Franse schrijver Huysmans
van satanische extase
tot gregoriaans gezang
feo
KRO begint met
drie nieuwe series
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE WOENSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO WOENSDAG
•ADIO/TELE VISIE
LEIDSE COURANT
DINSDAG 2 OKTOBER 1979
PAGINy
Er bestaat een theorie dat de
nadering van een eeuwwen
de algemene verwarring zou
stichten, een behoefte aan
decadentie en uitspattingen
zich zou aandienen. De ge
schiedenis zou daar de voor
beelden voor leveren. Er zou
ons in de komende jaren al
dus nog een en ander te
wachten staan. Die opvat
ting zou in elk geval een
verklaring kunnen vormen
voor de hernieuwde belang
stelling momenteel voor
werk en leven van de Frans-
Nederlandse schrijver Joris-
Karl Huysmans, die alle
vormen van excessen aan
bad, uitprobeerde en be
schreef. Weinige jaren voor
zijn dood in 1907 kwam hij
tot inkeer en trad hij in bij
de Benedictijnen. Ook daar
schreef hij schitterende boe
ken over. Hiermee rondde
hij tevens de theorie af, nl.
dat het begin van een nieu
we eeuw dan ook zou wor
den gekenmerkt door een
weerom zoeken naar zuiver
heid.
NOS-tv gaat te beginnen van
daag (Ned. I 22.10 uur) drie
uitzendingen aan deze auteur
wijden onder de titel „Huys
mans, decadent tussen duivel
en God". Dit heeft een door
wrocht werkstuk opgeleverd,
waarvoor filmer Jonne Seve-
rijn en eindredacteur Jan Ve-
nema diepgaand spitwerk heb
ben verricht. Zij lieten niet al
leen kenners van het werk
van Huysmans uitgebreid aan
het woord, maar speelden ook
diens levenssituaties na. Plaat
sen, waar hij verbleef, schil
derden zij tot in details. Zeker
boeiende stof, maar niet zon
der misgreep.
De van huis uit katholieke
Huysmans -zijn vader was il
lustrator van religieuze boek
werken- bekende zich op ze
ker moment tot het satanisme,
waarbij hij ook duivelse ere
diensten bijwoonde. Het lag
voor de hand om voor dit on
derdeel de vertegenwoordiger
van het Nederlandse satanis
me in te schakelen. Deze wen
ste echter alleen zijn mede
werking te verlenen als hij op
tv de kans kreeg een compleet
beeld van de satanische activi
teiten in Nederland te bieden,
met als argument dat ons land
dertien miljoen satanisten telt.
Hij beperkt zich niet tot ver
klaringen van dit soort alleen,
maar laat ook een satanische
mis opdragen, waarvoor de
handelingen zijn ontleend aan
de katholieke liturgie, waarin
opvallende verschillen vor
men het feit, dat de celebrant
met de rug gekeerd naar het
kerkvolk staat, en de rituele
aanwezigheid van een naakte
vrouw op het altaar.
Ter verontschuldiging van
deze overbodige beelden in de
tweede aflevering voeren de
makers aan de voorwaarde
een meerwaarde aan het
woord. Uit verschillende van
zijn werken komt hij te voor
schijn als een kwaadaardig
man, zoals in „A rebours" (Te
gen de keer) en „A vau leau"
(Op drift). Op grond van een
geloof zonder God probeert
een van zijn romanfiguren een
onschuldige knaap om te vor
men tot een misdadiger. Toch
is het een oppervlakkig oor
deel hem een slecht mens te
noemen. Hij werd geboeid
door de nachtkant van de
menselijke geest. Aangekomen
bij de keerzijde van de normen
mag men een bedreven misda
diger een geslaagd mens noe
men, een man die woekert
met zijn (verkeerd gericht) ta
lent, een gegeven waarover
ook Simon Vestdijk zich in en
kele essauys heeft uitgelaten.
wikkeling als bij figuren als
i Waugl
poging om via occultisme
Van 't Reve t
gh. In e
Huysmans in de kracht van zijn leven.
Huysmans in de jaren van zijn bekering.
van de satanisten tot mede
werking aan dit programma,
dat er niet geknipt zou worden
in hun bijdrage aan deze film.
Een weinig overtuigend ver
weer, aangezien zij als zelf
standige programmamakers
geen inmenging hoeven te
dulden van buitenstaanders.
Voor het overige gingen de
makers zorgvuldig te werk en
bouwden zij aan de hand van
interviews het portret op van
een man die zich niet thuis
voelde in deze wereld en in
wiens levensinstelling het be
sloten lag tot uitersten te ver
vallen. In zijn boeken treft
eenzelfde consequentie, een
ontmaskering van wat hij als
burgerlijke schijnwaarden
aanmerkte. Van de vrouw
moet hij niets hebben: „Zij
verlangt van je dat je haar ge
rieft op het moment, dat je je
liever zou omdraaien en gaan
slapen". Toch wijdde ene
Anna Meunier zich aan hem
tot haar smartelijke dood. Het
banale naturalisme van Zola
wees hij af. Hij zelf vond zijn
kracht gelegen in een soort il
lusionisme, het beleven van de
hoogste vervoering aan de
dingen door deze te doorden
ken en te doorvoelen zonder
deze aan den lijve te ervaren.
In die richting ontwikkelde
zich ook zijn werk.
In Parijs bestaat een „Société
Huysmans", een gemengd ge- met de kunst
gelovigen en
ongelovigen dooreen, die elk
jaar in zijn naam samenkomen
na een mis te hebben laten op
dragen met daarbij hoogge
stemde toespraken van geeste
lijke sprekers. Zijn volledige
werken worden bewaard in
een Benedictijner abdij en er
wordt bij gelegenheden ook
graag uit zijn boeken geci
teerd. Toch was hij een schrij
ver zonder fantasie. Hij kon
geen verhalen verzinnen,
schreef altijd over zijn per
soonlijke belevenissen, waarbij
hij geen enkele ervaring hoe
decadent ook schuwde. Hij
diepte deze alle tot op de bo
dem uit. Zo sprong hij ook on|
Hij verfoeide de maniertjesstijl
en tastte diep door in de schil
derdrift van de toenmalige
modernisten. Zeker heeft hij
bewerkstelligd, dat de moder
nisten breder begrip ontmoet
ten. John Sillevis, conservator
aan het Haags Gemeentemu
seum, geeft als zijn mening,
dat de nieuwe schilderkunst
zonder zijn kritieken minder
snel aandacht gekregen zou
hebben.
Vertalers van zijn werk in het
Nederlands gaan uitgebreid in
op die invloeden van zijn
werk. Wijzen ook op de bete
kenis ervan voor de literatuur,
in ons land destijds bijv. de
die dageif. Tachtigers, het verlenen van
zwarte kunst tot over de grens
der normen te geraken, stuit
ook Huysmans op de religieuze
mystiek waarvan een kerk als
de katholieke in heden en ver
leden vele beoefenaren telt,
een onmetelijke ruimte waarin
de geest verloren gaat en tege
lijk zichzelf hervindt. In „En
route" (Op weg) beschrijft hij
zijn geestelijke ervaringen tij
dens retraites in een Benedic
tijner klooster en in „La cathe-
drale" gaat hij nog een stap
verder, meldt hij het samen
vloeien van geestelijke en li
chamelijke geneugten in zijn
pas gevonden vormen van ge
loofsbeleving. Ook hierin
overdreef Huysmans, zoals hij
zijn hele leven deed. Meer dan
in alles zich met de middel
maat tevreden te stellen, wen
ste hij verzwolgen te worden
door het allesvervoerende, het
tot in de nieren voelbare zijn.
Een jaar voor de eeuwwende,
trad hij als lekebroe-
daar schreef hij „L'Oblat" en
„Les foules de Lourdes" bei
de een weerslag van intense
onthechting en vervulling van
zijn diepste hang naar extase
tevens.
Veel mensen hebben minder
omweg nodig om tot geloof te
komen. Huysmans met zijn
aard van de zwelger zocht al
les te doorvorsen. Als kijker
kan men hem volgen op die
weg langs verwerpelijke ver
schijnselen en satanische non
sens, waardoor nochtans men
sen kunnen worden aangepakt
in hun streven het wezenlijke
van het aardse zijn te achter
halen. Op genoemde satani
sche misgreep na krijgt men
dit alles te zien in een diepgra
vend filmverslag, dat eindigt
met gregoriaans gezang in go-
thische gewelven, het eind
punt van Huysmans levens
gang.
TON OLIEMULLER
scherm
in het
oog
De KRO begint vanavond
met drie nieuwe series: de
dertien- delige jeugdserie
'Duel in de diepte', gevolgd
door 'Het ongeluk' en ten
slotte 'Alle zegen komt van
boven'. Deze laatste tv-serie
Is van Pieter de Rosa, die
onder het pseudoniem Neil
Boyd een aantal humoristi
sche romans schreef over
zijn belevenissen als jonge
kapelaan in het begin van
de jaren vijftig. David As-
key bewerkte deze verhalen
tot een tv-serie die in Enge
land erg veel succes had. In
het eerste deel, 'De vuur
doop', ziet men o.m. Arthur
Lowe die men zich kan her
inneren als kapitein Main-
waring in de serie 'De schut
ters'. In deze serie geeft hij
gestalte aan pastoor Dudd-
leswell. Deze pastoor krijgt
in deel I de jonge kapelaan
Neil Boyd toegezonden;
Boyd moet de pastoor assis
teren en tot zijn vuurdoop
behoort ook het afnemen
van de biecht.
Ned. II, 21.55 uur.
Duel
over schreven, begint met
nogal veel lawaai, in dubbele
betekenis, rond het popzange
resje Sylvia Sommer. Zij is
overwerkt, krijgt plotseling
geen toon meer uit haar keel
en wil naar huis. Haar mana
ger geeft het meisje haar zin
en zelfs meer dan dat: Sylvia
mag naar Bonaire om in alle
rust zichzelf te worden. In
deze eerste uitzending komt
van rust nog niet veel ook
later niet en krijgt de kijker
een aardige indruk van het ge
beuren rond een popoptreden.
Met leuk spel van Lidy Sluiter
als het overspannen zangeres-
Het ongeluk
Met een fatale autobotsing,
waarbij een zeer uiteenlopen
de groep mensen betrokken is,
begint de achtdelige Engelse
t.v.-serie 'Het ongeluk'. Voor
de slachtoffers, vier studenten
die aan het begin van hun va-
cantie staan, een effectenma
kelaar, een chauffeur, een
winkelmeisje, een gevangene
en zijn bewakers en een on
derwijzer heeft het ongeluk
grote persoonlijke gevolgen. In
deel 1 van deze serie zien we
hoe de gevarieerde groep voor
het eerst met elkaar te maken
krijgt. In de volgende delen
staan steeds een of meer van
de bij het ongeluk betrokken
mensen centraal.
Ned. II, 20.27 uur.
De Paus
Brandpunt brengt een extra
uitzending in samenwerking
met RKK over de rede die de
Paus vanavond zal houden in
de algemene vergadering van
de Verenigde Naties in New
EO-jongerendag
Zaterdag 29 september hield
de EO haar vijfde jongeren
dag. Een verslag van deze ma
nifestatie wordt vanavond uit
gezonden.
Ned. I, 19.30 uur.
Voor de kinderen
Van morgenmiddag af zijn
Bob van Leeuwen en Bert
der Linden (alias Koos
Amerongen en Joris Dirks)
weer aanwezig met hun maan
delijkse televisieprogramma
van de NCRV 'De Grote
Klok'. In deze uitzendingen
komen allerlei onderwerpen
aan bod, die meer of minder
actueel zijn. Sjoerd Kuyper en
Jacques Vriens (hij kreeg dit
jaar de Zilveren Griffel voor
zijn kinderboek 'Zondagmor
gen') schreven de teksten voor
'De Grote Klok'. Op het pro
gramma voor woensdagmid
dag staat verder: de Kinder
boekenweek, de SOS-kinder-
telefoon en 'De Paardenkamp',
het rusthuis voor paarden in
Arthur Lowe, bekend als cap
tain Mainwaring uit 'Daar ko
men de schutters', is vanaf
vandaag wekelijks te zien als
Father Duddleswell in 'Bless
me Father'.
NEDERLAND 1
Nieuws voor slechtho
renden
Sesamstraat
Paspoort voor Joego-
18.55
EO
18.59
19.30
20.50
21.24
NOS
21.37
21.55
22.10
22.55
Land inzicht, quiz
EO-Jongerendag 79
Tijdsein, actualiteiten
Tenslotte
Journaal
Den Haag Vandaag
Beeldspraak (J.-K. Huy
smans, auteur)
Journaal
NEDERLAND 2
Nieuws voor slechtho
renden
Journaal
Sinbad de zeeman, te
kenfilmserie
Duel in de diepte,
jeugdserie, afl. 1
Journaal
Accident (Het onge
luk), TV-serie, afl. 1
(Departure Point)
Brandpunt
Bless me Father (Alle
zegen komt van bo
ven), TV-serie, afl. 1
(Baptism of Fire)
De Paus in New York
Journaal
•how
22.55 Das Melstorwerk (Bartoks
wonderbare Mandarijn)
23.15 Journaal
DUITSLAND 3
WDR
18.00 Seflam8traa»e. 18.30 Cur
algebra. 19 Fenster rur
21.00 Momenta
21.15 Dave Allen Show
22.00 Immer arger mit...
22.30 Hflferufe (partnerproblems
23.15 Journaal
ENGELAND
BBC 1
18.45 Disco Championships. 18
Spel zonder grenzen.
20.30 Last of the Summer Wins
21.00 Journaal
21.25 Horse of the Year Show
22..45 Question Time, quiz
21.00 Rhoda, TV-aerie
BELGIE NED. 1
18.00 Achille. 18.05 8esamstr«
18.30 Open school. 19 T|
Train. 19.05 Humanists
Verbond. 19.35 Morg]
19.45 Journaal.
20.10 André Bialek in Concert
20.55 Zal ik «wens wat vragi
bloed
dokter? (Hart
ten)
DUITSLAND 1
Lucca und Fagioli cotti al
liasco). 18.40 Kommissariat
9. 19.15 Hier und Haute.
19.45 Zwischen Ostsee und
Thüringer Wald (Wismar).
gegen Bennett)
DUITSLAND 2
unwahrscheinlichen
18.20 Die
Abenteuer des Lemi Gulli
ver, tekenfilmserie. 18.45
Oskar, die Supermaua, te
kenfilmserie. 19 Journaal.
19.30 Vierzehn Stunden
(Fourteen Hours), speelfilm
(1951).
21.00 Journaal
21.20 Deutachland, waa 1st das?
(De twee Duftslanden)
22.10 Neues aus Transkastanlen,
21.45 Jij of wij, apelprogramma
22.15 Journaal
BELGIE NED. 2
20.10 Allemaal beestjes li
20.40 Potter, TV-serie (Wheels
thin Wheels)
21.05 l'lnnocente, speelfilm (1971
BELGIE FRANS 1
18.15 Zigzag, apelprogramma. 10:
Tribune économique et i
ciale (FGTB). 19 Point i
mire. 19.15 Antenne-Sc
19.30 Journaal. 19.55 Pc
tout l'or du Transvaal, T
serie, afl. 1.
20.50 Document F
21.50 Vidéographie (Média Shut
New York - Moscou
2235 Journaal
BELGIE FRANS 2 i
Een scène uit 'Het Ongeluk', waarvan de KRO vanavond het eerste deel uitzendt.
Het nieuwe televisieseizoen
bloeide gisteravond niet direct
als een roos open. Bij de
NCRV was er nauwelijks iets
van te merken, want het par
tijtje mini-voetbal kon nauwe
lijks een verrassing worden
genoemd en „The streets of
San Francisco" kenden wij al
lang. Verder was er dan nog
„Chantage", een televisiespel
van de Canadese televisie, dat
in het bijpassende politieke en
publiciteitswereldje speelde:
een onderhoudend gevalletje,
dat echter geenszins door ori
ginaliteit overrompelde.
Aan de andere kant was „het
eerste maandagse avondje
AVRO", dat wel. En daar
werd begonnen met Maria
Speermalie, een Belgische tele
visie-serie in zes delen naar de
roman van Herman Teirlinck.
Het was een co-productie van
de BRT en de AVRO, die al qp
het Vlaamse scherm is ver
schenen, zodat ook voor een
goed deel van de Nederlandse
kijkende mensheid de nieu
wigheid er ongetwijfeld wel af
was. Wie de zaak voor het
eerst onder ogen kreeg moet
het dunkt mij zijn opgevallen,,
dat 'het een uitermate traag
verlopende om niet te zeggen
slepende affaire is. Er wordt
geacteerd met een soms wat
komisch aandoende nadrukke
lijkheid en ook wat de ensce
nering en regie betreft is het
iets te duidelijk waarneem
baar, dat het alles „afgespro
ken werk" is. Bij deze stand
van zaken duurt een uur wel
erg lang. Om over zes afleve
ringen nog maar niet te spre
ken.
Van een erg bemoedigende
start kon dus niet worden ge
sproken. Maar ik geef toe, dat
andere omroepen nog van on
geduld staan te trappelen.
HERMAN HOFHUIZEN
V kunst en
kunstenaars
Pulchri Studio, Lange Voor
hout 15 Den Haag, houdt van 6
t/m 28 oktober de Najaarsten
toonstelling van schilderijen,
grafiek, aquarellen, tekenin
gen en beeldhouwwerk van
leden. Van 6 t/m 25 oktober
wordt een tentoonstelling ge
houden van schilderijen en
aquarellen van Paul van Ee-
den en exposeren Nic Blans,
Kees van Bohemen, Maarten
van Dreven, Jurjen de Haan,
Ton Klop, Hans van der Lek,
Bob Lens en Gerard Wensma
ieder een schilderij, gewijd aan
het onderwerp: water.
De Bondsgalerie van de
Bond van Nederlandse Ama
teurfotografen toont van 5 t/m
28 oktober een serie foto's van
de Haarlemse amateurfoto
graaf The Kelderman.
Ornis Internationale Galerij,
Javastraat 17 Den Haag, expo
seert van 6 oktober tot 4 no
vember schilderijen en grafiek
van Chaja Polak.
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor slechtho
renden
NCRV
15.30 Jan, de muzikant, pop-
penfilm
15.35 De Oma van Sebasti-
aan, jeugdserie, afl. 1
15.50 De grote klok, jeugd-
magazine
16.50 Een kind is ook een
mens, kindercabaretse-
NEDERLAND 2
NOS
13.00 Nieuws voor slechtho-
renndden
DUITSLAND 1
12.55 Presseachau. 13 Jour
naal. 16.10 Journaal. 16.15
Sterne die vorüberzogen
(Kan Valentin). 17 Eskim(
film. 17.50 Journaal.
DUITSLAND 2
wing). 17 Journaal. 17jl
Flambards, TV-sorle (L
•en Russell sterft). 17i]
Die Drehscheibe.
ENGELAND
BBC 1
6.38 Open University. 9.05 Schi
TV. 9.58 Let's go (Bui
Number. 17.05 John
ven's Newsround.
Grandad. 17.35 Tekenfilm
17.40 Journaal. 17.55 Repj
ting England.
BELGIE NED. 1 en 2 |t
HILVERSUM 1
AVRO: 18.11 Radiojournaal.
en zessen. P.P.: 18.50 Uitzend
i de BP. KRO: 19.00 Kerk ii
(19.00 Liturgie en Kerkm
Scharzwaldmadel. 20.30 (S) Van Bo-
raedway tot Carre. 21.02 (S) BLoes-
sems van vuur. 22.02 (S) AVRO's
Sportpanorarna. 22.45 AVRO-Acade-
mie. NOS: 23.00 (S) Met het oog op
morgen. VARA: 0.02 (S) Elpee tuin.
1.02 (S) Groot licht. 5.02 (S) Truck.
VOO: 7.03 (S) Ook goeie morgen.
HILVERSUM 2
18.20 HUM. VERBOND: 18.20 Na vlj- Elpee t
21.15 (S) Spektakel. 22.20 Overt
HILVERSUM 3
VPRO. (Met
voorbeeld. 12.03 Het
op tafel. 13.03 Welingelichte kringen.
13.30 Spannende sprookjes. 14.02
Achterwerk). EO: 14.20 (S) Radlo-
kleuterkrant. 14.45 (S) Open Huls.
16.02 (S) ÊO-Metterdaad, zending en
Operette. 16.00 Nou, d
hoorspel. 16.30 L
11.02 Bij- 17.24 Mededelingen SOS-
KRO: 7.02 (S) Des Engef
9.03 (S) Van negen t
twaalf. 12.03 (S) De Noj
Show. 14.03 (S) De Th[
Stokkink Show. 17.03 f
VARA: 7.00 Nws. 7.10 Och
tendgymnastiek. 7.20 De
Wekkerradio. (7.30, 8.00 en
.'mcA 8.30 Nws.). 9.00 Gymna-
ii»ru stiek. 9.10 Waterstanden.
NOS: 9.15 Werkbank.
VARA: 9.25 Keuren en kiezen. 9.50
Hoor Haar! 11.10 Schoolradio. 11.30
Kootwijk - Centraal. OVERHEIDS
VOORLICHTING: 12.16 Franco huls.
12.26 Mededelingen voor land- en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.36 Dingen
van de dag. 13.00 Nws. 13.11 Koot
wijk - Centraal, vervolg. 13.30 Oude
Schoolliedjes. 13.50 Kinderen een
kwartje. 14.30 Leef-tijd genoeg. 15.30
NCRV: 7.00 Nws. 7.02 I
levende woord. 7.10
Preludium. 9.00 Nws. 9.1
(S) Orkestpalet. 12.00 Nw
12.02 (S) Tafelmuzlek. (12.02 Piari
werken uit de Romantiek. 12.3
memorlam. 13.30 Platennleuwl
13.55 (S) Zojuist verschenen. 14.1