erstel gezinswoonfunctie in
innenstadswi jk Pancras-Oost
cademische ziekenhuizen lopen boos weg bij Pais
Nederlanders
mokkelen
>loemen
Orgelspel contra horeca
Fontein Vismarkt
spuit waarschijnlijk
op 3 oktober weer
Weinig nieuws
over cultuurbeleid
Grepen uit de Leidse muziekgeschiedenis
OVER CORNELIS SCHUYT (1557-1616)
AQAD/REGIO
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1979
JEN, DEN HAAG De besturen van de
Jmische ziekenhuizen zijn gisteren boos
iet overleg met minister Pais van Onder
en Wetenschappen weggelopen. Zij willen
Jin grieven aan de ministerraad, voorleg-
sZe gaan zich daar beklagen over wat zij
ionbevredigende gang van zaken" hebben
ifemd. Zij verwijten „hun" bewindsman
hiet aan zijn afspraken te houden. Die af
ten zijn in het verleden gemaakt met de
Kling het periodiek overleg met de be
windsman enige inhoud te geven, aldus de be
sturen. In het overleg, dat gisteren plaats had,
kwam Pais op geen enkele manier tegemoet
aan de wensen van de academische ziekenhui-
betroffen een open overleg over on
derwerpen die volgens de academische ziekenhui
zen voorrang verdienen en die ook op de agenda
voor het gesprek stonden. Het ging over de positie
van de academische ziekenhuizen en de investe
ringen, inclusief die voor nieuwbouw. Minister
Pais heeft volgens de besturen wel meegedeeld te
willen kijken of gelden uit de zogenaamde Smal
lenbroek-pot kunnen worden gebruikt voor inves
teringen binnen de ziekenhuizen. De besturen heb
ben geweigerd over dit onderwerp te praten.
De gedachtenwisseling over de Smallenbroek-pot
is nog niet voorbereid, laat staan goed onder
bouwd, vinden de academische ziekenhuizen. Bo
vendien moet vooraf ook gesproken worden met
andere betrokkenen, waaronder de ziekenfondsen
en medische specialisten, aldus de besturen. Er zal
nu een commissie komen die dit gaat uitwerken.
In de Smallenbroek-pot zit zeker een paar honderd
miljoen gulden. De fondsen bestaan sedert 1970 en
worden beheerd door de academische ziekenhui
zen. Ze zijn in het leven geroepen om ooit een re
geling te kunnen betalen voor specialisten in aca
demische ziekenhuizen als die hun particuliere
praktijk op willen geven. Die specialisten zijn amb
tenaren en snabbelen er in diensttijd bij. De zie
kenfondsen betalen een tientje per dag extra op de
verpleegprijs om de pot te spekken.
Een afkoopregeling voor de specialisten is er in de
loop der jaren niet gekomen. De ziekenfondsen
hebben al eens actie ondernomen en een tijdje niet
meer bijdragen aan de Smallenbroek-pot. Uit die
pot werd een paar jaar geleden twintig miljoen
gulden gebruikt voor de moeder-mavo. De toen
malige minister van Kemenade zegde overleg toe.
Daarvan is niets terecht gekomen, ook niet nadat
de tegenwoordige minister er afspraken voor had
gemaakt met de ziekenfondsen.
»SiC SIDEN Wanneer de
annen van de gemeente
et betrekking tot de wijk
incras-Oost worden uitge-
erd zal het woningbes-
I "|jnd kunnen toenemen met
L J ca 250 woningen en circa
wooneenheden. Dit staat
lezen in het gisteren uit-
brachte voorontwerp-be-
smmingsplan, dat
erleg met de bewoners
n Pancras-Oost tot stand
gekomen. Overigens zijn
bewoners niet zo tevre-
klijn over de gevolgde proce-
olx ire. Zij hadden liever
rst hun zegje over het
an als geheel gedaan, al-
ite irens het werd uitge-
g j acht. Vanmiddag krijgen
j evenwel de gelegenheid
|e ch over het voorontwerp
buigen.
jbi s rode draad door
2| lorontwerp-bestemmings-
an loopt de herstel van de
zinswoonfunctie in de wijk
incras-Oost, die wordt be-
ensd door de Oude Rijn, de
erengracht, de Nieuwe Rijn
i de Hooigracht. Evenals in
no idere Leidse binnenstads-
je ijken is ook in Pancras-
lvo pst de woonfunctie en met
,n ime die voor gezinnen de
z atste decennia aanzienlijk
n genomen. Slechts 41 van
l jbevolking van de wijk
n 'oont in gezinsverband.
oor de binnenstad bedraagt
,es it percentage 46 en voor ge-
3J fel Leiden circa 80
Het bestemmingsplan voor-
jf„iiet in een belangrijke uit-
n i/eiding van het woningbes-
■k «d. Het gebied tussen de
ra iterstegracht, de Vestestraat
Jn de 3de Groenesteeg, het
a igenaamde Zaalbergcom-
n lex, kan ruimte bieden aan
n issen de 40 en 46 woningen.
[£j( it zijn hoofdzakelijk eenge-
,n nshuizen. Het ligt in de be-
oeling deze woningen in de
foningwetsector te realise-
»n. Er kan al spoedig met
ouwen worden begonnen
angezien het pand in han
en van de gemeente is.
ïinimaal 45 en maximaal 58
woningen moeten volgens
Jet voorontwerp-bestem-
Jiingsplan worden gebouwd
tn het gebied tussen de 3de
Jroenesteeg, de Vestestraat,
e Ir. Driessenstraat en de
fiterstegracht, het zoge-
laamde Van Wijkcomplex.
'an deze woningen mogen
r-ten hoogte 8 ten behoeve
an een- en tweepersoons-
mishoudens worden ge
touwd. Ook deze woningen
lienen te worden gereali-
eerd in de woningwetsector.
let huidige parkeerterrein
angs de Ir. Driessenstraat en
le Hooigracht krijgt even-
b ens hoofdzakelijk een woon
Pancras-Oost. (L.C.- luchtfotografie Frans Rombout).
bestemming. Uitgegaan is
van tussen de 35 en 45 wo
ningen voor 100 gereali
seerd in de gesubsidieerde
sector en voor minstens 75
in de woningwetsector.
Ten aanzien van het gebied
tussen de Uiterstegracht, het
Schachtenhof, de Middelste
gracht en de bebouwing van
de 2e Groenesteeg merkt het
voorontwerp-bestemmings
plan op dat hier nog enkele
woningen staan. Bekeken zal
worden in hoeverre deze wo
ningen in de nieuwbouw
kunnen worden ingepast. Het
aantal binnen dit gebied te
realiseren woningen bedraagt
tussen de 35 en 40.
In het plan is rekening ge
houden met het realiseren
van een centraal bedrijven
gebied. Maar ook hier zijn
minimaal 20 en maximaal 40
woningen gedacht, waarvan
20 mag worden gereali
seerd voor een- en tweeper
soonshuishoudens.
Tenslotte zijn enkele nieuw-
bouwlokaties gedacht aan de
Middelstegracht. Bij beëindi
ging van het gebruik door de
Protestants-Christelijke
Schoolvereniging van de be
bouwing aan de Middelste
gracht 5 en 7 is de realisering
van 11 eengezinshuizen hier
mogelijk. De stichting Stu
dentenhuisvesting is van
plan wooneenheden tot stand
te brengen aan de zuidzijde
van het huidige complex stu-
dentenwooneenheden aan de
Middelstegracht. Hier is
thans een vervallen pakhuis.
Tevens is er aan de gracht
nog ruimte voor circa 10 ge
zinswoningen en wel op het
terrein van eeri verhuisbe
drijf dat op korte termijn uit
de wijk zal verdwijnen. Het
zelfde geldt voor een aan de
hoek le Groenesteeg/Middel
stegracht gevestigd bedrijf in
isolatiemateriaal. Hier kun
nen nog eens 8 eengezinswo
ningen worden gebouwd.
Bedrijf s-
verplaatsingen
Met de doelstelling de gezins
woonfunctie in Pancras-Oost
te herstellen moeten de
grootschalige en/of hinderge-
vende bedrijven uit de wijk
verdwijnen. Teneinde de te
verplaatsen bedrijven tijde
lijk of definitief te herhuis
vesten is een centraal bedrij
vengebied ten zuiden van de
Ir. Driessenstraat ingericht.
Overigens zijn er thans be
drijven gevestigd, die ook in
dit gebied niet passen. Ge
dacht wordt hierbij aan de
groothandels- en expeditiebe
drijven. Bij het vrij komen
van deze panden moeten vol
gens het bestemmingsplan
andere bedrijven uit de wijk
hier worden gevestigd. Dit
zal evenwel maar voor vijf
jaar zijn. In verband met de
overwegend slechte bouw
kundige staat van een deel
van de bedrijfspanden is het
gemeentelijk beleid erop ge
richt de panden te slopen ten
behoeve van nieuwbouw van
bedrijfspanden. Te zijner tijd
zal gezocht moeten worden
naar een combinatie van be
drijven die bereid zijn mee te
werken aan de nieuwbouw-
plannen. Er moet een onder
zoek worden gedaan naar de
financiële haalbaarheid van
een en ander.
Ten aanzien van de publiek
gerichte economische func
ties is het gemeentelijk beleid
erop gericht naar voldoende
buurtwinkels voor de primai
re behoeften te streven. Deze
zullen kunnen worden geves
tigd aan de centraal in de
wijk gelegen Groenestegen.
W ijkvoorzieningen
De wijk Pancras-Oost is arm
aan sociaal-culturele- en on
derwijsvoorzieningen. De
wijk krijgt in de toekomst
onvoldoende draagkracht om
de vestiging van scholen te
rechtvaardigen. Wel is er in
de wijk een verenigingsge
bouwtje „de Pancrat" aanwe
zig, dat overigens ook door
bewoners van de Heren
gracht/Zijlsingel en Mare-
dorp wordt gebruikt.
Ook met de groen- en speel-
voorzieningen is het treurig
gesteld. Behalve de twee zeer
onverzorgde kinderspeel
plaatsen aan de Ir. Driessen
straat tussen de Uiterste
gracht en de Vestestraat en
aan de westzijde van de Ui
terstegracht ten noorden van
de Ir. Driessenstraat zijn er
geen speel voorzieningen in
de wijk. Groenvoorzieningen
ontbreken helemaal. Bij de
uitvoering van het bestem
mingsplan zal hier zeker ver
betering in worden gebracht.
Zo wordt gedacht aan de rea
lisering van een parkje tus
sen de Vestestraat en de Ui
terstegracht langs de noord
kant van de Ir. Driessentraat,
de verbetering van een speel
plek halverwege de westzijde
van de Uiterstegracht tussen
de Ir. Driessenstraat en de
Oude Rijn en de realisering
van een groenplek en be
schermde speelgelegenheid
langs de Kloosterpoort.
Verkeer
De wijk heeft twee belangrij
ke verkeersverbindingen, de
Hooigracht en de Ir. Dries-
senstraat-Kerksteeg. De Hoo
igracht dient heringericht te
worden ten behoeve van het
fietsverkeer. De Ir. Driessen
straat heeft al aparte fietspa
den van de rijbaan geschei
den door een verhoogde trot
toirband gekregen. Nog aan
gelegd worden enkele bo
menrijen. Voor bussen is een
aparte opstelstrook tussen de
Middelstegracht en de Hooi
gracht aangelegd.
Het middengebied, de Vestes
traat, de Uiterstegracht en de
Middelstegracht dienen in
combinatie met de dwarsver
bindingen als de Groeneste
gen en de Molenwerfsteeg sa-
menhandende woonerfgebie-
den te worden.
De huidige rijrichting op de
Oude Rijn moet worden ge
handhaafd. Door maatrege
len op de Hooigracht kan
worden voorkomen, dat van
uit het noorden komend
sluipverkeer op gevaarlijke
wijze linksaf de Oude Rijn op
kan draaien.
Op het noordelijk deel van
de Herengracht is nu nog
tweerichtingverkeer. Voor
gesteld wordt een inrijverbod
voor snelverkeer in te voe
ren in noordelijke richting.
Ten aanzien van de Nieuwe
Rijn merkt het voorontwerp-
bestemmingsplan op dat het
aanbeveling verdient de weg
te herprofileren. Voor snel
verkeer dient eenrichting
verkeer in oostelijke richting
te worden ingevoerd. In
westelijke richting moet een
fietssuggestiestrook voor
langzaam verkeer komen.
Het trottoir langs de wonin
gen dient waar mogelijk te
worden verbreed en het par
keren moet worden aange
past.
De fontein aan de Vismarkt.
LEIDEN De schutting rond de fontein aan de Vismarkt
zal waarschijnlijk op 3 oktober zijn verdwenen. Thans
wordt met man en macht gewerkt om de fontein, die gron
dig is gerestaureerd, tijdens de viering van Leidens Ontzet
weer in werking te kunnen stellen.
Dit staat te lezen in het eerste nummer van het „Binnenstads
blad" dat de gemeente Leiden eens per maand wil gaan uitbren
gen. Het blad besteedt aandacht aan de restauratie- en nieuw-
bouwwerken in de Leidse binnenstad. Het verschijnen van het
blad is een logisch gevolg van het tijdens de begrotingsbehande
lingen van vorig jaar aannemen van de motie-Mentzij, waarin
werd gesteld dat het beleid van het gemeentebestuur op het ge
bied van het herstel van de binnenstad nogal onduidelijk bij de
bevolking overkwam.
Het eerste nummer van het „Binnenstadsblad" is in een oplage
van drieduizend gedrukt. Het is gratis verkijgbaar bij het bureau
Voorlichting in het Stadhuis, in het Stadsbouwhuis, Langegracht
72, in de Binnenstadswinkel, Morsweg 10, bij de Welzijnsraad,
Stationsweg 28, bij het VVV, Stationsplein 210 en in de Leidse
bibliotheek-filialen. Tevens zal het worden toegezonden aan de
direct belanghebbenden: binnenstadswinkeliers, besturen van
binnenstadwijkverenigingen en dergelijke.
Forumavond Hot House:
LEIDEN De door de jubilerende jazzzolder Hot
House belegde forumavond over het Leidse cultuur
beleid heeft gisteravond weinig nieuws kunnen toe
voegen aan de huidige stand van zaken van dat be
leid.
De discussie verschafte in ieder geval niet veel duidelijkheid
over het beleid op het gebied van de geïmproviseerde muziek,
waarmee Hot House zich vooral bezighoudt. Het bleef bij de con
clusie dat daar te weinig aan wordt gedaan. Het Leidse Micro-
theater Imperium, dat zich ook te kort voelt gedaan waar het de
stimulering van het amateurtoneel betreft gaf in ieder geval
voorafgaande aan de discussie een voortreffelijke voorstelling
waarin aandacht werd besteed aan zeer uiteenlopende kunstuit
ingen en de gang van zaken rond een subsidieaanvraag op het
stadhuis.
ji gische burgemeester cTHaeseleer:
)i
n
USSEL De burgemeester van het Belgische Aalst be-
luldigt er Nederlanders van bloemen naar België te
okkelen, waarmee ze Belgische siertelers oneerlijke con-
rentie aandoen. Volgens burgemeester d'Haeseleer, zou
sluikhandel in Nederlandse bloemen in België bestre-
moeten worden door middel van een Belgische mobiele
nenlandse controle op illegale invoer. Er moeten briga-
komen, samengesteld uit een belastingambtenaar, een
Uaneman en een man van landbouw die over de kwaliteit
i ingevoerde bloemen kan oordelen, aldus de burgemees-
van Aalst, gisteren tijdens een bijeenkomst van sierte-
s en bloemenhandelaren in zijn stad.
burgemeester beschuldigt er Nederlandse exporteurs van dat
met meer dan een stel facturen hun bloemen over de grens
ngen en dan aan de grens een factuur voorlegen die slaat op
emen van mindere kwaliteit dan die welke worden inge-
erd. Eenmaal in België worden de bloemen aan de man ge-
cht met behulp van een factuur die uitwijst dat het bloemen
eerste kwaliteit zijn. De burgemeester van Aalst wil daarom
verscherpte controle op de Nederlandse bloemenexport naar
Jië.
'gens burgemeester d'Haeseleer zal de Nederlandse sierteelt
Belgische in de komende jaren „onder de voet lopen", als de
gische autoriteiten niet snel maatregelen nemen. Zo wenst hij
aanzienlijke verlaging van het Belgische btw tarief op bloe-
n. Nu is dat 16 procent (tegen in Nederland 4 procent). De
'gemeester van Aalst zei gisteren dat sinds 1950 de Neder-
'dse bloemenproduktie zich verhonderdvoudigd heeft,
tementeelt is in Aalst en omstreken een belangrijke bedrijvig-
'd. Van de zevenhonderd familiebedrijven die zich in België
|t bloementeelt bezighouden is tien procent geconcentreerd op
1st grondgebied.
Aangezien ook in de zestien
de eeuw de appel dikwijls
niet ver van de boom viel,
treedt Cornelis Schuyt in de
voetsporen van zijn vader
waar het de muziek betreft.
In maart 1593 benoemt Lei
den, zijn geboortestad hem
tot organist. Hij is dan geen
broekje meer, maar 36 jaar
oud. Hij heeft op stadskosten
in Italië gestudeerd (waar
schijnlijk is zijn vader mee op
reis geweest) en is kennelijk
elders al organist geweest
wanneer hij direct wordt
aangesteld op een voor die
tijd ongekend hoog salaris.
Hij wordt duidelijk hoog
geacht, hetgeen mede blijkt
uit het feit, dat het stadsbe
stuur in 1559 aan deze musi
cus de zorg voor de beide
stadscarillons (Stadhuis en
Saaihal) toevertrouwt. Vóór
dien was dat een onderdeel
van de taak van de stadhuis-
bewaarder geweest. Cornelis
moet iedere veertien dagen
de voorslagen versteken,
„daerop stellende een ge
meen liedeken of psalm, ge-
lijc hij tzelve zo tot zijnder
eeren als ter eeren van de
stadt ende ten opsichte des
tijts bequamste zal vinden",
waarbij hij uiteraard wel re
kening moest houden met de
grootte van de beiaarden. Het
is ook zijn taak om op gewo
ne en buitengewone maaltij
den, die de stad aan grootmo-
genden offreert, verantwoor
delijk te zijn voor de muzika
le omlijsting.
Zo'n bijzondere maaltijd
doemt in 1594 op. Na de
overwinning bij Coevorden,
maakt prins Maurits een ze
getocht naar Den Haag en
wordt onderweg overal fees
telijk ingehaald. Omdat Lei
den geen eigen stadsspeellie
den heeft in die periode,
stuurt het stadsbestuur Cor
nelis Schuyt naar Utrecht om
de stadsspeellieden aldaar
naar Leiden te laten komen,
„omme so wel de feestelicke
incompste" op 27 mei, „als
oock de maeltijt met haar
blasende instrumenten ende
snaarspel te vereernKosten
noch moeite werden ge
spaard om Maurits te huldi
gen. De hele rekening van
dat feest bedraagt 3120,-
ruim. De muziek vergt daar
van honderdvijftig gulden.
De Utrechtenaren zijn niet
de enige muzikanten. Er tre
den ook vier Leidse zangers
op (onder hen Floris Schuyt)
en uiteraard ontbreken
ook de rederijkers niet. Wil
lem Cornelisz. van Duiven-
bode begeleidt de rederijkers
met een eigen groepje instru
mentalisten.
Het zal U misschien verbazen
om te horen, dat Floris
Schuyt in 1594 ook als zanger
optreedt. Om dat uit te leg
gen, moet ik U even meene
men op een zijpad. Flors en
ook Cornelis Schuyt hebben
de Latijnse School als kind
gevolgd. Zo'n Latijnse of gro
te School omvatte zeven
klassen, waar de jongens van
zo'n jaar of zes onderwijs
kregen in lezen en schrijven
en vanaf de derde klas in La
tijn, logica en zang. Die zang
was gericht op de liturgie in
de Pieterskerk. Uit de kring
van de schooljongens werden
de jongenszangers (de zoge
noemde choralen) gerecru-
teerd. Uiteraard waren dat
de meest muzikale jongens.
We mogen aannemen, dat
mensen, die van muziek hun
beroep hebben gemaakt als
choraal en later als tenor of
bas in het kerkkoor hebben
meegezongen. Vandaar dat
Floris Schuyt als zanger kan
optreden.
Nu zult U misschien zeggen,
dat dit op kerkzang slaat,
maar dat je toch zeker geen
Kyrie Eleison bij een dinertje
verwacht. Men zal in 1594
stellig geen Kyrie Eleison ge
zongen hebben; het repertoi
re van zangers was in de zes
tiende eeuw breed genoeg.
Tot aan de eerste beelden
storm in 1566 verzorgen de
kerkzangers van de Pieters
kerk de muziek bij officiële
maaltijden. Nadien namen de
stadsspeellieden de taak van
de zangers over. Dat was na
tuurlijk een beetje doekje
voor het bloeden, want die
speellieden kwamen uiter
aard ook uit de kerkzangers-
groep. In 1593 wordt Cornelis
Schuyt de verantwoordelijke
man voor tafelmuziek. In
1610 zal mr. Jan Jordon dat
van hem overnemen.
Wqnneer Schuyt in 1593 be
noemd gaat worden tot orga
nist, benoemt het stadsbe
stuur een commissie om met
de nieuwe organist en zijn
vader te onderhandelen. Die
commissie bestaat uit een
burgemeester, twee schepe
nen, de stadssecretaris en
twee kerkmeesters. Op 3
april komt men bijeen in de
Gulden Hoorn, de herberg
van Willem de Milde om de
hoek van de Breestraat en de
Wolsteeg (tegenwoordig de
winkel van Hans Vink). De
commissie wil Schuyt voor
het leven benoemen. De or
ganist zelf vindt een dienst
verband van drie of vier jaar
voldoende, ook al ziet hij in,
dat de eer, die men door het
aanbod biedt, groot is. Na wat
heen en weer gepraat wordt
men het eens over een
dienstverband van zes of ze
ven jaar op een salaris van
tweehonderd gulden, met
honderd gulden te verhogen
wanpeer Cornelis in de hu
welijksboot zou stappen. Al
op 7 augustus trouwt Cornelis
met de tien jaar oudere Cae-
cilia Pieters dr. Uytgeest. Het
niet meer zo jeugdige jonge
paar vestigt zich per 1 no
vember op het door de stad
'om niet' in huur afgegeven
pand op het Bagijnhof, dat
drieëntwintig jaar lang hun
woonhuis zal blijven.
Eén zinnetje uit het aanstel-
lingskontrakt van Schuyt
mag ik U niet onthouden
Het behoorde tot de taak van
organisten om op het orgel te
spelen tot recreatie ende ver-
lus tinge van de gemeente
ende omme dezelve duer
middel van dien te meer uyt
herbergen ende tavernen te
houden". Orgelspel contra
horeca derhalve.
Om de mensen naar de orgel
concerten te trekken, gaf
Schuyt aan twee of drie jon
gens, „clare ende heldere
stemmen hebbende" zangles.
Die jongens zongen dan bij
de orgelmuziek. In 1596
vraagt de leermeester aan de
atd of het niet beter is om die
jongens in vaste dienst te ne
men. Door zo'n benoeming
was men er zeker van, dat de
jongens tot aan hun stembre
king zouden zingen èn
want de medaille had ook
een keerzijde dan was het
gegeven onderwijs in ieder
geval ten nutte van Leiden
en niet van een andere stad.
De stad hield de kwestie een
beetje sluimerend (U ziet het:
er verandert weinig) en een
van de jongens pakte zijn
koffer en vertrok. De leer
meester bleef en dat is de stof
voor volgende afleveringen
h JAN DOOVE
