weekpuzzel door dr. Pluizer
dierenportret
sterrenhemel
DENKSPORTEN/HOBBY
NR. 39
KRUISWOORDRAADSEL
oplossing vorige puzzel
WLMJÊL
1
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 29 SEPTEMB!
Horizontaal: 1 knaagdier; 6 gebroken
getal; 11 kort zwaard in oosterse lan
den; 13 sinterklaaspop in de vorm v.e.
vrouw; 15 glazen buis met maatverde
ling; 16 allerlei; 18 geestelijke; 20 niet
gesloten; 21 Zuidamerikaan; 23 afval-
produkt bij het hekelen; 24 loopgang
v.e. mol; 31 dwaas; 33 onsierlijk van
vorm; 35 symbool van lutetium; 36
uniform; 38 vis; 40 stad in Frankrijk;
42 knaagdier; 43 de onbekende (afk.
Latijn); 44 voorzetsel; 46 haarkrul; 47
zoogdier met wollig haar; 48 grote wil
de kat; 49 weefsel v.e. spin; 50 per
adres (afk.); 52 militaire rang (afk.); 53
soort wedstrijdslee; 55 vogel; 57 vier
wielig rijtuig; 60 verworpeling (fig.);1 62
ten bedrage van; 63 Japanse munt; 65
zangstem; 66 slangvormige vis; 67 Ge
deputeerde Staten (afk); 68 veer
kracht; 70 saai (fig.); 72 vergelijkend
voegwoord; 73 huisdier; 74 schaaldier;
76 teken onder de letter c; 79 Europe
se hoofdstad; 80 heilig symbool bij
primitieve volken; 82 familielid; 83 dier
met een slurfachtige snuit; 84 genees
heer; 86 vrije heerlijkheid v.e. baron;
88 interest; 89 stof.
Verticaal: 1 hoofddeksel; 2 voedsel; 3
tonvormig voorwerp; 4 landbouwwerk
tuig; 5 Frans componist; 6 vrucht; 7
file; 8 boom; 9 staat in de V.S.; 10 om
de hals gedragen sieraad; 11 grootste
planeet van ons zonnestelsel; 12 hans
worst; 13 over, langs; 14 tussen goed
en slecht; 15 lichaamsdeel; 17 lawaai;
19 figuurraadsel; 21 stoot; 22 zand
heuvel; 25 vragend vnw.; 27 hoogste
punt; 30 vervoermiddel; 31 zoon (afk.);
32 voorzetsel; 34 deftig dansfeest; 37
pijnlijk gevolg (fig.) 38 guit; 39 vreem
de taal; 41 schroef v.e. helikopter; 43
houten drinkkom; 45 geluid om ie
mands aandacht te trekken; 49 op
nieuw; 51 bedachtzaamheid; 54 straf
baar feit; 55 plaats van koop en ver
koop; 56 waadbare plaats; 58 onder
andere (afk.); 59 sportevenement
(afk.); 60 indentiteitsbewijs; 61 bloem;
64 Nederlands Olympisch Comité
(afk.); 66 biersoort; 69 mannelijk dier;
71 wapenschouwing; 72 reeds binnen
korte tijd; 73 afschrift; 75 smekend
verzoek; 77 halsdoek; 78 middel om
melk te stremmen; 79 reeks van plaat
sen in b.v. een bioscoop; 81 verachte
lijk; 83 insekt; 85 cent (afk.); 87 mu
zieknoot.
De (prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien gulden:
M. J. Witteman, Slotlaan 6, 2171 TB Sassenheim.
J. Tijssen, Buys Ballotstraat 72, 2313 TZ Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 39 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
De Philip Morris Europa Cup
wedstrijden zijn dit seizoen
weer van start gegaan en de
eerste twee ronden, in Tylö-
sand en Warschau, zijn al ach
ter de rug. Er zijn dit jaar 12 a
14 wedstrijden gepland en de
beste vijf resultaten vormen de
eindscore voor een van de vet
te prijzen die bij dit evenement
te behalen zijn. Op 22 en 23
september was Ostende aan
de beurt en daarna volgt op 20
en 21 oktober Amsterdam.
Veelvoudig winnaar Mannhardt
heeft zich nog niet in de toe-
rnooizaal laten zien, maar deze
geweldenaar heeft in het verle
den getoond met zes of zeven
rondjes te kunnen volstaan en
dan ook nog met verschillende
partners. Uit een van de laat
ste wedstrijden uit het vorige
seizoen (Zürich) stamt het on
derstaande spel, dat in niet ge-
Cupstrijd
ringe mate bijdroeg tot het be
halen van de overwinning door
het Poolse paar Kudla en Mil
de, met een score van 62,9%
en een 14e plaats in de ein
drangschikking, nog altijd
goed voor 4250 Zwitserse
francs per persoon!
Zuid West Noord
Milde Kudla
1 o 1 v pas
2 3
4
A 8 7 6 2
^982
o 10 3
8 5 2
♦43 N H V
H V 10 6 4 w o 9 B 7 5
062 7 o B 7 5 4
A V B 10 L *9 763
B 10 9 5
A 3
o A H V 9 8
H 4
Met zuid gever en niemand
kwetsbaar ging het bieden:
West kwam uit met hartenheer
en Milde liet, de sleu.telzet,
hem die slag houden. De vol
gende hartenslag werd door
zuid genomen, ruitenaas geïn
casseerd (in noord de 10 weg)
waarna werd overgestoken
naar schoppenaas.
Milde maakte nu een optimaal
gebruik van het onthullende
bieden van west en sneed met
succes op ruitenboer. Hierna
werden de ruitens doorge
speeld en toen west troefde,
troefde noord over, waarna
met een ingetroefde harten de
zuidland weer werd bereikt.
Een klaverje van noord ver
dween op de vierde en vijfde
ruiten en of oost nu troefde of
niet, de leider verloor niet
meer dan een harten- een kla
ver- en een troefslag.
Uitstekend gespeeld en dit
spel zal een goede kandidaat
zijn voor de Charles Solomon
Award, de jaarlijkse IBPA prijs
voor „het beste spel van het
jaar".
De Philip Morris Cupwedstrij
den worden steeds populairder
en het aantal Nederlandse
deelnemers jaarlijks groter.
Er wordt gespeeld in diverse
„klassen": open. dames, ge
mengd en junioren en degenen
die niet opzien tegen een wee
kendje buitenland kunnen ook
nog terecht in Monte Carlo,
Boedapest, Tel-Aviv, Londen,
Düsseldorf en Aix-les-Bains,
terwijl er nog onderhandeld
wordt met Zwitserland, Italië
en Frankrijk (Parijs). Veel suc
ces.
door
C. J. de Feijter
Loper tegen toren
Schaken voor spelers van 8-88
jaren, en dat dan aan de hand
van miniatuur opgaven. Want
een verhaal dat ik onlangs las,
en waarin stond dat studies
geen enkele waarde hadden
voor het partijspel, dat raakt
kant nog wal! Er is geen beter
middel om de waarde van de
stukken en hun mogelijkheden
te leren kennen dan juist die
miniaturen. Maar dan wel voor
het doel geselecteerd. Onlangs
had ik het er over in deze ko
lommen dat een koning en een
toren tegen een koning en een
loper niet is te winnen voor de
sterkste partij. En dat is dan
ook zo, maar dan moet men
wél de theorie daarover in zich
opnemen.
Neem nu bij voorbeeld de
stand: Wit: Kc6, Tf3-Zwart:
Ka7,Lg3. We weten dat het re
mise is voor zwart wanneer de
koning in de goede hoek staat.
En dat is dan een hoekveld van
de kleur tegenovergesteld aan
de kleur van het veld waarop
de loper staat. En dat is hier
dus het geval. Er kan je dus
niets gebeuren en als je nu in
je gevoel van veiligheid onbe
dachtzaam de aangevallen lo
per naar het veld b8 ver
plaatst, dan sta je plotseling
mat! 1. Lg3-b8?? 2. Tf3-a3,
mat. De loper heeft het laatste
vluchtveld voor zijn koning be
zet.
Hier kwam dat dus door een
hele slechte zet met de loper.
Maar dat kun je wel zien aan
komen. Er zijn echter ook ge
vallen waarin het verlies niet zo
direkt te doorzien is. Neem
rhaar eens de stand: Wit: Ke7,
Le3;pion:f7-Zwart: Ke5,Ta-
8iPe6. Als wit nu maar het
paard kan veroveren voor zijn
pion, dan is er toch niets aan
de hand? Daarom speelt wit: 1.
Le3-h6,.met de duidelijke
bedoeling die afruil van pion
voor het paard teweeg te bren
gen. Er volgt: 1. Ke5-f5
2.f7-f8D|,Pe6xf8 3.Lh6xf8,Kf5-
g6! en wit staat plotseling ver
loren. En dat komt dan door
een toevalligheid zou als
het geheel één veld naar links
zo worden verschoven dan was
TM"
diagram nr. 1
er van winst geen sprake, want
dan had de loper een veld
meer op de diagonaal e8-h5 en
dan zou er geen dwangstelling
zijn ontstaan! Men ziet dus dat
het met een loper tegen een
toren steeds oppassen gebla
zen is.
Voor enige tientallen jaren
kreeg ik van een Nederlandse
student in Zürich enige studies
voor het Tijdschrift toege
stuurd. Dat was toen begin-
nerswerk, dat net niet over
kwam. Maar nu, na een reeks
jaren heeft deze student, die
intussen doktor is geworden,
nog steeds zijn liefde voor ons
spel behouden en is hij nog
steeds met bord en stukken
werkzaam. Zo heeft hij een
studie ingezonden voor het
John Selman herdenkingstoer-
nooi van de K.N.S.B. 1978.
Daarvoor zijn zo tegen de ne
gentig studies ingezonden en
dat is heel veel. Een heidens
werk voor de prijsrechter, die
alles moet onderzoeken op
korrektheid en dan de prijzen
en onderscheidingen vaststel
len. Geen wonder dat hij de
hulp van schaakvrienden heeft
ingeroepen. Want, het is een
moeizaam en arbeidzaam
werkje, dat veel tijd kost. Die
studie nu van onze student, dr.
A. van Tets, heeft me ook wat
tijd gekost, en ik ga u deze la
ten zien. Zij sluit mooi aan bij
het boven aangesneden chapi
ter van de strijd tussen loper
en toren.
Studie van dr. A. van Tets
Diagram nr. 1.
Wit: Kh8,Lc7;pionnen:e6,f6.
Zwart: Kf2,Ld8,a4,Pg8.Ph7.
diagram nr. 2
Wit begint en houdt remise.
Een beetje „gekke" stand met
al dat zwarte materiaal. Hoe
wel, er staan drie zwarte stuk
ken „in" en de oplosser die
aan deze studie begint denkt
dus: „Nog is Polen niet verlo
ren". De auteur geeft de vol
gende oplossing: 1.f6-f7,.en
dan is het toch even zoeken
naar de beste zwarte zet:
1...Ld8-f6f! Nu mag wit niet
nemen op h7, want dan gaat
hij er snel aan! Aldus:
2.Kh7:?,Th4t 3.Kg6
(3.,Kg8:,Th8,mat) 3.,Th6+
en wit gaat mat. Daarom moet
volgen: 2.Kh8-g8,Ph7-f8! Dat
paard staat hier onaantastbaar
wegens mat op a8 door de to
ren. Nu komt de meest verras
sende zet voor wit: 3.Lc7-
d8l,maar ook het antwoord
van zwart is niet mis:3.
Pf8xe6! 4.Ld8xf6,en na
deze korte, maar krachtige in
leiding is de onderstaande mi
niatuurstand ontstaan:
Diagram nr. 2.
Wit: Kg8, Lf6; pion:f7. Zwart:
Kf2, Ta4,Pe6.
De auteur vervolgt nu met-
:4. ..Ta8f 5.Kh7,Kf3.
6.Kg6,Ke4 7.Lh4.Kd5 8.Le7„
en komt dan tot de slotsom
dat, ondanks de nog grote ma
teriële achterstand, wit remise
kan houden. Tot nu toe heb
ben de onderzoekers hier zich
bij moeten neerleggen - en vin
den al met al deze studie toch
wel de moeite waardl
Maar nu gaan we even terug
naar het tweede diagram. Als
serieuze onderzoeker ben je
niet tevreden en blijft twijfelen
aan de juistheid van de uitslag,
diagram nr.3
want het verschil in krachten is
toch wel erg groot. Er is nog
een variant, die niet ter sprake
is gekome - wellicht verworpen
omdat de zwarte koning zo ver
van het strijdtoneel is verwij
derd. Er schijnt zo op het oog
niet veel in te brengen te zijn
tegen de afruil van de witte
pion voor het paard na:4.
Ta4-g4fl Even kijken wat dat
uithaalt:5.Kg8-h7!„ want als
de witte koning uitwijkt naar
h8 dan is het ineens uit door
(5.Kh8?,Tf4! enz.) 5..,Kf2-f3!
Nu kan de loper niet direkt
naar e7 om de afruil af te
dwingen (6.Le7?,Tg7+ en wint)
en de witte koning moet nog
een tempo verliezen:6.Kh7-
h6,Kf3-f4 7.Lf6-e7,Kf4-f5 8.f7-
f8Dt.Pe6xf8 9.Le7xf8,. en nu
komt Ineens aan het licht dat
er voor zwart winst is te beha
len, omdat de zwarte koning
naar de verkeerde hoek te drij
ven is! 9..,Tg4-g6t! Gaat Öe
zwarte koning naar h5 dan
volgt: 10.Kh6-h5,Tg6-g8 11.Lf8-
h6,Tg8-h8 met winst van de lo
per- en na: 10.Kh6-h7,Kf5-f6!
ontstaat een theoretische
winststelling voor zwart.
Dus nog eens ten overvloede
komt aan het licht dat de
zwakste partij met het mate
rieel loper tegen toren steeds
en blijvend moet uitkijken!
En nu voor de geïnteresseerde
lezer nog een „kleintje koffie"
tot besluit dat u dan zelf mag
consumeren!
C. J. de Feijter. Diagram nr. 3
Wit: Kc6,Te5-Zwart:Kd8,Lf7.
Wit begint en wint.
Oplossing in de volgende ru
briek.
WiersmaGantwarg
Maandag begint de revanche
match om de wereldtitel tussen
Harm Wiersma en titelhouder
Anat -li Gantwarg. De match
omvat 20 partijen en wordt af
gewerkt In het gebouw van
sponsor Volmac in Hoog Ca-
tharijne te Utrecht. Dagelijks,
te beginnen 1 oktober, wordt
één partij gespeeld, behalve
op donderdagen en zondagen.
De laatste partij is vastgesteld
op zaterdag 27 oktober.
Voor de toeschouwers zijn de
partijen via de monitoren ,te
volgen. Ton Sijbrands verzorgt
de dagelijkse commentaren. Er
is 60.000 gulden aan prijzen
geld beschikbaar. Wiersma
verspeelde zijn titel in maar in
Arco. Gantwarg won één partij
en speelde vijf keer remise.
Beide spelers waren tijdens het
WK 1979, ook in het Italiaanse
Arco, gelijk op de eerste plaats
geëindigd. 1
Vandaag vanzelfsprekend aan
dacht voor Wiersma en Gant
warg. Twee opmerkelijke ont
moetingen bovendien. In 1976
werd Wiersma in Amsterdam
wereldkampioen, o.a. door een
belangrijke zege op Gantwarg,
die een moderne opening
slecht behandelde. In maar
verspeelde Wiersma o.a. zijn
titel door een zekere winst te
laten liggen.
Eerst Gantwarg-Wiersma
(WK'76). 1. 32-28 1923 2. 28x19
14x23 3. 37-32 10-14 4. 35-30
20-25 5. 33-29 5-10 6. 40-35 14-
19 7. 31-27?! te snel 17-21 8.
38-33 21-26 9. 41-37 11-17 10.
45-40 10-14 11. 30-24 19x30 12.
35x24 14-20 13. 42-38 6-11 14.
40-35 17-22 15. 48-42 consequ
ent, maar waarom niet 24-19
22x42 19x28? 22x31 16. 36x27
11-17 17. 46-41 17-22 18. 41-36
22x31 19. 36x27 12-17 20. 33-28
4-10 21. 28x19 17-22 22. 47-41
22x31 23. 41-36 9-14 24. 36x27
14x23 25. 44-40 7-11 26. 27-22
18x27 27. 29x9 20x29 28. 34x23
3x14 29. 32x21 16x27 Gantwarg
lijkt de moeilijkheden te boven,
maar dat is slechts schijn. Kijk
maar naar de doorbraakkan-
sen op wits lange vleugel, daar
valt de beslissing. 30. 38-33 11-
17 31.40-34 17-21 32. 35-30 27-
31 33. 42-38 31x42 34. 38x47
26-31 35. 30-24 31-37 36. 23-18
14-20 37. 34-29 8-12 38. 18x7
1x12 39. 33-28 21-26 40. 43-38
25-30 het snelst uit 41. 24x35
37-42 42. 29-23 42x22 43. 35-30
10-14 44. 39-33 2-8 45.|5
13 46. 30-24 22-27 47. S 9
32 48. 44-39 26-31 49. j 0
36 50. 39-34 13-18 eni G
gaf Gantwarg zich gev| ir
En dan Arcol, de 5e p? 6
match. Wiersma staat ig
3 achter. Nadat de ij A
wereldkampioen al eej fv
winnende doorbraak r
kwam na Gantwargs 4 r
23? de stand van hetl H
op het bord (13-19 eij7
mise). 50. 38-33 13-18}'
12-17 52. 33-28 17-21 5,
18-22 54. 27x18 21-27 5 L
gens genoegen met refQ'
dat terwijl er (varijVl
brands) een prima wiffV
bereiken via 18-13 27(8
31x42 8-2 35-40 gediv<
26-31 19-14 42-48 2-2S
24-47 48-43 14-10 43fb
27-36 47-24 uit. We, A
aannemen dat Wier 9
Utrecht nauwkeuriger i a
gaat. vt
Bearded collie vreselijk intelligente^
In ons overvolle landje aan de
zee zijn veel plaatsen, die vroe
ger in de schoolatlas als woes
te grond aangeduid werden,
het slachtoffer geworden van
de overbevolking. Daar ver
schenen plotseling grote ster-
kp mannen-in-overalls, die met
kwistige hand flats en huisjes
in rijtjes rondstrooiden. Met de
woeste grond verdween ook
het vertrouwde beeld van de
schaapsherder met zijn kudde.
In Engelarïd eh Schotland waar
de bevolkingsdichtheid minder
is, komt de schaapherder nog
veelvuldig voor. Gekleed in een
lange jas en leunend op zijn
staf houdt hij vanaf en heuvel
top zijn bedrijfskapitaal in het
oog. Dreigt er een scjiaap af te
dwalen dan geeft hij een kort
commando. Sneller dan het
oog kan volgen flitst er een
langharig wezen naar het
schaap om het volgens de re
gels der „hoedkunst" naar zijn
soortgenoten terug te dwin
gen. Bij terugkeer naar de her
der is deze pijl-uit-de-boog te
herkennen. Dit blijkt de andere
helft van de firma te zijn, zijn
trouwe compagnon; de bear
ded collie.
Over de afstamming van deze
herdershond is weinig bekend.
Honden van arme mensen wer
den niet op schilderijen afge
beeld. Ook de kunst van het -
schrijven waren arme mensen
in de meeste gevallen niet
machtig. Men neemt aan dat
een Poolse ruilhandelaar, ene
heer Kazimiez Grabski, die
graan ruilde voor Schotse
schapen, voor het ontstaan
van de beardie verantwoorde
lijk is geweest. Om de^uitge
zochte schapen aan boord te
drijven had hij perfect werken
de honden. Er is een contract
bewaard gebleven tussen deze
handelaar en de schaapher
ders, waarbij een waardevolle
gehoornde ram en een bijpas
sende ooi geruild werden voor
twee teven en een reu. Uitein
delijk moet dan door kruising
van inheemse honden de lang
harige bearded collie ontstaan
zijn.
Voor de bearded collie is het
leven een lolletje. De door haar
omfloerste ogen kijken altijd
vrolijk de wereld in en de
staart staat zelden stil. Onder
nemingsgeest staat de hond
op het lijf geschreven en dit
gecombineerd met een vrij
moedig gedrag en een ang
staanjagende intelligentie moet
voldoende zijn om de liefheb
ber in spe nogmaals over zijn
keuze te doen nadenken.
De opvoeding vereist een hoop
tijd en aandacht. Want bent u
in het begin niet consequent
en lacht u vertederd F
ondeugd van het knc"
dan kunt u er zeker vai^
zendsnel de wrange icl
te plukken van dit stajA
dagogie van de koudiD
U wordt ingepakt wa|S
staat. A
1!
Wat krijgt de eigenaariC
bearded collie nu tervp.
zijn geïnvesteerde tijdid,
dacht? Een hond die fjfli
is! Nooit humeurig, vrtfr
en ondernemend met e<j
mer aflatende trouw mj
dacht voor „zijn" metj
zit echter een adder oiq
gras. Stemt uw karal^i
met die van een beard||a
een dan is het een hoK.
staat is u zover te krijg!-,
na verloop van tijd op0
mak gesteld moet wc.
een psychiatrisch ziec)
Behalve een grote voojv
heid bij de eventuele
heeft de eigenaar verdf®1
veel of zo weinig kopP
bij elk ander honden"
gelijke grootte. De \b'
langharig dus eist re(C
kammen en borstelen.V:
het mogelijk dat af enA
tuinslang op de hon(2!
omdat hij in de prut (H
is. Maar dat zijn nu fU
zaken die men van ee2i
bearded collie kan verVS
Vissen: ontsnapping in de Eufraat c
Het sterrenbeeld Vissen (Pis
ces) is in zoverre een opmerke
lijke groep, dat het vroeger het
laatste sterrenbeeld van de
Dierenriem was en tegenwoor
dig ook het lentepunt bevat,
wat in oude tijden voorbehou
den was aan Aries of Ram. Dit
lentepunt wordt ieder jaar om
streeks 22 maart door de zon
in noordwaartse richting ge
passeerd: dat is dan de eerste
lentedag. Pisces is dus tegen
woordige eigenlijk het eerste
sterrenbeeld van de Dieren
riem.
Pisces Is omgeven door Aries,
Cetus, Pegasus en Andromeda
en zou daarom in deze maand
vrij eenvoudig te vinden zijn,
ware het niet dat het beeld
moeilijk te zien is.
In de Griekse mythologie is het
sterrenbeeld ontstaan toen Ve
nus en Cupido door de reus
Tyfon achterna werden geze
ten en geen ander middel za
gen om zich te redden dan zich
maar in de rivier de Eufraat te
werpen en zich in vissen te
veranderen. Ter herdenking
aan deze ontsnapping plaatste
Pallas Athene twee vissen aan
de hemel.
Het sterrenbeeld bestaat uit
een aantal sterren die ruwweg
een V vormen. De helderste
sterren zijn maar van de vijfde
grootte. Zelfs met een maanlo
ze nacht zal het nog enige
moeite kosten om het beeld in
het vizier te krijgen. Het cirkel
tje van zes sterren, dat de kop
van de westelijke vis voorstelt
is nog wel herkenbaar onder
het vierkant van Pegasus. Vlak
ten oosten van dit cirkeltje
snijdt de ecliptica, de schijnba
re weg van de zon, de hemel
equator. Dat is het lentepunt.
De lijn door de polenf-j
hemelbol is een projefs
de meridiaan van G%
Van dit punt af wordt Ö4
klimming van de stfg
oostelijke richting genita
Hoofdsterren:
naam
a. Alrisha (d)
b. Alrisha
c. Alrisha
d. Alrisha
e. Alrisha
g. Alrisha (d)
t. Alrisha
i. Alrisha
o. Alrisha
w. Alrisha
vis.magn.
abs. magn.
afstand
3.94
0.93
130.3
4.58
-0.42
325.8
3.85
0.95
123.8
4.55
0.29
231.3.
4.45
1.44
130.3
3.72
-1.76
407.3
4.45
0.32
218.2
4.28
3.44
47.9
4.50
0.65
192.2
4.03
0.86
140.1
MMV
PISCES
