kerk en wereld
ie
DE SPENCER IS GEMAAKT VAN DEZELFDE
STOF ALS HET PAK.
379.-
398.-
Nederland heeft
oudere generatie
hard nodig
;aqi|TENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1979 PAGINA 9
het kader van de
imer, twee artikelen
oorlogsvoering.
^^Lpdaag in deze ru-
iiek zijn bijdrage
Lrer gas in de Eerste
^Wereldoorlog. De
)er Algra was in de
\rste Kamer defen-
topspecialist.
n speciale geschiedschrijving houdt zich bezig
!t de studie van de strategie en de taktiek in de
aar opvolgende oorlogen. Daarbij is herhaalde-
het volgende geconstateerd. Zodra een oorlog
afgelopen, gaan de generale staven zich bezig
uden met de lessen van die oorlog. Zij gaan er
n uit, dat de volgende oorlog zal beginnen, zoals
vorige is geëindigd. Maar dit is een al te simpe-
opvatting. In een periode tussen twee oorlogen
rden door hen, die zich geroepen voelen een
juwe oorlog, met name een aanvalsoorlog, voor
bereiden, juist nieuwe, onverwachte methoden
-rfe middelen bedacht. En het is, om een duidelijk
urbeeld te noemen, de grote fout van de Franse
ïerale staf geweest, dat zij in 1939 eigenlijk op
anders bleek te rekenen dan op een voortzet-
van 1914-1918.
Wa'ar anderen dachten dat een tweede wereldoor-
zoals zij zich die in de jaren omstreeks 1930
lachten en een enkele maal ook wel vreesden,
heel andere oorlog zou zijn dan men zich tot
tijd toe kon voorstellen. En ook onder deze
itsten waren profeten, die er helemaal naast
iken te zitten.
de Eerste Wereldoorlog stopten de Fransen in
slag aan de Marne de Duitse opmars in hun
d. De fronten liepen vast en het werd een loop-
venoorlog langs een lijn van de Elzas tot de
X%»ordzee. Het was nu voor de generale staven aan
ie zijden de vraag, hoe door een aanval een gat
ireken in de gordel van loopgraven.
22 april 1915 deden de Duitsers in een sector in
xtr
relh
de buurt van Yperen een aanval, waarbij zij de li
nie van hun tegenstanders overstroomden met
chloorgas, aangevoerd in cylinders en vóór 'de
wind losgelaten. De Fransen en Engelsen raakten
in paniek en sloegen op de vlucht, maar vooral
door het optreden van een divisie Canadezen
bleef de schade beperkt tot een deuk in de verde
digingslijn. Het werd géén doorbraak.
Maar de geallieerden namen de zaak wel heel
ernstig en met een onvoorstelbare vaart werden
gasmaskers gefabricéerd en eerst voor de frontsol
daten beschikbaar gesteld. En vooral ook bij het
Nederlandse leger werd voortaan rekening gehou
den met gasaanvallen, gaven „gasofficieren" theo
rie en werd met gasmaskers geoefend.
Welk gas?
Het geringe succes van de eerste gasaanval had de
Duitse generale staf huiverig gemaakt, wat dit
nieuwe „wapen" betrof. Bovendien werd dit nieu
we wapen door de pers in de neutrale landen al
gemeen afgekeurd. Maar de Duitse experts in de
laboratoria werkten door. Zij zochten naar andere
gassoorten, die harder zouden aankomen. Chloor
was maar een primitief geval vergeleken bij wat
binnen drie jaren werd ontwikkeld. Er kwamen
phosgeen-granaten, het mosterdgas werd gebruikt
sedert 1917. En de geallieerden volgden het Duitse
voorbeeld en legden zich evenzeer toe op de prak
tijk van de gasoorlog. Zo was de stand van zaken,
toen Duitsland in 1918 de totale nederlaag leed.
De „strijdgassen" waren een nieuw wapen gewor
den, maar nog maar met een betrekkelijk „suc
ces". Maar het was een nieuw wapen.
Na de vrede van Versailles gebeurden er twee
dingen. In de militaire laboratoria werd door
gewerkt om de gasoorlog veel effectiever te ma
ken, dat wil ook zeggen harder en wreder. Er
werden gassen „operationeel" gemaakt, die ver
lammingsverschijnselen tot gevolg zouden hebben
of het menselijk bloed zouden afbreken. Maar te
gelijk werd het gebruik van gas als strijdmiddel
officieel in internationaal samenwerkingsverband
ontoelaatbaar verklaard.
Toch doorwerken
Waarom werd er in de laboratoria ten behoeve
van de generale staven der grote mogendheden
toch doorgewerkt aan de studie van gifgassen
voor oorlogsgebruik? Internationaal was dit wa
pen toch veroordeeld? Het antwoord op deze
vraag is eenvoudig en tegelijk vreselijk: omdat
men elkaar niet vertrouwde. Je kon nooit weten.
Nooit weten, met welke macht je in conflict zou
kunnen komen en wat die aan strijdmiddelen in
petto zou hebben ook in de chemische sector. En
mocht zo'n tegenstander dan toch zo'n strijdmid
del gebruiken, dan moest je wat terug kunnen
doen. Anders kon je de totale defensiebegroting
wel afschaffen. Gedeeltelijke paraatheid, waarbij
een bepaalde sector bewust buiten spel bleef, was
onverantwoordelijk. Dus waren in 1940 zowel de
asmogendheden als de geallieerden in staat een
gasoorlog te ontketenen. Zij wisten van elkaar dat
op gas met gas zou worden geantwoord. Zij wisten
niet precies van elkaar, wat de ander in petto had.
In Nederland was de antimilitaristische stroming
tussen de beide wereldoorlogen sterk. De socialis
ten hadden bij monde van hun leider ir. Albarda
in geestdriftige eensgezindheid uitgesproken, dat
zij op een eventueel mobilisatiebevel zouden ant
woorden met „de dappere ongehoorzaamheid".
De Vrijzinnig Democraten onder leiding van Oud
en Marchant wilden aanvankelijk de nationale de
fensie niet opgeven, mits alles maar zo zuinig mo
gelijk gebeurde. Maar toen de gasoorlog in discus
sie kwam, werd dat anders.
Zij kwamen tot de overtuiging dat een volgende
wereldoorlog in elk geval een gasoorlog zou zijn.
En verdediging tegen een aanvaller, die dat wa
pen gebruikte, zou zelfmoord betekenen. Dus
bleef er maar één conclusie over: Nederland moet
de militaire weerloosheid aanvaarden, niet uit be
ginsel, maar omdat verdediging geen zin meer
heeft. Want, aldus prof.Van Embden, lid van de
Eerste Kamer voor de Vrijzinnig Democratische
Bond: „Wie zegt, dat de hedendaagse defensie het
vaderland uit pure vaderlandsliefde herscheppen
zal in een groot slachthuis, zegt niet genoeg. Neen,
het zal waarschijnlijk worden één groot veld van
foltering. Luchtvaart, met stikgassen verenigd, zal
ons allen, ook onze vrouwen en kinderen, komen
bezoeken met de monsterachtige dood der langza
me verworging. En terwijl zij worden doodgemar
teld, zullen degenen, die nog ontsnapt zijn, het
machteloos moeten aanzien, in ondragelijke zieles-
mart".
Het betoog van prof.Van Embden werd tegenge
sproken. Maar niet in die zin, dat men zei: bewijs
eerst maar eens, dat er in een volgende oorlog gif
gassen zullen worden gebruikt.
Dat werd ook door hen, die prof.Van Embden te
genspraken, blijkbaar voor vrij zeker gehouden.
De tegenbetogen kwamen er allemaal op neer, dat
er tegen de gifgassen wel wat te doen was. Zelfs
héél wat te doen. Maar daar bleef het dan ook bij.
Morgen het antwoord op de vraag, hoe het met
het gifgas als strijdmiddel in de Tweede Wereld
oorlog in werkelijkheid is gegaan.
H.ALGRA
Curieus.
Nieuw-,
het spencerpak.
Het kolbert en de
spencer zijn van
dezelfde stof: de
broek van
wol/polyester.
PEEK& CLOPPENBURG. GEWELDIGE MODE. GEZELLIGE SFEER.
MINISTER GARDENIERS:
(Van een onzer verslaggeefsters)
HAARLEM Nederland heeft zijn oudere generatie hard
nodig. We moeten zuiniger gaan leven, bewust en terughou
dend omgaan met energie, het leven zin en inhoud geven
ook zonder werk. Dat zijn allemaal dingen waarmee de ou
deren van vandaag ervaring hebben. Deze schat van kennis,
kunde en mogelijkheden is nog te weinig gebruikt.
Dat zei mevrouw Gardeniers, minister van CRM, gisteren op
een ontmoetingsdag van gepensioneerde leden van de Katholie
ke Onderwijs Vereniging in Haarlem.
Nederland kan zijn oudere mensen ook heel goed gebruiken
voor vrijwilligerswerk, aldus mevrouw Gardeniers. „Er is aan
leiding om te vermoeden dat ouderen bepaalde vrijwilligersacti-
viteiten heel goed op zich kunnen nemen. Bijvoorbeeld door
mee te doen aan het onlangs begonnen CRM-project Toekomst
voor Twee'. Dit project koppelt oudere mensen als zogenaamde
pleeg-grootouders aan kinderen die in tehuizen van de zwakzin
nigenzorg verblijven. Het de bedoeling dat de pleeg-grootouder
het kind regelmatig bezoekt, er mee in de omgeving gaat wan
delen, verhaaltjes vertelt, kortom er de aandacht aan besteedt
die het in een tehuis niet kan krijgen".
Dat hulp bieden op vrijwillige basis is overigens niet alleen een
taak voor bejaarden, zo meent de bewindsvrouw. „Iemand die
bijvoorbeeld technisch monteur is, kan zich niet meer tot het ei
gen beroep beperken om dan, bij het zien van een buurvrouw
die ziek is, of een plantsoen dat vervuilt, of buurtkinderen die
kattekweaad uithalen, verontwaardigd uit te roepen „maar daar
moeten toch mensen voor zijn!". Vandaag de dag beleven we
wat het betekent dat de genzen van de groei bereikt zijn en dat
niet overal meer beroepsmensen voor zijn. Afschuiven en af
wentelen van verantwoordelijkheid voor de eigen omgeving, het
eigen milieu, gaat een luxe worden die we ons niet meer kun
nen veroorloven. Ik ben daar niet rouwig om, want ik vond het
steeds meer een decadente luxe worden", aldus de minister van
CRM.
Man opent vuur
op ex-vrouw en
haar vriend
DEVENTER (ANP) De
41-jarige Deventer R. K.
heeft gistermorgen zijn ex-
vrouw en haar vriend neer
geschoten. De man, die vol
gens de politie zwaar over
spannen was, drong de flat
van het tweetal binnen en
opende direct het vuur. De
twee slachtoffers werden
met ernstige, maar volgens
de politie niet levensgevaar
lijke verwondingen overge
bracht naar het ziekenhuis.
Na een uitgebreide zoekactie
trof de politie de schutter aan
op zijn boot in een jachthaven
langs de IJssel. Na lang praten
vuurde K. een keer in het wa
ter, waarna hij zijn pistool
overboord gooide en zich aan
de politie overgaf.
Aan de Rijksuniversiteit van Utrecht
zijn geslaagd voor het kandidaatsexa
men diergèneeskunde: mej. A. J. Al-
taart (Leiderdorp), mej. M. Kamminga
(Wassenaar), mej. M. Y. Kooy (Delft).
Voor het doctoraalexamen genees
kunde slaagden: F. W. M. Boone
kamp (Nootdorp). A. B. M. Geers
(Delft). A. N. Roos (Wassenaar).
AL
VERANDERT
DEMODE
NOG ZO
SNEL
DE KRANT,
DIE
ACHTERHAALT
HAAR
WEL.
CD A- werkgroep
tegen
uitbreiding
van kernwapens
VLAARDINGEN De vas-
te CDA-werkgroep die is in
gesteld om het kabinetsbe
leid en het optreden van de
CDA-fractie in de Tweede
Kamer te toetsen aan het
verkieizingsprogramma
„Niet bij brood alleen" dis-
tancieert zich van het rap
port „Vrede en veiligheid"
dat onlangs door de weten
schappelijke instituten van
CDA is uitgebracht.
het
De kritiek van de werkgroep,
waarin onder meer professer
Goudzwaard en het CDA-ka-
merlid Hans de Boer zitting
hebben, richt zich met name
op het standpunt dat Neder
land binnen de NAVO mede
werking moet verlenen aan de
invoering van nieuwe kern
wapens. De werkgroep vindt
dat het CDA iedere uitbrei
ding op dit gebied moet afwij-
