZEE IN
CONGRESGEBOUW
DEN HAAG - In het Con
gresgebouw in Den Haag
organiseert de Werkgroep
Noordzee morgen en over
morgen een seminar over
de Noordzee. Twee dagen
lang praten ruim honderd
ambtenaren, wetenschap
pers, vertegenwoordigers
van milieuorganisaties en
parlementariërs uit België,
Denemarken, Engeland,
Frankrijk, Nederland,
Noorwegen, West-Duitsland
en Zweden over de Noord
zee. Hun doel is niet het le
veren van kant en klare op
lossingen. Men wil tot con
clusies komen, die kunnen
bijdragen tot een verande
ring van het Noordzee-be-
leid van de Westeuropese
landen. Aan de vooravond
van het seminar spraken
wij met ir. A. de Jong, de
voorzitter van de Werk
groep Noordzee, over de
stand van zaken op dit mo
ment en zijn verwachtingen
voor de toekomst van de
voor Nederland zo belang
rijke Noordzee.
PRAAG Na een slechts
twee dagen durend proces
heeft de Praagse rechtbank
gisteravond vijf van de zes
dissidenten, die terecht ston
den wegens „ondermijning
van de staat", tot gevange
nisstraffen veroordeeld, die
variëren van drie tot vijf
jaar. Eén verdachte, een 46-
jarige moeder van zeven
kinderen, kreeg een voor
waardelijke veroordeling.
De zwaarste straf, vijf jaar,
was voor Peter Uhl. De toneel
schrijver Vaclav Havel hoorde
vier en een half jaar gevange
nisstraf tegen zich uitspreken.
Een van de verdachten kreeg
vier jaar, de overige twee wer
den tot drie jaar cel veroor
deeld. De zes dissidenten heb
ben hoger beroep aangete
kend.
Westerse diplomaten en jour
nalisten werden ook gisteren
niet tot de rechtzaal toegela
ten. Voortdurend fotografe
rende agenten verhinderden
hen contact op te nemen met
verwanten van de dissidenten.
Over het lot van tien sympa
thisanten van de verdachten,
die maandag door de politie
werden aangehouden, is niets
bekend.
Westerse waarnemers zijn van
mening, dat de Praagse recht
bank de zaak zo snel mogelijk
heeft afgehandeld vanwege de
zware kritiek die in het bui
tenland zelfs in Polen, waar
vijftien tegen het proces de
monstrerende mensen werden
aangehouden op de recht
zaak is geuit.
Klanten
Newyorkse
prostituées
bekend ge
maakt
NEW YORK (AFP) De
burgemeester van New
York heeft woord gehou
den: de stadsradio van
New York heeft gisteren
de namen bekendgemaakt
van negen klanten van
prostituées die op 9 okto
ber zijn opgepakt. Begin
deze maand had burge
meester Edward Koch
verklaard van plan te zijn
voortaan niet alleen meer
prostituées wegens tippe
len te laten arresteren,
maar om ook de namén
van hun klanten bekend
te maken.
Nog steeds
gevechten in
Tanzania
LOESAKA (AP) De Zambi-
aanse president Kenneth
Kaunda heeft meegedeeld dat
in West-Tanzania nog steeds
zwaar wordt gevochten nadat
meer dan duizend Zuidafri-
kaanse en Zimbabwe-Rhodesi-
sche soldaten Tanzania waren
binnengevallen voor de groot
ste aanval op Zambiaans
grondgebied tot nu toe.
Hij verklaarde voor de televi
sie dat de gevechten nog steeds
voortduurden ondanks de
Zimbabwe-Rhodesische bewe
ring dat het land zijn troepen
uit de Zambezi-vallei had te
ruggetrokken waar zij vrijdag
de aanval hadden geopend op
guerrillakampen van het Pa
triottisch Front.
Ook Sharon dreigt met aftreden
JERUZALEM Het Israëlische kabinet van premier Begin, dat
gisteravond enkele moties van wantrouwen overleefde, is giste
ren verder in de problemen gekomen door het dreigement van
minister Sharon van landbouw te zullen aftreden. Sharon, de
belangrijkste sympathisant binnen de regering met de illegale
joodse nederzettingen in bezet gebied, heeft laten weten te zul
len aftreden als de regering gevolg geeft aan de opdracht van
het Hooggerechtshof om de vestiging Elon Moreh te ontmante
len.
Gisteren werd het ontslag van Dajan van kracht. De afgetreden
minister van buitenlandse zaken behoudt zijn zetel in de Knes
set, het parlement. Dajan zei gisteren te zullen blijven ijveren
voor een soepeler houding tegenover de Palestijnse autonomie.
Aardverschuiving in Chili: 20 doden
PUERTO MONTT (AFP) Bij een aardverschuiving in Zuid-
Chili zijn zeker twintig mensen omgekomen. Zij raakten ter
hoogte van Puerto Montt bedolven onder een lawine van stenen
en modder. Verwacht wordt, dat het uiteindelijke dodental nog
zal stijgen. De slachtoffers waren allen vissers die bij Puerto
Montt naar zeewier zochten. Even voor de ramp hadden zware
regenbuien het gebied geteisterd.
Conventie
terrorisme nog
niet getekend
DUBLIN (Reuter) Tegen
de verwachting in is gisteren
op de bijeenkomst van de EG-
ministers van binnenlandse
zaken in Dublin de Europese
conventie ter bestrijding van
het terrorisme niet onderte
kend.
Het stuk zal op Frans verzoek
nog eens aan de orde komen
op een vergadering van de mi
nisters van justitie, die in de
cember bijeenkomen. Frank
rijk is namelijk van mening
dat de conventie behandeld
moet worden in het ruimere
kader van een gemeenschap
pelijk Europees rechtsgebied.
Socialistische
winst in
Denemarken
KOPENHAGEN (UPI) Bij
de algemene verkiezingen die
gisteren in Denemarken zijn
gehouden, heeft de sociaal-de
mocratische partij van Anker
Joergensen vier nieuwe zetels
gewonnen, zodat zij met 69 ze
tels de grootste partij blijft in
het 179 zetels tellende parle
ment.
Een alliantie van niet-socialis-
tische partijen boekte drie ze
tels winst en komt op 55 zetels.
Een markante bijzonderheid
was, dat de demissionaire pre
mier Joergensen als tegenstre
ver zijn zoon Peter Kvist had,
die kandidaat was voor de Ma
oïstische communistische par
tij.
Palestijnen aan
moord schuldig
bevonden
LOD (AP) In Lod zijn gis
teren door een Israëlische mi
litaire rechtbank twee Pale
stijnen schuldig bevonden aan
moord. Chaled Hoessein en
Hoessein Fiad zullen morgen
worden veroordeeld.
De kans bestaat dat Hoessein
de doodstraf zal krijgen als
blijkt dat hij meerderjarig was
toen hij aan de aanval deel
nam.
De twee mannen waren be
trokken bij een aanval in het
Israëlische kustgebied waarbij
een bus met passagiers werd
gekaapt. Tijdens een woeste
schietpartij werden 34 Israë
liërs, passagiers en mensen op
straat, gedood.
SALT-2 haalt
het nèt in Se
naatscommissie
WASHINGTON (Reuter)
Het SALT-2-akkoord ter af
remming van de strategische
bewapening tussen VS en
Sowjet Unie heeft het gisteren
maar net gehaald in een stem
ming van de commissie bui
tenlandse betrekkingen van
de Senaat, die het verdrag nog
moet ratificeren.
De commissie, die de behande
ling van het verdrag in de vol
tallige Senaat voorbereidt,
verwierp met een verschil van
slechts een stem een voorstel
tot wijziging, dat de kern van
het verdrag aantastte en nieu
we onderhandelingen met
Moskou nodig zou hebben ge
maakt.
Meer aandacht
voor vrouwen
bij bureaus
beroepskeuze
UTRECHT (ANP) Be-
roepskeuzebureaus gaan
zich meer bezighouden met
vrouwen en meisjes, omdat
dit een achtergestelde groep
is waarbij het vinden van
een baan vaak meer een
kwestie is van „terechtko
men" dan van een bewuste
beroepskeuze.
Mevrouw Hannie van Leeu
wen, voorzitter van de Neder
landse Vereniging Beroeps-
keuzewerk, deelde dit gisteren
mee op de jaarvergadering van
de NVB in Utrecht. Meisjes
möeten overtuigd worden van
een bewuste beroepskeuze.
Ook zullen de komende tijd
leerlingen van het lager be
roepsonderwijs beter worden
begeleid, omdat zij gebukt
gaan onder de onderwaarde
ring van de beroepen waar
voor zij worden opgeleid.
BRUSSEL De jongste rellen in de
Belgische Voerstreek galmden gisteren
nog na in het Kamerdebat in Brussel
over de regeringsverklaring van pre
mier Martens. De scherpste woorden
twist deed zich voor toen een Fransta
lig liberaal de oppositiepartij, de
Vlaamse Volks Unie, ervan beschul
digd had de hand te hebben in de orga
nisatie van de uiterst rechtse Vlaamse
Militanten Orde (UMO).
Grove aantijgingen vlogen, tegen een
decor van gebalde vuisten, in beide
landstalen over en weer tussen Volks
.Unie-leider Vic Anciaux en de liberale
fractievoorzitter Francois Gol. De laat
ste herinnerde zelfs aan de Rijksdag
brand in Berlijn. Hij baseerde zijn be
schuldigingen op de aanwezigheid van
Volks Unie-kamerleden onder de
Vlaamse Voerdemonstranten, waarvan
sommigen hakenkruizen zouden heb
ben gedragen.
Van Volks Unie-zijde werd verzekerd
dat de partij democratisch is, dat het
recht van betoging een grondrecht is
en dat de Franstalige extremisten in de
Voerstreek zich aan veel kwalijker
praktijken schuldig plegen te maken.
Dezen gaan dan bovendien vrijuit
dankzij een twee-miaten politiek van de
autoriteiten. Gedoeld werd onder meer
op cafébaas G., die na het neerschieten
van drie Vlamingen, van wie er een
ernstig werd gewond, binnen een dag
weer in vrijheid werd gesteld. De
Voerkwestie brengt de hele taalwetge
ving in België weer in geding, blijkens
de aankondiging gisteren door de CUP-
fractie om de wet te wijzigen. De
Vlaamse christen-democraten menen
dat er een onevenwichtigheid in de
rechten van Nederlands en Fransspre
kenden is gegroeid. Zo hebben de
Franstaligen in de Voerstreek een soe
peler scholenregeling, terwijl de Neder
landstalige ouders in de Zuidvlaamse
gemeente Komen geen eigen school
mogen oprichten. In 1964 werd Voeren
bij Vlaanderen ingedeeld en kwamen
Komen en Moeskroon bij Walonië,
zulks als compromis in de politieke
strijd om de taalgrens.
Het Kamerdebat van gisteren stond
overigens in het teken van de zwaa-
romstreden regeringsplannen tot op
splitsing van België in drie onafhanke
lijke gewesten: Wallonië, Vlaanderen
en Brussel.
