Betrekkingen tussen kerk en
staat in Chili op dieptepunt
Parlement kritiseert
hoge declaraties van
Europese Commissie
kerk
wereld
Namibische
kerkleiders
doen beroep oj-
Nederland 'i
Talkpoederproces in Frankrijk dreigt strijd van experts te worde:
Woedende Turken
leggen Belgische
kolenmijnen plat
KORTE METTEN
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 5 OKTOBER 1979 PAGINl'S
Tsjechische
kampioen
kunstvliegen
vlucht naar
Westen
FRANKFURT De we-
reldkampioen kunstvliegen,
Ottokar Josefcac uit Tsje-
choslowakije, heeft in West-
Duitsland asiel gevraagd.
Dit is gisteren in Frankfurt
bekend gemaakt.
Josefcac zou gevlucht zijn tij
dens een reis in Zwitserland.
Als reden voor zijn vlucht gaf
hij op, dat zijn vliegvergun-
- ning was ingetrokken omdat
hij geen lid van de communis
tische partij wilde worden.
Weer geen huis
voor oud
president Nixon
NEW YORK Oud-presi-
dent Richard Nixon van de
Verenigde Staten is er weer
niet in geslaagd een huis in
New York te kopen.
De onderhandelingen over een
bijna één miljoen dollar kos
tend appartement aan Fifth
Avenue zijn gestrand op be
zwaren van buren. Zij stelden,
dat de aanwezigheid van Ni-
xons bewakers inbreuk maakt
op hun privacy. De eerdere
poging van de oud-president
om onderkomen te vinden liep
om dezelfde reden op niets uit.
Einde staking
Britse
metaalarbeiders
LONDEN De twee mil
joen Britse metaalarbeiders
hebben gisteren besloten een
eind te maken aan hun en
kele weken oude staking.
De metaalbond ging akkoord
met een voorstel van de werk
gevers voor een loonsverho
ging van bijna 60 gulden per
week, een 39-urige werkweek
en een vijfde week vakantie.
Omdat een oude
patrouillewagen niet
meer door de,
korpsleiding werd
vervangen, hebben
politiemensen in de
Duitse stad Bremen
zelf een voertuig in
elkaar geknutseld
om hun patrouille-
werk te kunnen
doen: een fiets
compleet met
zwaailicht en sirene,
gevoed door een
accu. Vlugger zal
het wel niet gaan,
maar voordeliger
wel.
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL Woedende Turkse mijnwerkers hebben sinds
enige dagen de produktie van de kolenmijnen in de Belgi
sche Kempen grotendeels lamgelegd. De directe aanleiding
tot de acties is een konflikt over een nieuwe loonschaal. De
diepere oorzaak ligt echter in de slechte sociale situatie in
de mijnstreek, die deze week in een studie nog tot een van
de meest kansarme gebieden van België werd bestempeld.
De stakingen gaan gepaard met grimmige veldslagen tus
sen de rijkswacht, stakers en werkwilligen.
De gevechten hebben zich tot nu toe afgespeeld in Beringen,
Eisden, Winterslag en Zolder. Voertuigen van de politie werden
in brand gestoken of met stenen bekogeld. Ook wagens van par
ticulieren en winkels moeten het ontgelden. Alleen in Water
schei is het rustig gebleven en wordt gewoon gewerkt.
Nadat verleden week de voornamelijk uit Belgen bestaande
groep van de „bovengronders" het werk had neergelegd, namen
de Turkse „ondergronders" de acties maandag over. Zij hebben
vooral problemen met hun positie in de mijnen én in de Belgi
sche maatschappij. „Wij zijn bereid om dagelijks door kolengan-
gen te kruipen. Maar wij worden nog slechter betaald dan de
mensen die boven de grond werken, die ons bovendien als sla
ven behandelen", aldus een van de stakers. Hij zei, dat vooral de
jonge Turken elkaar in de talrijke logementen oppeppen tot een
harde strijd. „Zij zijn zich", zo vervolgde hij, „bewust van hun
waarde voor de Belgische economie en willen ook kansen op
promotie en op goede huisvesting".
Verder speelt, ook voor de Belgen onder de staker, de dreiging
van de sluiting van de mijnen een rol. De kolenwinning is een
zwaar verliesgevende zaak. De Belgische overheid overweegt
daarom haar miljoenensubsidies in nieuwe industrieën te gaan
steken.
BRUSSEL Het Europees Parlement heeft
gisteren de dertien Europese Commissaris
sen, die tezamen het dagelijks bestuur van
de gemeenschap vormen, gekapitteld van
wege de hoge onkostenrekeningen. Volgens
Heinrich Aigner, de Westduitse voorzitter
van de budgetaire controlecommissie van
het Europees Parlement, kan men niet ont
komen aan de indruk „dat lichtvaardig
wordt omgesprongen met het geld van de
Europese belastingbetaler". Aigner had gis
teren een gesprek met Roy Jenkins, voorzit
ter van de Europese Commissie.
De overige leden van de controlecommissie vie
len over het steeds veelvuldiger gebruik van
luchttaxi's door de commissarissen en hun nei
ging om steeds vaker in het weekeinde naar
hun land te gaan en de kosten daarvan op hun
onkostenrekening te declareren. Aigner noem
de met name het Nederlandse Commissielid
Vredeling, die elke dag tussen Brussel en zijn
woonplaats in Nederland op en neer reist in
een officiële auto van de Europese Commissie.
Commissie-voorzitter Jenkins voerde argumen
ten aan ter verdediging van zijn commissaris
sen. Hij verzekerde dat de Commissie rekening
zal houden met de aanmerkingen van de Euro
pese rekenkamer, die had gemeld dat de Com
missarissen de limiet voor representatiekosten
vorig jaar met 23 procent hadden overschreden.
Jenkins bestreed dit en zei dat men zelfs onder
de limiet was gebleven. Hij verweet de reken
kamer dat deze eraan meewerkt de Europese
Commissaris het stempel op te drukken van
een „technocraat en bureaucraat".
Doorbraak
in onderhan
delingen
over
The Times
LONDEN In het al
meer dan tien maanden
durende conflict bij de
Britse krant The Ti
mes, is gisteren onver
wachts een belangrijke
doorbraak ontstaan in
de onderhandelingen
tussen de werkgever en
de drukkersbond „Nat-
sopa".
Blijkbaar onder druk van
het bericht dat de kran
ten The Times en Sun
day Times nooit meer
zouden verschijnen,
heeft de bond een com
promis bereikt met de di
rectie. Volgens de direc
tie van het bedrijf blijft
de situatie echter kritiek.
Europees hof veroordeelt
Britse visserij-maatregel
LUXEMBURG Het Europese gerechtshof in Luxemburg
heeft donderdag een eenzijdig genomen Britse maatregel
tot behoud van de visstand (grotere maaswijdte van de net
ten) onwettig verklaard. Volgens het hof is de handelwijze
van Londen niet eerst de goedkeuring van de Europese
Commissie vragen in strijd met het verdrag van Rome.
De zaak was door Frankrijk aanhangig gemaakt na de aanhou
ding van een Bretonse treiler in het najaar van 1977. De maas
wijdte in de netten was kleiner dan door de Britse regering was
vastgesteld. De uitspraak van het Europese hof is van belang,
omdat er op visserijgebied nog twee klachten tegen Engeland
liggen. Een daarvan betreft onder meer hét verbod op de ha
ringvisserij bij Noord-Ierland.
Tsjechische dissident Battek aangehouden
PRAAG De Tsjechische dissident Rudolf Battek is deze
week gearresteerd op beschuldiging van ondermijnende ac
tiviteiten, zo hebben dissidenten in Praag gisteren bekend
gemaakt.
Binnenkort begint een proces tegen ondertekenaars van Charta
'77. Volgens dissidenten wordt het precieze tijdstip van het pro
ces door politieke overwegingen bepaald. Zo zou Moskou willen,
dat eerst SALT-2 door het Amerikaanse Congres is geratifi
ceerd.
De betrekkingen tussen de katholieke kerk
en de staat in Chili zijn verslechterd ten ge
volge van een aantal recente gebeurtenis
sen. Onlangs nog verklaarde de aartsbis
schop van Santiago, kardinaal Raul Silva
Henriquez, dat hij bedroefd is over hetgeen
zich in zijn land afspeelt, zo meldt het pers
bureau Inter Press Service.
In mei van dit jaar hebben de miluaire autori
teiten van de katholieke universiteit in Santia
go ongeveer honderd theologiestudenten ge
schorst of uitgesloten, omdat zij steun hadden
betuigd aan mensen die waren gearresteerd
naar aanleiding van demonstraties op 1 mei. de
dag van de arbeid. Twee maanden later lever
den de bisschoppen in Chili felle kritiek op het
landbouwbeleid van de regering. Zij verspreid
den een ..herderlijke brief aan de boeren"
waarvan de inhoud veel kwaad bloed zette bij
de overheid.
In de brief wordt gezegd, dat de boeren in het
land zich in een kritieke sociaal-economische
situatie bevinden, dat de boerenvakbonden een
aantal van hun bevoegdheden is ontnomen en
dat de werkloosheid is toegenomen, doordat de
regering de landbouwhervormingen heeft te
ruggedraaid.
De Chileense president Pinochet verzekerde
op 11 september in een toespraak tot het volk
dat zijn regering land heeft uitgegeven aan
meer dan 36.000 boeren. Hij omschreef de kri
tiek op het terugdraaien van de landbouwher
vormingen als ..dogmatisch en politiek beïn
vloed". Deze uitspraken waren de aanleiding
tot een heftige woordenstrijd. Tegenover boe
ren verklaarde de bisschop van Linares. Carlos
Camus, dat „alleen mensen met geld het recht
hebben hun mening te geven terwijl jullie tot
zwijgzaamheid zijn veroordeeld".
Begin september steunde de kerk een actie van
familieleden van verdwenen gevangenen die
in hongerstaking gingen in een poging de rege
ring te dwingen de lichamen van vijftien tot
dan toe vermiste boeren, die zijn aangetroffen
in een mijn bij Lonquen. vrij te geven. Volgens
kardinaal Henriquez was de steun van de kerk
uitsluitend gebaseerd op humanitaire beweeg
redenen. Toen de regering aankondigde, dat zij
aan het verzoek van de hongerstakers zou vol
doen. kwamen de gemoederen enigszins tot
rust voordat de autoriteiten de vijftien licha
men lieten bijzetten in een massagraf.
Volgens het onafhankelijke weekblad „Hoy"
hebben dergelijke gebeurtenissen de laatste tijd
radicale gevoelens opgewekt in een aantal sec
toren binnen de kerk. Een verzoek van fami
lieleden van verdwenen gevangenen om een
mis op te dragen voor de vermoorde boeren in
Lonquen werd aanvankelijk afgewezen. Maar
toen de stoffelijke resten waren bijgezet in het
massagraf omschreef de aartsbisschop het op
treden van de regering als „onbegrijpelijk en
wreed" en uiteindelijk vond er een mis plaats
ter nagedachtenis aan de boeren in de kathe
draal van Santiago.
De meest toonaangevende nationale krant in
Chili „El Mercurio" heeft commentaar gele
verd op de verslechtering van de betrekkingen
tussen kerk en staat en riep op pogingen in het
werk te stellen tot een verzoening te komen.
Volgens een hulpbisschop van Santiago. Jorge
Hourton. heeft de hiërarchie binnen de kerk
een duidelijker en afwijzender standpunt inge
nomen ten opzichte van de onderdrukking
door de regering. Hij stelde een vraagteken bij
de „moraliteit" van degenen die betrokken
waren bij de dood van Frederico Alvarez, een
onderwijzer cfie na zijn arrestatie overleed ten
gevolge van martelingen. Een andere bisschop,
mgr. Christian Brecht. zei dat .^de betrekkin
gen tussen de kerk en de regering een van hun
ergste dieptepunten hebben bereikt".
Een Amerikaanse rechter
heeft deze week bepaald,
dat paus Johannes Paulus
II zondag de eucharistie
mag vieren op de Mali tus
sen het Capitol en het Lin
coln-monument. De Mall is
regeringseigendom. De
rechter wees hiermee de eis
af van de atheiste Madalyn
Murray O'Hair, die had ge
steld, dat een op regerings-
grond te houden eucharis
tieviering een schending
was van de grondwettelijke
scheiding tussen kerk en
staat. Namens de regering
werd aangevoerd, dat de
overheidsdienst die de Mali
in beheer heeft, alle gods
dienstige groeperingen die
op regeringsgrond activitei
ten willen organiseren neu
traal behandelt.
Kardinaal Tomasek (80), aart
sbisschop van Praag, is op
nieuw in het ziekenhuis opge
nomen. Een woordvoerder
van het aartsbisdom deelde
mee. dat de gezondheidstoes
tand van de kardinaal ernstig
is verslechterd als gevolg van
een longontsteking. De kardi
naal lijdt al jaren aan een
hartkwaal. Enkele weken ge
leden was hij, na een lang
verblijf in het ziekenhuis,
daaruit ontslagen.
Oud-leerlingen, oud-leraren
en oud-medewerkers van
het vroegere bisschoppelij
ke klein-seminarie Hage-
veld zullen op 3 november
een reünie houden. Onder
de oud-Hagevelders bevin
den zich kardinaal Wille-
brands, bisschop Zwart-
kruis van Haarlem en bis
schop Simonis van Rotter
dam. Het bisschoppelijk
college „Hageveld" te
Heemstede zal midden 1981
het internaat sluiten. De se
minaristen waren allen in
terne leerlingen die op Ha-
geveld een gymnasiumo
pleiding volgden. In 1965
werd Hageveld een bis
schoppelijk college. Sinds
dien werd het een athe
neum, van 1970 af ook open
voor meisjes.
In Utrecht zal morgen voor
de tweede maal een landelijke
ontmoetingsdag voor katho
lieke jongeren worden gehou
den. Een Werkgroep Katho
lieke Jongeren (Postbus 101,
6940 AA Didam) heeft in sep
tember 1978 getracht „om jon
ge mensen bijeen te brengen,
die op een positieve manier
zoeken naar een weg, die naar
Christus leidt". Zij ging er
daarbij vanuit, dat veel jonge
ren behoefte zouden hebben
aan een mogelijkheid om ge
zamenlijk die weg te zoeken.
Gezien de opkomst van hon
derden jongeren en het en
thousiasme heeft de werk
groep besloten deze nationale
dag te herhalen onder het
motto „Christus jouw toe
komst". Op het programma
van de bijeenkomst, te hou
den in een tent aan de Weg
der Verenigde Naties staan
een eucharistieviering en een
tweetal lezingen, waarvan één
door mgr. Simonis, bisschop
van Rotterdam. Er is muziek
en een forum. Aanvang elf
uur.
De Belgische mgr. Marcel
Uylenbroeck is 59 jaar oud
in Leuven overleden. Mgr.
Uylenbroeck was sinds 1969
secretaris van de pauselijke
raad voor de leken, een der
instellingen, die na het
tweede Vaticaans concilie
werd opgericht. Hij is voor
al bekend geworden in zijn
Belgische periode als assis
tent van Joseph Cardijn,
stichter van de Ka jotters in
België, later als zijn opvol
ger als leider van de Katho
lieke Werkende Jongeren.
Van 1959 tot 1969 was hij se
cretaris van de internatio
nale KAJ.
De Presbyteriaanse Kerk van
Australië treedt uit de We
reldraad van Kerken en uit
de Australische raad van ker
ken. Hiertoe heeft de nationa
le synode met overgrote
meerderheid besloten. De fi
nanciële steun van de wereld
raad uit het programma tot
bestrijding van het rassisme
aan Afrikaanse bevrijdingsbe
wegingen ligt aan dit besluit
ten grondslag.
b
DEN HAAG Nederland zou een uiterste datum mod
stellen voor de onderhandelingen die vijf westerse lai
met Zuid-Afrika voeren over de toekomst van Namibië
door Zuid-Afrika bestuurde Zuidwest-Afrika. Deze lai
hebben in april 1978 vrije verkiezingen onder toezicht
de VN in Namibië voorgesteld. Zuid-Afrika gebruikt d
sprekken over het westers plan echter om onderhand
eigen interne oplossing voor Namibië door te zetten, a
Albertus Maasdorp, toekomstig secretaris-generaal va
raad van kerken in Namibië, die met drie andere ker ei
ders een bezoek brengt aan Nederland. Gisteren hebbe b
aan minister Van der Klaauw hun standpunt uiteenge d
Eerder op de dag waren de vier kerkleiders op bezoek b
CDA-fractie, waar men zich „geschokt" toonde over het fei
het westen de laatste tijd bijna al zijn vertrouwen bij het
bische volk had verspeeld.
Geen enkele christen kan kiezen voor neutraliteit, zei
bannen Anglikaanse bisschop Colin Winter. In Namibië
mensen die onderdrukken en mensen die onderdrukt woi j
Hij waarschuwde de Nederlandse christenen niet in de val t
pen dat het geweld van degenen die zich verzetten erger is 5
het geweld van de onderdrukkers. [j
Bisschop Winter deed een hartstochtelijk beroep op de N( 51
landse bisschoppen en tevens op de paus „zich ondubbelzi
uit te spreken tegen ónderdrukking op grond van ras. Aly
protesteren tegen de onderdrukking in Oost-Europa is nie
noeg".
fei r
t NT
Brezjnjev pleit voor ontspanninj
BERLIJN De Russische partijleider Leonid Brezji
heeft gisteren in Oost-Berlijn een pleidooi gehouden vooii
ontspanningspolitiek. Brezjnjev is in Berlijn ter gele e
heid van de dertigste verjaardag van de DDR, zondag
tober.
De Russische leider verklaarde, dat de ontspanningspolitiek
te verwachtingen heeft gewekt, die nu in vervulling mo
gaan. Hij zei verder dat zijn land zich ervoor inspant „de j
1980 van de zenuwoorlog, argwaan, vrees en, wat het voorn»
ste is, de bewapeningswedloop te verlossen".
-d<
Opladen Franse kerncentrales
uitgesteld
PARIJS De Franse elektriciteitsmaatschappij heeft*
opladen van de kerncentrales in Gravelins en Tricastinj^
gesteld. Vakbonden hadden verklaard dat ketels en vij(
stoombuizen scheure'h vertonen waardoor de centralest
dio-actief gas zou kunnen ontsnappen. U
De Franse minister van industrie had eerder deze week de c
trales veilig verklaard en toestemming gegeven voor het <r
den. De werknemers bij de centrales zijn echter in staking®
gaan en hebben gezworen het opladen te verhinderen. P
Kobalt is gevaarlijker dan gedacht
HEIDELBERG De uitstorting van radio-actief kof'
door kerncentrales is tot op heden „drastisch onderscnP
Dit blijkt uit een gisteren gepubliceerd onderzoek van*
Instituut voor Energie en Milieu in Heidelberg.
Volgens het instituut is de belasting door kobalt 2.800 keev
groot als werd aangenomen. De reden hiervan is onder nji
dat kobalt bij de runderen die het naar binnen krijgen worctyi
gebouwd in vitamine B-12. Deze komt via de melk en het \f
in het menselijk lichaam terecht. Gewoonlijk wordt de stof ij
snel uitgescheiden, maar vitamine B-12 wordt in de lever c
nomen, waar het jarenlang blijft opgeslagen.
Tornado treft Connecticut
Een tornado heeft deze week huisgehouden in de Ar
rikaanse staat Connecticut en er zware schade aan
richt. De huizen op deze foto, gelegen bij Wind
Locks, zijn veranderd in ruïnes. Veel mensen raakten
de storm gewond.
(Van onze correspondent Jan Drummen)
PARIJS In Pontoise, een stad even
ten noorden van Parijs, is dinsdag het
grote proces begonnen tegen drie fir
ma's die betrokken zijn geweest bij de
vervaardiging van een talkpoeder dat
in 1972 204 slachtoffers (allen kinde
ren) heeft gemaakt, van wie er 36 zijn
overleden. De rechtszaak die vermoede
lijk ruim drie maanden zal duren, is
het gevolg van de aanklacht tegen de
drie bedrijven van de zijde van de ou
ders van kinderen, die door het talk-
poeder mismaakt 'werden of stierven.
Een aantal ouders heeft in de loop van de
zeven jaren sedert een abusievelijke mani
pulatie waardoor het talkpoeder vergif
tigd werd, met de betrokken firma's min
nelijke schikkingen aangegaan.
Het drama begon in april 1972 en leidde
vrijwel onmiddellijk tot een soort nationa
le paniek, aangezien al een aantal zuige
lingen om het leven gekomen was, zonder
dat men wist waaraan de ziekte en de
sterfgevallen te wijten waren. Het duurde
tot 17 augustus van dat jaar, alvorens een
sociaal werkster vaststelde dat in gezin
nen waarin vergiftigingsgevallen van zui
gelingen voorgekomen waren, altijd een
bus „Talc Morhange" aangetroffen werd.
Onmiddellijk werden maatregelen geno
men en een hoge functionaris van het mi
nisterie van Volksgezondheid verscheen
herhaaldelijk op het televisiescherm met
een bus van het noodlottige talkpoeder en
waarschuwde het nooit of te nimmer te
gebruiken en, alle bussen die men in
voorraad had onmiddellijk bij de politie in
te leveren. In totaal bleken 1600 zuigelin
gen met de talkpoeder behandeld te zijn
en 600 kilo van het poeder kon men ach
terhalen. Het onderzoek wees uit dat de
firma Morhange, die over een uitstekende
reputatie beschikte, samenwerkte met een
ander bedrijf, Sético, dat de verschillende
ingrediënten van de talk vermengde. Ook
de Sético genoot een uitstekende reputa
tie, maar het was niettemin deze firma die
de noodlottige fout begaan schijnt te heb
ben. Namelijk het van een derde firma,
Givaudan, de Franse afdeling van een
Amerikaans-Zwitsers bedrijf, afkomstige
ontsmettingsmiddel, namelijk hexachloro-
feen, in te grote hoeveelheid met de ande
re bestanddelen te vermengen. Hexachlo-
rofeen is een bacterieënvernietigend pro-
dukt, dat in vele toiletartikelen, tandpasta
enz. gebruikt wordt, maar in uiterst gerin
ge hoeveelheden. Sedert 1972 is de Franse
wet op het vermengen van hexachloro-
feen met andere produkten zeer aanzien
lijk verscherpt, terwijl op het naleven
doeltreffend toezicht gehouden wordt.
Maar dit neemt niet weg, dat het drama
zich voltrokken had, dat 36 kinderen die
met de „Talc Morhange" behandeld wer
den, overleden zijn en dat tientallen blij
vend lichamelijk of geestelijk letsel opge
lopen hebben. De rechtbank van Pontoise
zal nu de verantwoordelijkheid van elk
van de drie betrokken bedrijven moeten
vaststellen en de rechtszaak lijkt een mo
numentale strijd van 'experts te zullen
worden. Morhange, het bedrijf dat als ge
volg van de affaire failliet is gegaan,
wordt verweten een produkt op de lï
gebracht te hebben, zonder de veilig
daarvan afdoende getoetst te hebben
Sético, eveneens als gevolg van een el
der failliet gegaan, wordt ervan bes<
digd het mengsel vervaardigd te hel
zonder voldoende voorzorgsmaatrej
getroffen te hebben. En Givaudan is
geklaagd omdat de firma zestig kik
xachlorofeen aan Sético geleverd 1
zonder op het gevaar van het produ
wijzen. Dit laatste wordt des te erns
opgevat, aangezien in de Verenigde S
kort tevoren gewezen was op de gev
van het produkt.
