m
deTijd
'Hallelujah' in de
bij de komst van
en iedereen deed mee
Bronx
de paus
KS
NIEUWSNET
Vernedering voor Jim
Callaghan op Labour-eongres
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 4 OKTOBER 1979
PAGINA .15
vo'geas Basmess Week Invloec| Nederlandse Geldmaffia' is onevenredig groot
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON Volgens het gezag
hebbende Amerikaanse blad "Business
Week" heeft een kliek van Nederlandse
financiële experts een onevenredig gro
te invloed op de internationale ge
ldmarkt. Het blad spreekt, zij het tus
sen aanhalingstekens, van een "inter
nationale Nederlandse Geldmaffia",
waarvan de toekomst van de Ameri
kaanse dollar in feite voor een zeer be
langrijk deel afhankelijk is.
Onder de Nederlandse 'geldmeesters' wor
den door het blad onder meer gerekend
dr. Jelle Zijlstra, Emile van Lennep
(OESO) en de oud-directeur van het In
ternationale Monetaire Fonds, dr. Witte-
veen. Andere namen zijn die van Rimmer
de Vries, vice-president van een bank in
New York, Nicolaas Krul, directeur van
een investeringsmaatschappij in Genève,
Christiaan Karstens, oud-voorzitter van
de raad van bestuur van de AMRO-bank
en Jacques Polak, directeur van de afde
ling onderzoek van het IMF.
Volgens Business Week spelen -de Neder
landers een overheersende rol, onder
meer tijdens de jaarvergadering van het
IMF, die nu in Belgrado plaats heeft, bij
het zoeken naar oplossingen voor de da
lende dollar, de stijgende goudprijs en in
het algemeen de dreigende ondergang van
het internationale monetaire systeem.
Het is volgens het Amerikaanse blad niet
voor het eerst dat de Nederlandse experts
zich zetten aan het repareren van het
Westerse financiële systeem. „Zij waren
er bij de geboorte van het moderne kapi
talisme. De Oostindische Compagnie was
één van de eerste multinationals. En al
vóór de Eerste Wereldoorlog vonden de
Hollanders de moderne multinational uit.
Nederlandse bankiers leverden het mees
te van het krediet voor de explosieve han
delsuitbreiding in de 17de en 18de eeuw",
aldus het blad.
Speciale Nederlandse eigenschappen, die
deze rol mogelijk hebben gemaakt, zijn
volgens het blad "gevoel voor de praktijk,
een internationale gezindheid en pragma
tisme", alsook de kunst om zich op te wer
pen als eerlijke bemiddelaar tussen grote
mogendheden, die elkaar geen al te grote
financiële macht gunnen. Maar volgens
het blad hebben de Nederlandse experts
ook de naam "stug en arrogant" te zijn.
Het Nederlandse financiële meesterschap
heeft volgens Business Week niet alleen-
te maken met het vooral geografisch be
paalde handelstradities en typisch Neder
landse eigenschppen, maar ook met uitste
kende economische opleidingen in Am
sterdam en Rotterdam.
Volgens Business Week zijn vrijwel alle
Nederlandse experts het erover eens, dat
een verkiezing van Edward Kennedy tot
president in 1980 slecht zal zijn voor de
dollar. Reden daar voor is dat van de libe
rale Kennedy een opvoering van de Ame
rikaanse overheidsuitgaven wordt ver
wacht.
(Van onze speciale verslaggever)
NEW YORK Overal tijdens zijn twee
daags verblijf in New York City tus
sen de machtigen der aarde in het pom
peuze gebouw van de Verenigde Naties,
tussen de allerarmsten in de sloppenwij
ken van Harlem en de Bronx, temidden
van twintigduizend scholieren in Madi
son Square Garden, in het historische
Battery Park aan de oevers van de Hud-
sonbaai, waar stromende regen het Vrij
heidsbeeld bijna aan het oog onttrok
heeft paus Johannes Paulus II dezelfde
golven van enthousiasme losgeslagen.
Hij eindigde zijn triomftocht door New
York gistermiddag met een afscheidsdienst
in het Shea-stadion, waar een menigte van
Op meer dan
een miljoen
mensen
werd de me
nigte ge
schat, die
gisteravond
(Nederland
se tijd) aan
wezig was
op Logan
Circle in Phi
ladelphia
toen paus
Johannes
Paulus II
daar, na zijn
aankomst uit
New York,
een mis op
droeg in de
openlucht.
niet meer voldoende enthousiasme hebben een protestants gezang. De actrice Helen
kunnen opbrengen. Hoewel de papierenre- Hayes las voor uit de bijbel en de paus
gen het voor een deel moest afleggen tegen hield een geïnspireerde toespraak, waarin
de natuurlijke druppels, die het grootste hij met name aandacht vroeg voor de ar-
deel van de ochtend naar beneden kletter
den, was de sfeer volgens vele New Yor
kers als "vanouds".
In Battery Park, met het Vrijheidsbeeld i
in de Verenigde Staten en de wereld.
Een aantal van de allerarmsten in de Vere
nigde Staten had hij voor zijn tocht naar
het stadion ontmoet bij korte bezoeken aan
de rug en een doorweekte, maar opgewekte de achterbuurten van Harlem en de Bronx,
menigte voor zich. sprak de paus over het In Harlem en met name rond de 141e
thema "vrijheid". Hij eindigde een speciale straat, waar de paus de kerk van de heilige
groet tot de leiders van de grote joodse ge- Carolus Borromeus zou bezoeken, was de
meenschap in New York met "Shalom" en stemming bijna de gehele dag wat gespan-
reageerde op een Pools spandoek in het nen. De vrijwel geheel zwarte bevolking
Pools. van deze buurt, waar taxichauffeurs en
In veel betere weersomstandigheden had vuilophalers een stap weigeren te zetten en
de paus de avond tevoren een mis opgedra-
zeventigduizend mensen hem uitbundig gen in het Yankee-stadion, waar de ver
uitwuifde. Later in de middag arriveerde
de paus per vliegtuig in Philadelphia waar
nieuwe massa's mensen hem opwachtten
waar de afgelopen maand nog ruim vier
honderd flinke misdrijven waren geregi-
maarde New Yorkse honkbalclub van die streerd, maakte zich boos over de enorme
zojuist één van de slechtste seizoenen politiemacht, die al uren voor het grote
De paus was zijn tweede dag in New York
in alle vroegte begonnen met een gebe
dsdienst in St. Patrick's cathedral. Daarna
verbleef hij ruim een uur in Madison Squa
re Garden, waar een ontmoeting met de
Twintigduizend kinderen produceerden twintigduizend scholieren uitgroeide tot
een enorm aantal bij een ontmoeting met een opgetogen happening,
de paus in Madison Square Garden in Vervolgens was het tijd voor herstel van
New York, hetgeen hem ertoe noopte zijn een oude New Yorkse traditie, de "ticker-
toespraak even te vergeten en met een tape-parade" op Broadway en Fifth Ave-
armgebaar te reageren. nue, waartoe de New Yorkers al in jaren
van de laatste jaren heeft afgesloten. Ook beuren in de nog verlaten straten ver
paus Paulus VI had hier veertien jaar gele- scheen, en over het feit, dat het stadsbe-
den na een bezoek aan de Verenigde Naties stuur voor deze gelegenheid een grote
de mis opgedragen. New Yorkers die ook schoonmaakploeg naar de wijk had ge-
toen van de partij waren, herinneren zich stuurd. „Als de paus elk jaar even komt,
een nogal kille plechtigheid, voornamelijk wordt het hier nog mooi", zei een buurtbe-
in het Latijn. Volgens hen vormt die herin- woonster.
nering een scherpe tegenstelling tot de Maar toen de paus uiteindelijk arriveerde
vreugdevolle, slechts met het hoognodige bleek hij ook hier in staat de mensen even
Latijn doorspekte plechtigheid, die door de zorgen van alle dag te laten vergeten,
tachtigduizend mensen werd bijgewoond. „God bless that man", gevolgd door een
Er werd veel gezongen, onder meer ook langgerekt "Oh yeah", riep een vrouw van
uit een van de ramen van een zwaar ver
waarloosd pand. Een oudere dame, die plot
seling een microfoon voor de neus en een
tv-camera op haar gericht kreeg, kon niets
uitbrengen. „Het lijkt wel of u gaat huilen",
zei de verslaggever. Ze knikte en de tranen
rolden over haar wangen. „Halleluja" werd
er gezongen, en iedereen deed mee.
Ook in de Bronx waren zoals een jonge
zwarte priester zei "de ratten even wegge
jaagd" voor het bezoek van de paus. Hij
sprak de hier grote Spaans sprekende ge
meenschap in hun eigen taal toe. „Het
sprankje vreugde en wellicht het beetje
hoop, dat hij hier heeft gebracht, is waar
schijnlijk het belangrijkste van zijn hele
trip", aldus dezelfde zwarte priester.
(Van onze correspondent
ROGER SIMONS)
LONDEN De vernedering die La-
bour-leider Jim Callaghan gisteren op
gelopen heeft tijdens het congres van
zijn partij in Brighton, is die welke hij
het meeste vreesde. De congresgangers
hebben een voorstel van de linkervleu
gel om in de toekomst alle socialisti
sche verkiezingsbeloften over te laten
aan het nationale partijbestuur, in
plaats van aan de partijleiders en an
dere leden van de parlementaire frac
tie. goedgekeurd met een ruime meer
derheid van stemmen.
Deze revolutionaire maatregel zou onver
mijdelijk tot gevolg hebben, dat de inhoud
van Labours verkiezingsmanifest extreem
links georiënteerd wordt. Meer gematigde
socialistische afgevaardigden zijn bang,
dat hun trQjuwe kiezers dit niet goed zul
len vinden.
Alhoewel de aanhangers van extreem
linkse hervormingen, onder wie ex-minis
ter Tony Benn, dus een tweede overwin
ning behaald hebben op de conservatieve
fractie van partijleider en ex-premier Jim
Callaghan, zal het nog minstens een jaar
duren, eer de nieuwe maatregelen toege
past kunnen worden. Een socialistische
commissie van onderzoek zou beide voor
stellen het andere betreft de herbenoe
ming van oude Lagerhuisleden door
plaatselijke afdelingen van de partij tot
kandidaat in nieuwe parlementaire ver
kiezingen nog eens grondig bekijken.
Pas wanneer ze haar zegen gegeven heeft.
kunnen er definitieve regels gemaakt
worden tijdens één van de volgende jaar
lijkse partijcongressen. In de Britse La-
bour-partij gebeurt het vaak, dat bepaalde
beslissingen, genomen tijdens het jaarlijks
congres, nadien weer geschrapt worden.
Labour wordt gesteund door 52 vakbon
den, die voortdurend meer invloed krij
gen en ook voortdurend linkser worden.
Zij hebben nu het gezag van de gematigde
ex-premier Jim Callaghan, ernstig onder
mijnd en door hun intern gekibbel ernsti
ge schade toegebracht aan het publieke
imago van de Labour-partij. Callaghan is
evenwel nog niet van plan de strijd op te
geven en de weg naar het leiderschap vrij
te maken voor de gewezen edelman, Tony
Benn, die daar met ongeduld op zit te
wachten.
Strauss verliest proces
BOCHUM (DPA) Frans Josef Strauss, de kandidaat van de
CDU/CSU voor het kanselierschap van de Westduitse Bondsre
publiek, mag niet meer proberen de schuld van recente demon
straties tegen Strauss in de schoenen van de SPD te schuiven.
Tot deze uitspraak kwam woensdag een rechtbank in Bochum,
in de Westduitse deelstaat Noordrijn-Westfalen.
Strauss was tijdens een verkiezingsoptreden op 14 september in
de steden Keulen en Essen geconfronteerd met demonstraties
tegen zijn persoon. De demonstranten bekogelden hem onder
meer met eieren. Strauss beweerde nadien, dat de partijsecreta
ris van de SPD, Egon Bahr, dë „aanstichter van de door de SPD
geleide en opgeladen rellen" was.
Jackson in ziekenhuis
Beiroet (UPI) De vredesmissie van de Amerikaanse ne
gerleider ds. Jesse Jackson in het Midden-Oosten is gisteren
abrupt onderbroken omdat hij met maagklachten in een zie
kenhuis moest worden opgenomen.
Volgens medewerkers van Jackson is- zijn toestand niet ernstig.
PLO-leider Yasser Arafat zocht Jesse Jackson later op in het
ziekenhuis. Zij spraken tien minuten. Medewerkers van Arafat
zeiden dat de twee alleen over de gezondheidstoestand van
Jackson spraken. Hun politieke gesprek is uitgesteld tot de
Amerikaanse zwarte leider zich beter voelt.
Wapendiefstal bij Franse
legeroefening
DIJON (UPI) Een grote Franse militaire oefening, die giste
ren onder de Naam Saóne 79 is begonnen, heeft een onbedoelde
start gehad, omdat dieven er met de wapens van een legerafde-.
ling vandoor waren gegaan. De politie wierp wegversperringen
op, in de hoop het voertuig met de wapens te onderscheppen,
maar dat had geen direct resultaat. Om hoeveel en wat voor
soort wapens het gaat, is niet gezegd.
Amnesty: martelingen in Paraguay
LONDEN (Reuter) Amnesty International, de organisatie die
ijvert voor het naleven van de rechten van de mens, heeft ver
klaard het hooggerechtshof van Paraguay bewijsmateriaal te
hebben overhandigd dat drie leden van de communistische par
tij van Paraguay door de politie zijn doodgemarteld.
Het gaat, aldus Amnesty, om de secretaris-generaal van de com
munistische partij van Paraguay, Miguel Angel Soler, en twee
leden van het Centraal comité van de partij, Derliz Villagra en
Ruden Octavion Gonzales Acosta. Alle drie stonden te boek als
Rol
schaatsen
voor een
kwartje
In de Chine
se stad Kan
ton is een
ware rage
voor rol
schaatsen
aan de gang.
Plaats van
handeling is
het Culturele
Park in de
stad. Om de
kosten be
hoeven de
jongelui het
niet te laten,
want men
kan er rol
schaatsen
huren a rai-
son van een
kwartje.
Eerste dode Belfast
na bezoek paus
BELFAST (AP) Etn
vrouw van middelbare leef
tijd is gisteren, toen zij de
deur opende, door een jonge
man doodgeschoten, zo heeft
de politie bekendgemaakt.
Zij was het eerste slachtoffer
van het politieke geweld in
NoordIerland sedert het be
zoek van de paus, die in Drog-
heda had gepleit voor beëindi
ging van de moorden.
Croes brengt
Maduro ten val
ORANJESTAD (ANP)
De waarnemend gezagheb
ber van Aruba, Urban o Ma-
duro wil aftreden, omdat
MEP-leider Betico Croes
hem onheus behandeld heeft
en hem zelfs een duw heeft
gegeven, zodat hij op de
grond viel.
Dit alles is gebeurd in een res
taurant op Aruba tijdens een
woordenwisseling bij de uit
gang. Croes heeft achteraf zijn
excuses aangeboden en ver
klaard, dat hij „wat gedron
ken" had, hoewel hij dat niet
als excuus wilde aanvoeren.
Dichten olie-
spuiter mislukt
MEXICO CITY (AP) Een
bestuurslid van de Mexicaanse
oliemaatschappij, Perrlex, heeft
bekend gemaakt dat Mexi
caanse oliearbeiders een her
nieuwde poging hebben moe
ten staken om de reeds vier
maanden spuitende oliebron in
de Golf van Mexico in be
dwang te krijgen.
Apel: crisis in
NAVO, als
SALT II
uitgesteld wordt
WASHINGTON (AP) De
Westduitse minister van de
fensie, Hans Apel, heeft in
Washington gezegd dat een
langdurig uitstel van goedkeu
ring of een verwerping van
het SALT li-verdrag door de
Amerikaanse Senaat, een poli
tieke krisis binnen de NAVO
ten gevolge zal hebben.
Volgens Apel wil de NAVO in
december een resolutie aanne
men, die oproept tot het in
produktie nemen van de zoge
naamde tactische lange-af-
standskernwapens en die
voorts de Sowjet-Unie oproept
tot verdere onderhandelingen
over wederzijdse wapenver
mindering.
In ELSEVIER praat justitie
minister De Ruiter over zijn
zedelijkheidswetgeving. „Als
je het in historisch perspectief
beziet, zijn we weer terug bij
af. Men probeerde vroeger ex
cessen met verboden uit te
sluiten, maar we zijn langza
merhand gaan bezien dat een
wetgever die te ver gaat, ei
genlijk het omgekeerde be
reikt van wat hij beoogt". El
ders de vraag wat de indus
triebond FNV heeft gedreven
tot zijn „zelfmoordactie" tegen
Shell. „In de wandelgangen
wordt gewag gemaakt van de
frustraties van districtbestuur
der Piet Scheele, die er nog
nooit in is geslaagd een indus-
trieële actie bij Shell van de
grond te krijgen. Is dat het
antwoord: de frustraties van
een districtbestuurder? Ja, zegt
men in de wandelgangen, dat
is het antwoord. Althans de di
recte aanleiding". Ook een ge
sprek met Edward Kennedy:
„De sleutel tot de kracht van
dit land is het weer gezond
maken van Amerika en het
Amerikaanse vrije marktsys-
teem. Ik denk, dat dat niet al
leen de sleutel is voor onze
economie, maar ook voor onze
militaire macht en onze poli
tieke instellingen". Voorts een
analyse van tien jaar „Samen
op weg" en de vraag of de vor
ming van een grote protestant
se kerk nóg wel wenselijk is.
Dominee Ruitenberg: „We
zien er geen vernieuwing in.
Dit organisatorisch op weg zijn
met het oog op samensmelting
kan niet veel meer opleveren
dan een protestantse CDA in
het kerkelijke vlak".
NIEUWSNET voorspelt dat op
langere termijn de huidige'wo-
ningmarkt wëer zal stijgen.
„Voor degenen die een eigen
woning bezitten en op dit mo
ment geen dringende reden
hebben om die te verkopen, is
het een geruststellende ge
dachte. We hoeven niet bang
te zijn hoge lasten te moeten
betalen voor iets dat in de toe
komst steeds minder waard
zou blijken te zijn". Bij de stel
ling dat de pensioengerechtig
de leeftijd 60 jaar moet wor
den, de waarschuwing: „Ver
vroegd uittreden wordt teveel
in het licht bezien van de
werkgelegenheid, terwijl er
aan het welzijn aan de oude
ren totaal niets wordt gedaan".
Voorts een gesprek met de
grondvester van de Olym
pische Spelen Gehandicapten
Sir Guttmann: „Ik kan u uit
eigen waarneming zeggen dat
de apartheid in de sport in
Zuid Afrika op het ogenblik
veel minder is tussen blanken
en zwarten dan tussen zwarten
en kleurlingen. Ik heb meege
maakt, dat er een uitstekende
sportman, een kleurling, werd
geweigerd als lid van een
zwarte sportclub". Ook wordt
gepraat met voorzitter Tiel-
man van het Humanistisch
Verbond die PvdA en VVD
nader tot elkaar wil brengen.
„Onze ervaring is, dat in de
praktijk met onze PvdA-VVD-
D'66 leden heel goed een
maatschappelijk programma te
maken valt. In het Humanis
tisch Verbond vind je feitelijk
al jaren een platform waar so
cialisten en liberalen elkaar
ontmoeten".
De HAAGSE POST laat Shell-
directeur Meïjers aan het
woord over de stakingen en
zijn gevolgen: „Wij arrogant?
Als je nou weet dat Shell een
stevig bedrijf is, dat intern
nogal een stevige structuui
heefi, dan is dat ook een gege
ven voor de industriebond
FNV? Dat moeten ze toch in-
schappen? Dan moet je niet
dat bedrijf uitzoeken om te
staken. Dan heb je gewoon de
verkeerde gepakt". Elders be
vestigt een commentaar deze
visie. „Acties eerst bij middel
grote, goed florerende petro
chemische bedrijven zouden
mogelijk wel de achterdeur
hebben opengekregen".
Een gesprek tenslotte met psy
choloog Schouten van de
AVRO serie over assertiviteit.
„Dat ze dit doen, is voor mij
een volkomen maffe zaak. Dat
zo'n truttige, ontzettend bange
omroep die voortdurend plat
te, makke paden betreedt, nou
juist op mij af kwam
VRIJ NEDERLAND laat een
moderne ondernemer bedrukt
zeggen: „Helaas, zeven jaar
strategische planning in VNO
verband is in een keer door
Shell van de kaart geveegd.
Zij hebben fatale fouten ge
maakt. Ze hebben de vakbond
platgewalst. Ze hebben de te
genstelling tussen werkwilli
gen en stakers aangewakkerd.
Ze hebben de zwijgende meer
derheid gemobiliseerd, maar
dat kan als een boemerang
werken". Voorts een verken
nend artikel over het pro
bleemgebied Oost Groningen.
„De arbeider hier voelt zich
vernederd, achtergesteld bij
het westen. Hem is tientallen
jaren gezegd wat hij moet doen
en wat hij moet denken, en er
is hem tientallen jaren verteld,
dat hij een lui is. Ik heb het
gevoel, dat de Groninger hon
derd keer murf geslagen kan
worden, maar net niet de hon-
derdeenste keer". VVD-ka-
merlid De Korte ziet voorlopig
geen samenwerking met de
PvdA in het verschiet, „tenzij
in een nationaal kabinet, maar
dat kan alleen als de zaak
werkelijk in de soep draait en
dat is niet iets waarna je moet
streven".
DE TIJD praat met voorzitter
Ester van de industriebond
CNV. „Ik vind dat je de weg
van het overleg eindeloos
moet afwandelen. Wat je door
middel van overreding tot
stand brengt blijft namelijk
veel hechter in de samenle
ving geworteld dan hetgeen je
via stakingen afdwingt". Over
de vermeende vrijage tussen
VVD en PvdA schrijft het
blad: „Zonder enige vreugde
moet worden vastgesteld, dat
ook de gezamenlijke afweer
van PvdA en VVD van de me->
thode van politiek bedrijven
door het CDA geen nieuwe
partijpolitieke verhoudingen
kan scheppen". Ook een
analyse van een jaar paus Jo
hannes Paulus II. „In het eer
ste jaar van zijn pontificaat
heeft de nieuwe paus op over
rompelende wijze de divisies
van de kerk gemobiliseerd,
maar de strategie waarmee hij
die divisies wil gebruiken, is
nog onduidelijk". Voorts een
interview met doctor S. Derk-
sen die zojuist is gepromoveerd
op een proefschrift over „Vre-
desopvoeding". „Ik verwerp'
theorieën die tot nu toe opgeld
deden. Sommigen zeggen: de
oorzaak van oorlog ligt in de
mensen. Zo kom je bij het tra
ditionele christendom terecht,
waar oorlog een gevolg is van
de zonde of wat dan ook. Dan
kun je wel ophouden. Een ge
sprek tenslotte met de compo
nist Louis Andriessen. „Het
CDA heeft ook een leuke
kant. Ik waardeer het dat op
CRM van oudsher bemand
door KVP'ers niet de grootste
platvloerse klompenlopers
worden gezet".
Een commentaar in HER
VORMD NEDERLAND stelt:
„De nieuwe door Shell geïn
troduceerde stelregels zullen,
als ze niet unaniem door de
Verenigde Nederlandse On
dernemers worden afgekeurd,
leiden tot een jungleachtige
sfeer in de arbeidsverhoudin
gen en de saménleving een
grimmig aanzien geven". El
ders noemt Arie Groenèvelt
de staking bij Shell uitstekend
geslaagd. „De resultaten zullen
we op een ander moment wel
een keer tellen. Mensen zijn
veel te ongeduldig. Vakbond
sbestuurders hebben een ding
altijd geleerd: geduld uitoefe
nen". Ook een groot gesprek
met CDA-defensie strateeg
Henk Neuman. „We moeten
de gevechtsfunctie van het
kernwapen langzamerhand
verlaten en de afschrikkingsa-
functie laten bestaan. Maar dat
kan nooit helemaal. Je kunt
een wapen nooit losmaken van
zijn gevechtsfunctie. Je kunt
er niet mee afschrikken als
het niet ook bruikbaar is".
CDA-fractieleider Lubbers
daarentegen over het rapport
Neuman: „Dat er hoe dan ook
niet te ontkomen valt aan een
stuk modernisering en uitbrei
ding van kernwapens, acht ik
geen juiste invalshoek. Er
wordt teveel uitgegaan van
een defaitistische houding ten
aanzien van wat er in het
kernwapenopverleg te berei
ken valt".
PIET SNOEREN