,Er gebeurt helemaal
niets met je"is
n verkeerd soort
voorlichting
Toenemende armoede bij jonge kerken
egt extra druk op Wereldmissiedag
Nobelprijs
Literatuur voor
Griekse dichter
Steun uit bisdom Den Bosch voor prof. Schillebeeckx
kerk
wereld
uïnnenland"
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 19 OKTOBER 1979 PAGINA 11
Bai
V ERENIGING KIND EN ZIEKENHUIS:
EN HAAG Een kind
it moet worden opge-
men in een zieken-
iis, of dat nu is voor
amandeloperatie,
gebroken been of
s ernstigers, krijgt te
iken met een hoop
rvelende dingen. Van
ene op de andere dag
)g van huis zijn, zon-
ouders, broertjes,
en vriendjes, in
i vreemd bed liggen
;rwijl je je soms hele-
lal niet ziek voelt)
t vreemde dokters en
sters die aan je zitten
frunniken. Voor een
Iwassene is dit al ge-
eg om je niet op je ge-
ik te voelen. Laat
an voor een kind, dat
ak helemaal niet weet
it hem overkomt en
it er nog te wachten
lat.
ukkig gebeurt er de laatste
n het één en ander voor
patiënt in de. gezondheids
zowel voor de volwasse-
voor het kind. Een ver-
>ing die zich direct bezig-
idt met de kleintjes in het
;bed is de vereniging 'Kind
Ziekenhuis', die in oktober
is opgericht.
1 is 'het bevorderen van
welzijn van het kind vóór,
■ns en na een ziekenhui-
ïame'. Morgen houdt deze
iniging een algemene le-
vergadering in Utrecht,
r de Engelse James Ro-
son, die al jaren met deze
)lematiek bezig is, een in-
ing zal houden. Deze lan-
jke vereniging heeft in
steden plaatselijke werk- i
:pen.
ider als vertaler
van die plaatselijke groe-
is.de werkgroep 'Kind en
tenhuis Delft', waarin on-
:er veertien ouders en-
isiast bezig zijn om de situ-
in de drie Delftse zieken
en voor het kind en zijn
ers zo gunstig mogelijk te
;en. Twee van de leden
deze groep zeggen, hiero-
„Het kind is vaak onmon-
Als ouder moet je dan op
en als vertaler van zijn
voornaamste taak ziet de
kgroep het geven van
De ouders hebben voor en na de opname een belangrijke taak.
voorlichting aan de ouders.
Dat gebeurt onder meer met
een film, genaamd: „Er ge
beurt helemaal niets", fe deze
film, gemaakt door eeir Am
sterdamse groep ouders, peu-
terleidfters en filmers, worden
twee kinderen gevolgd vóór,
tijdens en na hun opname in
het ziekenhuis. De twee moe
ten allebei aan een oogje wor
den geopereerd. De titel slaat
op wat een van de moeders
sussend zegt als ze haar kind,,
dat overrompeld is door de on
verwachte situatie waar het in
terecht komt, .uitkleedt: „Er
gebeurt helemaal niets". De
bedoeling van deze indringen
de film, die steeds wordt bege
leid door twee leden van de
werkgroep, is voornamelijk de
ouders aan het praten te krij
gen, zodat ze ervaringen en
gedachten kunnen uitwisselen.
Samen met de drie Delftse zie
kenhuizen is de werkgroep be
zig met het opzetten van twee
voorlichtingsprogramma's.
Eén voor ouders van gezonde
kinderen in de leeftijd van
twee tot acht jaar en één voor
de kinderen zelf. Het laatste
2al als projekt van een week
worden aangeboden aan peu
terspeelzalen, kleuterklassen
en de laagste klassen van de
basisscholen in Delft. Er wordt
nog hard aan de plannen
géwerkt, maar zeker is wel,
dat er een speelkist komt met
ziekenhuisspullen om dokter
tje te spelen en dat er dia's
worden vertoond. Voor de ou
ders zal die week een oudera
vond worden georganiseerd
over het onderwerp, waar ze
ook met elkaar daarover kun
nen praten.
Ouders inschakelen
Er is de laatste jaren nogal wat
veranderd in veel ziekenhui
zen in het belang van het
kind. Wat Delft betreft is niet
alleen de werkgroep bezig met
die veranderingen, ook de zie
kenhuizen zelf, waarmee de
werkgroep goede kontakten
heeft. Er wordt veel nagedacht
hoe de ouders (en niet alleen
de moeder) ingeschakeld kun
nen jvorden en over wat het
ziekenhuis zelf kan doen om
de opnametijd zo plezierig mo
gelijk te latén verlopen vbor
het kind en de ouders. Veel
van de oude regels zijn over
boord gezet. Vaak kunnen ou
ders de hele dag op bezoek ko
men (met uitzondering van de
eventuele rusttijden die nood
zakelijk zijn voor de gezond
heid van het kind) en mogen
broertjes en zusjes in het
weekend en of woensdagsmid
dag meekomen. Ook is het in
de meeste gevallen mogelijk
met de hoofdzuster een af
spraak te maken, zodat het
kind al voor dat het moet wor
den opgenomen een kijkje kan
komen nemen op de afdeling.
Aandacht vragen
Naast het denken over de tijd
voor en tijdens het ziekenhuis,
wordt steeds meer ook aan
dacht besteed aan de nazorg.
Hoe probleemloos een opname
in lichamelijk en geestelijk op
zicht ook' kan zijn verlopen,
vaak blijkt het patiëntje de tijd
er, na thuis en op school meer
aandacht te vragen dan er
voor, of ronduit lastig te zijn.
Het is en blijft toch altijd een
ingrijpende gebeurtenis en het
kind moet zoiets afreageren.
De ouders kunnen hét hierbij
helpen door er over te praten
of spelletjes ovèr te doen.
Zwaaien voor
de ramen
Het Juliana-kinderziekenhuis
in Den Haag heeft de gewone
bezoekuren voor ouders en an
dere familieleden. Die gelden
echter niet voor broertjes en
zusjes tot twaalf jaar. Die mo
gen, in verband met besmet
tingsgevaar, op zondagmiddag
komen 'zwaaien' voor de ra
men van de zaal. Extra bezoek
van de ouders is mogelijk op
afspraak. Ouders die hun kind
zelf willen wassen en eten ge
ven, of aanwezig willen zijn bij
bepaalde behandelingen, kun
nen hierover kontakt opne
men met de hoofdzuster. Er
zijn geen speciale 'kijkdagen'
vooraf, omdat men er van uit
gaat, dat de meeste kinderen
het ziekenhuis al kennen van
bezoeken aan de polikliniek.
Op enkele avonden in de
week kunnen ouders van
langdurig zieke kinderen
langskomen.om te praten met
de verpleegkundigen over on
der meer de problem'èn die
zo'n langdurige opname met
zich mee brengen en de be
handeling.
Geen gewoonte
Ziekenhuis "Leyenburg meldt,
dat verzoeken met betrekking
tot extra bezoek en dergelijke,
aan de hoofdverpleegster kun
nen worden gedaan. Als het in
het belang is van het kind,
kunnep in bepaalde gevallen
aan die verzoeken' Vvorden vol
daan. Men wil er geen ge
woonte van maken door zich
er op vast te leggen, omdat dit
problemen zou kunnen ople
veren,. In principe is er wel
het een en ander mogelijk.
Broertjes en zusjes mogen bij
het zieke kind op bezoek ko
men.
De vereniging 'Kind en Zie
kenhuis' heeft twee folders
uitgegeven, waarin veel prak
tische tips staan die belangrijk
zijn voor ouders van gezonde
en zieke kinderen. Het adres
van de vereniging, waar meri
terecht kan voor verdere in
formatie is: Postbus 10600,
1001 EP Amsterdam.
HANS VAN LOON
Stockholm De Nobelprijs
voor Literatuur is dit jaar toe
gekend aan de Griekse dichter
Odysseus Elitis, schrijver van
het folkloristisch-mythologi-
sche werk, „Een bijbel van het
Griekse volk".
Elitis, wiens werkelijke naam
Odysseus Alepoudhelis is, is 68
jaar oud. Hij werddoor de
Zweedse Academie van de
Letteren voorgedragen voor
zijn dichtkunst, die tegen de'
achtergrond van de Griekse
traditie met zinnelijke levens
kracht en intellectueel inzicht
de strijd voor vrijheid en crea
tiviteit van de moderne mens
beschrijft".
Elytis is de tweede Griekse
dichter die de Nobelprijs voor
de Literatuur ontvangt. De
eerste was Giorgios Seferis, in
1963. De prijs bedraagt dit jaar
800.000 kronen, (plm.
420.000,-).
Het is een gekke zaak met die
Nobelprijs voor de literatuur.
De uitreikers weten hem altijd
in een heel andere richtipg te
laten vallen dan de zogenaam
de insiders al speculerend ver
moeden. Dit keer dus de Griek
Odysseus Elytis. De gemiddel
de krantelezer, niet in het be
lastende bezit van naslagwer
ken en stapels poëziebundels,
zal onmiddellijk geroepen heb
ben: Goh, schreef die man ook.
Logisch, want wie houdt het
allemaal bij wat er op deze
aardbol aan omgehakt hout
met literatuur wordt bedrukt.
Een in Nederland, en waar
schijnlijk niet alleen daar, zo
goed als onbekende, dezg Ody
sseus Elytis. En dan toch maar
die Nobelprijs. Ook niet zo'n
gekke zaak, want had u wel
eens van de Griekse dichter
Seferis gehoord, die enkele ja-
ren geleden die hoge onder
scheiding ontving? En wie had
gehoord van de Australische
schrijver'P. White die.hem in-
1973 kreeg, of van de Zweden
Johnson en Martinson voor
wie het een. jaar later raak
was. En'om het rijtje „onbe
kenden" van de andere kant
te bekijken: Wie zou in Grie
kenland of elders van „onze"
Louis Paul Boon gehoord heb
ben als die ooit zoals hiér ge
hoopt werd de Nobelprijs had
gehad.
Het is met de bekendheid van
literatuur en in het bijzonder
van poëzie een moeilijke zaak.
Komt een schrijver uit een
kleiner taalgebied, dan is hij
zeer afhankelijk van een aan
tal factoren die hij niet zelf
vermag te besturen. Zoals: Een
promotor in een groot taalge
bied vinden die zijn taal kent,
zijn werk aanvoelt én een ope
ning voor hem creëert. Of een
rijk met geld beladen ministe
rie van CRM achter,zich we
ten dat vertaalwerk financieel
mede kan stimuleren. 1
Wat Elytis betreft, in het Ne
derlands ken' ik slechts een
paar gedichten van hem, ver
taald döor mevrouw M. Blijs-
tra-Van der Meulen. Het zijn
toevallig erg mooie gedichten,
zeer persoonlijk, in een ge
dempt lyrische, nadenkende
toon, waarin de natuur een
grote rol speelt. Wie ,is die
Odysseus Elytis nu precies? Hij
is geboren op het eiland Les
bos, (en nu geef ik u de infor
matie, door van meneer Papas-
tavrou, lector in Cambridge)
studeerde rechten in Athene
en vocht toen Mussolini Grie
kenland aanviel als, luitenant
jn Albanië. Zijn brood zou hij
later als zakenman verdienen.
In de dertiger jaren werd hij al
tot de grootste dichters van
Griekenland gerekend met
sterk door het surrealisme be
ïnvloede poëzie. In zeer per
soonlijke, doorvoelde beelden
riep hij zijn Griekse natuur, op,
vol van de oude Griekse mys
teries en de antieke geest. Na
de oorlog bereikte hij een
nieuw hoogtepunt met zijn
„Een heroïsche treurzang op
de luitenant die in Albanië ge
dood werd". Hij laat zijn ge
voelens rond de dood van een
jonge Griekse soldaat daarin
de vrije loop in ëen rijk scala
van beelden en ritmes, ge
dachten en ideeën. Na een lan
ge stilte begon hij in 1960 weer
te publiceren. Minder puur ly
risch, bedachtzamer nu, nog
altijd hevig persoonlijk en nog
altijd rakend aan het surrealis
me. „Axion Esti" (naar de eer
ste twee woorden van een li
turgische hymne aan de
maagd Maria) is zijn allerbe
langrijkste werk, geïnspireerd
op de vorm van de Byzantijnse
liturgie, een mengsel van pro
za gn poëzie waarin hij het be
wustzijn van de dichter projec
teert tegen de complexe ach
tergrond van historie, traditie,
natuur en leven in Grieken
land. Moeilijk werk, vandaar
dat Elytis niet populair werd
in eigen land. In Frankrijk en
Engeland zijn de meeste verta
lingen van zijn werk versche
nen.
En misschien is het allemaal
precies zoalshet hoort, zo'n
Nobelprijs naar een onbekend
dichter van ver. Het geeft nog
eens de eeuwige beperkingen
van literatuur aan en opent te-
gelijktertijd weer een mógelijk
nieuw perspectief. Elytis is
zo'n blik in de onbekende ver
te m^er dan waard. Zijn laten
samenvallen van mensen en
ideeën in de natuur is onne-
derlands, soms vitalistisch aan
doend. In die natuur smelten
bij hem middel en doel van
zijn gedichten ineen. Niet na
tuur als. alleen maar symbo- 1
liek, maar veel wezenlijker.
Wat dacht u van de slotregels
van zijn gedicht aan de Korin-
.Üiische zon:
„Ik ga met een blik,
een wijde blik, tot waar de we
reld opnieuw
schoon wordt van het begin af
op de maat van het hart"
BERT JANSMA
De Chr. Gem. Zangvereni
ging 'Volharding leidt tot
het doel geeft op 25 oktober
een concert o.l.v. Nico Wes-
jtein in de Oude Kerk te Sche-
veningen t.g.v. het 95-jarig be
staan. Medewerking verleent
het Kerkelijk Symphonie Or
kest en als solisten treden op:
Netty Hoendermis sopraan,
Gert Wiersma tenor, Hans
Jansen bariton en Ab van
Duuren orgel.
kunsten
kunstenaars
In het Koninklijk Conserva
torium te Den Haag (ingang
Prinsegracht) wprdt op don
derdag 25 oktotier weer een
Marathon-concert gegeven,
dat Van tien uur 's-morgens af
de gehele dag gratis toèganke-
lijk zal zijn.
Het Georgian Kwartet, -en
semble uit Rusland, speelt op
donderdag 25 oktober in Dili-
gentia voor de Vereniging
voor Kamermuziek. De musici
zijn: Konstantin Wardeli 1ste
viool, Tomaz Batiashvili 2de
viool, Nodar Zhavania altviool,.
Otar Chubinishvili cello. Op
het programma staan werken
van Mozart, Schubert, Beetho
ven en 'tsintsadze.
lit weekeinde wordt in de r.k. kerk voor de
3ste maal Wereldmissiedag gehouden. Van de
lederlandse katholieken wordt dan verwacht,
at zij via! de collecten in de kerk of langs an-
'ere weg vier miljoen gulden bijeen brengen
'oor hulpverleningsprojecten ten béhoeve van
e kerken in de ontwikkelingslanden. De 53ste
Vereldmissiedag staat in het thema „Kerk
oor elkaar".
Vereldmissiedag wordt in 2300 bisdommeh in 160
inden over heel de wereld gehouden. Het doel
an de dag is om de band tussen de jonge kerken
de Derde Wereld en de kerken in de Westerse
mdeh te versterken. Van de opbrengst gaat dan
ok 85 procent naar projecten en programma's in
e Derde Wereld. Het restant gaat naar missionai-
projecten ia de rijke landen.
1978 "bracht Wereldmissiedag in Nederland bij-
a 3,7 miljoen gulden op, dat is bijna vier ton
teer dan het jaar er voor. De besteding van het
6ld richt zich vooral op het levensonderhoud van
kerkelijk personeel, ontwikkeling van lekenapos--
olaat, opleiding van priesters, zusters en broeders,
louw van kerken, pastorale programma's en ont
wikkeling van basisgemeenschappen.
Rector Jos J. Schoenmakers, directeur van de
Pauselijke Missiewerken in Nederland, verwacht
dat in de komende werkbespreking van nationale
directeuren van 5 tot 10 november in Rome veel
kerken in ontwikkelingslanden zullen melden,
dat de recente ontwikkelingen in dp wereldecono
mie, zoals de verhoging van de olieprijzen, een
soms wanhopig makende weerslag hebben op de
financiering van het kerkelijke werk.
Door de toenemende armoede kunnen de jonge
kerken zich nog minder zelf bedruipen, dan voor
heen, terwijl de onkosten alsmaar blijven stijgen.
Bijzondere situaties doen zich voor in Tanzania en'
Indonesië waarmee Nederland sterke banden
heeft en in Oeganda. In Tanzania zijn de finan
ciële reserves uitgeput als gevolg van de bevrij
dingsoorlog in het Oeganda van Idi Amin. Oegan
da is nu wel bevrijd, maar nog lang niet van de
gevolgen van het Amin-bewind.
Behalve de materiële verliezen aari kerken, hui
zen, dienstencentra en dergelijke, ter waarde van
veertig miljoen gulden, zijn nog grotere en langer
doorwerkende verliezen geleden op geestelijk en
moreel gebied, zegt rector Schoenmakers. Door
acht jaar terreur zijn de Oegandezen op zichzelf of
hun stamverband teruggeworpen. De waarde van
een mensenleven, van andermans bezit, van
werkzaamheid en toewijding aan de gemeenschap
is intens verminderd. Voor de heropbouw van het
gemeenschapsleven wordt vooral gerekend op de
anglikaanse en r.k. kerk, waartoe meer dan de
helft van de Oegandese bevolking behóórt. Het
pakken zal uit de rijkere landen moeten komen.
In tal van ontwikkelingslanden staat de'kerk on
der druk om haar buitenlandse medewerkers te
vervangen dóór mensen van eigen bodem. De r.k.
kerk in Indonesië is ernstig bedreigd geweest
doordat talloze missionarissen geen nieuwe werk-
of verblijfsvergunning meer zouden krijgen. Deze
dreiging is vorige maand opgeheven na intensief
overleg tussen kerk en regering. Maar president
Soeharto heeft er bij de protestantse en r.k. ker
ken wel op aangedrongen de Indonesianisering
van het kerkelijke kader sneller eri krachtiger te
bevorderen.
Dit betekent uitbreiding en intensivering van de
werving en opleiding van Indonesische kandida
ten voor kerkelijke ambten en dienstverlening.
Dit houdt enorme investeringen in voor wat be
treft de opleiding en het onderhoud van de stu
denten. Problemen van soortgelijke aard doen
zich voor in Azië en Afrika.
In Zuid-Korea heeft bijvoorbeeld bisschop Tji van
het bisdom Won Ju vorig jaar veertig en dit jaar
tachtig kandidaten voor het priesterschap moeten
afwijzen bij gebrek aan mogelijkheden voor hun
opleiding. In Nigeria moest de opleiding van het
grootseminarie verschillende malen onderbroken
worden, oiftdat er geen geld voor eten voor de stu
denten was. Dit jaar hebben zich 105 studenten
gemeld vóór het eerste jaar theologie. De leiding
vreest met dit grote aantal nieuwe aanmeldingen
nog grotere exploitatietekorten.
Tegenover de stijgende noden van de kerken in
de Derde Wereld meldt rector Schoenmakers ook
een stijgende vrijgevigheid Van de Nederlandse
katholieken. Katholiek Nederland staat op de ze
vende plaats van de rijke landen in het Westen,
na onder meer de Verenigde Staten, West-Duits-
land. Frankrijk, Spanje en België.
De Pauselijke Missiewerken hadden uit de diverse
bronnen en voor diverse doeleinden een totaalont
vangst over 1978 van ruim 8,5 miljoen gulden, een
stijging van 8,6 procent tegenover 1977. Vergele
ken met vier jaar geleden, toen zes en een kwart
miljoen binnenkwam, een stijging van 37 procent.
Opvallend is'dat eén forse toeneming van giften
per giro de daling der kërkcollecten meer dan
goedmaken. In verband hiermee merkt rector
Schoenmakers op, dat in 1977 paus Johannës Pau-
lus II zijn „eigen ruiten ingooide", doordat zijn
plechtige installatie, die overal per tv werd uitge
zonden, nogal wat mensen uit de kerk weghield,
waar die da£ juist voor de missie gecollecteerd
werd.
Uit het bisdom Roermond, waar ook ten aanzien
van de missie een eigen beleid wordt gevoerd,
hebben van de 354 parochies er 184 de collecte-op
brengsten aan PMW Den Haag afgedragen; 170
parochies droegen de opbrengst af aan het dioce
saan missiebureau of gaven zelf eén bestemming
aan de opbrengst. De daarvoor verminderde op
brengst uit het bisdom Roermond werd volgend
rector Schoenmakers meer dan goed gemaakt
door hogere opbrengsten uit de andere bisdom
men.
Iet beraad van priesters en pastorale
"erkers en het Diocesaan Pastoraal Be-
aad van het bisdom Den Bosch hebben
jeide in een brief aan prof. dr. Edward
'chillebeeckx hun steun aan hem be-
uigd. Als voorzitter van het Bossche
fiesterberaad heeft bisschop Bluyssen
e brief ondertekend,
tear aanleiding van het onderzoek, dat de
congregatie voor de geloofsleer in Rome te
gen de Nijmeegse hoogleraar heeft aange
spannen, zegt het beraad geschrokken te
zijn, dat de rechtzinnigheid van Schille
beeckx in twijfel wordt getrokken. Het be
raad van priesters en pastorale werkers in
het bisdom Den Bosch spreekt zijn vertrou
wen in prof. Schillebeeckx uit en zegt te
hopen, dat diens geloof en theologisch on
derzoek als oprecht en rechtzinnig zullen
worden erkend.
In een tweede brief aan prof. Schillebeeckx
hebben alle medewerkers van het dioce
saan Pastoraal Centrum vap Den Bosch ge
schreven verbaasd en verontwaardigd te
zijn over de actie tegen prof. Schillebeeckx.
Zij zeggen grote bewondering te hebben
voor de wetenschappelijke zorgvuldigheid,
de diepgelovige houding en de bekommer
nis om de kerk, die uit de werken van
Schillebeeckx spreken.
Het Diocesaan Pastoraal Centrum zegt de
actie niet anders te kunnen zien dan in
verband met een aantal andere bedreigen
de interventies, die de laatste maanden
door Rome op de r.k. kerk van Nederland
worden losgelaten. Het centrum zegt prof.
Schillebeeckx te willen steunen in de strijd,
die aan hem wordt opgedrongen, maar die
hij tenslotte ook voor anderen voert.
Ook uit het bisdom Rotterdam komt blijk
van sympathie met Schillebeeckx. De deke
nale raad van het dekenaat Westland heeft
de Nijmeegse hoogleraar zijn sympathie be
tuigd. De raad zegt het oneens te zijn met
de Romeinse manier van onderzoek.