term
VEKS.TE
wordt wat
gelachen in
if immense rijk
77 De Grote
lerganger Mao
ogen waarneemt op het
zorgvuldig afgezette
parcours, dat in het
onmetelijke Chinese Rijk
voor buitenlandse
pottenkijkers is uitgezet
vijf procent slechts van
het totaal). Zo passeer je
in eikaars kielzog allemaal
dezelfde controleposten:
Kanton, Sjanghai, Tientsin,
Peking, De Verboden
Stad, het Zomerpaleis, de
Ming-graven, de Grote
Muur, een commune (want
een Chinese zeug met
jongen is ook nooit weg),
een tapijtfabriek, een
atelier waar dikbuikige
Boeddha's uit jade gebikt
worden, twaalf banketten,
drie hotels en
honderdentien keer het
glas geheven en
gèdronken op de
vriendschap.
En met de smaak van
zoete wijn nog in je
mondholte moet je
nauwelijks bekomen van je
eerste verbijstering
alweer afscheid nemen van
je gidsen op de kade van
Tientsin. Een warme hand
van meneer LI, een warme
hand van meneer Po.
Vriendschap, vriendschap.
Nooit vlogen de witte
duiven lager dan op dat
moment.
Maar wacht eens even.
Hoe zat het ook alweer
met de individuele vrijheid
van die 900 miljoen
Chinezen; mogen ze in
eigen beheer meer doen
dan dromen? En waarom
zijn de meeste
muurkranten alweer
verdwenen? En is er nu
werkelijk geen Chinees die
's zondags voor de
verandering eens een
andere broek zou willen
aanschieten dan die
onwijze, groene of blauwe
Mao-hobbezak?
Hallo meneer Li, bent u
daar nog? Meneer Po? Ik
heb in die paar dagen
tienduizenden lachende
gezichten gezien. En die
slag is inderdaad voor u
beiden. Dat geef ik zonder
meer toe.
Maar het is me nog steeds
niet duidelijk wat er te
lachen viel. Was het de
lach van een boer met
kiespijn die ik hoorde?
Was het misschien de lach
van een te vroeg geboren
kind, met een hand die zo
beschamend gauw gevuld
Is? Het kan ook nog de
lach zijn geweest van
mensen bij wie het huilen
eigenlijk nader stond.
Ik zit met al die
vooroordelen, meneer LI,
meneer Po. Ik ben als een
gans met de lauwe
westenwind meegedreven
en ik zit tot aan mijn strot
volgepropt met welvaart.
Jullie hebben toch ook
mijn éénogige
reflexcamera gezien en
mijn kalfslederen paraattas
barstensvol voorzetlenzen.
Nou dan. En wat te denken
van mijn Ray Ban-bril, toch
nog altijd 150 gulden in de
uitverkoop. Is dat wat of is
dat niks?
En wachten jullie nou eens
even. Als de heren de
moeite nemen even mee te
komen naar mijn hut op de
„Aquamarine", dan
kunnen ze mijn kleren zien.
Een kast vol. En dat is nog
maar de helft van wat ik
thuis heb. Broeken, vesten,
sweaters, riemen. Het
nieuwste van het nieuwste.
En wat zetten de heren Li
en Po daar tegenover? Als
ik zo vrij mag zijn. Nee, nu
Is het uw beurt om de
waslijst in te vullen. Grote
sprongen voorwaarts
maken zonder er zelf een
cent wijzer van te worden.
Voor nop kan ik ook de
schoorsteen laten roken.
En honderd bloemen laten
bloeien en dan achteraf
merken dat het
aronskelken waren op je
eigen graf. Kun je daar
even trots op zijn.
Ik vind als er nou één recht
heeft om te weten waarom
ik zoveel lachende
gezichten heb gezien in de
afgelopen dagen, dan ben
ik dat toch wel. Of lachen
jullie me soms uit? Is dat
de grote truc van de
Chinezen? Lachen jullie me
midden in mijn gezicht uit?
Proclamatie
Met een krop vol woede
sta ik aan de reling en
zwaai ik naar meneer Li en
meneer Po, die meters
onder me in de diepte
lachend mijn groet
beantwoorden. Vlak voor
dat spandoek met sierlijke
letters Welkom aan onze
vrienden van het ss
Aquamarine".
Drie uur geleden liep Ik
nog op het T'ien An Men
Op Marken in Nederland zou je er de voorkeur aan ge
ven je met een zwaar doorpekelde visserapet op te la
ten portretteren voor het nederige huia van Sijtje
Boea. Altijd leuk voor later, nietwaar? In Peking kon
Leo Thuring het niet laten zich onder het wakend oog
van de Grote Roerganger te laten vangen onder zijn
pet.
Plein te zoeken naar het
balkon van het Keizerlijk
Paleis, waarop een
boerenzoon uit Sjau Sjang
ten zuiden van de
havenstad Han Kow aan
de rivier de Jangtse in de
provincie Hoenan op 1
oktober 1949 de
Volksrepubliek China
uitriep. Zijn stem trilde
toen hij zijn proclamatie
voorlas, wisten journalisten
later te melden.
Door zijn getrouwen werd
hem die onzekerheid van
harte vergeven, want zij
wisten hoeveel bloedgeld
er inmiddels betaald was
om die ene man daar op
zijn geïmproviseerde troon
te zetten. Miljoenen
hadden de veldslagen en
de heroïsche mars dwars
door China, van zuid naar
noord, niet overleefd, maar
aan hen die na elke
slachting waren
overgebleven, hield Mao
voor dat de essentie van
een berg niet alleen zijn
hoogte is.
Zelf verloor de leider van
dat gedecimeerde leger
van vechtende nomaden
zijn jongere broers Tse-
Min en Tse T'an, zijn
zuster Mao Tse-Hoeng en
zijn eerste vrouw Yang K'ai
Hwei.
En Mao sprak: „Er Is geen
mens in de wereld die
luistert naar de woorden
van iemand die de slag
niet gewonnen heeft.
Natuurlijk zijn er door ons
veldslagen verloren. Maar
het is de kunst er voor te
zorgen dat je er altijd net
een paar meer wint dan
verliest".
Het zou mij niets
verwonderen als ik later
hoor dat er een lach rond
zijn mondhoeken op
doorbreken stond, toen hij
dat zei.
LEO THURING
or kort was de Chinese
publiek vrijwel herme-
gesloten voor Westerse
ijkers en alleen bevrien-
itici, zakenlieden en een
vol avontuurlijke toeristen
Kans om door de mazen
jt bamboegordijn te stip
ends kort waait echter over
duidelijk voelbaar de bries
m nieuwe Pekinese lente:
r is op een kier gezet en
lelingen zijn weer welkom
Klein deel van het onme
telijke land. Naast reizen per
trein, vliegtuig en hovercraft is er
nu ook de exclusieve mogelijk
heid om per luxe cruiseschip
China te verkennen. Tot dit jaar
kregen cruise-rederijen slechts
mondjesmaat toestemming voor
bliksembezoeken aan Sjanghai,
maar de jonge Griekse reder Phi
lip Kavounides keerde uit Peking
terug met de toestemming op
zak voor een geregelde 14-daag-
se droomcruise aan boord van
de Aquamarine tussen Hong-
EEN KLEINE REISTAFEL
DOOR LEO THURING
IG De Grote Roerganger: onweerlegbaar
food. Maar even onomstotelijk en
;baar leeft hij tegen de verdrukking in nog
voort op drukke kruispunten in China,
lij zijn langsfietsend volksleger glimlachend
g wijst naar het proletarisch Walhalla,
al in de hal van het Centraal Station van
wordt de reiziger uit Tientsin
fronteerd met twee enorme
ihilderingen. waarop hij, omringd door
'eede-keus-mandarijnen zijn opwachting
Men krijgt de indruk dat hij door de
ttist met alle egards is behandeld en dat
voorwaar niet geringe postuur tot
he proporties is opgeblazen. Maar toen
)t resultaat getoond werd, hield zijn
ering toch niet over.
Ier, in 1958, had
e-toeng, de Grote
j nger, tijdens een
ie over de benepen
- oering der Chinese
mars zijn beklag
„De Chinezen",
hij toen bitter op,
aan gewend voor
t8 spelen. Het is
i willen voortgaan
t verlenen van
liensten. Als
schilders
en maken van mij
met Stalin, dan ben
net iets kleiner dan
En toornig voegde
og aan toe:
lings heeft ons volk
kbaar geschikt
i geestelijke druk
Sovjet-Unie",
nu achteraf te
beweren dat Mao
aan zou hebben
int om zich
ellijk na die
\k onder
eling van een
logarts te stellen,
ij toch van het hart
in deze stationshal
behoorlijk aan zijn
m is gekomen. Bij
seren van de
borden langs de
m ing Avenue en op
n An Men Plein kan
m trouwens ook
naar over het hoofd
or de ogen gesloten
len.
it toch ook een
kant uitkijken",
vellicht iemand
end op. Maar daar
Tien bitter weinig
Want in de
gevallen wordt ook
it straatbeeld
>t door een
engalerij, waarin
1ao ook Marx.
Lenin en Stalin
1 worden.
vijf repeterende
iIers in het centrum
ring is Mao mij
<g het meest
hiek. Wellicht komt
r zijn ronde appel-
idie een intense,
etse gezelligheid
sn. Zo'n tevreden
1 zalje niet gauw
maken
1 daardoor al gauw.
~~t>et me denken aan
r eraalmoezenier in
ste grijs, die het
Cr heeft met zijn
ïtige hap en het
Jsgedichte charisma
ns in het openbaar
Welliseren. Dat
iJao in zijn
-bette leven
- »s herhaaldelijk
Als de 900 miljoen
den het naar zijn
weer eens te bont
.ligemaakt met zijn
1 nsverheerlijking,
d hij haastig een
li ie uit een bevriend
gaf hij zichzelf er
n langs. „Ik heb
vechten verloren",
dan, „en niet weinig
begaan. Maar door
misstappen ben ik
evoed. Eens
uwde men mij als
eddha en dichtte
ij een superieure
t toe. Maar toen het
wam, werd Boeddha
ie latrine gespoeld i
ik hij aan alle
pas later, tijdens
'te Mars, hebben ze
Heer uitgehaald en
°eld. En sindsdien
*id ik weer een
Tame geur".
- yn tekst klinkt al
jen stuk
'wenwekkender dan
kong, Kanton, Sjanghai, Hsinki-
ang en Kobe (Japan) v.v. Vanuit
de Chinese havensteden worden
ontdekkingstochten georgani
seerd door het binnenland. On
der de eerste gasten die deze
gloednieuwe reisroute verken
den, was ook verslaggever Leo
Thuring, die in een serie reporta
ges onder het motto „IN DE VER
STE VERTEN" zal verhalen, hoe
hij gevaren is.
Op het T'ien An Men Plein, dat als een immens wak in het centrum van Peking ligt, valt het mausoleum, waar de
Grote Roerganger in zijn glazen schrijn de jongste dag verbeidt, ala een groot uitgevallen transformatorhuisje in
het niet. Lange tijd was dit praalgraf voor het publiek gesloten en vermeende Chinakenners beschouwden dat
als het zoveelste bewijs, dat de persoonsverheerlijking van Mao langzaam maar zeker werd afgebouwd. Sinda
mei van dit jaar is het mausoleum echter plotseling weer opengesteld.
de hete banbliksems van
een heerser die hoe dan
ook altijd gelijk wil
hebben. In dat verband
heb ik overigens niet zijn
buurman Lenin op het oog,
want op de schutting oogt
hij vriendelijk, als eèn
broer van Joop den Uyl,
die inderhaast een
vrijgesteld sikje heeft laten
groeien om toch die baan
bi) het buurthuis maar niet
mis te lopen. Nee, met
hem moet het ook beslist
excellent kersen eten zijn.
Wat Engels betreft: ik heb
hem nu al zeker dertig
keer gezien, maar ik kan
van die man nog steeds
geen pap maken. Goed, hij
lijkt uit de verte op de
SR V-man die in onze wijk
huisvrouwen een
tijdrovende gang naar het
winkelcentrum bespaart.
Maar zo'n constatering
bewijst met permissie ook
zo weinig van 's mans
karakter.
nieuwe sprong voorwaarts.
Tijdens de conferentie van
Tsjengtoe in 1958
waarschuwde hij immers
al: „Toen Kroetsjev met
zijn knuppel Stalin dood
sloeg, was een
meerderheid binnen de
Chinese partij het daar niet
mee eens. Er waren echter
ook enkelen die voor de
druk van buiten bezweken
en de persoonscultus voor
Stalin wilden afschaffen.
Dat was een grove fout. Er
zijn immers twee soorten
persoonscultus, die
men nimmer met elkaar
mag verwarren. De cultus
voor de juiste opvattingen
van Marx, Engels, Lenin en
Stalin is juist, die moeten
we dan ook eeuwig
vereren. Als wij hen niet
zouden vereren, zou dat
heel erg zijn. Want de
waarheid was in hun
handen. Waarom zouden
wij hen dus niet vereren?
Een groep moet zijn leider
vereren, maar niet de fout
begaan hem onberaden en
blindelings te volgen. Dat
soort cultus is onjuist. Het
probleem is dus niet de
persoonscultus
maar of deze met de
waarheid overeenstemt of
niet".
Dat was natuurlijk een hele
goeie van Mao, want in
een land waar slechts één
man beschikt over de
steen der wijzen, waarop
de waarheid geijkt wordt,
zit het altijd goed met de
waarheden die verkondigd
worden.
Afgezet parcours
Het is daarom ondoenlijk
aan de waarheid van China
te tornen. Je kunt het
proberen, duizend keer,
tienduizend vragen stellen,
maar je loopt geheid te
pletter tegen een grote
muur van engelachtig
geduld. De-waarheid is
dat dacht je lange tijd
wat je met je westerse
Verkeerde keelgat
Stalin daarentegen heeft
alles mee om gelijk in je
verkeerde keelgat te
schieten. Uit vele
geschriften waren
natuurlijk zijn ongehoorde
wreedheden mij bekend en
dat zal mijn oordeel zeker
hebben beïnvloed. Maar
ook los van die gruwelijke
ballast zit-ie me niet
lekker. Hij doet me sterk
denken aan hardvochtige
lieden, die hun
werkelijkheidszin enten op
het feit dat ze nimmer van
wijken weten. Het zijn deze
steilewandrijders in de
slangenkuil van de duivel
die een weifelaar al in de
eerste ronde van de
sokken rossen en daarna
nog enkele malen over
hem heen denderen. En
dat alleen orridat de
weifelaar nog even wilde
weten hoe het ook alweer
zat met hun groot gelijk.
Alsof het iemand met een
groot geloof in zichzelf vrij
staat een aarzelende
buurman de hersens in te
slaan met een statenbijbel
of met de pillen van Marx.
Nee, Stalin kan wat mij
betreft vandaag nog uit
dat rijtje verdwijnen. In het
overgrote deel van de
wereld zijn zijn contouren
trouwens al uitgegumd,
maar de leiders van de
Chinese Volksrepubliek
hebben hem tot nog toe
ongemoeid gelaten.
Weliswaar is de
vriendschap tussen
Rusland en China al jaren
geleden in haat verkeerd,
maar Stalin blijft buiten
schot. Die hangt daar
goed, denken de Chinezen
met een groot gevoel voor
betrekkelijkheid.
Glazen schrijn
Ik denk dat deze trouw
door dik en dun, in voor-
en tegenspoed, zeker ook
het fiat van voorzitter Mao
zou krijgen, wanneer hij
zich uit zijn'glazen schrijn
in het Mausoleum op het
T'ien An Men Plein zou
kunnen hijsen voor een
