'hatcher
erklaart
>orlog aan
akbonden
'aak mevrouw Airey doorbraak in Ierse gezinsrecht
Castro roept VN op tot
aanval op armoede
Verrassend
contact Bonn—
Oost-Berlijn
VERENIGING PASTORAAL
WERKENDEN OPGERICHT
QeidwQouncunt
)oedig
roces
gen
avel
Er is meer tussen
hemel en aarde
weer
frjNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 13 OKTOBER 1979 PAGINA 7
ACKPOOL De Britse pre-
ir Margaret Thatcher heeft
;eren op het congres van de
ïservatieve Partij in Black-
il de Britse vakbonden de les
:zen. Ze beschuldigde ze er-
schade te berokkenen aan
natie door het organiseren
stakingen om onrealisti-
ie loonstijgingen. Ze herhaal-
dat haar kabinet vastbeslo-
is militante vakbondskrin-
langs wettelijke weg in te
len.
Na haar redevoering kreeg Margaret Thatcher een staande ovatie van het Conservatieve Partijcongres.
Zij noemde het „dwaas dat wij elke winter
weer de vaste veldslagen hebben waarin de
machtige vakbonden zoveel schade aan de in
dustrie bezorgen, waarvan het bestaan van hun
leden afhangt". Ze zei dat het land een
stakingsgeschiedenis had die afschrikwekkend
was, de laagste produktiviteit van het westen
en vakbonden die voorbijgaan aan de realiteit
dat produktiviteit is verbonden met voorspoed.
„Je kunt geen Westduitse levensstandaard heb
ben met de Britse produktiemaatstaf".
Zij zegde toe dat het kabinet komende winter
wetsvoorstellen bij het Lagerhuis zal indienen
tegen het belemmeren van werkwilligen tijdens
stakingen, tegen het „closed shop"-beginsel dat
lidmaatschap van een vakbond in veel bedrij
ven verplicht stelt en vóór geheime stemmin
gen onder vakbondsleden alvorens tot staking
wordt overgegaan.
;nAG Zes leden van
[Tsjechoslowaakse „Co-
voor de verdediging
len onrechte vervolgde
nen", onderwie de
anstaande schrijver
Havel, zullen op
dag 22 oktober terecht
j;n staan op beschuldi-
van „ondermijnende ac-
iten". Dit is meege-
door de dissidentenbe
lg Charta 77.
'zes schuldig worden be-
n, kunnen zij veroor-
worden tot gevangenis-
in die variëren van drie
n jaar. Vier andere leden
iet comité, die tegelijk
e zes op 29 mei werden
houden, zullen op een la-
jdstip afzonderlijk wor-
erecht.
v Havel, bekend gewor-
Is toneelschrijver, was 'de
woordvoerder van
Ha 77 toen deze groepe-
if verd opgericht in januari
Men zou hem onschend-
ieid hebben aangeboden
il voor zijn vertrek uit
io-Slowakije, maar hij
it hebben afgeslagen.
;en hebben elf onderte-
<r.- van of sympathisan-
M' iet Charta 77 een honger-
van twee tot vijf dagen
iden uit solidariteit met
Poolse geestverwanten
wangen zitten. Onder de
irstakers bevonden zich
van de zeven kinderen
Nemec en Dana Nem-
twee van de gearresteer-
jechoslowaken.
plukte
jchtpoging
■UN Op de grens tus-
^)ost- en West-Berlijn in
r stadsdeel Lichtenrade is
I en een Oostduitser die
I het westen wilde vluch-
L doodgeschoten. Volgens
"tuigen betrof het een sol-
van het Oostduitse volk
die met een voertuig de
bomen wilde forceren,
'erden ongeveer vijftien
en gehoord en men zag
dat het stoffelijk over-
werd opgehaald.
Fidel Castro tijdens zijn redevoering.
NEW YORK In een rede tot de Al
gemene Vergadering van de Verenigde
Naties heeft de Cubaanse leider Fidel
Castro opgeroepen tot een groot
scheepse aanval op armoede en onde
rontwikkeling in de Derde Wereld.
Castro, die sprak in zijn hoedanigheid
van voorzitter van de beweging van
niet-gebonden landen, hield een plei
dooi voor een nieuwe economische
orde.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN Onverwacht is het gisteren tot intensere contac
ten tussen Bonn en Oost-Berlijn gekomen. Bondskanselier
Schmidt en partijleider Honecker hebben zeer uitvoerig van
gedachten gewisseld met de in hun hoofdstad geaccrediteer
de gedelegeerden uit het andere deel van Duitsland. Aanlei
ding tot deze gesprekken (waarover inhoudelijk niets be
kend werd gemaakt) zijn waarschijnlijk de uitspraken van
Brezjnjev over ontwapening en het aanbod van Honecker
bij de viering van het 30-jarig bestaan van de DDR om nau
wer met West-Duitsland samen te werken op het gebied van
ontspanning en wapenbeheersing.
Waarnemers achten het niet uitgesloten dat een ontmoeting tus
sen Schmidt en Honecker, waarvan al lang sprake was zonder
dat er concrete vorderingen wérden gemaakt, door deze ge
sprekken een stuk dichterbij is gekomen. (In het verleden heb
ben de beide staatslieden elkaar slechts één keer ontmoet, name
lijk in Helsinki bij de ondertekening van het gelijknamige ver
drag.)
De dissidenten Bahro en Hübner, die donderdag in het kader
van de Oostduitse amnestiemaatregel zijn losgelaten uit de ge
vangenis, mogen zich vrij in Oost-Berlijn bewegen, zij het dat zij
permanent door de veiligheidsdienst worden geschaduwd. Het
openbaar ministerie heeft hen verboden enig contact op te ne
men met westelijke organisaties of personen, en het heeft hen
tev'ens te verstaan gegeven, dat ze zich ook strafbaar maken,
wanneer zij niet-geheime informaties naar het westen doorge
ven, die tegen de belangen van de DDR ingaan. Wanneer men
ervan uitgaat, dat de beide dissidenten zich niet hebben „aange
past" aan de bestaande verhoudingen, kan hun positie wel eens
zeer moeilijk worden, wanneer zij geen vergunning krijgen naar
het westen uit te wijken. Volgens het Oostduitse strafrecht kan
iemand die amnestie heeft gekregen en die zich binnen drie jaar
weer schuldig maakt aan strafbare handelingen, opnieuw wor
den veroordeeld, waarbij de oude straf bij de nieuwe wordt op
geteld.
Castro stelde voor een ontwik
kelingsfonds van 300 miljard
dollar in het leven te roepen
voor het derde ontwikkeling
sdecennium dat in 1980 begint.
Daaruit zou jaarlijks 25 miljard
dollar, in de vorm van schen
kingen en leningen tegen lage
rente, beschikbaar moeten ko
men voor de ontwikkelings
landen. Zonder ontwikkeling
geen vrede, Zo hield Castro
zijn gehoor voor. Het bedrag
van 300 miljard dollar mag
hoog lijken, maar de Verenig
de Staten zullen in dezelfde
tien jaren zes maal dit bedrag
aan militaire activiteiten uit
geven, aldus de Cubaanse lei
der.
In zijn gematigde rede voorzag
Castro een „apocalyptische
toekomst" als geen vreedzame
oplossing wordt gevonden
voor het onrecht en de onge
lijkheid in de wereld. Ook de
socialistische landen moeten
meehelpen aan de strijd tegen
de onder-ontwikkeling, maar
deze landen hebben niet deel
genomen aan de „plundering
van de wereld" en zijn niet
verantwoordelijk voor de on
derontwikkeling. De Westerse
landen daarentegen tonen ge
brek aan politieke wil, aldus
Castro, die een herleving van
het protectionisme op handels
gebied signaleerde. Scherpe
kritiek oefende hij uit op de
„plunderingen" door multina
tionale ondernemingen, en de
ongelijkheid in handelsvoor-
waarden, en bepleitte kwijt
schelding van schulden van de
armste landen.
Ook deed Castro een aantal
politieke uitspraken. Hij ver
oordeelde Zuid-Afrika en de
akkoorden van Camp David,
en hij beschuldigde Israël van
„volkerenmoord" op het Pale
stijnse volk. Na zijn rede
schudde Castro de hand van
veel delegatieleiders, waarbij
de hartelijke begroeting van
de Amerikaanse vertegen
woordiger Donald McHenry
opviel. Buiten het gebouw de
monstreerden ongeveer 4000
mensen, onder wie Castro's
zuster Juanita, die al jarenlang
in de Verenigde Staten woont.
ROTTERDAM Onder grote belangstel
ling is gisteravond in Rotterdam een vereni
ging van pastoraal werkenden in het bis
dom Rotterdam opgericht, die niet de na
druk wil leggen op de rechtspositie of de fi
nanciën maar op de solidariteit.
Drs. Th. Beemer, die namens de initiatiefgroep
sprak, verduidelijkte de doelstellingen van deze
groep: het versterken van de onderlinge solida
riteit, het opkomen voor pastores die in de knel
zijn gekomen met zichzelf, hun werk of hun
kerksituatie, het scheppen van een podium om
zich openlijk te kunnen uitspreken, het opstel
len van een beroepscode en het regelen van
rechtsposities.
Over de kerkopvatting zei drs. Beemer: „Wij
zijn verknocht aan de geloofsgemeenschap, aan
het doorgeven van het Evangelie van Jezus
Christus en aan de mensen die bronnen van le
vend water zoeken. We zijn gehecht aan de
zaak waar de kerk voor bestaat. We zijn ook
gehecht aan de episcopale structuur van de ge
loofsgemeenschap rond een bisschopszetel. De
kerk is voor ons meer dan een produktieonder-
neming, meer ook dan een welzijnsstichting,
waarvan wij de werknemers zouden zijn".
Verder benadrukte hij: „Eerbied en gehoor
zaamheid jegens de bisschop en zijn ambt be
staat voor ons, die dienaren van de kerk zijn,
niet in stilzwijgen of cynisme, maar in het
waarnemen van onze eigen positieverantwoor
delijkheid". En hij citeerde Gerard Zuidberg,
de oprichter van de Utrechtse vereniging:
„Trouw aan kerk en bisschop betekent een eer
lijk gesprek, een eerlijk gevecht, ervoor uitko
men waarvoor je staat, laten merken dat een
bisschop niet meteen verantwoordelijkheid
draagt voor wat er allemaal gebeurt". Hij be
streed dat het intiatief de samenstelling van de
nieuwe priesterraad zou doorkruisen of hinde-
De verleiding is groot om heel onze werkelijkheid te van
gen in cijfers. Getallen geven immers een stuk zekerheid, ze
bewaren ons voor schromelijke overdrijving, corrigeren onze
schattingen en geven ons voer voor de plannenmakerij. We
denken alles in kaart te hebben gebracht.
Zo weten we nu blijkens cijfers van de enquête van De TijcT
en de KRO, dat sinds een vorige enquête (dertien jaar gele
den) christelijk geloof en kerkelijkheid in Nederland, naar
traditionele criteria gemeten, aanmerkelijk zijn afgenomen.
Wij twijfelen er niet aan, dat uit deze enquête waardevolle
gegevens zijn te halen, maar wij zouden er toch wel een
kanttekening^bij willen maken.
MEN heeft bij het opstellen van het enquêteformulier deels
gebruik gemaakt van vragen, die ook werden gebruikt bij de
bekende enquête van het blad Margriet dertien jaar geleden.
Uit het oogpunt van vergelijking een aantrekkelijke zaak.
Maar minder aantrekkelijk en misschien wel bedenkelijk
lijkt dit gebruik, als men toen al maar zeker nu zijn
twijfels kon hebben over de vraagstelling.
TOEGEGEVEN: het opstellen van de vragen is vaak nog
veel moeilijker dan het beantwoorden ervan, maar hoe kan
men ontdekken wat er werkelijk leeft bij de menseji als men
zulke vage en generaliserende vragen gaat stellen over bij
voorbeeld „een persoonlijke God", over „Christus als Gods
zoon", over „de bijbel als Gods woord" en „leven na de
dood"? Zijn dat onderwerpen die meetbaar zijn? Dekken de
woorden van de antwoorden de woorden van de vraag? Met
welke ladingen is bijvoorbeeld het woordje „God" al niet op-
gevuld? Ladingen die allemaal hun uitstraling hebben gekre
gen in de uit de losse pols gegeven of verborgen informatie
over bijbel, kerk en geloof.
Als er een bepaald Godsbeeld aan het aftakelen is, bete
kent dit dan dat we daaruit conclusies mogen trekken voor
de ervaring van of de belangstelling voor God? Conclusies
die een negatieve verwoording zullen krijgen. Men zal im«
mers zeggen: het is minder geworden. Wat is minder en wat
is meer? Moet men met betrekking tot God en tot de kerk
met de macht van het getal werken? En geeft die uitslag ons
dan handen en voeten voor de volgende tien jaar?
Wat ook bedoelt iemand als hij uitspreekt: de bijbel is
Gods woord? Daar zit toch nog een heel verhaal aan vast.
Over bijbeltekst en inspiratie, over schriftkritiek en geloofs
visie, over het spreken van God in woorden, maar hoe, waar
en in welke vorm? Heeft men minder belangstelling voor de
bijbel, omdat zoveel procent van het Nederlandse volk zegt-,
dat de bijbel niet Gods woord is? Maar waarom zeggen ze
dat? Misschien juist wel, omdat ze met andere oren naar de
Schrift hebben leren luisteren en daardoor een meerwaarde
in de bijbel hebben ontdekt voor hun eigen geloofsleven.
Dat soort dingen, om maar iets te noemen, is allemaal niet
te meten in een enquête. Vandaar dat we met conclusies
maar wat voorzichtig moeten zijn en vandaar dat zij die hard
aan het werk zijn in parochies en gemeenten, zich niet hoe
ven te laten ontmoedigen door de resultaten van dit onder-
zoek. Er is meer tussen hemel en aarde dan statistieken en
grafieken.
Ambtelijke
stukken vaak
onleesbaar
UTRECHT Na ruim 150
ambtelijke stukken te hebben
doorgeworsteld, is de Utrecht
se student nederlands Peter
van Steen tot de conclusie ge
komen dat het ambtelijk ge
schrijf voor een normaal mens
nog steeds nauwelijks te lezen
is, ondanks alle aandacht die
de laatste jaren aan dit pro
bleem is gewijd. Volgens hem
ontsieren onnodige vaktermen
en moeilijke woorden de rap
porten en nota's. Hij kwam
veel te lange zinnen, ingewik
kelde constructies en omslach
tige formuleringen tegen,
maar ook woorden als eerste-
jaarsinstroomproblematiek,
ondisciplinaire organisatie
structuur, generatiecoëfficiën
ten en bijscholingsfaciliteiten.
De bevindingen maken deel
uit van een onderzoek naar de
leesbaarheid van ambtelijke
stukken dat wordt uitgevoerd
op de Utrechtse universiteit
Frankfort
Las Palmas
Beiroet
(Van onze correspondente
Ann McHardy)
'LIN Het Europese Hof voor de
ten van de Mens heeft vonnis ge-
n ten gunste van de Ierse me-
w Josie Airey. De beslissing van
Kof ondermijnt het gezag van de
Nog begin deze maand heeft de
tijdens zijn bezoek aan Ierland
lringend beroep gedaan op de Ierse
rïng om niet in te gaan op de ver
en tot liberalisering van het ge-
echt, met name de wetgeving be
ende echtscheiding en geboortebe-
ing.
heeft geslagen. In 1972 besloot ze om hulp
te zoeken in Straatsburg. Haar zaak hield
in dat de rechtbank in haar geboortestad
Cork haar geen bescherming wilde bieden
tegen het gewelddadig optreden van haar
man met wie ze al jaren in onmin leefde.
Ze eiste dat hem de toegang ontzegd zou
worden tot het huis waar zij en haar vier
kinderen woonden.
Volgens het Ierse gezinsrecht van die da
gen kon een dergelijk verbod alleen aan
de echtgenoot worden opgelegd als de
rechter een scheiding van tafel en bed
had uitgesproken. In Ierland kent men
geen scheiding zoals wij die kennen. Men
kent slechts een scheiding van tafel en
bed die alleen door het hoogste gerechts
hof (High Court) kan worden uitgespro
ken. In 1972 bedroegen de kosten die aan
zo'n rechtszaak waren verbonden, 4000
gulden. Het is nu nóg duurder.
Advocaat te duur
De overheid verleende geen gratis rechts
bijstand. Mevrouw Airey die vroeger op
de markt haar brood verdiende, kon geen
advocaat betalen. Haar man, een vracht
wagenchauffeur, leverde geen enkele fi
nanciële bijdrage.
Toen ze bij de rechtbank aanklopte om
hulp, kreeg ze te horen dat „ze maar
moest proberen om het weer goed te ma
ken met haar man". Ze was ziek en ten
einde raad. Haar aandacht werd getrok
ken door het Hof van Straatsburg, toen ze
in de krant las dat Ierland een uitspraak
had gevraagd van het Hof over geïnter
neerden in Ulster.
Toevallig kwam in die tijd ook net haar
broer terug uit Amerika. Nadat ze een
avond met haar broer had gepraat, kwam
ze tot een besluit: „Ik ging naar bed, maar
kon de slaap niet vatten. Mijn broer had
gezegd dat ik ook rechten had. Zijn woor
den bleven door mijn hoofd spoken. Ik
werd wakker en heb toen gelijk een brief
geschreven".
De Europese commissie voor de rechten
van de mens verleende haar rechtsbij
stand, iets wat Ierland altijd geweigerd
had. Vanaf dat moment kwam zij in het
middelpunt tyn de belangstelling te staan.
Vooral vrouwengroeperingen hebben veel
aandacht aan haar zaak gewijd. De vrou
wenbeweging schildert haar af als een
heldin van het volk die namens alle ver
drukte en in de steek gelaten vrouwen ten
strijde is getrokken. Josie Airey reageert
verbijsterd: „Ik ben maar een gewone
vrouw. Het enige dat ik wil, is gerechtig
heid".
Bij het Hof voerde ze aan dat ze geen nor
male rechtsgang kon volgen omdat het
hoogste rechtsorgaan in Ierland alleen
maar toegangelijk was voor mensen met
een goed gevulde portemonnee. Derhalve
werd haar gezinsleven niet beschermd
omdat ze haar man niet buiten de deur
kon houden. Ierland heeft nog gepoogd
om aan een veroordeling te ontkomen. Ze
heeft enige wijzigingen aangebracht in het
gezinsrecht, maar de structuur is niet we
zenlijk veranderd. De arrondissement
srechtbank kan echtgenoten nu voor een
periode van drie maanden de toegang tot
vrouw en kinderen ontzeggen. Maar een
verbod voor altijd moet nog steeds van het
hoogste gerechtshof komen.
Het Ierse gezinsrecht kent geen ecüf&chei-
dïng. De onschendbaarheid van het gezin
is vastgelegd in de grondwet. Overheids
functionarissen verschieten van kleur bij
de gedachte alleen dat hier ooit verande
ring in gebracht zou kunnen worden. In
het algemeen beslist de rechtbank dat de
vrouw maar moet proberen om de gebro
ken stukken van haar huwelijk te lijmen.
In de laatste jaren is er grote druk uitge
oefend om het gezinsrecht te wijzigen. De
verschillende regeringen zijn er echter
nooit toe overgegaan uit angst voor de
Kerk en het conservatieve katholieke ge
deelte van de bevolking. In Ierland is het
gemakkelijker om een huwelijk nietig
verklaard te krijgen door de Kerk dan
door de Staat. Bij een katholieke nietig
verklaring pleegt men echter volgens de
wet bigamie als men hertrouwt. In zo'n
geval gaat het openbaar ministerie welis
waar zelden over tot vervolging, maar
men krijgt wel grote problemen met soci
ale uitkeringen en successierechten.
De gevolgen van de zaak Airey zijn sa
mengevat door haar advocaat, Mary Ro
binson, een Ierse Senator die al vele veld
slagen ten behoeve wan de vrouweneman
cipatie heeft geleverd. „Ierland is nu be
last met de taak om de wetgeving en de
procedures aan te passen aan de uitspraak
van het Hof", aldus Mary Robinson.
Het Hof heeft Ierland twee maanden de
tijd gegeven, om de schade en kosten vast
te stellen. In die periode moet Ierland tot
actie zien te komen en op zijn minst een
gedeeltelijk rechtsbijstandssysteem ont
werpen. De Ierse regering heeft inmiddels
beloofd om de rechtsgang in het gezins
recht te vereenvoudigen.
De centra voor gratis rechtshulp in Du
blin hebben enthousiast op de uitspraak
gereageerd. Volgens hen zullen vele vrou
wen die tot nu toe altijd hadden gedacht
dat het geen zin had, naar de rechter lo
pen. In ieder geval heeft de zaak Airey de
regering er nog eens op gewezen dat de
Ierse staat moet erkennen dat veel huwe
lijken schipbreuk hebben geleden en dat
het hoog tijd wordt dat er een regeling
wordt getroffen om de slachtoffers te be
schermen.
(Copyright The Guardian)
